Nr. 87/2019 - Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 28. febrúar 2019 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 87/2019
í stjórnsýslumáli nr. KNU19010026
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 22. janúar 2019 kærði [...], kt. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 14. janúar 2019, um að synja henni um endurnýjun á dvalarleyfi á grundvelli hjúskapar, sbr. 70. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.
Kærandi krefst þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og lagt verði fyrir stofnunina að veita henni dvalarleyfi.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi fékk útgefið dvalarleyfi fyrir maka Íslendings þann 20. janúar 2017 með gildistíma til 6. janúar 2018. Sótti kærandi um endurnýjun á dvalarleyfinu þann 12. desember 2017. Við vinnslu umsóknar vaknaði grunur hjá Útlendingastofnun að kærandi og maki hennar byggju ekki saman þar sem maki kærandi starfi hjá [...], en kærandi í [...]. Sendi Útlendingastofnun kæranda andmælabréf, dags. 26. september 2018, þar sem henni var gefinn kostur á að bregðast við hinum nýju upplýsingum. Kærandi lagði fram greinargerð til Útlendingastofnunar þann 19. október 2018. Með ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 14. janúar 2019, var umsókn kæranda synjað. Umboðsmaður kæranda móttók ákvörðunina þann 21. janúar 2019 og kærði ákvörðunina til kærunefndar útlendinga þann 22. janúar sl. Þann 15. febrúar 2019 barst kærunefnd greinargerð frá kæranda.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar var vísað til þess að við vinnslu umsóknarinnar hafi vaknað upp grunur um að kærandi og maki hennar byggju ekki saman þar sem maki hennar starfi hjá [...], en kærandi í [...]. Hefði stofnunin sent lögreglunni á [...] bréf, dags. 6. apríl 2018, og farið þess á leit við lögregluna að hún rannsakaði hvort kærandi og maki hennar væru búsett á sama stað. Samkvæmt lögregluskýrslu, dags. 12. apríl 2018, hefði lögreglan farið að heimili þeirra að [...] og hafi maki kæranda þá verið í vinnuferð erlendis en lögreglu jafnframt tjáð að hann starfaði á [...] og að fyrirkomulagið væri þannig að hann ynni tvær vikur og væri svo eina viku heima að [...]. Hefði lögreglan farið aftur að heimili þeirra þann 25. maí 2018 en þá hafi enginn verið heima. Loks hefði lögreglan farið að heimili þeirra þann 26. maí 2018 en þá hafi maki kæranda verið á [...] við vinnu og kærandi að starfa í . Hefði Útlendingastofnun í ljósi framangreindra upplýsinga sent kæranda andmælabréf þann 26. september 2018, þar sem heimsóknir lögreglu að heimili þeirra hefðu verið raktar sem og að fyrirliggjandi launaseðlar maka kæranda bentu til þess að aðalstarf hans væri á [...].
Vísaði Útlendingastofnun til þess að samkvæmt 1. mgr. 70. gr. laganna væri heimilt að veita útlendingi dvalarleyfi hér á landi hyggist hann flytjast hingað til lands til að búa með maka sínum eða sambúðarmaka. Samkvæmt 7. mgr. ákvæðisins skuli makar og sambúðarmakar hafa fasta búsetu á sama stað í samræmi við ákvæði laga um lögheimili en heimilt sé að víkja frá þessu ákvæði ef sérstakar tímabundnar ástæður séu fyrir hendi og vísaði stofnunin til lögskýringargagna með ákvæðinu. Ljóst væru af gögnum málsins að kærandi og maki hennar væru í fjarbúð. Hefðu þau því ekki fasta búsetu í skilningi 7. mgr. 70. gr. laga um útlendinga. Væri aðstæður í málinu að mati stofnunarinnar ekki þess eðlis að þér féllu undir undanþáguheimild 7. mgr. 70. gr., enda hefði fjarbúð þeirra varað frá því í maí 2017 og væri ófyrirséð hvenær þau myndu aftur hafa fasta búsetu á sama stað. Með hliðsjón af framangreindu væri það mat stofnunarinnar að ekki væri um að ræða tímabundnar ástæður. Var umsókn kæranda því synjað.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda kemur m.a. fram að hún búi með maka sínum á [...] og hafi haldið sameiginlegt heimili með honum frá 20. janúar 2017. Vegna atvinnu hafi maki hennar dvalið í [...] þar sem hann starfi við [...]. Þá liggi fyrir að hann vinni í þrjár vikur í senn og þegar hann sé í fríi dvelji hann hjá kæranda, á heimili þeirra. Þá sé ekki um að ræða starf sem muni vara að eilífu þar sem maki kæranda hafi hugsað sér að starfa þarna að hámarki í þrjú ár. Ennfremur myndi kæranda ekki bjóðast vinna á því svæði þar sem maki hennar starfi. Tekur kærandi fram að Útlendingastofnun hafi ekki getað hnekkt réttri lögheimilisskráningu kæranda og maka hennar, enda séu þau skv. Þjóðskrá Íslands með skráð lögheimili á sama stað á [...]. Sú skráning sé opinber og gildi nema óvéfengjanlegar sannanir liggi fyrir að ekki sé um rétta skráningu að ræða. Ef Útlendingastofnun hafi talið að ekki væri um rétta lögheimilisskráningu að ræða hafi stofnuninni borið að upplýsa Þjóðskrá um að skoða skráninguna og leiðrétta hana.
