12. desember 2019

Nr. 586/2019 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 12. desember 2019 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 586/2019

í stjórnsýslumálum nr. KNU19090033 og KNU19090032

Kæra […][…]

og barns þeirra

á ákvörðunum

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 17. september 2019 kærðu […], fd. […], ríkisborgari Nígeríu (hér eftir K) og […], fd. […], ríkisborgari Nígeríu (hér eftir M) ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 2. september 2019, um að synja kærendum og barni þeirra, […], fd. […], ríkisborgari Nígeríu (hér eftir A), um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja þeim um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.

Kærendur krefjast þess aðallega að ákvarðanir Útlendingastofnunar verði felldar úr gildi og þeim verði veitt staða flóttamanna hér á landi með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara krefjast kærendur þess að ákvarðanir Útlendingastofnunar verði felldar úr gildi og þeim verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara krefjast kærendur þess að ákvarðanir Útlendingastofnunar verði felldar úr gildi og þeim verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Vísað er til 2. mgr. 45. gr. laga um útlendinga, en samkvæmt ákvæðinu eiga maki útlendings sem nýtur alþjóðlegrar verndar og börn hans yngri en 18 ára einnig rétt á alþjóðlegri vernd nema sérstakar ástæður mæli því í mót.

Fyrrgreindar ákvarðanir eru kærðar á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

K sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 15. júlí 2018 en M sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 27. ágúst 2018. Kærendur komu í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. 17. júlí 2018, 7. september 2018 og 16. júlí 2019 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðunum, dags. 2. september 2019, synjaði Útlendingastofnun kærendum og barni þeirra um alþjóðlega vernd ásamt því að synja þeim um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Voru ofangreindar ákvarðanir kærðar til kærunefndar útlendingamála þann 17. september 2019. Kærunefnd barst greinargerð kærenda þann 1. október 2019. Í greinargerð óskuðu kærendur eftir að fá að koma fyrir nefndina og tjá sig um efni málsins. Kærunefnd taldi ekki ástæðu til að gefa kærendum kost á að koma fyrir nefndina, sbr. 7. mgr. 8. gr. laga um útlendinga.

III. Ákvarðanir Útlendingastofnunar

Í ákvörðunum Útlendingastofnunar kemur fram að K byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hún sé í hættu í heimaríki sínu vegna aðildar sinnar að tilteknum þjóðfélagshópi. M byggi umsókn sína á því að hann sé í hættu í heimaríki sínu vegna trúarbragða sinna og hættu á ofsóknum.

Niðurstaða Útlendingastofnunar var sú að kærendur séu ekki flóttamenn og þeim skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kærendum var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar í máli barns kærenda, kom fram að það væri svo ungt að árum að ekki yrði talið tilefni til að taka viðtal við það. Fram kom að umsókn barns kærenda væri grundvölluð á framburði foreldra þess og þeim hefði verið synjað um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga. Í ákvörðunum foreldra hefði jafnframt verið tekin afstaða til aðstæðna barnsins og hvernig þær aðstæður horfi við einstökum þáttum ákvörðunarinnar. Var það niðurstaða Útlendingastofnunar með vísan til niðurstöðu í máli foreldra þess, að gættum ákvæðum samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, útlendingalaga og barnaverndarlaga, að barni kærenda væri ekki stefnt í hættu með því að fylgja foreldrum sínum til heimaríkis. Barni kærenda var vísað frá landinu.

Kærendum var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kærendum jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kærenda

Í greinargerð kærenda kemur fram að í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 16. júlí 2019 hafi K skýrt frá ástæðum þess að hún geti ekki snúið aftur til Nígeríu. Hún hafi fæðst og alist upp í […] í Edo fylki. Foreldrar K hafi gert henni að þiggja boð konu sem hafi boðist til að aðstoða fjölskylduna með því að senda hana til Ítalíu að vinna. Síðar hafi komið í ljós að K hafi átt að starfa þar við vændi. K hafi orðið ljóst á leið sinni til Ítalíu hversu valdamikil fyrrnefnd kona væri og að hún hefði tengsl við opinbera aðila í Nígeríu. K hafi t.a.m. ekki þurft að bíða eftir því að fá útgefið vegabréf en slíkt tæki að jafnaði nokkrar vikur. Konan hafi ætlast til þess að K myndi greiða henni 40.000 evrur er hún kæmi til Evrópu. K hafi orðið viðskila við flutningsaðila sinn á Ítalíu en hann hafi látið hana fá símanúmerið sitt og ætlast til að hún myndi hringja þegar hún kæmist á leiðarenda. K hafi aldrei hringt í umrætt númer enda hafi hún heitið sér því að hún myndi ekki stunda vændi. Þess í stað hafi hún dvalið í flóttamannabúðum á Ítalíu þar til hún hafi fengið tilskilin dvalarleyfi. Þaðan hafi hún farið á lestarstöð og hitt þar M. Í viðtalinu hafi K greint frá því að hún óttist fyrrnefnda konu vegna skuldar sinnar við hana. Hún sé hættuleg og hafi tengsl um allt landið og jafnvel út fyrir landsteinana. Hún hafi vitað allt um hvað K hafi aðhafst á Ítalíu, t.d. að hún hafi verið barnshafandi. Þá hafi hún haft ljósmynd af M eftir að þau hafi tekið saman. K kvaðst ekki njóta stuðnings fjölskyldu sinnar en faðir hennar væri henni reiður þar sem hún hafi ekki gert það sem ætlast hafi verið til af henni. Fyrrnefnd kona hafi ítrekað þrýst á föður hennar að fá K til að greiða skuldina við sig og hafi m.a. hótað því að hún myndi myrða K ef hún fengi ekki skuldina greidda. Konan hafi verið ýmist ein eða í fylgd tveggja manna. K hafi kvaðst ekki treysta lögreglunni í Nígeríu, m.a. þar sem efnað fólk gæti greitt lögreglunni fyrir aðstoð. K óttist um líf sitt verði hún send aftur til heimaríkis. Hún nyti ekki stuðnings fjölskyldu sinnar og faðir hennar myndi vísa fyrrgreindri konu á hana. K kvað engu breyta að eiga nú barn og maka þar sem konan kenndi M um að K hafi ekki farið í vændi eins og til hafi staðið. Faðir K hafi ekki viljað tala við hana eftir að hún hafi eignast son sinn, honum sé alveg sama um hann og K vilji ekki stofna lífi sonar síns í hættu.

Þá kemur fram í greinargerð að í viðtali hjá Útlendingastofnun 16. júlí 2019 hafi M greint frá því að hafa fæðst og alist upp í […] í Edo fylki þar til hann hafi flust til Lagos. Hann hafi verið í Lagos í um átta ár þar til hann hafi neyðst til að flýja heimaríki sitt. M hafi greint frá því að fjölskylda hans hafi verið vúdú trúar og hann hafi því verið álitinn frábrugðinn öðrum í samfélaginu, t.a.m. hafi öðrum börnum verið meinað að vera með honum þar sem fjölskylda hans hafi verið talin hættuleg. M hafi farið í kirkju í fyrsta sinn árið 2001 með félaga sínum. Í kjölfarið hafi hann fundið hjá sér þörf til að mæta reglulega í kirkju. M hafi rætt við móður sína sem hafi útskýrt fyrir honum að samkvæmt trú fjölskyldunnar yrði faðir hans að afneita honum eða myrða hann ef hann færi til kirkju. Hún hafi að lokum samþykkt að aðstoða hann við að komast til kirkju á hverjum sunnudegi. Faðir hans hafi komist að þessu og sagt M að skárra væri að eiga engan son heldur en að eiga son sem hafi skipt um trú. Í kjölfarið hafi faðir hans stungið M í síðuna og myrt móður hans þegar hún hafi gengið á milli þeirra. M hafi tekist að flýja og verið lagður inn á sjúkrahús og verið þar í rúman mánuð. Menn úr kirkjunni hafi greitt fyrir sjúkrahúsdvölina og síðar greitt fyrir hann far til Lagos þar sem hann hafi dvalist hjá syni eins þeirra. Þar hafi þeir stundað trúboð m.a. í fangelsum og á götum úti. M hafi eitt sinn fengið hótunarbréf vegna starfseminnar. M hafi síðar farið að starfa við að sækja bifreiðar á höfnina í Lagos og keyra þær til kaupenda víðsvegar innan Nígeríu. Starfið hafi verið áhættusamt enda mikil hætta á ránum. M hafi fimm sinnum lent í að þurfa að yfirgefa bíl sinn vegna árása sem hafi beinst að honum. Lögregluyfirvöld skipti sér ekki af slíkum árásum þar sem þau kæri sig ekki um að eiga við þessa hópa.

