Mál nr. 13/2012

Miðvikudaginn 23. maí 2012 var á fundi úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála tekið fyrir eftirfarandi mál nr. 13/2012:

A

gegn

velferðarráði Reykjavíkurborgar

og kveðinn upp svohljóðandi

ÚRSKURÐUR :

Með bréfi, dags. 11. janúar 2012, skaut A, til úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála synjun velferðarráðs Reykjavíkurborgar frá 11. október 2011 á umsókn hennar um leiðréttingu á greiðslu húsaleigubóta aftur í tímann frá 1. júní 2009 til 1. apríl 2011.

I. Málavextir.

Umsókn kæranda um húsaleigubætur vegna leigu íbúðar að B er dagsett
3. nóvember 2002. Húsaleigusamningur við C um sömu íbúð er dagsett 25. október 2002. Kærandi kveðst hafa leigt hjá C samfleytt í 16 ár. Hún hafi búið með dætrum sínum tveimur þar sem sonur hennar hafi flutt snemma að heiman. Hún hafi ætíð verið einstæð með börnin en feður barnanna hafi aldrei tekið þátt í lífi þeirra.

Fram kemur í gögnum málsins að kærandi hafi ávallt endurnýjað umsókn sína um húsaleigubætur í janúarmánuði, ár hvert. Með bréfum, dags. 13. janúar 2009 og 11. janúar 2010, hafi kæranda verið tilkynnt um lækkun húsaleigubóta þar sem tekjur hefðu hækkað miðað við forsendur fyrra árs, en þær hafi hækkað eftir að dóttir hennar flutti af heimilinu. Í ágúst 2011 óskaði kærandi eftir endurskoðun á umsókn um húsaleigubætur allt frá árinu 2009 vegna skólagöngu dóttur kæranda.

Dóttir kæranda, sem varð tvítug 30. maí 2009, lagði stund á menntaskólanám á haustönn 2009, vor- og haustönn 2010 og vorönn 2011. Hún var enn fremur í vinnu til þess að framfleyta sér. Tekjur hennar voru taldar með tekjum kæranda við útreikning til húsaleigubóta og þær því lækkaðar. Kærandi kveðst hafa spurst fyrir um það hvort hún ætti rétt á því að námið yrði tekið til greina en henni hafi verið svarað neitandi. Henni hafi verið sagt að það hefði engin áhrif á útreikning húsaleigubóta þó svo að dóttir hennar væri í námi. Kærandi kveðst ekki hafa talið ástæðu til að rengja þetta svar.

II. Málsástæður kæranda.

Kærandi greinir frá því að þegar eldri dóttir hennar hafi orðið 20 ára árið 2009 hafi henni verið skylt að skrifa undir umsókn um húsaleigubætur hjá þjónustumiðstöð Breiðholts og veita aðgang að tekjum sínum á skattframtali. Það hafi hún gert. Kærandi segir að á þeim tíma hafi lög verið brotin á henni. Dóttir hennar hafi verið í námi á þessum tíma og hún hafi spurst fyrir um það hvort hún ætti rétt á því að það yrði tekið til greina og að húsaleigan myndi þá lækka hjá henni, en dóttir hennar hafi unnið við ræstingar með skólanum og hafi hún borgað skólagjöld sín og séð um sig hvað skólann varðaði. Þessari spurningu hennar hafi verið svarað neitandi, enginn réttur væri til staðar. Henni hafi verið sagt að það hefði engin áhrif á útreikning húsaleigubóta þó svo að dóttir hennar væri í námi. Kærandi hafi ekki talið ástæðu til að rengja það svar. Tekjur dóttur hennar hefðu verið lagðar við tekjustofn hennar og síðan útreiknaðar húsaleigubætur frá því. Leigan hafi hækkað töluvert mikið. Hún hafi fengið bréf um hækkun á leigu, en hún hafi ekki gert athugasemd við það, þar sem það hafi hlotið að vera tilkomið vegna tekna dóttur hennar og hækkunar á tekjustofni. Dóttir kæranda hafi lokið menntaskólanámi á vordögum 2011. Hún hafi þá flutt lögheimili sitt og farið að heiman. Við það hafi húsaleigubætur hækkað umtalsvert.

Kærandi kveðst hafa farið að kynna sér þær reglur sem gilda um húsaleigubætur og séð að í 9. gr. laga um húsaleigubætur komi fram að ekki þurfi að reikna með tekjur barna umsækjenda húsaleigubóta sem stunda skólanám í sex mánuði eða lengur á árinu. Hún hafi í kjölfarið kært málið þar sem henni hafi fundist að brotið hafi verið á henni vegna þess að henni hefði verið sagt að hún ætti engan rétt á að fá húsaleigubætur hækkaðar þó svo að námsmaður væri á heimilinu hjá henni.

