Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 547/2021

Miðvikudaginn 16. mars 2022

A

gegn

Tryggingastofnun ríkisins

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Rakel Þorsteinsdóttir lögfræðingur, Eva Dís Pálmadóttir lögfræðingur og Unnþór Jónsson lögfræðingur.

Með rafrænni kæru, móttekinni 21. október 2021, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins, dags. 15. júní 2021, þar sem umsókn kæranda um örorkulífeyri og tengdar greiðslur var synjað.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um örorkulífeyri og tengdar greiðslur með umsókn 4. júní 2021. Með ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins, dags. 15. júní 2021, var umsókn kæranda synjað á þeim grundvelli að endurhæfing væri ekki fullreynd. Kærandi fór fram á rökstuðning fyrir ákvörðuninni 29. júní 2021 og var hann veittur með bréfi Tryggingastofnunar ríkisins, dags. 20. júlí 2021.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 21. október 2021. Með bréfi, dags. 25. október 2021, óskaði úrskurðarnefnd eftir greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins ásamt gögnum málsins. Með bréfi, dags. 17. nóvember 2021, barst greinargerð stofnunarinnar og var hún kynnt kæranda með bréfi úrskurðarnefndar, dagsettu sama dag. Athugasemdir bárust ekki.

Með bréfi, dags. 7. febrúar 2022, var kæranda tilkynnt að kæra hefði borist að liðnum kærufresti og var henni gefinn kostur á að koma að athugasemdum og/eða gögnum, teldi hún að skilyrði, sem fram kæmu í 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, gætu átt við í málinu. Bréfið var ítrekað 23. febrúar 2022. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Í kæru greinir kærandi frá því að þegar endurhæfingu hafi lokið í annað skiptið hjá VIRK þann 15. október 2020 hafi Tryggingastofnun ríkisins ítrekað hafnað örorku og hunsað öll gögn. Kærandi hafi óskað eftir áframhaldandi endurhæfingu hjá VIRK, enda hafi það verið mat Tryggingastofnunar að endurhæfing væri ekki fullreynd. Vitnað hafi verið í gögn læknis VIRK um að endurhæfing teldist fullreynd og að örorka væri næsta skref.

Með aðgerðarleysi og óábyrgum svörum Tryggingastofnunar hafi stofnunin valdið meiri streitu, ótta, hræðslu, þunglyndi, efasemdum og reiði hjá kæranda.

Kærandi hafi verið án framfærslu í átta mánuði vegna þess að Tryggingastofnun hafi hunsað hana, þrátt fyrir ítrekaða pósta og símtöl. Fyrrverandi heimilislæknir kæranda hafi reynt að sækja um örorku og endurhæfingu en hafi svo gefist upp. Það sé að þakka nýjum heimilislækni að kærandi hafi fengið framfærslu þar sem Tryggingastofnun hafi samþykkt endurhæfingu. Það sé merkilegt að svo virðist sem Tryggingastofnun hafi gert þetta viljandi, ef stofnunin hefði samþykkt örorku hefði hún fengið þessa átta mánuði greidda í framfærslu.

Lífeyrissjóðir hafi samþykkt örorku kæranda strax og greiðslur hafi byrjað að berast. Farið sé fram á að þessir átta mánuðir verði greiddir af Tryggingastofnun og þeir mánuðir þar sem engin framfærsla hafi verið á milli fyrstu og annarrar endurhæfingar hjá VIRK. Farið sé fram á að gögn verði samþykkt af Tryggingastofnun og að kærandi verði metin sem öryrki. Samkvæmt sálfræðingi kæranda sé svona óvissa mjög slæm fyrir heilsu hennar. Kærandi megi ekki við meiri baráttu eftir þau áföll sem hafi dunið á henni og þá skapbresti sem þau hafi valdið. Afsökunarbeiðni væri einnig vel þegin.

III.  Sjónarmið Tryggingastofnunar ríkisins

Í greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins kemur meðal annars fram að kærandi hafi ekki lokið neinum endurhæfingarlífeyri hjá Tryggingastofnun, þrátt fyrir að læknisvottorð og önnur gögn málsins beri með sér að ýmsar endurhæfingarmeðferðir gætu komið til greina miðað við læknisfræðilegan vanda kæranda. Gögn málsins virðist benda til að endurhæfing með utanumhaldi fagaðila myndi að öllum líkindum hjálpa kæranda í baráttu sinni við læknisfræðilegan vanda sinn og á þeim forsendum hafi henni verið synjað um örorkumat að svo stöddu. Á þeim forsendum og í samræmi við gögn málsins hafi henni verið vísað áfram á endurhæfingarlífeyri samkvæmt 7. gr. laga nr. 99/2007 um félagslega aðstoð.

