Mál nr. 12/2007

Fimmtudaginn, 1. nóvember 2007.

A

gegn

Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóði

Úrskurður

Mál þetta úrskurða Guðný Björnsdóttir hdl., Gunnlaugur Sigurjónsson læknir og Heiða Gestsdóttir lögfræðingur.

Þann 20. apríl 2007 barst úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála kæra A, dagsett 11. apríl 2007.

Kærð var ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs sem tilkynnt var með bréfi dagsettu 30. mars 2007 um endurútreikning greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.

Í kæru er þess óskað að endurskoðaðir verðir endurútreikningar vegna greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði er kærandi var í fæðingarorlofi árið 2005 og 2006. Í rökstuðningi segir meðal annars:

„Samkvæmt upplýsingum frá Vinnumálastofnun sbr. meðfylgjandi bréf frá 30. mars 2007 kemur fram að hann hafi verið í 25% starfi á meðan hann var í fæðingarorlofi. Langar mig að fá upplýsingar um hvaða starf það var því hann var svo sannarlega ekki í öðru starfi en að hugsa um drengina okkar.

Hugsanlega hefur verið um rugling að ræða þar sem A fékk greidd laun frá B, en eins og fram kemur í bréfum tengdum umsóknum um fæðingarorlof er ekki um eiginlega launagreiðslu að ræða heldur er á jörð okkar jarðskjálftamælir, sem gengur fyrir rafmagni sem við greiðum sem og hýsum tölvu fyrir mælinn. Einnig fer A og endurræsir tölvuna ef B óskar þess. Fyrir þessar greiðslur hefur hann fengið borgað. Ekki er hægt að hætta í þessari "vinnu" á meðan fæðingarorlof varir þar sem ekki er um eiginlega atvinnu að ræða.

Því óska ég eftir því að á ný verði endurskoðuð greiðsla úr Fæðingarorlofssjóði vegna fæðingarorlofs tekið í lok árs 2005-2006 en þá var reiknað með launum frá árunum 2004-2005 en á því tímabili var A einnig í fæðingarorlofi.“

Með bréfi, dagsettu 20. júlí 2007, óskaði úrskurðarnefnd fæðingar- og foreldraorlofsmála eftir greinargerð Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs.

Greinargerð Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs er dagsett 31. júlí 2007. Í greinargerðinni segir:

„Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs á endurupptöku-beiðni kæranda í kjölfar reglugerðarbreytingar nr. 123/2007 er breytti reglugerð nr. 1056/2004, um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks.

Með endurupptökubeiðni óskaði kærandi eftir að Fæðingarorlofssjóður endurskoðaði útreikning á greiðslum til sín vegna barns hans sem fæddist 3. mars 2005. Kærandi hafði áður verið í fæðingarorlofi vegna eldra barns að hluta til á árinu 2003.

Í málinu lágu fyrir upplýsingar frá ríkisskattstjóra auk eldri gagna frá umsækjanda vegna umsóknar hans sem ákvörðuð var á árinu 2005.

Þann 26. apríl 2007 var kæranda sent bréf þar sem fram kom að við endurreikning hafi komið í ljós að hann hafi fengið ofgreitt úr Fæðingarorlofssjóði þar sem hann hafi verið í meira en 25% starfi á móti fæðingarorlofi með eldra barni á 24 mánaða viðmiðunartímabilinu og að ekki yrði höfð uppi endurkrafa þar sem hann hafi verið í góðri trú þegar hann þáði greiðslurnar. Með synjunarbréfinu var sent staðlað bréf/leiðbeiningar til að útskýra nánar ákvarðanir Fæðingarorlofssjóðs við endurupptökubeiðnum.

Í 2. mgr. 13. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof nr. 95/2000, sbr. 4. gr. laga nr. 90/2004, er kveðið á um að mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns í fæðingarorlofi skuli nema 80% af meðaltali heildarlauna og að miða skuli við tvö tekjuár á undan fæðingarári barns eða þess árs er barn kemur inn á heimili við ættleiðingu eða varanlegt fóstur. Til launa teljist hvers konar laun og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald. Enn fremur segir að einungis skuli miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabilinu sem foreldri hafi starfað á innlendum vinnumarkaði. Aldrei skuli þó miða við færri mánuði en fjóra við útreikning á meðaltali heildarlauna.

Í 1. mgr. 3. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 er kveðið á um að það að starfa á innlendum vinnumarkaði í skilningi IV., V. og VII. kafla laga um fæðingar- og foreldraorlof með síðari breytingum, feli í sér að starfa í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði.