III. Málsástæður kærða.

Af hálfu velferðarráðs Reykjavíkurborgar kemur fram að það hafi verið mat ráðsins að líta yrði til 11. gr. laga um húsaleigubætur en þar séu tilgreind þau gögn er fylgja skuli umsókn um húsaleigubætur. Í 4. tölul. 11. gr. laganna komi fram að framvísa skuli öðrum þeim gögnum sem tiltekin séu í reglugerð eða eðli máls, aðstæður og atvik kunni að kalla á. Í 4. tölul. 5. gr. reglugerðar nr. 118/2003, um húsaleigubætur, komi fram að umsókn um húsaleigubætur skuli fylgja staðfesting skóla um nám þeirra sem tilgreindir séu í 2. tölul. og séu 20 ára eða eldri og stundi skólanám í sex mánuði eða lengur á árinu. Skýrt sé því kveðið á um það í reglugerð um húsaleigubætur að framvísa beri staðfestingu á skólavist þeirra sem lögheimili eigi í húsnæðinu og séu 20 ára eða eldri. Engar upplýsingar hafi legið fyrir á þjónustumiðstöð um nám dóttur kæranda fyrr en kærandi hafi framvísað staðfestingu á skólavist, dags. 4. ágúst 2011, í ágústmánuði 2011. Samkvæmt því vottorði hafi dóttir kæranda hafið nám að nýju eftir rúmt árshlé á haustönn 2009. Samkvæmt tilgreindum laga- og reglugerðarákvæðum hafi kæranda borið að framvísa slíku vottorði við umsókn og/eða við endurnýjun umsóknar.

Þá hafi einnig í þessu samhengi orðið að líta til þess að í 14. gr. laga um húsaleigubætur sé að finna ákvæði er varði upplýsingaskyldu leigjanda. Þar segi að bótaþegi skuli tilkynna viðkomandi sveitarfélagi þegar í stað um hverjar þær breytingar á högum sínum og heimilisaðstæðum og öðrum þeim atriðum sem áhrif geti haft á rétt hans til húsaleigubóta og á bótafjárhæð. Sé umrætt ákvæði 14. gr. laga um húsaleigubætur ítrekað á umsóknum um húsaleigubætur sem og umsóknum um endurnýjun á húsaleigubótum. Í 4. gr. áðurnefndrar reglugerðar um húsaleigubætur komi fram í 4. mgr. að ákvörðun um rétt til húsaleigubóta og um bótafjárhæðir skuli endurskoða á grundvelli breyttra aðstæðna bótaþega. Framangreint lagaákvæði hafi því lagt skýra upplýsingaskyldu á kæranda en kærandi hafi ekki sinnt þeirri skyldu sinni að tilkynna til þjónustumiðstöðvar um breyttar aðstæður er dóttir hennar hafi hafið nám á ný. Á þjónustumiðstöð hafi því ekki verið að finna neinar upplýsingar eða gögn um að kærandi hafi haft samband við þjónustumiðstöð til að tilkynna um nám dóttur sinnar eða til að kanna hvort réttur hennar til húsaleigubóta hefi breyst þar sem dóttir hennar hóf nám á ný. Ljós sé að ef kærandi hefði tilkynnt slíkt til þjónustumiðstöðvar hefði slíkt leitt til þess að ákvörðun bótafjárhæðar hefði verið endurskoðuð, sbr. 4. mgr. 4. gr. reglugerðar um húsaleigubætur.

Þjónustumiðstöð hafi því ekki verið kunnugt um nám dóttur kæranda. Með bréfi frá þjónustumiðstöð, dags. 11. janúar 2010, hafi athygli kæranda þó verið vakin á breyttri bótafjárhæð sökum þess að tekjur hefðu hækkað. Telja verði að slíkt bréf hefði átt að gefa kæranda tilefni til að skoða forsendur fyrir útreikningi húsaleigubóta og veita henni tilefni til að setja sig í samband við þjónustumiðstöð. Þá sé í lögum um húsaleigubætur hvergi að finna ákvæði er heimili greiðslur húsaleigubóta aftur í tímann og hafi velferðarráð ekki talið heimilt að greiða húsaleigubætur aftur í tímann.