Þann 22. desember 2012 hafi M sótt tiltekinn bíl á höfnina og ætlað að keyra hann á stað sem heiti [...]. Á leið sinni hafi hermenn viljað athuga hvað væri inni í bílnum. M hafi hringt í eiganda bílsins til þess að láta hann vita af skoðuninni en eigandinn hafi skellt á og slökkt á símanum sínum eftir að M hafi útskýrt stöðuna. Hermennirnir hafi rofið innsigli bílsins og fundið skotvopn inni í ísskáp sem hafi verið inni í bílnum. M hafi verið hent í jörðina, sleginn og pyntaður með skotvopni, auk þess sem hann hafi verið bundinn á höndum og fótum. Á meðan á þessu hafi staðið hafi svartur bíll komið úr gagnstæðri átt og hettuklæddir menn hafi gert skotárás á athugunarstöðina. Einn hermaður hafi skorið M lausan og þannig hafi hann komist undan. Aðeins samstarfsmaður og vinur M, ásamt þáverandi kærustu M, hafi vitað um ferðalag hans og hver eigandi bílsins hafi verið. M hafi komist að því hjá eiginkonu umrædds vinar síns og nágrönnum sínum að hermenn hefðu sótt vin hans og kærustu á heimili þeirra. Nokkrum klukkustundum síðar hafi lík þeirra beggja fundist á sama stað og hafi kærandi þá áttað sig á því að ekki hafi verið um hermenn að ræða á athugunarstöðinni. M kveðst gruna að eigandi bílsins hafi tilheyrt hópi uppreisnarmanna á Delta svæðinu í heimaríki M. M hafi ekki getað leitað til yfirvalda enda hafi enginn getað staðfest frásögn hans varðandi eiganda bílsins og M telji tollyfirvöld einnig tengd þessu máli. M hafi því flúið landið. M óttist yfirvöld í Nígeríu, auk þess sem hann sé jafnvel enn hræddari við þá aðila sem hafi tekið fyrrverandi kærustu hans og vin af lífi. Ennfremur óttist hann aðilana sem séu á eftir K. Framangreindir aðilar séu valdamiklir og M geti hvergi verið öruggur gagnvart þeim. Hann óttist mjög um líf sitt og að vera beittur pyntingum. Þá eigi hann á hættu að vera settur í fangelsi þar sem hann hafi ekki tök á að sanna sakleysi sitt. M óttist um líf sonar síns ef fjölskyldunni verði gert að snúa aftur til Nígeríu. Auk hættunnar sem A sé í vegna aðstæðna foreldra sinna sé almennt öryggisástand afar slæmt í Nígeríu, t.a.m. vegna Fulani Herdsmen, hóps aðila sem sé andvígur kristni og ráðist gegn kristnum einstaklingum.

Í greinargerð kærenda er fjallað almennt um aðstæður í Nígeríu, m.a. um alvarleg mannréttindabrot, spillingu og refsileysi innan stjórnkerfisins, handahófskenndar og ólögmætar handtökur og aftökur af hálfu yfirvalda, bága stöðu kvenna og fanga, háa tíðni kynfæralimlestinga gagnvart konum og stúlkum, mansal sem skipulagða glæpastarfsemi, árásir hópsins Fulani herdsmen gegn kristnum einstaklingum, útbreitt ofbeldi gagnvart börnum og skort á heilbrigðisþjónustu. Kærendur vísa til alþjóðlegra skýrslna máli sínu til stuðnings.

Í greinargerð er fjallað um hagsmuni barns kærenda. Barn kærenda, A, sé tæplega eins árs gamall en hann hafi fæðst hér og hafi því verið á flótta utan heimalands síns allt sitt líf. Kærendur óttist mjög um líf fjölskyldunnar. Börn teljist ávallt til sérstaklega viðkvæms hóps umsækjenda um alþjóðlega vernd og sé íslenskum stjórnvöldum skylt að hafa ávallt það sem barni sé fyrir bestu í forgangi þegar teknar séu ákvarðanir um málefni þess. Kærendur vísa til ákvæða barnalaga nr. 76/2003, barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna, laga um útlendinga og tilskipana Evrópusambandsins nr. 2011/95/EB, 2013/33/EB og 2013/32/EB. Mikilvægt sé að veita kærendum og barni þeirra vernd í öruggu umhverfi þar sem það þurfi ekki að óttast frekari ofsóknir eða ofbeldi.

Kærendur krefjast þess aðallega að þeim og barni þeirra verði veitt alþjóðleg vernd sem flóttamenn hér á landi, skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Rekja megi ástæðu flótta kærenda til þess að þau eigi á hættu ofsóknir vegna aðildar K að tilteknum þjóðfélagshópi, sem nígerísk kona og sem þolandi mansals, og vegna þess að kærendur séu kristinnar trúar, sbr. b- og d-lið 3. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Kærendur hafi lýst ótta sínum við aðilana sem hafi þvingað K í mansal og þeim miklum völdum og samböndum sem þeir hafi í Nígeríu. Konan sem hafi verið í forsvari framangreindra aðila hafi ítrekað komið að heimili fjölskyldu K og þrýst á um greiðslu skuldar hennar sem nemi 40.000 evrum. Hafi hún m.a. hótað því að taka K af lífi. Þá sé hún hrædd um að faðir hennar, sem sé henni reiður vegna þess að hún hafi ekki staðið við skuldbindingar sínar, muni vísa framangreindri konu á sig ef hún fari aftur til fjölskyldu sinnar. K sé ekki í sambandi við fjölskyldu sína nema yngri systur sína sem hafi upplýst hana um hvað hafi gerst á heimili fjölskyldunnar. Heimildir beri með sér að þolendur mansals í Nígeríu eigi á hættu að verða fyrir endurteknu mansali eða grimmdarlegum hefndaraðgerðum. Þá hafi kærendur ekki stuðningsnet í heimaríki sínu og aðgengi þolenda mansals að vernd yfirvalda sé takmarkað. Til stuðnings kröfu sinni vísa kærendur til nýlegrar ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli nr. 2018-10936. Þá byggja kærendur á því að þau hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í heimaríki vegna trúarbragða sinna. M hafi verið virkur í trúboði fyrir kristni er hann hafi búið í Nígeríu en sökum þess hafi hann upplifað áreiti. Þá hafi árásir gagnvart kristnum borgurum af hálfu hópsins Fulani herdsem orðið algengari á síðari misserum og hafi fjöldi manns látist. Kærendur hafi því ástæðuríkan ótta við að verða fyrir ofsóknum vegna trúarbragða sinna. Þá sé ljóst að nígerísk yfirvöld geti ekki eða vilji ekki veita þolendum mansals eða kristnum borgurum sínum tilskilda vernd og því beri að leggja til grundvallar að yfirvöld í Nígeríu hafi hvorki vilja né getu til að veita kærendum þá vernd sem þau þurfi á að halda gagnvart ofsóknaraðilum sínum, sbr. c-lið 4.m gr. 38. gr. sömu laga.