Í 3. mgr. 15. gr. laga um fæðingar- og foreldraorlof nr. 95/2000, sbr. 5. gr. laga nr. 90/2004, er kveðið á um að útreikningar á greiðslum til foreldris í fæðingarorlofi skuli byggjast á upplýsingum sem Vinnumálastofnun aflar um tekjur foreldra úr skattframtölum, staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá skattyfirvalda. Þar segir jafnframt að Vinnumálastofnun skuli leita staðfestingar hjá skattyfirvöldum á því að upplýsingar úr staðgreiðsluskrá og tryggingagjaldsskrá hafi verið í samræmi við álagningu skattyfirvalda vegna tekjuára skv. 2. og 5. mgr. 13. gr. laganna.

Barn kæranda er fætt þann 3. mars 2005 og skal því, samkvæmt framangreindum laga- og reglugerðarákvæðum, mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til kæranda reiknast sem 80% af meðaltali heildarlauna hans árin 2003 og 2004 fyrir þá mánuði sem hann var í a.m.k. 25% starfi í hverjum mánuði, sbr. og úrskurði úrskurðarnefndarinnar í málum nr. 33/2005, 7/2007 og 15/2007.

Samkvæmt upplýsingum frá ríkisskattstjóra hefur kærandi talið tekjur sínar fram í samræmi við það sem fram kemur í staðgreiðsluskrá ríkisskattstjóra um tekjur hans á árunum 2003 og 2004 og telur Fæðingarorlofssjóður að þar með liggi fyrir staðfesting á að upplýsingar úr staðgreiðsluskrá hafi verið í samræmi við álagningu skattyfirvalda. Í staðgreiðsluskránni kemur fram að kærandi var í 50% fæðingarorlofi í janúar 2003 og þáði á sama tíma laun frá D að upphæð X krónur. og í ágúst var kærandi skráður í 100% fæðingarorlof en þáði á sama tíma greiðslur frá D og E að upphæð X krónur. Starf kæranda í þessum mánuðum hefur því verið a.m.k. 25% í hvorum mánuði fyrir sig og ber því að halda þeim greiðslum og þeim mánuðum inni við útreikning á meðaltali heildarlauna. Í september var kærandi í 100% fæðingarorlofi og í 50% fæðingarorlofi í október. Kærandi þáði þó ekki greiðslur frá vinnuveitanda sínum í október og virðist sem kærandi hafi þess í stað unnið 50% vinnu í ágúst þrátt fyrir að hafa verið skráður í 100% fæðingarorlof. Í samræmi við það er hægt að taka tillit til þeirra greiðslna sem kærandi þáði í ágúst frá vinnuveitanda sínum þrátt fyrir að vera skráður í 100% fæðingarorlof. Verður því að telja að í september og október hafi kærandi verið í minna en 25% starfshlutfalli og ber því að undanskilja þá mánuði við útreikning á meðaltali heildarlauna. Aðra mánuði á árunum 2003 – 2004 var kærandi starfandi á innlendum vinnumarkaði í a.m.k. 25% starfshlutfalli og ber því að hafa þá mánuði með við útreikning á meðaltali heildarlauna.

Samkvæmt ódagsettu yfirliti Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs yfir greiðslur fyrir og eftir endurákvörðun kemur í ljós að kærandi var með X krónur í meðaltekjur á mánuði fyrir árin 2003 – 2004 og eru 80% af því X krónur á mánuði. Hluti af þessari upphæð eru greiðslur frá Fæðingarorlofssjóði. Ef greiðslum Fæðingarorlofssjóðs er sleppt kemur í ljós að meðaltekjur kæranda fyrir umrædd ár lækka í X krónur á mánuði og eru 80% af því X krónur á mánuði. Samkvæmt þessu voru meðaltekjur kæranda reiknaðar hærri á árinu 2005 en hann var í raun með þar sem greiðslur frá Fæðingarorlofssjóði hækkuðu meðaltalslaun. Kærandi hefur því fengið hærri greiðslur frá Fæðingarorlofssjóði með barni því er fæddist 3. mars 2005 en hann hefði átt að fá. Þar sem kærandi var í góðri trú er hann þáði greiðslurnar verður ekki höfð uppi endurkrafa á hann.

Með vísan til alls framangreinds telur Vinnumálastofnun-Fæðingarorlofssjóður að áðurnefnt bréf Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs til kæranda, dags. 26. apríl 2007, beri með sér réttan útreikning á greiðslum úr Fæðingarorlofssjóði.“

Greinargerðin var send kæranda til kynningar með bréfi, dagsettu 23. ágúst 2007 og honum gefinn kostur á að koma að athugasemdum. Frekari athugasemdir bárust ekki frá kæranda.

Niðurstaða úrskurðarnefndarinnar:

Kæra varðar ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um endurútreikning greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði í tilefni af endurupptökubeiðni kæranda í kjölfar setningar reglugerðar nr. 123/2007 um breytingu á reglugerð nr. 1056/2004 um greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði og greiðslu fæðingarstyrks. Ágreiningur er um rétt kæranda til frekari greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði.

