Mál nr. 145/2012.

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða 28. júní 2013 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A, nr. 145/2012.

1.
Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 1. júní 2012, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði ákveðið á grundvelli 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, að stöðva greiðslur atvinnuleysisbóta til kæranda þar sem hún hafi verið staðin að vinnu samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur. Var það niðurstaða Vinnumálastofnunar að kærandi skuli ekki eiga rétt á atvinnuleysisbótum fyrr en hún hafi starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði. Kæranda var einnig gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur, að viðbættu 15% álagi, fyrir tímabilið 1. janúar til 25. desember 2011 þegar hún uppfyllti ekki skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar að fjárhæð samtals 643.294 kr. Kærandi vildi ekki una hinni kærðu ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með kæru, móttekinni 24. ágúst 2012. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Vinnumálastofnun telur að staðfesta beri hina kærðu ákvörðun.

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun 22. október 2008. Við samkeyrslu á gagnagrunnum Vinnumálastofnunar og Vegagerðarinnar í apríl 2012 kom fram að kærandi hafði starfað við akstur leigubifreiða á árunum 2011–2012 samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur og án þess að tilkynna um vinnuna til Vinnumálastofnunar. Með bréfi, dags. 16. apríl 2012, óskaði Vinnumálastofnun eftir skýringum frá kæranda á þeim tekjum er hún hafði á sama tíma og hún þáði atvinnuleysisbætur. Með tölvubréfi 23. apríl 2012 bárust skýringar kæranda til Vinnumálastofnunar. Þar tiltekur kærandi að hún hafi ekki starfað við leigubílaakstur og þegið tekjur á tímabilinu sem hún þáði atvinnuleysisbætur heldur hafi faðir hennar tekið passa fyrir hana ef hún vildi nýta hann sem hún hafði svo ekki tök á að gera.

Í kæru sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 21. ágúst 2012, kveðst kærandi hafa í mjög fáum tilfellum nýtt sér útgefna akstursheimild til leigubílaaksturs en aldrei árið 2011. Hún hafi því ekki haft neinar tekjur af leigubílaakstri árið 2011 og til stuðnings þeirri fullyrðingu vísar kærandi til skattframtals 2012 þar sem engar tekjur eru skráðar fyrir leigubílaakstur. Kærandi telur að Vinnumálastofnun geti ekki áætlað tekjur á grundvelli útgefinna akstursheimilda frá Vegagerðinni og vísar til fyrri skýringa sinna til Vinnumálastofnunar um forsendur útgefinna akstursheimilda til hennar. Faðir hennar hafi starfað sem leigubílstjóri en átt við heilsubrest og því ekki alltaf treyst sér til að aka leigubifreið sinni í næturakstri um helgar, hann hafi því oft fengið útgefna akstursheimild til handa kæranda ef svo færi að hún gæti nýtt sér hana. Hún hafi hins vegar ekki haft tök á að vinna um helgar og því ekki nema í örfáum tilvikum nýtt sér akstursheimildirnar og gefið þær tekjur upp til skatts, sbr. skattframtal 2011.

Í greinargerð sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 31. ágúst 2012, bendir Vinnumálastofnun á að mál þetta varði viðurlög vegna brota á 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þar sem kærandi hafi verið í starfi á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hún hafi fengið greiddar atvinnuleysisbætur án þess að tilkynna um tilfallandi vinnu til stofnunarinnar eða um að atvinnuleit væri hætt skv. 35. gr. a og 10. gr. sömu laga.

Stofnunin tiltekur að með athugasemdum þeim er fylgdu frumvarpi því er varð að lögum nr. 134/2009 segi að meðal annars komi til greina að beita viðurlögum á grundvelli 60. gr. þegar atvinnuleitandi gefur stofnuninni „vísvitandi rangar upplýsingar“ sem leiða til þess að atvinnuleitandi telst ranglega tryggður að fullu eða að hluta. Þá er gert ráð fyrir því að Vinnumálastofnun beiti viðurlögum ef atvinnuleitandi starfar á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann fær greiddar atvinnuleysisbætur án þess að tilkynna stofnuninni um að atvinnuleit sé hætt skv. 35. gr. a eða 10. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Vinnumálastofnun hafi ekki borist tilkynning um tilfallandi vinnu kæranda við leigubifreiðaakstur á þeim tíma sem hún var skráð atvinnulaus hjá stofnuninni. Hafi stofnuninni fyrst verið kunnugt um störf kæranda við reglubundið eftirlit og samkeyrslu á gagnagrunnum Vinnumálastofnunar og Vegagerðarinnar í apríl 2012. Þau gögn sem Vinnumálastofnun hafi séu akstursheimildir kæranda frá Vegagerðinni og af þeim megi ráða að kærandi hafi verið við vinnu sem leigubifreiðastjóri samhliða töku atvinnuleysisbóta á árinu 2011. Vinnumálastofnun tiltekur að þar sem umræddar akstursheimildir séu opinber gögn verði kærandi sjálf að tilkynna það til Vegagerðarinnar ef hún telji upplýsingar þeirra rangar. Vinnumálastofnun telur jafnframt ljóst af þeim upplýsingum sem kærandi hafi veitt í kæru sinni að hún hafi starfað við akstur leigubifreiða árið 2010 sem stangast á við upplýsingar sem hún hafi veitt stofnuninni sama ár.