Verði ekki fallist á aðalkröfu málsins krefjast kærendur þess til vara að þeim verði veitt viðbótarvernd hér á landi með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Kærendur eigi á hættu að sæta ómannúðlegri og vanvirðandi meðferð verði þeim gert að snúa aftur til heimaríkis. K eigi á hættu endurtekið mansal, auk þess sem hún og fjölskylda hennar gætu átt á hættu hefndaraðgerðir af hálfu fyrrgreindra aðila. Þá eigi fjölskyldan einnig á hættu ofsóknir vegna trúarbragða sinna í ljósi undanfarinna átaka milli kristinna einstaklinga og hópsins Fulani herdsmen. M sé jafnframt í hættu í heimaríki sínu vegna þeirra vandræða sem hann hafi lent í þegar hann hafi starfað við bílaflutninga. Hann sé í hættu sem rekja megi bæði til yfirvalda og aðila tengdum fyrrgreindum bíl. Þá sé spilling innan yfirvalda og dómstóla í Nígeríu og M geti ekki sannað mál sitt hvað varðar eignarhald fyrrgreindra vopna. Eigi hann því á hættu að vera settur í fangelsi en aðbúnaður fanga þar í landi sé slæmur. Með vísan til framangreinds sé ljóst að kærendur uppfylli skilyrði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga enda eigi þau á hættu að sæta ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð verði þau send aftur til heimaríkis.

Til þrautavara krefjast kærendur þess að þeim verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Ákvæðið heimili veitingu slíks dvalarleyfis þegar útlendingur geti sýnt fram á ríka þörf á vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki. Kærendur vísa til athugasemda við ákvæðið í frumvarpi því er varð að útlendingalögum. Þar komi m.a. fram að með erfiðum almennum aðstæðum að öðru leyti sé vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og tekið sem dæmi viðvarandi mannréttindabrot og sú aðstaða að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Þá segi í athugasemdum að til greina komi að minni kröfur séu gerðar til að börn njóti verndar og fái dvalarleyfi á grundvelli 74. gr., eigi þau ekki rétt á dvalarleyfi á öðrum grundvelli. Í greinargerð kærenda kemur fram að mikið sé um vegalausa einstaklinga innan Nígeríu og kynnu kærendur og barn þeirra að standa frammi fyrir því að enda vegalaus og fá m.a. ekki notið nauðsynlegrar heilbrigðisþjónustu. Kærendur eigi ungt barn sem hafi fæðst hér og hafi því aldrei komið til Nígeríu. Hagsmunum A væri því best borgið yrði fjölskyldunni veitt dvalarleyfi hér á landi, fjarri þeim aðilum sem séu á eftir þeim og fjarri þeim átökum sem eigi sér stað í heimaríki þeirra.

Kærendur telja að með endursendingu þeirra til Nígeríu yrði brotið gegn meginreglunni um non-refoulement, sbr. 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Að auki telja kærendur að slík ákvörðun muni brjóta í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944, 2. og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, 6. og 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna.

Í greinargerð kærenda koma fram ýmsar athugasemdir við ákvarðanir Útlendingastofnunar, m.a. hvernig trúverðugleikamati hafi verið háttað hjá stofnuninni. Jafnframt telja kærendur að Útlendingastofnun hafi við úrlausn mála þeirra litið framhjá ákvörðun stofnunarinnar í öðru máli sem sé afar sambærilegt máli kærenda. Telja kærendur að ákvarðanir Útlendingastofnunar séu haldnar slíkum form- og efnislegum annmörkum að kærunefnd beri að fella þær úr gildi.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðunum Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi M framvísað nígerísku vegabréfi. K hafi framvísað ferðaskilríkjum útgefnum á Ítalíu. Þá hafi barn kærenda fæðst hér á landi þann 15. nóvember 2018. Verður ekki annað séð af ákvörðun Útlendingastofnunar í máli K en að stofnunin hafi lagt til grundvallar að K sé ríkisborgari Nígeríu. Kærunefnd hefur ekki forsendur til að hnekkja framangreindu mati Útlendingastofnunar og verður því lagt til grundvallar að kærendur séu nígerískir ríkisborgarar.

Réttarstaða barns kærenda

Staða barna á flótta ræðst af viðeigandi reglum í þjóðarétti og landsrétti. Í 22. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, segir í fyrsta lagi að aðildarríki skuli gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja að barn sem leiti eftir réttarstöðu sem flóttamaður, eða sem talið sé flóttamaður samkvæmt viðeigandi reglum eða starfsháttum þjóðaréttar eða landslaga, fái, hvort sem það sé í fylgd foreldra eða annarra eða ekki, viðeigandi vernd og mannúðlega aðstoð við að nýta sér þau réttindi sem við eigi og kveðið sé á um í samningnum.

Í 2. mgr. 10. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 segir að ákvarðanir sem varði barn skuli teknar með það sem því sé fyrir bestu að leiðarljósi, því tryggður réttur til að tjá skoðanir sínar í málum sem það varði og tekið tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Í 3. mgr. 25. gr. laga um útlendinga kemur fram að við ákvörðun sem sé háð mati stjórnvalds skuli huga að öryggi barns, velferð þess og félagslegum þroska og möguleika þess til að sameinast fjölskyldu sinni.

Sérstaklega er fjallað um mat stjórnvalda á umsóknum barna um alþjóðlega vernd í 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Þar segir að við mat á því hvort barn teljist flóttamaður samkvæmt lögunum skuli það sem barninu sé fyrir bestu haft að leiðarljósi. Við mat á því hvað barni sé fyrir bestu skuli stjórnvöld líta til möguleika barns á fjölskyldusameiningu, öryggis þess, velferðar og félagslegs þroska auk þess sem taka skuli tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Við ákvörðun í máli er varðar hagsmuni barns skuli stjórnvöld taka skriflega afstöðu til þessara atriða.

Almennt er viðurkennt að eðlilegur þroski barns sé best tryggður með því að vernda fjölskylduna. Sé ólögráða barn í fylgd annars eða beggja foreldra sinna eða annars úr fjölskyldunni sem hefur það á framfæri sínu og sá fer fram á réttarstöðu flóttamanns, ber að fara með málin í samræmi við meginregluna um einingu fjölskyldunnar. Ljóst er að barn það sem hér um ræðir er í fylgd með foreldrum sínum og haldast úrskurðir fjölskyldunnar því í hendur.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Nígeríu m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

Amnesty International Report 2017/18 – Nigeria (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
Country Policy and Information Note – Nigeria: Actors of Protection (U.K. Home Office, 28. mars 2019);
Country Policy and Information Note – Nigeria: Female Genital Mutilation (FGM) (U.K. Home Office, 13. ágúst 2019);
Country Policy and Information Note – Nigeria: Medical and Healthcare issues (U.K. Home Office, 28. ágúst 2018);
Country Policy and Information Note – Nigeria: Trafficking of women (U.K. Home Office, 4. júlí 2019);
Country Profile: FGM in Nigeria (28 Too Many, október 2016);
EASO COI Meeting Report – Nigeria – Practical Cooperation Meeting 12-13 June 2017 – Rome (European Asylum Support Office, 1. ágúst 2017);
EASO Country Guidance – Nigeria – Guidance note and common analysis (European Asylum Support Office, febrúar 2019);
EASO Country of Origin Information Report – Nigeria – Actors of Protection (European Asylum Support Office, nóvember 2018);
EASO Country of Origin Information Report – Nigeria – Country Focus (European Asylum Support Office, júní 2017);
EASO – Country of Origin Information Report – Nigeria – Security Situation (European Asylum Support Office, nóvember 2018);
EASO – Country of Origin Information Report – Nigeria – Sex trafficking of women (European Asylum Support Office, október 2015);
EASO – Country of Origin Information Report – Nigeria – Targeting of individuals (European Asylum Support Office, nóvember 2018);
Freedom in the World 2019 – Nigeria (Freedom House, 4. febrúar 2019);
Herders against Farmers: Nigeria‘s Expanding Deadly Conflict (International Crisis Group (ICG), 19. september 2017);
Information on trafficking including, situation for returnees of previous trafficking and risk og re-trafficking (Refugee Documentation Centre, RDC, Legal Aid Board, 17. júní 2019);
Nigeria 2018 Human Rights Report (U.S. Department of State, 13. mars 2019);
Nigeria 2018 International Religious Freedom Report (U.S. Department of State, maí 2019);
Nigeria: Fulani herdsmen, including motivations, modus operandi and recruitment methods; raids by Fulani herdsmen in schools in Benin City in October 2016 (2016-August 2018) (Immigration and Refugee Board of Canada, 10. ágúst 2018);
Nigeria: Herders and Farmers Clash Over Land (Institute for War and Peace Reporting, 19. ágúst 2016);
Nigeria: Returforhold for kvinner som har arbeidet i prostitusjon i Europa (Landinfo, 20. mars 2017);
Nigeria: Rising toll of middle-belt violence (Human Rights Watch, 28. júní 2018);
World Report 2019 – Nigeria (Human Rights Watch, janúar 2019) og
2016 Report on International Religious Freedom – Nigeria (U.S. Department of State, 15. ágúst 2017).

