Nr. 170/2022 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Hinn 15. júlí 2022 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 277/2022

í stjórnsýslumálum nr. KNU22070006 og KNU22070007

Beiðni um frestun réttaráhrifa í málum

[…]

Málsatvik

Hinn 23. júní 2022 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 12. apríl 2022, um að umsóknir […], fd. […], ríkisborgara Venesúela og […], fd. […], ríkisborgara Venesúela, um alþjóðlega vernd hér á landi, yrðu ekki teknar til efnismeðferðar og að þau yrðu endursend til Síle. Úrskurður kærunefndar var birtur fyrir aðilum hinn 27. júní 2022 og 4. júlí 2022 barst kærunefnd beiðni aðila um frestun réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar. Hinn 11. júlí 2022 barst kærunefnd greinargerð aðila.

Aðilar krefjast þess að réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar útlendingamála verði frestað á meðan þau fara með mál sitt fyrir dómstóla, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.

Málsástæður aðila

Aðilar byggja beiðni sína um frestun réttaráhrifa á því að framkvæmd úrskurðar kærunefndar útlendingamála í máli þeirra geti valdið óafturkræfum skaða. Aðilar vísa til þess að þau séu handhafar dvalarleyfa en hafi ekki hlotið alþjóðlega vernd í Síle og séu ekki ríkisborgarar landsins. Lítil reynsla sé til staðar þegar komi að beitingu a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga við þessar aðstæður, þ.e.a.s. þegar umsækjanda sé synjað um efnismeðferð á Íslandi með vísan til dvalar í ríkjum utan Schengen svæðisins. Vísa aðilar til þess sem fram komi í úrskurði kærunefndar útlendingamála nr. 214/2022 en í því máli hafi aðilar ekki hlotið alþjóðlega vernd í viðtökuríki og ekki hlotið ríkisborgararétt þar í landi. Því hafi kærunefnd litið svo á að í því máli hafi komið fram álitaefni sem rétt hafi verið í þágu sjónarmiða um réttaröryggi, að fá skorið úr fyrir dómstólum. Aðilar byggja á því að óheimilt sé að beita a-lið 1. mgr. 36 gr. laga um útlendinga nema í þeim tilvikum sem umsækjandi hafi óskað eftir að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður í móttökuríkinu. Íslenskum stjórnvöldum beri að meginreglu að taka umsóknir um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar, sbr. 1. mgr. 36. gr. og ákvæði a-liðar ákvæðisins fel í sér undantekningu sem beri að túlka þröngt. Mál þeirra sé sambærilegt við framangreint mál að öllu leyti nema að viðtökuríkið er Síle en ekki Argentína. Beri kærunefnd að gæta jafnræðis og samræmis í úrskurðum sínum.

Aðilar byggja á því að verði þeim brottvísað áður en meðferð dómstóla á máli þeirra ljúki, muni þau ekki eiga raunhæf úrræði til þess að bera ákvörðun stjórnvalda undir dómstóla. Aðilar byggja á því að í Síle bíði þeirra fátækt, mismunun og fordómar og því séu sérstakar ástæður sem mæli með því að mál þeirra verði tekin til efnismeðferðar hér á landi. Þá byggja aðilar á því að þeim muni reynast erfitt að eiga í sambandi við lögmann sinn hér á landi verði þau send til viðtökuríkis.

Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Í íslenskum rétti gildir sú meginregla að málskot til dómstóla frestar ekki réttaráhrifum endanlegra ákvarðana stjórnvalda, sjá til hliðsjónar 2. málsl. 60. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Reglan er áréttuð í 1. málsl. 6. mgr. 104. laga um útlendinga nr. 80/2016 en þar segir að málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun á stjórnsýslustigi um að útlendingur skuli yfirgefa landið fresti ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess, sbr. 2. málsl. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga. Frestun á réttaráhrifum skal bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að málið hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Niðurstaða um hvort ástæða sé til að fresta réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar ræðst af heildstæðu mati á hagsmunum aðila af því að réttaráhrifum úrskurðarins verði frestað og sjónarmiðum sem mæla gegn slíkri frestun. Meðal þeirra sjónarmiða sem líta ber til við þetta mat er hvort framkvæmd úrskurðarins valdi aðila óafturkræfum skaða, hvort framkvæmdin feli í sér verulegar hindranir á aðgengi aðila að dómstólum, hvort aðstæður sem þýðingu geta haft fyrir málið hafi breyst verulega eða hvort þörf sé á sérstakri varúð, m.a. með tilliti til hagsmuna barna. Þá lítur kærunefnd til þess hlutverks stjórnvalda að tryggja skilvirka framkvæmd laga um útlendinga. Kærunefnd hefur jafnframt litið til þess að heimild til frestunar réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar er undantekning frá meginreglu sem aðeins sé ætlað að ná til tilvika þar sem ástæða er til þess að fresta framkvæmd. Réttaráhrifum úrskurðar verði því ekki frestað af þeirri ástæðu einni að úrskurðurinn verði borinn undir dómstóla heldur þurfi að liggja fyrir tilteknar ástæður í fyrirliggjandi máli svo kærunefnd fallist á slíka beiðni.

