27. september 2018

Nr. 384/2018 - Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 27. september 2018 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 384/2018

í stjórnsýslumáli nr. KNU18060025

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 12. júní 2018 kærði einstaklingur er kveðst heita […], vera fæddur […] og vera ríkisborgari […] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 18. maí 2018, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.

Kærandi krefst þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að taka umsókn kæranda til efnislegrar meðferðar hér á landi með vísan til 2. og 3. mgr. 36. gr., sbr. 42. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 4. desember 2017. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum þann sama dag kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Svíþjóð og í Þýskalandi. Þann 12. desember 2017 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Svíþjóð, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Þann 14. desember 2017 barst svar frá sænskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 18. maí 2018 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að hann skyldi endursendur til Svíþjóðar. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 29. maí 2018 og kærði kærandi ákvörðunina þann 12. júní 2018 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 27. júní 2018 ásamt fylgigögnum.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að umsókn kæranda um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og hann skyldi endursendur til Svíþjóðar. Flutningur kæranda til Svíþjóðar fæli ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. og 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar aðstæður væru fyrir hendi þannig að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi var metinn í sérstaklega viðkvæmri stöðu. Kærandi skyldi yfirgefa Ísland og bæri að senda hann til Svíþjóðar, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hann hafi dvalið í Svíþjóð frá árinu 2014 til 2017. Hann hafi verið […] við komuna til Svíþjóðar og hafi fæðingardagur hans verið skráður […] hjá sænskum yfirvöldum. Árið 2016 hafi kæranda verið birt neikvæð niðurstaða í máli hans og hafi hann þá fyrst frétt af því að fæðingardegi hans hafi verið breytt í […]. Kærandi telur að yfirvöld í Svíþjóð hafi […]. Þá kveður kærandi að hann hafi aldrei fengið skýringu á því hvers vegna aldri hans hafi verið breytt. Eftir að ákvörðun sænskra yfirvalda hafi legið fyrir hafi lögmaður kæranda óskað eftir því að hann færi í aldursgreiningu en því hafi verið hafnað af hálfu sænskra yfirvalda. Eftir synjunina hafi hann þurft að hætta í skóla og yfirgefa húsnæðið sem hann hafi dvalið í. Hann hafi ekki átt rétt á heilbrigðisþjónustu eftir synjunina. Þá kemur fram að kærandi telji sig vera við ágæta líkamlega heilsu en að andlega sé hann hræddur. […]. Hann fái martraðir um að verða drepinn og vakni um miðjar nætur óttasleginn. Hafi hann fengið ávísað svefnlyf en telji að þau hjálpi sér ekki. Þá kveður kærandi að hann […]. […].

Kærandi byggir kröfu sína um að taka skuli mál hans til efnismeðferðar hér á landi á því að uppi séu sérstakar ástæður í máli hans, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi vísar til lögskýringargagna og úrskurða kærunefndar til stuðnings þeirri fullyrðingu að stjórnvöldum sé skylt, við mat á því hvort sérstakar ástæður eigi við í máli hans, að kanna hvort hann muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki. Þá bendir kærandi á nýlegar breytingar á reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga en hann telur að breytingin þrengi mjög að réttri túlkun á ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Með vísan til meginreglu íslensks réttar um bann við afturvirkni laga sé íslenskum stjórnvöldum óheimilt að beita ákvæðum reglugerðarinnar í máli kæranda. Þá verði ekki annað séð en að efni reglugerðarinnar gangi að miklu leyti gegn almennri túlkun og skýringu á lögum um útlendinga. Þá bendir kærandi á að hvergi sé fjallað um aðgengi umsækjenda um alþjóðlega vernd að heilbrigðisþjónustu í 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Lögin geri það ekki að skilyrði að umsækjendur um alþjóðlega vernd séu haldnir skyndilegum, lífshættulegum sjúkdómi til þess að teljast til sérstaklega viðkvæmra einstaklinga.