IV. Niðurstaða.

Málskotsheimild kæranda er reist á 16. gr. laga um húsaleigubætur, nr. 138/1997. Í máli þessu er ágreiningur um það hvort velferðarráði Reykjavíkurborgar beri að greiða kæranda húsaleigubætur aftur í tímann frá 1. júní 2009 til 1. apríl 2011.

Í 1. mgr. 9. gr. laga um húsaleigubætur kemur fram að með tekjum sé átt við allar tekjur skv. II. kafla laga nr. 90/2003, um tekjuskatt. Reikna skuli samanlagðar tekjur allra þeirra sem lögheimili eigi eða hafi skráð eða fast aðsetur í viðkomandi leiguhúsnæði og séu þá tekjur barna umsækjenda sem séu 20 ára og eldri meðtaldar. Þó séu hér undanskildar tekjur barna umsækjenda sem stundi skólanám í sex mánuði eða lengur á árinu. Eins og fram hefur komið stundaði dóttir kæranda nám eftir tvítugt auk þess að vinna fyrir tekjum á árunum 2009 til 2011. Tekjur hennar voru reiknaðar með tekjum kæranda og leiddu því til lækkunar á greiðslum húsaleigubóta. Kærandi kveður að henni hafi ekki verið kunnugt um tilvitnað lagaákvæði og fyrirspurnum hennar hefði verið svarað á þann veg að hún ætti ekki rétt á frekari húsaleigubótum, jafnvel þótt dóttir hennar hafi þá hafið nám að nýju.

Í 11. gr. húsaleigulaga er gerð grein fyrir fylgigögnum með umsóknum um húsaleigubætur. Í 5. gr. reglugerðar um húsaleigubætur, nr. 118/2003, er enn fremur gerð grein fyrir fylgigögnum umsóknar um húsaleigubætur. Í 4. tölul. 5. gr. reglugerðarinnar kemur fram að umsókn um húsaleigubætur skuli fylgja staðfesting skóla um nám þeirra sem tilgreindir séu í 2. tölul. og séu 20 ára eða eldri og stundi skólanám í sex mánuði eða lengur á árinu. Óumdeilt er að slík staðfesting fylgdi ekki með umsókn kæranda, en á umsóknareyðublaði um húsaleigubætur er þó ekki að finna upplýsingar um að slík gögn skuli fylgja með umsókn.

Kærandi hefur kært þá ákvörðun velferðarsviðs Reykjavíkurborgar að fallast ekki á endurupptöku ákvörðunar um greiðslu húsaleigubóta, sem kærandi segir að byggt hafi á röngum upplýsingum. Í 24. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, segir að eftir að stjórnvald hafi tekið ákvörðun og hún verið tilkynnt eigi aðili máls rétt á því að mál sé tekið til meðferðar ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik. Þó verður mál ekki tekið upp að nýju ef ár er liðið frá fyrrgreindum tímamörkum nema veigamiklar ástæður mæli með því. Kærandi hefur kært ákvarðanir sem lúta að ákvörðun húsaleigubóta vegna tímabilsins 1. júní 2009 til 1. apríl 2011, með umsókn sem barst í ágúst 2011, og sem byggðar voru á umsóknum sem bárust í janúarmánuði ár hvert. Kærandi hefur borið því við að hún hafi fengið rangar leiðbeiningar við útfyllingu umsóknar, en af hálfu Velferðarsviðs Reykjavíkurborgar hefur því verið mótmælt, og að engar upplýsingar finnist um að slíkar leiðbeiningar hafi verið veittar.

Um er að ræða fjárhagsaðstoð sem byggir á umsókn og upplýsingum sem umsækjanda er skylt að veita þegar sótt er um bæturnar samkvæmt ákvæðum laga um húsaleigubætur, nr. 138/1997, og reglugerð nr. 118/2003. Óumdeilt er að upplýsingar um skólavist dóttur kæranda lágu ekki fyrir þegar kærandi lagði fram umsóknir sínar eða þegar dóttir kæranda hóf skólavist. Í ljósi þess tíma sem liðinn er frá því að greiðslurnar áttu sér stað til kæranda og þeirra upplýsinga sem umsækjanda ber að leggja fram með umsókn sinni er hin kærða ákvörðun staðfest.

Úrskurð þennan kváðu upp Ása Ólafsdóttir formaður, Gunnar Eydal og Margrét Gunnlaugsdóttir, meðnefndarmenn.

Úrskurðarorð:

 Ákvörðun velferðarráðs Reykjavíkurborgar frá 12. október 2011, í máli A, er staðfest.

Ása Ólafsdóttir,

formaður

Gunnar Eydal                         Margrét Gunnlaugsdóttir