Í beiðni um frestun réttaráhrifa kemur fram sú afstaða aðila að framkvæmd úrskurðar kærunefndar útlendingamála um að þau skuli yfirgefa landið takmarki möguleika þeirra til að fá endurskoðun úrskurðarins hjá dómstólum og njóta þar réttlátrar málsmeðferðar, sbr. 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar. Af því tilefni tekur kærunefnd fram að vera aðila á landinu er ekki forsenda fyrir því að mál sem hann höfðar til ógildingar á úrskurði kærunefndar sé tækt til meðferðar hjá dómstólum. Þá hafa aðilar möguleika á að gefa skýrslu fyrir dómi þótt þau séu ekki hér á landi, sbr. 2. mgr. 49. gr. og 3. og 4. mgr. 51. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991. Í því ljósi og með vísan til aðstæðna aðila að öðru leyti er það niðurstaða kærunefndar að ekki sé ástæða til að fresta réttaráhrifum úrskurðar í máli aðila á þeim grundvelli að framkvæmd úrskurðarins valdi tjóni á málatilbúnaði þeirra fyrir dómstólum eða skerði réttindi sem þeim eru tryggð samkvæmt 70. gr. stjórnarskrárinnar.

Með úrskurði kærunefndar útlendingamála hefur verið tekin afstaða til málsástæðna aðila varðandi umsóknir þeirra um alþjóðlega vernd hér á landi og komist að niðurstöðu um að synja umsóknum þeirra um efnismeðferð. Kærunefnd ítrekar það sem kemur fram í úrskurði í máli aðila að athugun nefndarinnar hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að ætla að aðstæður í viðtökuríki séu þess eðlis að endursending aðila þangað sé í andstöðu við 1. og 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu eða að aðilum sé ekki tryggð raunhæf leið til að ná fram rétti sínum þar í landi, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Tiltölulega skammur tími er liðinn síðan nefndin úrskurðaði í máli aðila. Ekkert í gögnum málsins bendir til þess að aðstæður aðila eða aðstæður í ríkinu, sem vísa á aðilum til, hafi breyst verulega síðan nefndin úrskurðaði í málinu á þann hátt að nefndin telji að það gæti haft áhrif á efnislega niðurstöðu málsins. Eftir skoðun á beiðni aðila um frestun réttaráhrifa telur kærunefnd að athugasemdir sem þar koma fram séu ekki þess eðlis að ástæða sé til að ætla að niðurstaða kærunefndar í málinu sé haldin annmörkum sem leitt gæti til ógildingar úrskurðarins.

Líkt og fram kemur í úrskurði kærunefndar frá 23. júní 2022 eru aðilar venesúelskir ríkisborgarar sem hafi dvalið í Síle undanfarin ár og eru með dvalarleyfi þar í landi. Í úrskurðinum komst kærunefnd m.a. að þeirri niðustöðu að aðstæður aðila í viðtökuríki féllu undir skilyrði a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og var það niðurstaða kærunefndar að umsóknir þeirra um alþjóðlega vernd yrðu ekki teknar til efnismeðferðar. Kærunefnd telur að líta verði til þess að hér er um eitt af fyrstu málum sinnar tegundar sem óskað er eftir frestun réttaráhrifa á, en óumdeilt er að aðilar hafa ekki hlotið alþjóðlega vernd í viðtökuríki og hafa ekki hlotið ríkisborgararétt þar í landi. Því lítur kærunefnd til þess að í máli aðila hafa komið fram álitaefni sem rétt sé, í þágu sjónarmiða um réttaröryggi, að fá skorið úr um fyrir dómstólum. Kærunefnd telur að hagsmunir aðila af því að fá niðurstöðu dómstóla um mál sín og hagsmunir þeirra af því að dvelja áfram hér á landi meðan beðið er eftir niðurstöðu dómstóla vegi þungt gagnvart hagsmunum tengdum skilvirkni framkvæmdar laga um útlendinga.

Með vísan til framangreinds telur kærunefnd að ástæða sé til, eins og hér stendur sérstaklega á, að fresta rétttaráhrifum á úrskurði kærunefndar í máli aðila, dags. 23. júní 2022, meðan aðilar reka mál sín fyrir dómstólum, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga, með þeim skilyrðum sem koma fram í ákvæðinu og áréttuð eru í úrskurðarorði.

Aðilum er leiðbeint um að uppfylli þau ekki nefnd skilyrði kann úrskurður kærunefndar í máli aðila, dags. 23. júní 2022, að verða framkvæmdarhæfur.

ÚRSKURÐARORÐ:

Réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar útlendingamála í málum aðila, dags. 23. júní 2022, er frestað á meðan aðilar reka mál sín fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegum ákvörðunum í málum sínum á stjórnsýslustigi. Frestun réttaráhrifa úrskurðarins eru bundin því skilyrði að aðilar beri málin undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar þessarar og óski eftir flýtimeðferð. Sé beiðni um flýtimeðferð synjað skal höfðað mál innan sjö daga frá þeirri synjun.

The legal effects of the decisions of the Appeals Board in the cases of the applicants, dated June 23rd 2022, are suspended during the time that the applicants´ legal proceedings for the annulment of the final administrative decisions in the applicants´ cases are under way. The suspension of legal effects is subject to the condition that the applicants bring the cases to court within five days of the date of the notification of this decision and request accelarated procedures. If the requests for accelarated procedure are denied the applicants shall initiate legal proceedings before a court within seven days of that denial.

Fyrir hönd kærunefndar útlendingamála,

Þorsteinn Gunnarsson, formaður