Þá vísar kærandi til laga um lögheimili og aðsetur nr. 80/2018 og áréttar að kærandi og maki hennar séu með skráð sama lögheimili og haldi heimili á sama stað. Sé einstaklingum frjálst að ákveða að taka að sér mikla vinnu í lengri eða skemmri tíma fjarri heimahögum til að koma fjárhag sínum eða starfsferli sínum áfram, en þannig hátti til hjá mörgum starfstéttum. Í tilfelli kæranda og maka hennar sé um eðlilegt sambúðarlíf að ræða, þau haldi sameiginlegt heimili en eins og í tilfelli sjómanna þá fari eiginmaður hennar til vinnu í [...] í þrjár vikur í senn en sé heima í eina viku, auk sumarleyfa, orlofs og hátíðardaga. Í [...] sé hvorki unnt að finna húsnæði sem henti hjónalífi kæranda og maka hennar né fá vinnu við hæfi kæranda.
Kærandi byggir á því að Útlendingastofnun hafi ekki getað sýnt fram á að hún og maki hennar séu í fjarbúð né að um óeðlilega tímabundna ráðstöfun sé að ræða. Þá hafi stofnunin ekki gætt að rannsóknarskyldu sinni við vinnslu málsins né gætt meðalhófs við töku ákvörðunar. Þá gagnrýnir kærandi að byggt sé á heimsókn lögreglu á heimili kæranda, en þá hafi maki hennar verið í vinnuferð erlendis og þá hafi ekki verið túlkur meðferðis. Hafi verið eðlilegar skýringar á fjarveru hans. Þá telur kærandi einnig að Útlendingastofnun hafi ekki gætt að andmælarétti hennar og vísar til tilgreinds dóms héraðsdóms Reykjavíkur máli sín til stuðnings. Kærandi hafi ekki verið boðuð í viðtal vegna málsins, henni hafi ekki verið kynnt um hvað málið hafi snúist né hafi henni verið leiðbeint um rétt sinn til þess að hafa talsmann. Þá verði ekki séð að túlkur hafi verið viðstaddur málsmeðferðina. Ljóst sé af framangreindu að ákvörðun Útlendingastofnunar sé hvorki sanngjörn né eðlileg, ekki hafi verið gætt að rannsóknarreglu né meðalhófsreglu stjórnsýslulaga eða tekið tillit til verndar fjölskyldulífs kæranda skv. 71. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands, nr. 33/1944.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 1. mgr. 70. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi dvalarleyfi hér á landi hyggist hann flytjast hingað til lands til að búa með maka sínum eða sambúðarmaka. Skilyrði þess er að makinn hafi rétt til fjölskyldusameiningar samkvæmt VIII. kafla laga um útlendinga og að hann sé annaðhvort í hjúskap eða sambúð, sbr. 2. málsl. 1. mgr. 70. gr. laganna. Í 7. mgr. 70. gr. laganna kemur fram að makar og sambúðarmakar skuli hafa fasta búsetu á sama stað í samræmi við ákvæði laga um lögheimili og aðsetur. Heimilt er að víkja frá þessu ákvæði ef sérstakar tímabundnar ástæður eru fyrir hendi. Í athugasemdum við 7. mgr. 70. gr. í frumvarpi til laga um útlendinga segir að í ákvæðinu sé það skilyrði sett að hjón þurfi að búa saman og skuli halda saman heimili. Borið hafi á því að umsækjendur búi ekki saman en segist eigi að síður vera í hjúskap. Í sumum tilvikum geti það verið eðlilegt vegna atvinnu annars eða beggja hjóna. Þegar slíkt sé uppi sé heimilt að veita undanþágu frá því að hjón eða sambúðaraðilar búi saman ef einungis um tímabundið ástand sé að ræða, t.d. vegna náms eða vinnu. Undanþáguna skuli túlka þröngt líkt og aðrar undanþágur og eigi hún ekki við um tilvik þar sem aðstandandi hér á landi sæti eða muni sæta fangelsisrefsingu.