Kærandi bendir á að viðkvæm staða umsækjenda um alþjóðlega vernd skuli hafa aukið vægi andspænis sjónarmiðum sem tengjast m.a. skilvirkni við meðferð umsókna. Kveður kærandi að Útlendingastofnun hafi borið að kanna sérstaklega einstaklingsbundnar aðstæður hans og þær afleiðingar sem endursending hans til Svíþjóðar geti haft í för með sér. Telur kærandi að af lestri ákvörðunarinnar verði ekki séð að ítarlegt einstaklingsbundið mat hafi verið framkvæmt á stöðu kæranda í Svíþjóð. Kærandi gerir athugasemd við rannsókn Útlendingastofnunar í máli hans. Bendir kærandi m.a. á að fram komi í ákvörðun stofnunarinnar að hann eigi rétt á heilbrigðisþjónustu í Svíþjóð. Kveður kærandi að lagabreytingar þar í landi hafi gert það að verkum að fái umsækjandi um alþjóðlega vernd neikvæða niðurstöðu í máli sínu og ítrekaða áminningu um brottvísun eigi hann hvorki rétt á fjárhagslegum stuðningi né aðgengi að heilbrigðisþjónustu nema í neyðartilvikum. Bendir kærandi á að hann hafi fengið sex mánaða skammt af lyfjum og verði hann sendur til Svíþjóðar eigi hann ekki rétt á að fá lyf vegna þeirra andlegu kvilla sem hann þjáist af þegar skammturinn klárist. Telur kærandi að andleg heilsa hans og sú röskun á högum sem myndi felast í flutningi til Svíþjóðar leiði til þess að hann muni eiga erfitt uppdráttar í Svíþjóð.

Þá vísar kærandi til úrskurða kærunefndar nr. 582/2017 frá 24. október 2017, nr. 553/2017 frá 10. október 2017 og nr. 241/2016 frá 28. júní 2016 þar sem umsóknir umsækjenda um alþjóðlega vernd hafi verið teknar til efnismeðferðar hér á landi vegna þess að uppi hafi verið sérstakar ástæður í málum þeirra. Kveður kærandi að hann hafi vísað til framangreindra úrskurða í greinargerð sinni til Útlendingastofnunar og gerir athugasemd við að stofnunin hafi hvergi minnst á þá í ákvörðun sinni í máli hans. Áréttar kærandi að heildstætt mat verði að fara fram á einstaklingsbundnum aðstæðum hans í Svíþjóð, við mat á því hvort hann muni eiga erfitt uppdráttar komi til endursendingar þangað. Kærandi hafi […]. Telur kærandi að með vísan til ungs aldurs og erfiðrar reynslu hans, andlegs heilsufars og umdeildrar stefnu sænskra stjórnvalda í málefnum umsækjenda um alþjóðlega vernd séu fyrir hendi sérstakar ástæður í málinu, í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kröfu kæranda um að taka skuli mál hans til efnismeðferðar byggir hann auk þess á því að aðstæður umsækjenda um alþjóðlega vernd í Svíþjóð séu slæmar. Í greinargerð sinni fjallar kærandi um […]. Kærandi vísar til fjölda skýrslna alþjóðlegra stofnana og frjálsra félagasamtaka, s.s. skýrslu gagnagrunns Evrópuráðsins um flóttamenn og landflótta einstaklinga, Asylum Information Database. Þar komi fram að sænska útlendingastofnunin þurfi ekki að færa fullnægjandi sönnun á þá fullyrðingu sína að einstaklingur sé eldri en 18 ára og hvílir sönnunarbyrðin á umsækjandanum sjálfum. Þannig geti einstaklingur, sem kveðst vera yngri en 18 ára, fengið að vita að stofnunin hafi metið hann fullorðinn þegar hann fær niðurstöðu í máli sínu. Slíkt geri það að verkum að einstaklingurinn missi tiltekin réttindi, s.s. réttinn til endurgjaldslausrar menntunar og vistunar á heimili fyrir börn á flótta.