Af hálfu félagsmálaráðuneytisins var fallist á álit umboðsmanns Alþingis í máli nr. 4579/2005 um að lokamálsliður 2. mgr. 2. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 hefði ekki næga lagastoð og var ákvæðið fellt niður með áður nefndri reglugerð nr. 123/2007. Samkvæmt því var afnumin sú regla að greiðslur sem koma til skv. a-d liðum 2. mgr. 3. gr. reglugerðarinnar þ.m.t. greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði yrðu lagðar til grundvallar við útreikning greiðslna í fæðingarorlofi. Jafnframt var tekin ákvörðun um að Fæðingarorlofssjóður tæki upp þau mál sem ákvörðuð höfðu verið á grundvelli ákvæðisins þegar foreldri hafði fengið greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði á tveggja ára tímabili útreiknings meðaltals heildarlauna.

Samkvæmt 2. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof (ffl.), sbr. 2. mgr. 4. gr. laga nr. 90/2004, skal mánaðarleg greiðsla Fæðingarorlofssjóðs til starfsmanns í fæðingaorlofi nema 80% af meðaltali heildarlauna og skal miða við tvö tekjuár á undan fæðingarári barns. Til launa teljast hvers konar laun og aðrar þóknanir samkvæmt lögum um tryggingagjald. Í 3. málsl. 2. mgr. 13. gr. ffl. segir að einungis skuli miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabilinu sem foreldri hefur starfað á innlendum vinnumarkaði, sbr. 1. mgr. 2. gr. reglugerðar nr. 1056/2004.

Með 4. gr. laga nr. 20/2004 varð breyting á 13. gr. ffl. Óbreytt er að eingöngu skuli miða við meðaltal heildarlauna fyrir þá mánuði á viðmiðunartímabilinu sem foreldri hefur starfað á vinnumarkaði. Í athugasemd við 4. gr. í frumvarpi sem varð að lögum nr. 90/2004 sagði að þá skuli alltaf miða við almanaksmánuði.

Í 1. mgr. 3. gr. reglugerðar nr. 1056/2004 er kveðið á um að það að starfa á innlendum vinnumarkaði í skilningi IV., V. og VIII. kafla laga um fæðingar- og foreldraorlof, með síðari breytingum, feli í sér að starfa í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði.

Barn kæranda er fætt 3. mars 2005. Með hliðsjón af því verður viðmiðunartímabilið við útreikning greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði árin 2003 og 2004, sbr. 2. mgr. 13. gr. laga nr. 95/2000, sbr. og 2. mgr. 4. gr. laga nr. 90/2004. Kærandi fékk greitt í fæðingarorlofi úr Fæðingarorlofssjóði á grundvelli útreiknings samkvæmt 2. mgr. 13. gr. ffl. og þágildandi 2. mgr. 2. gr. reglugerðar nr. 1056/2004.

Með vísan til 2. mgr. 13. gr. ffl. og þess sem að framan er rakið hefur það verið mat úrskurðarnefndarinnar að við endurútreikning meðaltals heildarlauna skuli ekki reiknaðar þær greiðslur sem foreldri fékk úr Fæðingarorlofssjóði vegna fyrra fæðingarorlofs og ekki þeir mánuðir sem foreldri er ekki að störfum í a.m.k. 25% starfshlutfalli.

Af gögnum málsins má ráða að kærandi hafi verið í fæðingarorlofi, vegna barns sem fætt var 8. janúar 2003, og ekki að störfum á vinnumarkaði mánuðina september og október 2003 og teljast þeir mánuðir því ekki með við ákvörðun meðaltals heildarlauna og greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði sem er í samræmi við hina kærðu ákvörðun. Í janúar 2003 fékk kærandi auk greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði greidd laun frá D X krónur og í ágúst sama ár auk greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði X krónur frá D og X krónur frá E. Óstaðfest er að kærandi hafi ekki verið að störfum á vinnumarkaði eða í minna en 25% starfshlutfalli í þessum tveimur mánuðum. Kæranda var gefinn kostur á að koma að frekari gögnum er sýndu fram á hvernig störfum hans hafi verið háttað. Frekari gögn hafa ekki borist frá kæranda. Samkvæmt því skulu mánuðirnir janúar og ágúst 2003 teljast með við útreikning meðaltals heildarlauna hans og greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði. Ber því að staðfesta hina kærðu ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs.

ÚRSKURÐARORÐ:

Ákvörðun Vinnumálastofnunar-Fæðingarorlofssjóðs um endurútreikning greiðslna úr Fæðingarorlofssjóði til A í fæðingarorlofi er staðfest.

Guðný Björnsdóttir

Heiða Gestsdóttir

Gunnlaugur Sigurjónsson