Vinnumálastofnun tiltekur að í ljósi afdráttarlausrar verknaðarlýsingar í 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og þeirrar skyldu sem hvíli á atvinnuleitendum að tilkynna til stofnunarinnar að atvinnuleit sé hætt eða tilkynningu um tekjur, sbr. 10. gr. og 35. gr. a laga um atvinnuleysistryggingar, verði að telja að kærandi hafi brugðist skyldum sínum. Því hafi borið að stöðva greiðslur atvinnuleysistrygginga til kæranda og skuli kærandi ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hún hafi starfað í tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði. Í samræmi við fyrirmæli 60. gr. laganna skuli þeim sem sæti viðurlögum á grundvelli ákvæðisins jafnframt gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 2. mgr. 39. gr. laganna fyrir það tímabil sem hún uppfyllti ekki skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar. Beri kæranda því að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur fyrir tímabilið frá 1. janúar til 25. desember 2011 að fjárhæð samtals 643.294 kr. en í þeirri fjárhæð er 15% álag.

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 7. september 2012, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 21. september 2012. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.

2.
Niðurstaða

Mál þetta lýtur að túlkun á 1. mgr. 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, eins og því ákvæði var breytt með 23. gr. laga nr. 134/2009 og 4. gr. laga nr. 103/2011 en helsti tilgangur ákvæðisins er að tryggja að atvinnuleitendur veiti réttar upplýsingar um hagi sína í atvinnumálum og upplýsi um breytingar sem á þeim kunna að verða. Með þessu á meðal annars að sporna gegn „svartri atvinnustarfsemi“. Síðan 3. september 2011 hefur ákvæðið verið svohljóðandi:

„Sá sem lætur vísvitandi hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum eða veitir vísvitandi rangar upplýsingar sem leiða til þess að hann telst ranglega tryggður að fullu eða að hluta samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann hefur starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði áður en hann sækir aftur um atvinnuleysisbætur. Hið sama gildir um þann sem starfar á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum án þess að hafa tilkynnt Vinnumálastofnun um að atvinnuleit sé hætt skv. 10. gr. eða um tilfallandi vinnu skv. 35. gr. a. Skal honum jafnframt verða gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 39. gr.“

Ofangreint ákvæði var í gildi í apríl 2012 þegar samkeyrsla á gagnagrunnum Vinnumálastofnunar og Vegagerðarinnar fór fram sem veitti Vinnumálastofnun upplýsingar um störf kæranda við leigubílaakstur. Kærandi upplýsti Vinnumálastofnun ekki fyrir fram um þessa vinnu sína en í 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar er kveðið á um þá skyldu atvinnuleitanda að upplýsa Vinnumálastofnun um breytingar á högum viðkomandi eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum, eins og námsþátttöku og tekjur fyrir tilfallandi vinnu.

Með vísan til gagna þessa máls er ljóst að kærandi starfaði á vinnumarkaði á sama tíma og hún þáði atvinnuleysisbætur án þess að tilkynna Vinnumálastofnun um tilfallandi vinnu eða að atvinnuleit hafi verið hætt. Verður að telja í ljósi afdráttarlausrar verknaðarlýsingar í 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og þeirrar skyldu atvinnuleitanda sem kveðið er á um í 35. gr. a sömu laga, að kærandi hafi brugðist trúnaðar- og upplýsingaskyldum sínum gagnvart Vinnumálastofnun. Háttsemi kæranda hefur því réttilega verið heimfærð til ákvæðis 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og ber kæranda að sæta viðurlögum þeim sem þar er kveðið á um. Skal kærandi ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hún hefur starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði. Í samræmi við 2. mgr. 39. gr. laga um atvinnuleysistryggingar ber kæranda að standa skil á ofgreiddum atvinnuleysisbótum ásamt 15% álagi að fjárhæð samtals 643.294 kr.

Með vísan til framangreinds og þeirra raka sem Vinnumálastofnun hefur fært fram fyrir hinni kærðu ákvörðun, er hún staðfest.

Úrskurðarorð

Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 30. maí 2012 í máli A þess efnis að hún skuli ekki eiga rétt á atvinnuleysisbótum fyrr en hún hefur starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði er staðfest.

Kærandi endurgreiði ofgreiddar atvinnuleysisbætur að fjárhæð samtals 643.294 kr. en í þeirri fjárhæð er 15% álag.

Brynhildur Georgsdóttir,

formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir                                 Helgi Áss Grétarsson