Þann 1. janúar 2019 tóku gildi lög um lögheimili og aðsetur nr. 80/2018. Í 1. málsl. 1. mgr. 2. gr. laganna segir að lögheimili sé sá staður þar sem einstaklingur hefur fasta búsetu. Í 2. mgr. 1. gr. segir að einstaklingur teljist hafa fasta búsetu á þeim stað þar sem hann hefur bækistöð sína, dvelst að jafnaði í tómstundum sínum, hefur heimilismuni sína og svefnstaður hans er þegar hann er ekki fjarverandi um stundarsakir vegna náms, orlofs, vinnuferða, veikinda eða annarra hliðstæðra atvika. Í 1. mgr. 5. gr. segir að hjón eigi sama lögheimili en hjónum sé þó heimilt að skrá það hvort á sínum staðnum.
Samkvæmt 1. mgr. 15. gr. laga um lögheimili og aðsetur hefur Þjóðskrá Íslands eftirlit með framkvæmd laganna og er stofnuninni heimilt að leita aðstoðar lögreglu og Útlendingastofnunar í þeim tilgangi. Í 2. mgr. 15. gr. kemur fram að þegar uppi sé vafi um skráningu á lögheimili sé Þjóðskrá Íslands heimilt að óska eftir upplýsingum frá stjórnvöldum og fyrirtækjum í einkarekstri, sem búa yfir eða varðveita upplýsingar um búsetu einstaklinga, í þeim tilgangi að ákvarða rétta skráningu. Sé stjórnvöldum og fyrirtækjum í einkarekstri skylt að verða við beiðni Þjóðskrár. Þá sé stjórnvöldum og fyrirtækjum í einkarekstri heimilt að eigin frumkvæði að upplýsa Þjóðskrá þegar þau verða þess vör að ósamræmi sé á milli lögheimilisskráningar og raunverulegar búsetu. Í 2. mgr. 17. gr. laga um útlendinga segir að stofnunum skv. 1. mgr. ákvæðisins, s.s. Útlendingastofnun, kærunefnd útlendingamála og Þjóðskrá Íslands, sé heimilt að samkeyra persónuupplýsingar útlendinga svo tryggja megi að dvöl þeirra hér á landi sé lögleg. Þá segir í 3. mgr. sama ákvæðis að fái Útlendingastofnun, kærunefnd útlendingamála eða Þjóðskrá Íslands upplýsingar sem gætu falið í sér hugsanlegt lögbrot beri viðkomandi stofnun að upplýsa lögreglu eða hlutaðeigandi stjórnvald um málið og afhenda þau gögn sem hún gæti krafist. Samkvæmt 1. málsl. í 2. mgr. 16. gr. laga og lögheimili og aðsetur getur Þjóðskrá breytt skráningu lögheimilis einstaklinga bæði að eigin frumkvæði eða á grundvelli beiðni frá þinglýstum eiganda húsnæðis eða öðrum sem hagsmuna eigi að gæta.
Eins og að framan greinir er það verkefni Þjóðskrár Íslands að halda skrá yfir lögheimili manna í samræmi við ákvæði laga nr. 80/2018 um lögheimili og aðsetur. Þar hafa stofnuninni jafnframt verið falin tiltekin verkefni tengd þeirri skráningu, þ.m.t. að rannsaka og framfylgja því að skráning lögheimilis hjá einstaklingum, s.s. hjónum og fólki í sambúð, sé í samræmi við ákvæði laganna.
Samkvæmt gögnum málsins eru kærandi og maki hans með skráð sama lögheimili. Þrátt fyrir að maki hennar stundi atvinnu fjarri heimili sínu í þrjár vikur í senn, leggur kærunefnd til grundvallar að þar sem kærandi og maki hennar séu með skráð lögheimili á sama stað séu þau með „fasta búsetu á sama stað í samræmi við ákvæði laga um lögheimili og aðsetur“, sbr. 7. mgr. 70. gr. laga um útlendinga.
Að öllu framangreindu uppfyllir kærandi því skilyrði 7. mgr. 70. gr. laga um útlendinga. Verður ákvörðun Útlendingastofnunar því felld úr gildi. Þar sem ekki liggur fyrir mat Útlendingastofnunar á því hvort kærandi uppfylli önnur skilyrði fyrir endurnýjun á dvalarleyfi sínu verður lagt fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda til meðferðar að nýju.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er felld úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda til nýrrar meðferðar.
The decision of the Directorate of Immigration is vacated. The Directorate is instructed to re-examine the appellant’s case.
Anna Tryggvadóttir
Gunnar Páll Baldvinsson Anna Valbjörg Ólafsdóttir