8. ágúst 2019

Nr. 383/2019 - Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 8. ágúst 2019 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 383/2019

í stjórnsýslumáli nr. KNU19050008

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 6. maí 2019 kærði einstaklingur er kveðst heita […], vera fæddur […] og vera ríkisborgari […] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 16. apríl 2019, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.

Þess er krafist að hin kærða ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar, í fyrsta lagi á grundvelli 3. mgr. 36. gr., sbr. 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016, og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, og í öðru lagi á grundvelli 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Til vara er gerð krafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og Útlendingastofnun gert að taka málið til meðferðar að nýju.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 17. október 2018. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, þann sama dag, kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum á Möltu. Þann 25. október 2018 var upplýsingabeiðni beint til yfirvalda á Möltu, sbr. 34. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Í svari frá maltneskum yfirvöldum, dags. 22. nóvember 2018, kom fram að kæranda hefði verið veitt alþjóðleg vernd þar í landi. Kærandi kom til viðtals hjá Útlendingastofnun, m.a. þann 30. janúar 2019, ásamt löglærðum talsmanni sínum. Útlendingastofnun ákvað þann 16. apríl 2019 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 23. apríl 2019 og kærði kærandi ákvörðunina þann 6. maí 2019 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 22. maí 2019 ásamt fylgigögnum. Þann 1. ágúst 2019 barst kærunefnd tölvupóstur frá maltneskum yfirvöldum vegna fyrirspurnar kærunefndar um gildi verndar kæranda og dvalarleyfis á Möltu.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að kæranda hefði verið veitt alþjóðleg vernd á Möltu. Umsókn hans um alþjóðlega vernd yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. a-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Möltu ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá hefði kærandi ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar ástæður væru fyrir hendi þannig að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Möltu.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda er vísað til endurrita af viðtölum hans hjá Útlendingastofnun þar sem fram hafi m.a. komið að kærandi hafi ekki fengið framfærslu frá maltneskum yfirvöldum eftir að hafa hlotið þar viðbótarvernd. Kærandi hafi verið heimilislaus, honum hafi reynst erfitt að fá atvinnu auk þess sem hann hafi einungis haft aðgang að heilbrigðisþjónustu þar í landi með því að greiða fyrir hana. Þá kveði kærandi að hann hafi orðið fyrir mikilli mismunun og fordómum á Möltu. Þá hafi verið ráðist á kæranda, m.a. með hníf, auk þess sem hann hafi sætt ofbeldi af hálfu lögreglu. [...]. Þá kveði kærandi að honum hafi ekki verið kleift að fá endurnýjun á dvalarleyfi sínu [...] og að dvalarleyfi hans hafi runnið út í október 2017. Kærandi kveði að hann hafi sótt um ferðaskilríki [...] en að öðrum kosti hefði hann ekki fengið það útgefið. Þá hafi kærandi reynt að fá eiginkonu sína til Möltu en að honum hafi verið neitað vegna þess að hann hefði ekki varanlegt dvalarleyfi í landinu.

Í greinargerð kæranda koma fram ástæður þess að hann hafi flúið heimaríki. Kærandi kveði að hópur […] hafi ráðist á sig og drepið föður hans og bróður. Þá hafi kærandi orðið fyrir pyndingum af hendi sama hóps. Hafi það haft veruleg áhrif á andlega og líkamlega heilsu hans og beri kærandi þess enn merki í dag að hafa orðið fyrir pyndingum. Kærandi vísar þá til greinargerðar hans hjá Útlendingastofnun hvað varðar aðstæður flóttafólks á Möltu.

