Mál nr. 34/2011. Úrskurður kærunefndar útboðsmála:
Úrskurður kærunefndar útboðsmála 24. febrúar 2012
í máli nr. 34/2011:
Bílar og fólk ehf.
gegn
Sambandi sunnlenskra sveitarfélaga
Með bréfi, dags. 2. desember 2011, kærði Bílar og fólk ehf. ákvörðun Sambands sunnlenskra sveitarfélaga um að semja við Hópbíla hf. um almenningssamgöngur á Suðurlandi. Í kæru voru kröfur kæranda orðaðar með eftirfarandi hætti:
„Kærandi krefst þess að kærunefnd útboðsmála stöðvi þegar í stað samningsferli um almenningssamgöngur á Suðurlandi með vísan til 1. mgr. 96. gr. l. nr. 84/2007, þar til endanlega hefur verið skorið úr öllum kröfum kæranda.
Kærandi krefst þess að kærunefnd útboðsmála felli úr gildi ákvörðun Sambands sunnlenskra sveitarfélaga um að semja við Hópbíla hf. um almenningssamgöngur á suðurlandi. Vísast til heimildar í 1. málslið 1. mgr. 97. gr. l. nr. 84/2007.
Verði ekki fallist á ofangreindar kröfur krefst kærandi þess að nefndin láti uppi álit sitt á skaðabótaskyldu varnaraðila gagnvart kæranda sbr. heimild í 2. mgr. 97. gr. l. nr. 84/2007.
Ennfremur krefst kærandi þess að nefndin ákveði að varnaraðili greiði kæranda kostnað hans við að hafa kæruna uppi, alls 400.000 kr., sbr. heimild í 3. mgr. 97. gr. l. nr. 84/2007.“
Kærandi gerði viðbótarathugasemdir með bréfi, dags. 9. desember 2011. Kærða var kynnt kæran og viðbótarathugasemdirnar og gefinn kostur á að gera athugasemdir og koma að frekari rökstuðningi fyrir ákvörðun sinni. Með bréfum, dags. 9., 19. og 20. desember 2011, krafðist kærði þess að öllum kröfum kæranda yrði hafnað. Með bréfi, dags. 24. janúar 2012, gerði kærandi athugasemdir við greinargerð kærða.
Með ákvörðun, dags. 29. desember 2011, hafnaði kærunefnd útboðsmála að stöðva samningsferli um almenningssamgöngur á Suðurlandi.
I.
Í september 2011 auglýsti kærði útboð nr. 12695 um almenningssamgöngur á Suður- og Suðausturlandi, frá Reykjavík til Hafnar í Hornafirði. Þjónustunni var skipt í tvo hluta og hægt var að gera tilboð í verkhluta 1, verkhluta 2 og verkhluta 1 og 2 saman. Kærandi gerði tilboð í verkhluta 1 og verkhluta 2, sína í hvoru lagi, en einnig eitt tilboð sameiginlega í báða verkhlutana.
Tilboð voru opnuð hinn 24. október 2011 og kærandi tilkynnti kærða sama dag að mistök hefðu verið gerð við tilboðsgerðina þannig að tilboðið í verkhluta 1 og 2 saman hefði orðið mun lægra en ætlunin var. Kærði valdi engu að síður tilboð kæranda. Kærandi tilkynnti kærða að hann gæti ekki staðið við tilboðið nema lagfæringar yrðu gerðar á tilboðinu en á það féllst kærði ekki. Í framhaldinu urðu nokkrar bréfaskriftir og sáttaumleitanir milli kæranda og kærða. Á meðan á því stóð tilkynnti kærði öðrum þátttakendum útboðsins að tilboð kæranda hefði verið valið og svo síðar að endanlegur samningur hefði komist á. Samningsumleitanir tókust ekki og kærandi ítrekaði að hann gæti ekki staðið við tilboð sitt án leiðréttingar. Kærði rifti þá samningnum við kæranda hinn 25. nóvember 2011.
Í kjölfarið gekk kærði til samningskaupa á grundvelli c-liðar 1. mgr. 33. gr. laga nr. 84/2007, um opinber innkaup, og samdi við Hópbíla hf. hinn 2. desember 2011.