Kærandi byggir kröfu sína að lokum á því að taka skuli mál hans til efnismeðferðar á grundvelli 3. mgr. 36. gr., sbr. 42. gr. laga um útlendinga, enda myndi endursending hans til Svíþjóðar brjóta gegn meginreglu þjóðaréttar um non-refoulement. Bendir kærandi á að hann hafi fengið synjun á umsókn sinni í Svíþjóð og því standi til að senda hann aftur til heimaríkis. Þá telur kærandi að ákvæði Dyflinnarreglugerðarinnar og heimildir í lögum um útlendinga til að synja umsækjendum um alþjóðlega vernd um efnismeðferð umsóknar sinnar hér á landi séu ekki rétthærri en grundvallarreglan um non-refoulement og ættu með réttu ekki að koma til álita ef mál er þannig vaxið. Þá sé stjórnvöldum ekki heimilt að vísa til almennrar staðhæfingar þess efnis að Svíþjóð veiti fullnægjandi vernd gegn brottvísun umsækjenda um alþjóðlega vernd til landa þar sem einstaklingar eigi á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra og frelsi sé ógnað, heldur beri að líta til raunverulegra og einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda í máli hans. Með endursendingu kæranda til Svíþjóðar myndu íslensk stjórnvöld brjóta gegn 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í 1. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef heimilt sé að krefja annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda.

Fyrir liggur í máli þessu að sænsk stjórnvöld hafa samþykkt viðtöku á kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en Ísland skuldbatt sig til að fylgja reglugerðinni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Samþykki Svíþjóðar er byggt á því að kærandi hafi fengið synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd þar í landi. Eru skilyrði c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga uppfyllt.

Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Í 32. gr. a-b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017 koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í 32. gr. a kemur m.a. fram að með sérstökum ástæðum sé átt við einstaklingsbundnar ástæður er varða umsækjanda sjálfan, aðrar en þær sem myndu að jafnaði rúmast innan 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá er m.a. nefnt í dæmaskyni ef umsækjandi mun eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, ef umsækjandi af sömu ástæður getur vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki og ef umsækjandi glímir við mikil og alvarleg veikindi sem meðferð við er aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki.

Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Við mat á því hvort senda eigi umsækjanda um alþjóðlega vernd til ríkis, sem hefur samþykkt að taka við honum á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, ber stjórnvöldum að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður þar brjóti gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sem kveður á um að enginn maður skuli sæta pyndingum eða ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið lagt til grundvallar að sú meðferð, sem einstaklingur eigi von á, verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til þess að falla undir 3. gr. sáttmálans. Við það mat verði að horfa til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar og í einhverjum tilvikum kyns, aldurs og heilsufars viðkomandi. Þá ber stjórnvöldum að leggja mat á hvort málsmeðferð vegna umsókna um alþjóðlega vernd tryggi umsækjendum raunhæfa leið til að ná fram rétti sínum, sbr. 13. gr. sáttmálans. Í samræmi við framkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu skal mat á meðferð umsókna um alþjóðlega vernd og móttöku og aðbúnaði umsækjenda í viðtökuríki taka mið af einstaklingsbundnum aðstæðum í hverju máli.

Greining á hvort kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu

Kærandi er […], einhleypur og barnlaus karlmaður. Í viðtali hjá Útlendingastofnun, dags. 16. apríl 2018, kvaðst kærandi vera við góða líkamlega heilsu en að andlega sé hann hræddur. […]. Í komunótum Göngudeildar sóttvarna, dags. 30. janúar 2018, kemur fram að kæranda hafi verið ávísað lyfjum við svefnleysi. Þá kemur fram í gögnum málsins að kærandi hafi hitt sálfræðinga Göngudeildar sóttvarna í tvígang. Í komunótu sálfræðings Göngudeildar sóttvarna, dags. 23. janúar 2018, kemur fram að […].Kærandi var metinn í sérstaklega viðkvæmri stöðu við meðferð máls hans hjá Útlendingastofnun. Kærunefnd telur ekki forsendur til annars en að byggja á því mati. Kærandi telst því í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga.

Aðstæður og málsmeðferð í Svíþjóð

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Svíþjóð, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

Amnesty International Report 2017/18 (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
Annual Report on the situation of Asylum in the European Union 2017 (European Asylum Support Office, 18. júní 2018);
Asylum Information Database, National Country Report: Sweden (European Council on Refugees and Exiles, 28. mars 2018);
Freedom in the World 2018 – Sweden (Freedom House, 28. maí 2018);
Good Advice for Asylum Seekers in Sweden (The Swedish Network of Refugee Support Group, janúar 2018);
Observations by the United Nations High Commissioner for Refugees Regional Representation for Northern Europe on the draft law proposal on restrictions of the possibility to obtain a residence permit in Sweden (The UN High Commissioner for Refugees, 10. mars 2016);
Sweden 2017 Human Rights Report (United States Department of State, 20. apríl 2018);
Upplýsingar af vefsíðu sænsku útlendingastofnunarinnar (www.migrationsverket.se).