Nígería er sambandslýðveldi með rúmlega 203 milljónir íbúa. Nígería var nýlenda Bretlands fram að sjálfstæði þess árið 1960 og sama ár gerðist Nígería aðili að Sameinuðu þjóðunum. Ríkið fullgilti bæði alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi ásamt alþjóðasamningi um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 1993. Þá fullgilti ríkið mannréttindasáttmála Afríku árið 1983 og samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins árið 1991. Ríkið fullgilti sáttmála Sameinuðu þjóðanna gegn spillingu árið 2004, samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu árið 2001 og valfrjálsa viðbótarbókun við þann samning árið 2009.

Samkvæmt upplýsingum á vefsíðu Alþjóðasambands sakamálalögreglu (e. Interpol) er löggæsla ríkisins aðallega í höndum ríkislögreglu Nígeríu sem talin er samanstanda af rúmlega 350.000 lögregluþjónum. Ríkislögreglan annist löggæslustörf í öllum 36 fylkjum Nígeríu og höfuðborginni Abuja. Hlutverk ríkislögreglunnar sé að vernda einstaklinga og eignir, koma í veg fyrir afbrot, upplýsa og rannsaka glæpi auk þess að sækja afbrotamenn til saka. Samkvæmt skýrslu EASO frá 2017 séu nokkrar sérhæfðar deildir innan ríkislögreglunnar sem annist sértæk brot. Ríkislögreglan hafi verið gagnrýnd fyrir spillingu og mannréttindabrot af ýmsum rannsakendum og samtökum. Dæmi séu um að lögregluþjónar hafi gerst uppvísir af því að kúga fé af almennum borgurum og sleppa sakborningum gegn mútugreiðslum. Þá hafi mannréttindasamtök greint frá því að u.þ.b. 100.000 lögregluþjónar hafi veitt efnamiklum einstaklingum persónulega þjónustu. Þá sé mikill skortur á lögreglumönnum í ríkinu, auk þess sem þjálfun á lögreglumönnum sé ábótavant og skortur sé á fjármagni frá ríkinu. Í ríkinu séu þó til staðar formlegar kvörtunarleiðir vegna misferlis lögreglu í starfi eða spillingar en þó tíðkist í miklum mæli að leysa slík mál á óformlegan hátt. Þá skorti skilvirkar leiðir til að eiga við, rannsaka og refsa vegna ofbeldis eða spillingar öryggissveita. Mútuþægni sé víðfeðmur vandi í ríkinu og samkvæmt skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2018 hafi stofnanir sem annist kvörtunarmál í ríkinu greint frá uppsögnum lægra settra lögreglumanna vegna kvartana almennings um fjárkúganir af hálfu lögreglu. Þó hafi fá mál verið rannsökuð eða farið fyrir dómstóla. Fram kemur í ofangreindum gögnum að töluverð spilling sé innan dómskerfisins, auk þess sem skortur sé á þjálfun dómara. Þó kemur fram í skýrslu breska innanríkisráðuneytisins frá 2017 að þrátt fyrir veikleika í stjórnkerfinu standi þeim sem óttist einstaklinga sem starfi ekki fyrir ríkið almennt til boða skilvirk vernd. Komið hafi verið á fót embætti umboðsmanns í Nígeríu árið 2004 (e. The Public Complaints Commission) en um sé að ræða sjálfstæða og óháða stofnun sem taki á móti kvörtunum borgara og tryggi rétt þeirra gagnvart nígerískum stjórnvöldum endurgjaldslaust. Hægt sé að nálgast skrifstofur umboðsmanns í öllum 36 fylkjum Nígeríu og er almennt talið að um sé að ræða skilvirkt úrræði fyrir borgara Nígeríu.

Í ofangreindum gögnum kemur fram að Nígería sé upprunaland, viðkomustaður og áfangastaður mansals og nauðungarvinnu. Flestir þolendur mansals komi frá borginni Benín í Edo fylki. Fram kemur að nígerísk stjórnvöld uppfylli ekki enn lágmarksviðmið ríkja vegna baráttu gegn mansali en hafi þó tekið mikilvæg skref til að auka vernd borgara sinna og koma í veg fyrir mansal. Gerðar hafi verið ýmsar stefnubreytingar í þessum málum og sérstök löggjöf sett til að koma í veg fyrir, uppræta og refsa fyrir mansal. Þá hafi stjórnvöld þjálfað lögreglulið landsins, starfsmenn ríkisins og stofnanir til að gera þeim betur kleift að rannsaka, sækja til saka og sakfella gerendur mansals. Árið 2003 hafi tekið gildi lög sem komu stofnuninni NAPTIP (e. the National Agency for the Prohibition of Traffic in Persons and Other Related Matters) á laggirnar. Markmið NAPTIP sé að vekja athygli á málefninu, fræða þjóðina og með þeim hætti að reyna að koma í veg fyrir frekara mansal, vernda þolendur mansals ásamt því að sækja gerendur til saka. Einnig hafi verið samþykkt sérstök lög gegn mansali árið 2015 en þau hafi gert það refsivert að stunda mansal og mæli ennfremur fyrir um fangelsisvist allt að fimmtán árum fyrir brot gegn þeim. Starf NAPTIP felist í því að stuðla að framfylgni laga og reglugerða gegn mansali í Nígeríu, rannsaka mansalsmál og fræða og efla lögreglu og aðra aðila sem komi að upprætingu mansals í Nígeríu. Einnig aðstoði stofnunin þolendur mansals með því að veita þeim skjól, ráðgjöf, hafa uppi á fjölskyldumeðlimum þeirra, aðstoða við heimkomu og aðlögun að samfélaginu á ný. Samkvæmt skýrslu Landinfo hefur NAPTIP þekkingu og reynslu af því að sinna þolendum mansals sem eigi börn. NAPTIP hafi til umráða húsnæði fyrir þolendur mansals í borgunum Abuja, Lagos, Benin, Uyo, Enugu, Kano, Sokoto, Maiduguri og Markudi. Þá kemur fram í skýrslum að dvöl í húsnæði NAPTIP sé ekki langtímalausn og dvelji þolendur þar í um tvær til sex vikur. Hafi NAPTIP unnið með frjálsum félagasamtökum sem geti útvegað þolendum mansals langtímahúsnæði. Þá verði konur sem dvelji hjá NAPTIP einatt útskúfaðar úr samfélaginu þar sem gert sé ráð fyrir að þær hafi unnið við vændi erlendis. Af þeim sökum hafi NAPTIP reynt að senda konur eins fljótt og verða megi til fjölskyldu sinnar eða í annað húsnæði. Skortur á fjármagni takmarki getu NAPTIP og frjálsra félagasamtaka við að aðstoða þolendur mansals við að aðlagast samfélaginu og standa á eigin fótum. Nígerísk yfirvöld hafi komið til móts við umræddan fjárskort hjá NAPTIP og veitt þolendum mansals fjárstyrk sem aðstoði við aðlögun að samfélaginu. Þolendur mansals séu líklegri til þess að sæta endurteknu mansali heldur en að sæta líkamlegu ofbeldi í hefndaraðgerðum. Lögreglan í ríkinu hafi þó almennt getu til þess að aðstoða þolendur mansals, jafnvel þótt þolendur standi enn í skuld við smyglarann sinn.

