Nr. 97/2020 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 13. mars 2020 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 97/2020
í stjórnsýslumáli nr. KNU19120030
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 16. desember 2019 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 2. desember 2019, um að synja umsókn hans um dvalarleyfi.
Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli 70. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 11. desember 2018. Kæranda var synjað um efnismeðferð með ákvörðun Útlendingastofnun þann 14. maí 2019. Þann 12. september 2019 staðfesti kærunefnd útlendingamála þá ákvörðun Útlendingastofnunar. Þann 23. september sl. óskaði kærandi eftir frestun réttaráhrifa á fyrrgreindum úrskurði kærunefndar og með úrskurði kærunefndar þann 5. október sl., var þeirri beiðni synjað. Kærandi lagði fram dvalarleyfisumsókn á grundvelli hjúskapar með íslenskum ríkisborgara þann 29. október sl. Með ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 2. desember 2019, var umsókn kæranda synjað. Kærandi kærði ákvörðunina til kærunefndar útlendingamála þann 16. desember sl. Í kæru óskaði kærandi eftir frestun réttaráhrifa á ákvörðun Útlendingastofnunar á meðan málið væri til meðferðar hjá kærunefndinni, sbr. 2. mgr. 29. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Þann 2. janúar 2020 féllst kærunefndin á þá beiðni. Greinargerð kæranda barst kærunefnd þann 30. desember 2019. Þann 10. og 12. janúar sl. bárust frekari athugasemdir og fylgigögn frá kæranda.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun sinni vísaði Útlendingastofnun til og reifaði ákvæði 51. gr. laga um útlendinga. Þá kæmi fram í 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, með síðari breytingum, að útlendingur sem sótt hafi um alþjóðlega vernd hér á landi teldist hafa áform um að dveljast á landinu í meira en 90 daga. Að mati Útlendingastofnunar hefði kærandi því ekki haft heimild til dvalar þegar hann lagði dvalarleyfisumsókn sína, hvorki á grundvelli gildrar vegabréfsáritunar né dvalar án áritunar og uppfyllti hann því ekki skilyrði 2. mgr. 51. gr. laga um útlendinga. Þá var það mat Útlendingastofnunar að aðstæður kæranda væru ekki til þess fallnar til að réttlæta beitingu undantekningarheimildar 3. mgr. 51. gr. laganna. Var umsókn kæranda því hafnað á grundvelli 4. mgr. 51. gr. laga um útlendinga.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð vísar kærandi til þess að ákvörðun Útlendingastofnunar sé því marki brennd að mat Útlendingastofnunar sé órökstutt og því sé kæranda ekki ljóst á hverju það byggi. Í ákvörðun sinni hafi Útlendingastofnun látið nægja að vísa til þess að það geti fallið undir ríkar sanngirnisástæður í skilningi 3. mgr. 51. gr. laga um útlendinga að eiga maka hér á landi, en þó talið að fyrri málsmeðferð kæranda hjá stofnuninni og kærunefnd útlendingamála komi í veg fyrir beitingu ákvæðisins. Hafi Útlendingastofnun komist að þeirri niðurstöðu án þess að framkvæma sérstakt hagsmunamat, líkt og áskilið sé í 3. mgr. 51. gr. laganna. Í málinu liggi fyrir að aðstæður kæranda hafi breyst verulega frá því að Útlendingastofnun hafi tekið ákvörðun í máli hans þann 14. maí 2019, og úrskurður kærunefndar verið kveðinn upp þann 12. september 2019, en kærandi sé nú giftur íslenskum ríkisborgara. Byggir kærandi á því að Útlendingastofnun hafi borið að leggja mat á það hvort viðhlítandi upplýsingar og gögn lægju fyrir í málinu þannig að unnt væri að meta rétt hans til dvalarleyfis m.t.t. 3. mgr. 51. gr. laga um útlendinga. Hafi Útlendingastofnun ekki uppfyllt rannsóknarskyldu sína í máli kæranda en við töku íþyngjandi stjórnvaldsákvörðunar beri stjórnvöldum að tryggja að slík ákvörðun sé rannsökuð gaumgæfilega. Þrátt fyrir það sé engin umfjöllun í ákvörðuninni um það óhagræði sem kærandi og eiginkona hans verði fyrir við brottvísun hans. Þá sé með öllu óvíst hvort hann eigi afturkvæmt til Íslands en réttarstaða hans á Ítalíu sé óljós. Kærandi byggir ennfremur á því að óhjákvæmilegt sé að líta til aðstæðna á Ítalíu við mat á því hvort ráðstöfun Útlendingastofnunar teljist ósanngjörn gagnvart kæranda eða eiginkonu hans.