II.
Kærandi segir að tilboð sitt hafi verið haldið annmarka og þannig verið ógilt. Kærandi segir að eftir riftun kærða á samningnum við kæranda standi eftir að tilboð kæranda í verkhluta 1 og verkhluta 2 séu lægstu gildu tilboðin sem bárust í kjölfar útboðsins. Kærandi telur að kærða hafi borið að ganga til samningaviðræðna við kæranda á grundvelli þeirra tilboða. Kærandi telur að ágreiningur, um það hvort sameiginlegt tilboð hans í verkhluta 1 og 2 sé gilt eða ekki, eigi ekki að hafa nein áhrif á hæfi kæranda í útboðinu.
Kærandi segir að kærði geti ekki borið fyrir sig c-lið 1. mgr. 33. gr. laga nr. 84/2007 enda komi mörg fyrirtæki til greina sem samningsaðili og ekkert neyðarástand sé að skapast. Þá segir kærandi að kærði hafi í raun ekki hafið neitt samningskaupaferli.
III.
Kærði segir að einungis lægsta tilboðið sem barst í kjölfar útboðs nr. 12695 hafi verið innan fjárheimildarramma kærða. Kærði hafnar því að sameiginlegt tilboð kæranda í verkhluta 1 og 2 saman hafi verið ógildanlegt. Kærði segir að yfirlýsingar kæranda um að sá síðarnefndi gæti ekki staðið við samning á grundvelli tilboðsins óbreyttu hafi falið í sér fyrirsjáanlega vanefnd kæranda og þannig gefið kærða heimild til riftunar samningsins.
Kærði segir að í kjölfar riftunarinnar hafi hann verið samningslaus og að aðrir bjóðendur í útboði nr. 12695 hafi ekki lengur verið bundnir af tilboðum sínum. Auk þess hafi öll önnur tilboð verið langt umfram kostnaðaráætlun. Kærði segir einnig að næst lægsta tilboði kæranda hefði aldrei verið tekið sökum fyrri framgöngu kæranda við samningsgerðina.
Kærði segir að almenningssamgöngur milli alls Suður- og Suðausturlands og höfuðborgarsvæðisins sé nauðsynleg þjónusta sem margir nýti sér. Kærði segir að þjónustan varði þannig almannahagsmuni og að kærði hafi ekki getað vikist undan því að bjóða upp á almenningssamgöngur. Kærði segir að ekki hafi verið hægt að framlengja gildandi samninga við kæranda sökum fyrri framgöngu og einnig vegna þess að gildandi samningur kæranda var við Vegagerðina en ekki kærða. Þá segist kærði hafa reynt að semja við annað fyrirtæki um framlengingu á gildandi samningi en talið ljóst að verðhugmyndir þess fyrirtækis hafi verið óraunhæfar miðað við fjárheimildir kærða. Kærði segist einnig hafa kannað möguleikana á því að láta fara fram nýtt útboð en metið það mjög óhagstætt og ólíklegt að betri tilboð myndu berast sem féllu innan fjárheimilda kærða. Þá segir kærði að nýtt útboðsferli hefði að lágmarki tekið um 5 mánuði en mun skemmri tími hafi verið til stefnu enda hafi kærði skuldbundið sig til að tryggja almenningssamgöngur á öllu Suður- og Suðausturlandi frá áramótunum 2011/2012.
Kærði segir að skilyrði til samningskaupa án undanfarandi útboðsauglýsingar hafi verið uppfyllt enda hafi öll tilboðin sem bárust í útboði nr. 12695, að frátöldu áðurnefndu lægsta tilboði kæranda, verið alltof há og þannig óaðgengileg í skilningi 1. mgr. 32. gr. laga nr. 84/2007.