Fram kemur í ofangreindum gögnum að ofbeldi gagnvart börnum sé útbreitt í Nígeríu. Þá sé Nígería með hæsta hlutfall barnahjónabanda í Afríku en yfir 23 milljónir stúlkna og kvenna hafi verið giftar sem börn. Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna hafi unnið í samvinnu með yfirvöldum í Nígeríu, m.a. við að bæta lagaumgjörð varðandi vernd barna gegn ofbeldi, breyta viðurkenndum félagsháttum sem feli í sér hættulegar hefðir líkt og kynfæralimlestingar og barnahjónabönd, auk þess sem unnið hafi verið að styrkingu félagslegrar þjónustu og barnaverndarstarfs þar í landi. Þá hafi yfirvöld samþykkt aðgerðaáætlun, National Strategy to End Child Marriage in Nigeria (2016-2021) með það að markmiði að útrýma barnahjónaböndum fyrir árið 2030. Jafnframt vinni yfirvöld hörðum höndum að aðgerðaáætlun sem feli m.a. í sér forvarnarstarf meðal ráðuneyta og stofnana með það að markmiði að stöðva ofbeldi gagnvart börnum. Þá kemur fram í framangreindum gögnum að Nígería hafi fullgilt samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins árið 1991 og stofnskrá Afríkusambandsins um velferð og réttindi barnsins (e. The African Charter on the Rights and Welfare of the Child) árið 2000. Hafi þjóðþing Nígeríu samþykkt árið 2003 lög um réttindi barnsins (e. the Child Rights Act) og tóku þau gildi sama ár. Þar sem Nígería sé sambandslýðveldi sé ekki nóg að þjóðþingið samþykki löggjöfina heldur þurfi bæði fylkisþing og landstjóri hvers fylkis að samþykkja lagasetninguna til þess að hún taki gildi í hverju fylki. Árið 2019 hafi 24 fylki af 36 tekið lögin í gildi og séu flest þeirra í suðurhluta Nígeríu m.a. Edo fylki. Lögin kveði á um að allar ákvarðanir eða ráðstafanir er varða börn skuli byggðar á því sem sé barninu fyrir bestu. Í lögunum komi einnig fram að öll börn eigi rétt á að njóta menntunar og heilbrigðisþjónustu. Árið 2004 hafi þjóðþing Nígeríu samþykkt löggjöf sem kveði á um ókeypis grunnskólagöngu (e. The Universal Basic Education (UBE) Programme). Hafi þessi nýjung verið leidd í lög með því markmiði að fjölga nemendum í grunnskóla og koma á fót ókeypis og skyldubundnu skólakerfi fyrir öll börn í Nígeríu.

Samkvæmt skýrslu utanríkisráðuneytis Bandaríkjanna frá árinu 2019 er talið að um helmingur íbúa landsins séu múslimar og hinn helmingurinn kristinn. Þar kemur fram að trúfrelsi sé verndað í stjórnarskrá Nígeríu og einnig sé að finna ákvæði sem banni stjórnvöldum að koma á ríkistrú. Flestir íbúar svæða í Norður-Nígeríu séu múslimar og í Suður-Nígeríu séu kristnir í meirihluta. Bæði kristnir og múslimar hafi greint frá mismunun á grundvelli trúar sinnar á þeim svæðum þar sem þeir séu í minnihluta. Samkvæmt ofangreindum gögnum má rekja tilvist Fulani öfgahópa að mestu leyti til átaka á milli múslimskra hirðingja og kristinna landeiganda í Nígeríu. Þá eigi flestar árásir sér stað í miðju landsins og norðausturhluta þess. Meðlimir Fulani herdsmen hafi m.a. myrt nokkur þúsund einstaklinga, nauðgað konum og stúlkum og talið sé að tugi þúsundir einstaklinga séu vegalausir af þeim sökum. Þó kemur fram að kristnir aðilar fremji einnig slíka glæpi gegn múslimskum einstaklingum og því sé ekki um að ræða einhliða árásir gegn kristnum einstaklingum. Stjórnvöld í Nígeríu hafi brugðist við með því að stofna nefnd sem hafi það hlutverk að standa fyrir hagsmunum bæði landeigenda og hirðingja og veita ráðleggingar til stjórnvalda um það hvernig hægt sé að bregðast við átökunum. Landeigendur telji lögregluna skorta getu og vilja til þess að veita þeim vernd gegn Fulani hirðingjum. Stundum fái landeigendur bætur frá yfirvöldum vegna skemmdarverka af hálfu hirðingja en að þær séu oft of lágar til þess að bæta skaðann. Þá kemur fram í ofangreindum gögnum að lögregluyfirvöld hafi reynt að annast milligöngu og nýta mismunandi aðferðir við lausn þessa deilna, þó með takmörkuðum árangri.

Samkvæmt ofangreindum gögnum er heilbrigðiskerfinu í Nígeríu skipt í fyrsta, annað og þriðja stig og skiptist jafnframt í opinberan- og einkageira. Fyrsta stig heilbrigðiskerfisins sé starfrækt á vegum bæjaryfirvalda, annað stigið sé starfækt á vegum ráðuneyta í hverju og einu fylki og þriðja stigið sé starfrækt á vegum alríkisins. Fyrsta stig heilbrigðiskerfisins feli í sér almenna heilbrigðisþjónustu fyrir borgara Nígeríu og fái jafnframt minnsta fjármagnið af stigunum þremur. Því sé almenn heilbrigðisþjónusta almennt illa skipulögð og innviðir hennar veikburða. Aðgengi sé þá ekki gott sökum skorts á heilbrigðisstofnunum og heilbrigðisstarfsfólki víða um Nígeríu. Þá sé lækniskostnaður almennt hár og aðgengi að lyfjum slæmt en talið sé að allt að 60% íbúa Nígeríu hafi ekki aðgang að lyfjum. Samkvæmt ofangreindum gögnum bjóði töluverður fjöldi opinberra og einkarekinna sjúkrahúsa í Nígeríu upp á sálfræðiþjónustu. Flest sjúkrahúsin séu staðsett í borgum og þéttbýli og meðferð sé aðgengileg vegna allra almennra vandamála tengdum geðheilsu. Þá séu einnig reknar opinberar stofur þar sem hægt sé að fá þjónustu geðlækna, geðhjúkrunarfræðinga og sálfræðinga. Heilbrigðisþjónusta sé fjórfalt aðgengilegri í þéttbýli heldur en í strjálbýli. Heilbrigðisþjónusta innan einkageirans sé almennt betri og skipulagðari en lækniskostnaður sé að meðaltali hærri en hjá opinbera geiranum.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kærenda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Kærendur byggja umsókn sína á því að K hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir sem rekja megi til aðildar hennar að tilteknum þjóðfélagshópi sem nígerísk kona og sem þolandi mansals. Þá hafi þau bæði ástæðuríkan ótta við ofsóknir vegna trúarbragða sinna. M óttist einnig glæpasamtök sem tengist bíl sem hann hafi ferjað í þáverandi starfi sínu og yfirvöld þar sem hann kveður þau telja hann bera ábyrgð á skotvopnum sem fundist hafi í fyrrnefndum bíl. Kærendur telja að um sé að ræða samsafn athafna sem hafi sömu áhrif á þau og ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga og þau geti ekki leitað ásjár yfirvalda í heimaríki, sbr. c-lið 4. mgr. 38. gr. sömu laga.