Þá mótmælir kærandi því að ákvæði 3. mgr. 51. gr. laga um útlendinga sé skýrt þröngri lögskýringu en slík túlkun fari bersýnilega gegn vilja löggjafans til að tryggja samvistir fjölskyldna við þær aðstæður sem um ræðir. Sé þröng lögskýring einnig í andstöðu við meðalhófsreglu stjórnsýsluréttar. Með vísan til framangreinds byggir kærandi á því að málsmeðferð Útlendingastofnunar samrýmist ekki meginreglum stjórnsýsluréttar, þá einkum 10. og 1. mgr. 22 . gr. stjórnsýslulaga, þannig verði ekki hjá því komist að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi og leggja fyrir stofnunina að taka mál kæranda til nýrrar meðferðar.
Í viðbótarathugasemdum kæranda, dags. 10. janúar 2020, kemur m.a. fram að maki hans geti ekki hugsað sér að kærandi yfirgefi landið á meðan verið sé að vinna í hans málum. Kærandi sé nýbyrjaður í vinnu eftir langa bið á atvinnumarkaðnum og þá hafi þau hjónin gert áætlanir varðandi framtíðina, m.a. um næsta sumar. Sé kærandi búinn að aðlagast íslensku samfélagi og vilji vera virkur þjóðfélagsþegn. Jafnframt séu fjármunir þeirra hjóna af skornum skammti og vísar kærandi til þess að þau muni ekki eiga efni á þeim kostnaði sem ákvörðun Útlendingastofnunar muni hafa í för með sér, verði henni ekki hrundið. Með vísan til framangreinds séu gríðarlegir hagsmunir í húfi og ríkar sanngirnisástæður sem mæli með því að vikið sé frá 1. mgr. 51. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. mgr. sömu greinar.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Í 1. mgr. 51. gr. laga um útlendinga kemur fram sú meginregla að útlendingur sem sækir um dvalarleyfi í fyrsta skipti skuli sækja um leyfið áður en hann kemur til landsins og er honum óheimilt að koma til landsins fyrr en umsóknin hefur verið samþykkt. Frá því skilyrði er heimilt að víkja ef umsækjandi um dvalarleyfi er undanþeginn áritunarskyldu eða hann er staddur hér á landi og aðstæður hans falla undir a-c lið 1. mgr. 51. gr. Varða stafliðirnir m.a. þær aðstæður þar sem umsækjandi er maki eða sambúðarmaki íslensks ríkisborgara, sbr. a-lið, barn íslensks ríkisborgara, sbr. b-lið, eða er umsækjandi um dvalarleyfi á grundvelli 61., 63. eða 64. gr. laga um útlendinga. Í 2. mgr. 51. gr. laga um útlendinga segir að heimild til dvalar þegar umsækjandi sé undanþeginn áritunarskyldu gildi þar til umsækjandi hafi dvalið í 90 daga á Schengen-svæðinu. Undantekningar a-c-liðar 1. mgr. gildi meðan umsækjandi hafi heimild til dvalar á grundvelli gildrar vegabréfsáritunar eða á grundvelli dvalar án áritunar. Útlendingastofnun geti veitt umsækjendum á grundvelli a- og b-liðar 1. mgr. heimild til lengri dvalar meðan umsókn sé í vinnslu.