Í greinargerð gerir kærandi nokkrar athugasemdir við hina kærðu ákvörðun Útlendingastofnunar. Í fyrsta lagi geri kærandi athugasemd við rannsókn stofnunarinnar á því hvort viðbótarvernd hans á Möltu sé enn í gildi. Kærandi kveði að Útlendingastofnun hafi ekki aflað upplýsinga um það hvort dvalarleyfi hans væri fallið úr gildi á Möltu eða upplýsinga um það hvort viðbótarvernd hans hafi verið afturkölluð eða látin niður falla. Í öðru lagi telji kærandi að Útlendingastofnun hafi brotið gegn leiðbeiningarskyldu stjórnvalda, sbr. 7. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, með því að hafa ekki leiðbeint honum um að færa sönnur á fjölskyldutengsl sín við eiginkonu sína, hafi stofnunin talið slíkt nauðsynlegt við úrlausn málsins. Kærandi telur þá, þvert á mat Útlendingastofnunar, að útilokun einstaklinga með viðbótarvernd frá fjölskyldusameiningu á Möltu gefi fullt tilefni til þess að taka umsókn kæranda til efnismeðferðar. Í þriðja lagi gerir kærandi athugasemd við beitingu Útlendingastofnunar á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017. Kærandi kveði að skilyrði reglugerðarinnar um sérstakar ástæður séu mun þrengri en kveðið sé á um í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að núgildandi lögum um útlendinga og úrskurðum kærunefndar útlendingamála. Þá telji kærandi ljóst að staða hans muni verða verulega síðri en staða almennings á Möltu verði honum gert að snúa þangað aftur. Í fjórða og síðasta lagi gerir kærandi athugasemd við mat Útlendingastofnunar á viðkvæmri stöðu hans. Kærandi bendi á að hann sé þolandi pyndinga og því ljóst að hann sé einstaklingur í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga.

Aðalkrafa kæranda er í fyrsta lagi byggð á því að ótækt sé að beita heimild a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga þar sem hann njóti verndar 1. mgr. 42. gr. laganna og því sé íslenskum stjórnvöldum skylt að taka mál hans til efnislegrar meðferðar skv. 3. mgr. 36. gr. laganna. Lýsingar kæranda á aðstæðum sínum á Möltu komi heim og saman við heimildir um aðstæður þar í landi og telji kærandi að þær séu svo slæmar að þær jafnist á við ómannúðlega og vanvirðandi meðferð í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Aðalkrafa kæranda er í öðru lagi byggð á því að taka skuli mál hans til efnislegrar meðferðar vegna sérstakra ástæðna, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í þeim efnum fjallar kærandi almennt um og gerir grein fyrir inntaki og túlkun á ákvæðinu, m.a. með hliðsjón af lögskýringargögnum. Kærandi kveði að hann eigi ekki rétt á sömu þjónustu og einstaklingar með stöðu flóttamanns á Möltu, og enn síður sömu réttindi og ríkisborgarar landsins. Þá sé staða hans hvað varðar alþjóðlega vernd í ríkinu alls óljós [...]. Sú staðreynd að kærandi megi eiga von á því að vera mismunað í viðtökuríki geri það að verkum að fyrir hendi séu slíkar sérstakar ástæður að taka skuli mál hans til efnislegrar meðferðar.

Varakrafa kæranda er byggð á því að Útlendingastofnun hafi brotið gegn rannsóknarreglu stjórnsýsluréttarins, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga. Kveður kærandi að stofnunin hafi ekki rannsakað nægjanlega hvort viðbótarvernd kæranda og dvalarleyfi sé í gildi á Möltu auk þess sem að aðrir annmarkar á meðferð málsins s.s. skortur á leiðbeiningum, sbr. 7. gr. stjórnsýslulaga skuli leiða til ógildingar ákvörðunarinnar, svo sem áður hefur verið rakið.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 36. gr. er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið virka alþjóðlega vernd eða annars konar vernd í öðru ríki eða ef hann, eftir að hafa dvalist í ríki þar sem hann þurfti ekki að sæta ofsóknum, gat óskað eftir því að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og, ef hann var talinn flóttamaður, fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum málsins var kæranda veitt viðbótarvernd á Möltu þann 11. október 2014. Í svari maltneskra yfirvalda við fyrirspurn kærunefndar um stöðu kæranda á Möltu kemur fram að viðbótarvernd kæranda og dvalarleyfi sé í gildi með gildistíma til 12. október 2020. Að mati kærunefndar felur sú vernd sem kærandi nýtur á Möltu í sér virka alþjóðlega vernd í skilningi a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda

Samkvæmt gögnum málsins er kærandi […] karlmaður sem kveðst eiga eiginkonu sem sé staðsett í [...]. Kærandi kvaðst í viðtölum hjá Útlendingastofnun hafa orðið fyrir pyndingum í heimaríki sem hafi áhrif á daglegt líf hans sem og andlega heilsu. […]. Í gögnum um heilsufar kæranda kemur fram að hann sé almennt við ágæta líkamlega heilsu.Það er mat kærunefndar að gögn málsins, þ. á m. viðtöl kæranda hjá Útlendingastofnun og framlögð heilsufarsgögn, beri ekki með sér að aðstæður kæranda séu slíkar að hann teljist hafa sérþarfir í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga sem taka þurfi tillit til við meðferð málsins.

Aðstæður á Möltu

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður á Möltu, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

Asylum Information Database, Country Report: Malta (European Council on Refugees and Exiles, 11. mars 2019),
Malta 2018 Human Rights Report (United States Department of State, 13. mars 2019),
Submission by the United Nations High Commissioner for Refugees. For the Office of the High Commissioner for Human Rights‘ Compilation Report Universal Periodic Review: Malta (UN High Commissioner for Refugees (UNHCR), júlí 2018),
Freedom in the World 2019 – Malta (Freedom House, 2019),
Progress Report 2018: A Global Strategy to Support Governments to End the Detention of Asylum seekers & Refugees, 2014-2019 (UN High Commissioner for Refugees (UNCHR), febrúar 2019),
ECRI Report on Malta (fifth monitoring cycle) (European Commission against Racism and Intolerance, 15. maí 2018),
Amnesty International Report 2017/18 - Malta (Amnesty International, 22. febrúar 2018),
National Report on Hate Speech and Hate Crime in Malta 2016 (E-More Project, nóvember 2016),
National Action Plan Against Racism and Xenophobia (Equality Research Consortium, 2010),
Upplýsingar af vefsíðum maltneskra yfirvalda: https://deputyprimeminister.gov.mt/en/cbhc/Pages/Entitlement/Health-Entitlement-to-RefugeesMigrants.aspx, www.socialsecurity.gov.mt, www.housingauthority.gov.mt, http://www.justiceservices.gov.mt/DownloadDocument.aspx?app=lom&itemid=10663&l=1,
Upplýsingar af vefsíðu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna: http://www.unhcr.org.mt,
Upplýsingar af vefgátt um evrópsk réttarkerfi (e. European e-Justice Portal): https://e-justice.europa.eu,• Upplýsingar af vefsíðu félagasamtakanna Victim Support: victimsupport.org.mt,
Upplýsingar af vefsíðu IPCAN (e. Independent Police Complaints Authorities Network): www.ipcan.org,
Upplýsingar af vefsíðum Report Racism Malta og Reporting Hate: www.reportracism-malta.org og reportinghate.eu.

Í skýrslu Asylum Information Database kemur m.a. fram að einstaklingar með viðbótarvernd (e. subsidiary protection) á Möltu fái útgefin endurnýjanleg dvalarleyfi til þriggja ára í senn. Að framkominni beiðni sé að jafnaði fallist á endurnýjun slíkra dvalarleyfa. Í framkvæmd sé útgáfa og endurnýjun dvalarleyfa þó erfiðleikum bundin, m.a. vegna skorts á aðgengi að upplýsingum, tafa við vinnslu umsókna, íþyngjandi krafna og neikvæðra viðhorfa opinberra starfsmanna í garð einstaklinga með alþjóðlega vernd á Möltu. Upplýsingar séu ekki alltaf settar fram á tungumáli sem aðilar skilji og þá þurfi umsækjendur um endurnýjun dvalarleyfis m.a. að leggja fram sönnun um núverandi dvalarstað, s.s. leigusamning og afrit af persónuskilríkjum leigusala. Útgáfa varanlegra dvalarleyfa sætir ströngum skilyrðum á Möltu svo og veiting ríkisborgararéttar. Einstaklingar með viðbótarvernd á Möltu njóta almennt ferðafrelsis og fá útgefin vegabréf fyrir útlendinga (e. Alien‘s passport). Framangreind vegabréf eru þó ekki alþjóðlega viðurkennd ferðaskilríki.