Mat á trúverðugleika frásagnar kærenda er byggt á endurritum af viðtölum við þau hjá Útlendingastofnun, öðrum gögnum málsins og upplýsingum um heimaríki kærenda.

Með vísan til þess sem fram hefur komið fellst kærunefnd á að leggja til grundvallar frásögn K um að hún hafi verið þolandi mansals. Kærunefnd telur jafnframt ekki ástæðu til þess að draga í efa frásögn M er snýr að trú hans og fyrrum trúboðastarfi hans.

Í viðtali hjá Útlendingastofnun greindi M frá því að hafa starfað við bílaflutninga er hann hafi búið í Lagos. Kærunefnd telur ekki ástæðu til þess að draga það í efa. Við meðferð málsins hjá Útlendingastofnun lagði M ekki fram gögn til stuðnings þeirri frásögn hans af afskiptum glæpahóps af starfi hans við bílaflutninga eða að yfirvöld gruni hann um glæp tengdum því starfi. Þá lögðu kærendur ekki fram gögn sem renndu stoðum undir fullyrðingar M um þá skotárás sem hann kveðst hafa orðið fyrir, að kærasta hans og vinur hafi verið myrt og lík þeirra fundist saman eða að yfirvöld gruni hann um glæp. Þá lögðu kærendur ekki fram gögn sem styðja við fullyrðingar um tengsl ætlaðs glæpahóps við yfirvöld. Þann 29. nóvember 2019 óskaði kærunefnd eftir því að kærendur legðu fram gögn sem styddu frásögn þeirra, einkum frásögn M af ofangreindri atburðarás. Í svari sem kærunefnd barst frá kærendum þann 2. desember 2019 kváðust kærendur ekki geta nálgast nein gögn. Kærendur kváðust jafnframt ekki eiga neinn að í Nígeríu sem gæti aðstoðað þau við að nálgast gögn. Skoðun kærunefndar á Facebook-síðum kærenda leiddi þó í ljós samskipti kærenda við ættingja og vini í Nígeríu. Kærunefnd bar framangreint misræmi undir kærendur í tölvupósti þann 2. desember 2019. Í svari sem kærunefnd barst þann 3. desember 2019 greindi M frá því að hann hafi kynnst mörgu fólki í Nígeríu í gegnum trúariðkun sína og líti á það sem fjölskyldu sína þar sem það veiti hverju öðru umhyggju og stuðning. M kvað K eiga vini og fjölskyldu í Nígeríu, m.a. bróður og systur sem hún hafi alist upp með. Algengt sé þá í Nígeríu að vísa til náinna vina sinna sem bræðra sinna og systra. Kærendur hafi t.a.m. kynnst nokkrum slíkum hér á landi. Kærunefnd telur ekki ósanngjarnt að gera þá kröfu til kærenda að þau leggi fram gögn sem styðji við frásagnir þeirra af ætluðum árásum og morðum, svo sem tilvísun til frétta, lögregluskýrslur eða læknisfræðileg gögn. Þá telur kærunefnd skýringar kærenda á því af hverju þau geti ekki útvegað gögn vera ótrúverðugar. Kærunefnd hefur við sína rannsókn á málinu ekki fundið nein gögn sem styðja við þessar frásagnir um notkun vopna og manndráp en telja má líklegt að fréttamiðlar í heimaríki kærenda hefðu fjallað um þá atburði, hafi þeir í raun átt sér stað.

Með tilliti til þess og framburðar M er það mat kærunefndar að frásögn hans sé að þessu leyti ótrúverðug og verður því ekki lagt til grundvallar að M eigi í hættu ofsóknir af hálfu glæpagengis í heimaríki sínu eða sé grunaður eða eftirlýstur af yfirvöldum vegna ólöglegrar háttsemi.

Í viðtali hjá Útlendingastofnun greindu kærendur frá því að konan sem þau kveða að hafi þvingað K í mansal væri hættuleg og valdamikil og hafi fylgst með kærendum á meðan þau hafi dvalið á Ítalíu. Þá hafi hún ítrekað hótað fjölskyldu K í Nígeríu í þeim tilgangi að fá K til að greiða skuld sína. Kærendur hafi ekki vitað hvernig konan hafi fengið upplýsingar um þau en hún hafi m.a. vitað að K væri ófrísk og þá hafi hún verið með mynd af M undir höndum. Við mat sitt horfir kærunefnd til þess að kærendur eru með opna aðganga að samfélagsmiðlinum Facebook þar sem er m.a. að finna myndir, sem sýnir K er hún var barnshafandi, ásamt öðrum upplýsingum um þau og dvöl þeirra á Ítalíu. Þá má ráða af frásögn kærenda að þrátt fyrir að konan sem K kveðst óttast hafi ferðast reglulega á milli Nígeríu og Ítalíu þá hafi hún ekki leitað kærendur uppi á Ítalíu eða gripið til aðgerða þar í landi til að þvinga K í vændi til þess að fá hana til að greiða skuld sína. Kærendur hafa ekki nafngreint konuna eða lagt fram gögn, önnur en framburð sinn, sem styðja staðhæfingar kærenda um að fyrrnefnd kona hafi tengsl við yfirvöld. Þrátt fyrir að þolendur mansals geti átt erfitt uppdráttar við endurkomu til Nígeríu benda gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér ekki til þess að þeir verði almennt fyrir ofsóknum við heimkomu. Þá sé mansal refsivert í Nígeríu og hafa lögregluyfirvöld og stofnunin NAPTIP almennt getu til þess að aðstoða þolendur mansals, jafnvel þótt þolendur standi enn í skuld við smyglarann sinn. Með tilliti til framburðar K má ráða að hún njóti stuðnings eiginmanns síns, systur og annarra kunningja í Nígeríu. Þá verði að líta til þess að nokkur ár séu liðin frá því að þetta hafi átt sér stað. Til staðar séu innviðir í heimaríki sem sérhæfi sig í þjónustu og aðstoð við þolendur mansals. Það er því mat kærunefndar að K eigi þess kost að leita aðstoðar og verndar yfirvaldar, bæði hjá stofnuninni NAPTIP og lögreglu, telji hún vera þörf á því. Með vísan til þess sem fram hefur komið telur kærunefnd að kærendur hafi ekki leitt líkur að því að K hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir sem rekja megi til þess að hún hafi verið þolandi mansals.

Í viðtali hjá Útlendingastofnun lýsti M því að hann hafi verið virkur í trúboði fyrir kristni er hann hafi búið í Nígeríu. Það hafi oft verið kallað að honum ókvæðisorðum og eitt sinn hafi hann fengið hótunarbréf sent heim til sín. Þá séu árásir gagnvart kristnum borgurum af hálfu hópsins Fulani herdsmen algengar og hafi fjöldi manns látist undanfarin ár. Samkvæmt skýrslum sem kærunefnd hefur skoðað er trúfrelsi verndað í stjórnarskrá Nígeríu. Þá sé um helmingur íbúa í Nígeríu kristinnar trúar og séu í meirihluta í suðurhluta landsins þar sem kærendur bjuggu. Þótt gögn bendi til þess að átök eigi sér stað á milli kristinna og múslima þá horfir kærunefnd til þess að yfirleitt sé um að ræða átök á milli hirðingja og bænda sem séu einkum bundin við fylki í miðri Nígeríu eða norðausturhluta landsins. Þrátt fyrir að ráða megi af ofangreindum gögnum að skilvirkni lögregluyfirvalda og dómstóla sé að einhverju leyti ábótavant þá bera gögn með sér að yfirvöld í Nígeríu hafi almennt getu og vilja til þess að bregðast við árásunum. Með vísan til framangreinds og aðstæðna kærenda verður ekki talið að kærendur og A hafi ástæðuríkan ótta við að verða fyrir ofsóknum af hálfu hópsins Fulani herdsmen eða öðrum vegna trúar sinnar.