Kærandi er maki íslensks ríkisborgara, sbr. a-lið 1. mgr. 51. gr. laga um útlendinga. Þann 12. september 2019 staðfesti kærunefnd ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 14. maí 2019, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd og vísa honum frá landinu. Í úrskurði kærunefndar er m.a. vísað til þess að í ljósi þess að umsókn hans hafi verið synjað hafi hann ekki tilskilin leyfi til dvalar enda yrði að líta á að umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga. Þá er ljóst að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 11. desember 2018 og hafði því dvalið hér á landi lengur en 90 daga þegar dvalarleyfisumsókn var lögð fram. Í ljósi framangreinds er það mat kærunefndar að kærandi hafi ekki heimild til dvalar hér á landi á grundvelli vegabréfsáritunar eða á grundvelli dvalar án áritunar. Kærandi uppfyllir því ekki skilyrði 2. mgr. 51. gr. laga um útlendinga, því gildi undantekning a-liðar 1. mgr. ekki í máli hans.
Í 3. mgr. 51. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að heimilt sé að víkja frá 1. mgr. 51. gr. í öðrum tilvikum en þar eru upp talin ef ríkar sanngirnisástæður mæla með því. Í athugasemdum við 51. gr. í frumvarpi því er varð að gildandi lögum um útlendinga segir m.a. að í 3. mgr. sé heimild til að undanskilja umsækjendur frá skilyrðum 1. mgr. ef ríkar sanngirnisástæður mæli með því og sé ætlunin að þessu sé beitt þegar tryggja þurfi samvistir fjölskyldna eða þegar miklir hagsmunir séu í húfi. Í ljósi þess að um undantekningarákvæði er að ræða telur kærunefnd að almennt beri að skýra ákvæðið þröngt. Í 4. mgr. 51. gr. sömu laga segir að ef umsækjandi um dvalarleyfi sem dvelur hér á landi án þess að vera undanþeginn því að sækja um leyfi áður en hann kemur til landsins skv. 1. og. 2. mgr. skuli hafna umsókninni á þeim grundvelli. Það sama eigi við ef umsækjandi kemur til landsins áður en umsókn er samþykkt.
Samkvæmt gögnum málsins gekk kærandi í hjúskap með íslenskum ríkisborgara þann 17. október 2019, eða um mánuði eftir að honum var birtur úrskurður kærunefndar þess efnis að umsókn hans um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og vísa honum frá landinu. Í dvalarleyfisumsókn sinni, dags. 29. október 2019, kemur fram að kærandi hafi kynnst maka sínum í maí 2019 og að þau hafi ákveðið að gifta sig í ágúst s.á. Í greinargerð kæranda er m.a. vísað til þess að hann hafi aðlagast íslensku samfélagi og það sé erfiðleikum bundið fyrir hann og konu sína, verði honum gert að yfirgefa landið. Hann sé farinn að vinna og fjárhagi hjónanna sé þannig háttað að þau ættu í erfiðleikum með að takast á við það að kærandi þyrfti að yfirgefa landið. Ljóst er að kynni kæranda og maka hans hafa staðið í afar skamman tíma. Auk þess á kærandi ekki börn eða aðra fjölskyldumeðlimi hér á landi. Af heildarmati á aðstæðum kæranda verður ekki talið að ríkar sanngirnisástæður séu fyrir hendi í máli hans, s.s. til að tryggja samvistir fjölskyldunnar eða að miklir hagsmunir séu í húfi. Að öðru leyti er ekkert í gögnum málsins sem réttlætir beitingu undanþáguákvæðis 3. mgr. 51. gr. laga um útlendinga í máli kæranda. Kærunefnd áréttar að kærandi getur lagt fram aðra dvalarleyfisumsókn á sama grundvelli eftir að hann yfirgefur Ísland.
Með vísan til framangreinds er ákvörðun Útlendingastofnunar, um að synja umsókn kæranda á grundvelli 4. mgr. 51. gr. laga um útlendinga, staðfest.
Líkt og áður greinir sótti kærandi um alþjóðlega vernd hér á landi þann 11. desember 2018. Samkvæmt gögnum málsins hefur kærandi dvalið hér á landi síðan þá. Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er m.a. mælt um að séu meira en 12 mánuðir liðnir frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skuli taka hana til efnismeðferðar. Kærunefnd leiðbeinir kæranda um að hann getur sótt um endurupptöku máls síns skv. 24. gr. stjórnsýslulaga. Með þessum leiðbeiningum hefur kærunefnd þó ekki tekið afstöðu til framangreinds.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.
Áslaug Magnúsdóttir
Gunnar Páll Baldvinsson Daníel Isebarn Ágústsson