Í framangreindum gögnum kemur fram að sænska útlendingastofnunin (s. Migrationsverket) tekur ákvarðanir er varða umsóknir um alþjóðlega vernd. Umsækjandi um alþjóðlega vernd á þess kost að bera synjun útlendingastofnunarinnar á umsókn sinni undir stjórnsýsludómstól (s. Migrationsdomstolen) og þeim dómi er unnt að áfrýja til áfrýjunardómstóls (s. Migrationsöverdomstolen). Umsækjendur um alþjóðlega vernd, sem hafa fengið endanlega synjun á umsókn sinni hjá sænsku útlendingastofnuninni og framangreindum dómstólum, eiga þess kost að leggja fram viðbótarumsókn hjá sænsku útlendingastofnuninni, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Ef nýjar upplýsingar eða ný gögn liggja fyrir í máli umsækjanda, aðstæður hafa breyst verulega eða verulegir annmarkar hafa verið á fyrri málsmeðferð, geta skilyrði fyrir viðbótarumsókn verið uppfyllt. Synjun sænsku útlendingastofnunarinnar um að taka viðbótarumsókn til skoðunar má kæra og engin takmörk eru á því hversu oft umsækjandi getur lagt fram viðbótarumsókn um alþjóðlega vernd. Umsækjendur eiga rétt á takmarkaðri félagslegri aðstoð á meðan viðbótarumsókn er til meðferðar. Þá eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstól Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun, skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á umsókn um alþjóðlega vernd og brottvísun til heimaríkis hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða meðferð sem muni brjóta í bága við ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu.

Svíþjóð er aðildarríki Evrópusambandsins og hefur innleitt tilskipanir sambandsins vegna meðferðar og móttöku umsækjenda um alþjóðlega vernd. Samkvæmt framangreindum skýrslum um aðstæður og aðbúnað umsækjenda í Svíþjóð eiga þeir rétt á húsnæði, mataraðstoð og vasapeningum, geti þeir ekki framfleytt sér sjálfir. Þá kemur fram á áðurnefndri heimasíðu sænsku útlendingastofnunarinnar og í gagnagrunni Evrópuráðsins um flóttamenn og landflótta einstaklinga, Asylum Information Database, að umsækjendum um alþjóðlega vernd í Svíþjóð sé tryggður aðgangur að grunnheilbrigðisþjónustu. Sveitarfélagið sem umsækjandi um alþjóðlega vernd dvelst í hefur milligöngu um að útvega umsækjanda lækni og aðra heilbrigðisþjónustu við hæfi. Þá er tekið tillit til þarfa einstaklinga sem teljast vera í viðkvæmri stöðu, þ. á m. að því er varðar sérfræðiaðstoð. Greiða þarf vægt komugjald, að jafnaði um 50 sænskar krónur, vegna heimsóknar á heilsugæslu en innlögn á spítala er umsækjanda að kostnaðarlausu. Fari kostnaður vegna heilbrigðisþjónustu fram úr ákveðinni upphæð er hægt að óska eftir fjárhagsaðstoð frá ríkinu. Umsækjandi um alþjóðlega vernd í Svíþjóð, sem fengið hefur neikvæða niðurstöðu í máli sínu, hefur aðgang að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu fram að brottför en nýtur hvorki fjárhagsstuðnings til að greiða fyrir slíka þjónustu né lyf.

Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér er ljóst að sænsk stjórnvöld uppfylla skyldur sínar varðandi lögfræðiaðstoð við umsækjendur um alþjóðlega vernd skv. tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 32/2013 um málsmeðferð við veitingu og afturköllun alþjóðlegrar verndar, sbr. 19. og 20. gr. hennar. Þegar umsækjendur um alþjóðlega vernd leggja fram umsókn um vernd í Svíþjóð í fyrsta skipti eiga þeir rétt á lögfræði- og túlkaþjónustu án endurgjalds þegar umsókn er til meðferðar hjá sænsku útlendingastofnuninni og á kærustigum málsins. Umsækjendur um alþjóðlega vernd eiga hins vegar ekki rétt á lögfræðiþjónustu án endurgjalds við að leggja fram viðbótarumsókn en þeir geta átt rétt á að fá tilnefndan lögmann ef sænska útlendingastofnunin samþykkir að taka viðbótarumsóknina til skoðunar. Endurgjaldslaus túlkaþjónusta er ekki í boði við framangreinda málsmeðferð. Umsækjendur um alþjóðlega vernd geta einnig leitað til frjálsra félagasamtaka, t.d. ráðgjafarmiðstöðvar (s. Rådgivningsbyrån) sem veitir lögfræðiaðstoð og ráðgjöf.

Að mati kærunefndar bera gögn málsins það með sér að í Svíþjóð sé almennt veitt fullnægjandi vernd gegn brottvísun umsækjenda um alþjóðlega vernd til landa þar sem einstaklingar eiga á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra og frelsi ógnað (non-refoulement), sbr. IV. kafli sænsku útlendingalaganna (s. Utlänningslagen 2005:716). Er þá sérstaklega litið til þess að þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda eindregið til þess að málsmeðferð sænskra yfirvalda sé fullnægjandi og veiti umsækjendum um alþjóðlega vernd viðunandi úrræði til að tryggja að réttur þeirra sé ekki brotinn og að einstaklingsbundið mat sé lagt á aðstæður þeirra. Ekkert bendir til þess að umsækjendum sé synjað sjálfkrafa um alþjóðlega vernd í Svíþjóð eða þeir endursendir til heimaríkis án þess að leyst sé úr málum þeirra á einstaklingsgrundvelli.

Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjenda um alþjóðlega vernd í Svíþjóð hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði þeirra þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending kæranda þangað brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér, þ.m.t. gögn sem kærandi lagði fram varðandi meðferð máls hans í Svíþjóð, eindregið til þess að kæranda séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Svíþjóð. Þá er ljóst að í Svíþjóð eru kæranda jafnframt aðgengileg úrræði til að leita réttar síns fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Enn fremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Svíþjóðar á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.

Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda

Áður hefur verið greint frá aðstæðum kæranda. Samkvæmt gögnum málsins glímir kærandi m.a. við andleg veikindi sem þegar hefur verið greint frá. Það er þó mat kærunefndar, á grundvelli gagna málsins, að aðstæður kæranda teljist ekki til mikilla og alvarlegra veikinda sem meðferð sé aðgengileg við hér á landi en ekki í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Það er mat nefndarinnar að ekki sé fyrir hendi ástæða í máli kæranda er varðar heilsufar hans sem sé svo einstaklingsbundin og sérstök að ekki verði framhjá henni litið, sbr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Af þeim gögnum sem nefndin hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd í Svíþjóð má ráða að umsækjendur um alþjóðlega vernd hafi aðgang að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu og er það mat kærunefndar að kærandi komi til með að hafa aðgang að fullnægjandi heilbrigðisþjónustu þar í landi.

Að mati kærunefndar bera gögn málsins ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar eða að kærandi geti af sömu ástæðu vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Kærandi bendir á í greinargerð sinni að hann hafi ekki fengið vitneskju um að sænsk yfirvöld hafi breytt fæðingardegi sínum fyrr en við birtingu ákvörðunar sænsku útlendingastofnunarinnar í máli hans. Hafi stofnunin sagt kæranda vera ári eldri en hann hafði sjálfur tjáð henni auk þess sem hún hafi neitað því að senda kæranda í aldursgreiningu. Kærunefnd bendir á að ákvörðun í máli hans hér á landi sé tekin m.a. á þeim forsendum að kærandi sé fullorðinn og að fæðingardagur kæranda sé sá sami og kærandi sjálfur hafi haldið fram. Í máli kæranda sé tekið mið af því að hann sé ungur, þrátt fyrir að hann hafi verið fullorðinn við komu hans hingað til lands. Telji kærandi á sér brotið í samskiptum sínum við sænsk stjórnvöld, s.s. við ákvörðun um aldur, geti hann leitað ásjár þarlends umboðsmanns (s. Riksdagens ombudsman) eða stjórnsýsludómstóla.

Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 6. apríl 2018 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 4. desember 2017.

Vegna athugasemdar í greinargerð kæranda tekur kærunefnd fram að aðstæður kæranda eru ekki sambærilegar aðstæðum sem fjallað var um í úrskurðum kærunefndar útlendingamála frá 10. og 24. október 2017 nr. 550/2017, 552/2017, 583/2017 og 586/2017. Í því sambandi vísar kærunefnd einkum til viðtökuríkis.

Í greinargerð kæranda er auk þess vísað til þess að aðstæður í máli kæranda séu sambærilegar aðstæðum í málum sem lauk með úrskurðum kærunefndar nr. 553/2017 frá 10. október 2017 og nr. 582/2017 frá 24. október 2017. Að mati kærunefndar benda gögn málsins ekki til þess að veikindi kæranda séu þess eðlis og jafnalvarleg og í framangreindum málum og fellst ekki á að framangreindir úrskurðir hafi fordæmisgildi í þessu máli. Þá vísar kærandi, kröfu sinni til stuðnings, til úrskurðar kærunefndar nr. 241/2016 frá 28. júní 2016, þar sem fallist var á kröfu kæranda um að taka mál hans til efnismeðferðar á grundvelli 4. mgr. 8. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Í síðastgreinda málinu var um að ræða einstakling sem ekki var hægt að útiloka, á grundvelli gagna málsins, að hefði verið barn að aldri við komuna til landsins og eru málsatvik í því máli að þessu leyti í grundvallaratriðum ekki sambærileg og atvik í máli kæranda.

Gildistaka breytinga á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017

Með reglugerð nr. 276/2018, sem tók gildi 14. mars sl. voru gerðar breytingar á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017. Að mati kærunefndar fól gildistaka reglugerðarinnar ekki í sér íþyngjandi breytingar á réttarstöðu kæranda. Þá koma sjónarmið um afturvirkni laga, að því marki sem þau kynnu að vera sambærileg varðandi setningu stjórnvaldsfyrirmæla, ekki til skoðunar í þessu máli.

Þá verður ekki litið svo á að setning reglugerðarinnar gangi gegn almennri túlkun og skýringu á lögum um útlendinga að því er varðar aukna áherslu á mikilvægi samvinnu aðildarríkja Dyflinnarsamstarfsins. Í því sambandi bendir kærunefnd á að í athugasemdum sem fylgdu 36. gr. frumvarps þess er varð að lögum um útlendinga nr. 80/2016 er sérstaklega vísað til þess að efni greinarinnar „grundvall[ist] á alþjóðasamstarfi, sem Ísland tekur þátt í um meðferð umsókna um alþjóðlega vernd einkum og sér í lagi þátttöku í Schengen-samstarfinu og í samstarfi ríkja á grundvelli Dyflinnarsamningsins.“ Þá er í íslenskum rétti í gildi sú almenna regla að eftir því sem unnt er beri að skýra íslensk lög til samræmis við þá alþjóðasamninga sem Ísland er aðili að. Því er það afstaða kærunefndar að áhersla á samvinnu aðildarríkja Dyflinnarsamstarfsins, sbr. jafnframt 1. mgr. 32. gr. reglugerðar um útlendinga, sé málefnalegt sjónarmið við mat á því hvort sérstakar ástæður eru fyrir hendi í máli, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Frávísun

Kærandi kom hingað til lands þann 3. desember 2017 og sótti um alþjóðlega vernd þann 4. desember 2017. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. gr. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.Kærandi skal fluttur til Svíþjóðar eigi síðar en 6 mánuðum eftir birtingu þessa úrskurðar, sbr. til hliðsjónar 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, nema ákveðið verði að fresta réttaráhrifum úrskurðar þessa að kröfu kæranda, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga.SamantektÍ máli þessu hafa sænsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Svíþjóðar með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir

Árni Helgason Erna Kristín Blöndal