Samkvæmt 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal, við mat skv. 1. og 2. mgr. 37. gr. í málum sem varða börn, fylgdarlaus sem önnur, hafa það sem er barninu fyrir bestu að leiðarljósi. Í ákvæðinu kemur fram að við það mat beri að líta til möguleika barns á fjölskyldusameiningu, öryggis barnsins, velferðar og félagslegs þroska auk þess sem taka skal tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Í ljósi ungs aldurs A taldi Útlendingastofnun ekki þörf á að taka viðtal við hann. Leggur kærunefnd mat á hagsmuni A samkvæmt 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga með hliðsjón af upplýsingum úr fyrirliggjandi gögnum málsins og framangreindum aðstæðum í heimaríki þeirra. Að mati kærunefndar var sjónarmiðum A nægilega komið á framfæri með framburði kærenda og hagsmunagæslu talsmanns. Horfir kærunefnd m.a. til þess að barn það sem um ræðir er í fylgd foreldra sinna og nýtur stuðnings þeirra. Líkt og áður greinir stendur barni kærenda til boða gjaldfrjáls grunnskólamenntun í heimaríki þeirra. Þá beri gögn með sér að barnið muni jafnframt hafa aðgang að heilbrigðiskerfinu í heimaríki. Það er þá mat kærunefndar að aðstæður barns kærenda, þ.e. að hafa ekki komið til Nígeríu, komi eitt og sér ekki í veg fyrir að það fylgi foreldrum sínum til heimaríkis þeirra. Ekkert hefur komið fram í málinu sem bendir til annars en að kærendur séu vinnufær og geti framfleytt barni sínu.

Með vísan til framangreinds er það mat kærunefndar, að teknu tilliti til sjónarmiða um öryggi, velferð og félagslegan þroska barnsins, að það sé því fyrir bestu að fylgja foreldrum sínum til heimaríkis. Með vísan til framangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærendur hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að þau og barn þeirra hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37.gr. laga um útlendinga.

Telur kærunefndin því ljóst að kærendur og barn þeirra uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamenn hér á landi.

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Við mat á hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997). Samkvæmt gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér verður ekki talið að kristnum einstaklingum stafi hætta af Fulani herdsmen í suðurhluta landsins, þ. á m. Edo fylki.

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kærenda telur kærunefndin að aðstæður kærenda og barns þeirra þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærendur og barn þeirra uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamenn hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærendur og barn þeirra uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga eiga þau ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi sem staddur er hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, þrátt fyrir að skilyrði 37. gr. séu ekki uppfyllt, ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í athugasemdum við 74. gr. frumvarps til laga um útlendinga kemur fram að í samræmi við ákvæði alþjóðlegra skuldbindinga og almennra laga sé lagt til að tekið sé sérstakt tillit til barna, hvort sem um er að ræða fylgdarlaus börn eða önnur börn. Í því ljósi og með hliðsjón af meginreglunni um að það sem barni er fyrir bestu skuli hafa forgang þegar teknar eru ákvarðanir um málefni þess, sbr. jafnframt 2. mgr. 10. gr. og 3. mgr. 25. gr. laga nr. 80/2016, telur kærunefnd að við mat á því hvort skilyrði 1. mgr. 74. gr. laganna séu fyrir hendi skuli taka sérstakt tillit til þess ef um barn er að ræða og skuli það sem er barni fyrir bestu haft að leiðarljósi við ákvörðun. Samkvæmt fyrirliggjandi læknisgögnum er A hraustlegur drengur og hefur dafnað vel. Kærunefnd horfir til þess að A er í fylgd foreldra sinna og nýtur stuðnings þeirra. Ekkert hefur þá komið fram sem bendir til annars en að kærendur séu vinnufærir og færir um að tryggja framfærslu barnsins síns. M hafi m.a. starfað og átt heimili í […] og að eigin sögn stutt annað fólk fjárhagslega áður en hann hafi yfirgefið heimaríki sitt. Þá eigi þau líkt og áður hefur komið fram vini og kunningja í heimaríki og K einnig ættingja.

Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga kemur fram að með ríkri þörf á vernd af heilbrigðisástæðum sé m.a. miðað við að um skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm sé að ræða og meðferð við honum væri aðgengileg hér á landi en ekki í heimaríki viðkomandi. Í þessu sambandi kemur jafnframt fram að meðferð teljist ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana heldur er hér átt við þau tilvik þar sem meðferð sé til í heimaríkinu en viðkomandi eigi ekki rétt á henni. Þá kunna að falla undir 1. mgr. 74. gr. mjög alvarlegir sjúkdómar sem ekki teljast lífshættulegir, svo sem ef sýnt þykir að þeir muni valda alvarlegu óbætanlegu heilsutjóni eða óbærilegum þjáningum. Ef um langvarandi sjúkdóm sé að ræða væru ríkari verndarsjónarmið fyrir hendi ef sjúkdómur væri á lokastigi. Jafnframt væri rétt að líta til þess hvort meðferð hafi hafist hér á landi og ekki væri læknisfræðilega forsvaranlegt að rjúfa meðferð, sem og til atriða sem varði félagslegar aðstæður útlendings og horfur hans. Í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 8. janúar 2019 greindi M frá því að hann fengi oft martraðir vegna atburða sem hann hafi gengið í gegnum, en hann hafi m.a. orðið vitni að dauðsföllum á flótta sínum og í flóttamannabúðunum sem hann hafi dvalið í á Ítalíu. Samkvæmt bréfi frá sálfræðingi hjá Reykjavíkurborg, dags. 28. janúar 2019, hafi M mætt í þrjú sálfræðiviðtöl og hafi hann lýst einkennum áfallastreituröskunar. M hafi þó ekki treyst sér í að fara í meðferð við áfallastreituröskun en samkvæmt framburði hans í viðtali hjá Útlendingastofnun vilji hann helst gleyma þeim atburðum sem hann hafi upplifað. Samkvæmt ofangreindum gögnum er í boði sálfræðiaðstoð í Nígeríu fyrir M bæði á sjúkrahúsum og stofum þar sem talið verður að hann muni hafa aðgang að geðlæknum, geðhjúkrunarfræðingum og sálfræðingum. Kærendur og barn þeirra séu að öðru leyti við góða heilsu.

Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga er fjallað um erfiðar félagslegar aðstæður. Þar kemur fram að átt sé við að útlendingur hafi þörf á vernd vegna félagslegra aðstæðna í heimaríki og eru þar nefnd sem dæmi aðstæður kvenna sem hafa sætt kynferðislegu ofbeldi, sem leitt getur til erfiðrar stöðu þeirra í heimaríki, eða aðstæður kvenna sem ekki fella sig við kynhlutverk sem er hefðbundið í heimaríki þeirra og eiga á hættu útskúfun eða ofbeldi við endurkomu. Verndarþörf þjóðfélagshópa að öðru leyti myndi fara eftir aðstæðum í hverju máli. Þá segir í athugasemdunum að með erfiðum almennum aðstæðum að öðru leyti sé einnig vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Af þeim gögnum og skýrslum sem kærunefnd hefur farið yfir má ráða að þrátt fyrir að ótryggt ástand ríki á ákveðnum landsvæðum í heimaríki kærenda þá teljist svæðið þar sem kærendur höfðu búsetu öruggt svæði. Þá standi borgurum Nígeríu almennt til boða skilvirk vernd yfirvalda.