Af gögnum málsins sé ekki að sjá að reynt hafi verið að taka á heilsufarsvanda kæranda með skipulögðum og markvissum hætti með starfshæfni að markmiði. Tryggingastofnun telji að hægt sé að taka á þeim heilsufarsvandamálum kæranda sem nefnd séu í læknisvottorði með fjölmörgum endurhæfingarúrræðum.

IV.  Niðurstaða

Mál þetta varðar ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins frá 15. júní 2021 þar sem umsókn kæranda um örorkulífeyri og tengdar greiðslur var synjað. Ákvörðunin var rökstudd með bréfi Tryggingastofnunar, dags. 20. júlí 2021.

Samkvæmt 2. mgr. 13. gr. laga nr. 100/2007 um almannatryggingar, með síðari breytingum, sbr. 5. gr. laga nr. 85/2015 um úrskurðarnefnd velferðarmála, skal kæra til úrskurðarnefndar vera skrifleg og skal hún borin fram innan þriggja mánaða frá því að aðila var tilkynnt um ákvörðun.

Í 5. mgr. 7. gr. laga um úrskurðarnefnd velferðarmála er vísað til þess að um málsmeðferð, sem ekki er kveðið á um í lögunum, fari samkvæmt ákvæðum stjórnsýslulaga og ákvæðum laga sem málskotsréttur til nefndarinnar byggist á hverju sinni.

Þegar aðili máls fer fram á rökstuðning hefst kærufrestur ekki fyrr en rökstuðningur hefur verið tilkynntur honum, sbr. 3. mgr. 27. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Samkvæmt gögnum málsins liðu þrír mánuðir og einn dagur frá því að kæranda var birtur rökstuðningur hinnar kærðu ákvörðunar 20. júlí 2021 þar til kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 21. október 2021. Kærufrestur samkvæmt 2. mgr. 13. gr. laga um almannatryggingar var því liðinn þegar kæran barst nefndinni.

Í 28. gr. stjórnsýslulaga segir:

„Hafi kæra borist að liðnum kærufresti skal vísa henni frá nema:

1. afsakanlegt verði talið að kæran hafi ekki borist fyrr, eða

2. veigamiklar ástæður mæla með því að kæran verði tekin til meðferðar.

Kæru skal þó ekki sinnt ef meira en ár er liðið frá því að ákvörðun var tilkynnt aðila.“

Með vísan til þessa er nauðsynlegt að taka til skoðunar hvort atvik séu með þeim hætti að afsakanlegt verði talið að kæran hafi borist að liðnum kærufresti eða hvort veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til meðferðar, sbr. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga, en ákvæðið mælir fyrir um skyldubundið mat stjórnvalds á því hvort atvik séu með þeim hætti að rétt sé að taka stjórnsýslukæru til efnislegrar meðferðar, þrátt fyrir að lögbundinn kærufrestur sé liðinn.

Fyrir liggur að í hinni kærðu ákvörðun frá 15. júní 2021, og í rökstuðningi fyrir henni, var kæranda leiðbeint um kæruheimild til úrskurðarnefndar velferðarmála og um tímalengd kærufrests. Með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 7. febrúar 2022, var kæranda veittur kostur á að koma að athugasemdum og/eða gögnum teldi hún að skilyrði, sem fram kæmu í 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga, gætu átt við í málinu. Hvorki bárust athugasemdir né gögn frá kæranda.

Í ljósi þess er það mat úrskurðarnefndar velferðarmála að gögn málsins bendi hvorki til þess að afsakanlegt sé að kæra hafi ekki borist fyrr né að veigamiklar ástæður mæli með því að kæran verði tekin til meðferðar. Þá virðist ekkert vera því til fyrirstöðu að kærandi geti sótt um örorkulífeyri að nýju.

Með hliðsjón af framangreindu er kærunni vísað frá úrskurðarnefnd velferðarmála, sbr. 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Kæru A, er vísað frá úrskurðarnefnd velferðarmála.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Rakel Þorsteinsdóttir