Kærði telur að skilyrði c-liðar 1. mgr. 33. gr. laganna séu til staðar enda séu innkaupin algerlega nauðsynleg vegna aðkallandi neyðarástands sem stafi af ófyrirsjáanlegum atburðum. Kærði segir að samgöngurnar séu mikilvægar og fjöldi fólks reiði sig á þær. Kærði segir að aldrei hefði verið hægt að standa við fresti í útboði. Kærði segir að aðstæðurnar hafi verið ófyrirséðar enda ómögulegt að sjá það fyrir að kærandi myndi vanefna samninginn í kjölfar útboðs nr. 12695. Neyðarástandið hafi ekki verið á ábyrgð kærða heldur kæranda enda hafi það skapast í kjölfar vanefndar kæranda á samningi.
IV.
Samningur kærða við Hópbíla hf. um almenningssamgöngur á Suðurlandi var gerður 2. desember 2011 á grundvelli samningskaupa við einn aðila og var sá samningur endanlegur. Þannig er bindandi samningur kominn á og verður hann ekki felldur úr gildi eða honum breytt þótt ákvörðun kaupanda um framkvæmd útboðs eða gerð samnings hafi verið ólögmæt, sbr. 1. mgr. 100. gr. laga nr. 84/2007. Þegar af þeirri ástæðu telur kærunefnd útboðsmála ekki skilyrði til að fella úr gildi ákvörðun Sambands sunnlenskra sveitarfélaga um að semja við Hópbíla hf. um almenningssamgöngur á Suðurlandi.
Kærandi krefst þess að kærunefnd útboðsmála láti í ljós álit sitt á skaðabótaskyldu kærða gagnvart kæranda. Í 1. mgr. 101. gr. laga nr. 84/2007, um opinber innkaup, er mælt fyrir um skaðabótaskyldu vegna tjóns sem hlotist hefur vegna brota kaupanda á lögum og reglum um opinber innkaup. Samkvæmt ákvæðinu eru sett tvenns konar skilyrði fyrir skaðabótaskyldu. Annars vegar þarf að vera um að ræða brot á lögum eða reglum um opinber innkaup. Hins vegar þarf bjóðandi að sanna að hann hafi átt raunhæfa möguleika á að verða valinn af kaupanda og að möguleikar hans hafi skerst við brotið.
Með vali á tilboði kæranda hinn 3. nóvember 2011 var hinu kærða útboði lokið. Með því hefði átt að komast á samningur milli kæranda og kærða á grundvelli tilboðsins. Ástæða þess að ekkert varð af samningi er að kærandi vildi sjálfur ekki standa við tilboð sitt. Það var þannig ekki vegna brota kærða á lögum um opinber innkaup sem kærandi varð af því að gera samning um almenningssamgöngur á Suðurlandi. Af þeirri ástæðu telur kærunefnd útboðsmála að skilyrði 1. mgr. 101. gr. laga nr. 84/2007 séu ekki til staðar og kærði hafi ekki bakað sér skaðabótaskyldu gagnvart kæranda vegna þátttöku kæranda í útboði nr. 12695 um almenningssamgöngur á Suður- og Suðausturlandi.
Kærandi hefur krafist þess að kærða verði gert að greiða honum kostnað við að hafa kæruna uppi, sbr. fyrri málslið 3. mgr. 97. gr. laga nr. 84/2007. Með hliðsjón af úrslitum málsins eru ekki skilyrði til að verða við kröfunni og henni er því hafnað.
Úrskurðarorð:
Kröfu kæranda, Bíla og fólks ehf., um að felld verði úr gildi ákvörðun kærða, Sambands sunnlenskra sveitarfélaga, um að semja við Hópbíla hf. um almenningssamgöngur á Suðurlandi, er hafnað.
Það er álit kærunefndar útboðsmála að kærði, Samband sunnlenskra sveitarfélaga, sé ekki skaðabótaskyldur gagnvart kæranda, Bílum og fólki ehf.
Kröfu kæranda, Bíla og fólks ehf., um að kærði, Samband sunnlenskra sveitarfélaga, greiði málskostnað, er hafnað.
Reykjavík, 24. febrúar 2012.
Páll Sigurðsson
Auður Finnbogadóttir
Stanley Pálsson
Rétt endurrit staðfestir,
Reykjavík, febrúar 2012.