K hefur lýst því að hún sé þolandi mansals og að hún óttist konuna sem hafi smyglað henni til Ítalíu og hafi ætlað að þvinga hana í vændi. Samkvæmt viðtali K hjá Útlendingastofnun séu um 5 ár liðin síðan hún hafi komið til Ítalíu og hafi konan ekki haft upp á henni á meðan hún hafi dvalið þar, þrátt fyrir að kærendur telji hana hafa fylgst með sér. Þá kvað K föður sinn ekki tala við sig og vildi ekkert með kærasta hennar og barn hennar. Hún kvað þó móður sína og systur hafa óskað sér til hamingju með barnið. Með vísan til fyrri umfjöllunar um aðstæður þolenda mansals við endurkomu til Nígeríu og mats á trúverðugleika kærenda og tengsla hennar í heimaríki er það niðurstaða kærunefndar að gögn málsins bendi ekki til þess að félagslegar aðstæður sem bíða kærenda og barna þeirra í heimaríki nái því alvarleikastigi sem 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga kveði á um.

Þegar upplýsingar um heimaríki kærenda og gögn málsins eru virt í heild, með hliðsjón af aðstæðum kærenda og barns þeirra í heimaríki, er það niðurstaða kærunefndar að kærendur hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að þau og barn þeirra hafi ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Við þetta mat hefur kærunefnd litið til hagsmuna barns kærenda í samræmi við 2. mgr. 10. gr. laga um útlendinga og 3. mgr. 25. sömu laga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kærenda og barns þeirra í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kærendum og barni þeirra dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kærenda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til eigi ekki við í máli kærenda og barns þeirra. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kærenda og barns þeirra þangað.

Í 5. mgr. 104. gr. útlendingalaga, þar sem fjallað er um framkvæmd ákvörðunar, kemur fram að ef útlendingur hefur gilda heimild til dvalar í öðru EES-eða EFTA-ríki skal hann fluttur þangað. Þar sem fyrir liggur að kærendur höfðu heimild til dvalar á Ítalíu þegar þau sóttu um alþjóðlega vernd hér á land telur kærunefnd rétt að taka sérstaka afstöðu til þess hvort ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi í vegi fyrir því að kærendur og börn þeirra verði flutt til Ítalíu.

Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið byggt á því að sú meðferð sem einstaklingur á von á við brottvísun eða frávísun verði að ná ákveðnu lágmarks alvarleikastigi til að ákvörðunin verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars. Við mat á umræddu alvarleikastigi hefur dómstóllinn jafnframt litið til annarra þátta, t.d. hvort einstaklingurinn sé í viðkvæmri stöðu, sbr. t.d. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Khalifia o.fl. gegn Ítalíu (nr. 16483/12) frá 15. desember 2016. Við mat á aðstæðum á Ítalíu hefur kærunefnd tekið mið af þeim upplýsingum sem liggja fyrir um Ítalíu og skoðaðar hafa verið vegna fyrri úrskurða kærunefndar vegna endursendinga einstaklinga til Ítalíu m.a. dóm Hæstaréttar frá 1. október 2015 í máli nr. 114/2015 þar sem fjallað var um málsmeðferð og skilyrði til móttöku umsækjenda um alþjóðlega vernd á Ítalíu og fordæmi Mannréttindadómstóls Evrópu, sem hefur ítrekað í dómum sínum og ákvörðunum, sbr. t.d. í dómi í máli A.S. gegn Sviss (nr. 39350/13) frá 30. júní 2015 og í ákvörðun í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, að ekki sé hægt að túlka 3. gr. mannréttindasáttmálans á þá vegu að krafa sé á aðildarríkjunum að sjá öllum einstaklingum innan lögsögu þeirra fyrir heimili. Meðal skýrslna sem kærunefnd hefur kynnt sér sérstaklega eru: Asylum Information Database. Country Report – Italy (European Council on Refugees and Exiles, apríl 2019); Amnesty International Report 2017/18 - Italy (Amnesty International, 22. febrúar 2018) og Italy 2018 Human Rights Report (U.S. State Department, mars 2019).

K er með gilt dvalarleyfi á Ítalíu en M var með stöðu umsækjanda um alþjóðlega vernd þar í landi. K hefur borið fyrir sig að hafa verið þolandi mansals og teljist því í sérstaklega viðkvæmri stöðu. Kærunefndin dregur frásögn K um þetta atriði ekki í efa. Kærunefndin telur aðstæður þær og samskipti sem K lýsti í viðtali við Útlendingastofnun geti fallið undir skilgreiningu íslenskra laga á mansali. Hins vegar sé ljóst að um 5 ár séu liðin frá því að K hafi flutt til Ítalíu og þá hafi K að eigin sögn komist undan því að stunda vændi og ekki verið í sambandi við þá konu sem hún kveður hafa aðstoðað hana við ferðina til Ítalíu gegn því að hún ynnir fyrir hana þar. Í dag sé hún gift og eigi barn og hafi stöðu flóttamanns á Ítalíu. Þá hafi M lagt fram dvalarleyfisskírteini þar sem fram komi að honum hafi verið dvalarleyfi af mannúðarástæðum með gildistíma til 29. janúar 2019. Geti M byggt á rétti K til dvalar á Ítalíu á grundvelli meginreglunnar um einingu fjölskyldunnar eða sótt um endurnýjun þess dvalarleyfis. Þegar aðstæður K séu metnar í heild er það mat kærunefndar að gögn málsins gefi ekki ástæðu til að líta svo á að aðstæður K séu slíkar að hún teljist vera í svo sérstaklega viðkvæmri stöðu að það standi í vegi endursendingar kærenda til Ítalíu.

Það er því niðurstaða kærunefndar 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kærenda og barns þeirra til Ítalíu.

Athugasemdir kærenda við ákvörðun Útlendingastofnunar

Kærendur gerðu í greinargerð sinni fjölmargar athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar í máli þeirra. Kærunefnd hefur að framan tekið afstöðu til þeirra að því leyti sem þau kunna að hafa áhrif á niðurstöðu þessa máls.

Að því er varðar vísun kærenda til nýlegrar ákvörðunar Útlendingastofnunar frá 26. júlí 2019 í máli nr. 2018-10936 sem þau telja sambærilegt sínu máli þá tekur kærunefnd fram að forsendur og rökstuðningur ákvarðana Útlendingastofnunar eru ekki bindandi fyrir kærunefnd. Þá telur kærunefnd að málsatvik og aðstæður aðila þess máls séu ekki sambærileg þeim aðstæðum sem eiga við í máli kærenda.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

K kom hingað til lands 15. júlí 2018 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag ásamt barni kærenda. M kom hingað til lands 26. ágúst 2018 og sótti um alþjóðlega vernd 27. ágúst 2018. Eins og að framan greinir hefur umsókn þeirra og barns þeirra um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hafa þau því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn þeirra um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kærendum og barni þeirra því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda höfðu þau verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsókna þeirra hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærendur og barn þeirra eru við ágæta heilsu. Að mati kærunefndar og með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga teljast 30 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið.

Athygli kærenda er vakin á því að ef þau yfirgefa ekki landið innan frests er heimilt að brottvísa þeim. Brottvísun felur í sér bann við komu til landsins síðar og skal endurkomubann að jafnaði ekki gilda skemur en tvö ár, sbr. a-lið 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinna kærðu ákvarðana þykir rétt að staðfesta ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kærenda og barns þeirra.

Athygli er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kærenda og barns þeirra eru staðfestar. Lagt er fyrir kærendur og barn þeirra að hverfa af landi brott. Kærendum og barni þeirra er veittur 30 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljug.

The decisions of the Directorate of Immigration in the cases of the appellants and their child are affirmed. The appellants and their child are requested to leave the country. The appellants and their child have 30 days to leave the country voluntarily.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Bjarnveig Eiríksdóttir Þorbjörg Inga Jónsdóttir