Þá er flóttamönnum og einstaklingum með viðbótarvernd almennt heimilt að dvelja um eitt ár í móttökumiðstöðvum en í framkvæmd er þeim mögulegt að dvelja þar lengur að framlagðri beiðni. Beiðnirnar eru metnar í hverju tilviki fyrir sig af stofnun um velferð umsækjenda um alþjóðlega vernd (e. Agency for the Welfare of Asylum Seekers). Þegar réttur til dvalar í móttökumiðstöð hefur verið fullnýttur framkvæmir félagsráðgjafi mat á aðstæðum aðila og reynir að beina þeim inn í félagslega kerfið. Rannsóknir meðal innflytjenda á Möltu hafa þó leitt í ljós að margir þeirra standa frammi fyrir húsnæðisvanda.

Flóttamenn á Möltu hafa aðgang að vinnumarkaðnum undir sömu skilyrðum og maltneskir ríkisborgarar. Einstaklingar með viðbótarvernd á Möltu hafa einnig aðgang að vinnumarkaðnum en atvinnuþátttaka þeirra kann þó að sæta takmörkunum þegar kemur að tilteknum starfsgreinum, svo sem lögreglustörfum og störfum á vegum maltneska hersins. Þá eiga einstaklingar með viðbótarvernd á Möltu rétt á félagslegri aðstoð til grunnframfærslu en aðgangur þeirra að atvinnuleysistryggingum og lífeyri sætir takmörkunum að einhverju leyti. Handhafar viðbótarverndar njóta jafnframt grunnheilbrigðisþjónustu. Þá verður ráðið af fyrirliggjandi landaupplýsingum að sérhæfð meðferð fyrir þolendur pyndinga eða aðra viðkvæma einstaklinga sé almennt ekki í boði endurgjaldslaust.

Í framangreindri skýrslu European Commission against Racism and Intolerance frá árinu 2018 kemur m.a. fram að flóttamenn og innflytjendur sæti mismunun á Möltu, þ. á m. á vinnumarkaði. Árið 2010 gáfu maltnesk yfirvöld út aðgerðaráætlun gegn kynþáttahyggju og útlendingahatri (e. National Action Plan Against Racism and Xenophobia). Telji einstaklingar á sér brotið geta þeir m.a. leitað til nefndar um opinbera þjónustu (e. Public Service Commission), jafnréttisnefndar (e. National Commission for the Promotion of Equality), umboðsmanns þingsins (e. Parliamentary ombudsman) og dómstóla. [...]. Ekki liggja fyrir aðgreind, opinber gögn um hatursglæpi á Möltu, s.s. um tíðni þeirra, kærufjölda, fjölda mála sem sæta ákæru o.s.frv. Hatursglæpir, þ. á m. á grundvelli kynþáttar, eru refsiverðir skv. maltneskum hegningarlögum. Samkvæmt ofangreindum heimildum skortir þó á eftirfylgni með löggjöfinni, fá mál eru kærð og lágt hlutfall kærumála sætir ákæruferli. Auk þess að leita til lögreglu geta þolendur hatursglæpa leitað til samtakanna Victim Support og jafnframt tilkynnt um hatursglæpi á þar til gerðum vefsíðum, www.reportracism-malta.org og reportinghate.eu. Þá kemur fram á vefgátt um evrópsk réttarkerfi (e. European e-Justice Portal) að útlendingar á Möltu sem séu þolendur afbrota og tali hvorki né skilji maltnesku geti lagt fram kæru til lögreglu á sínu móðurmáli og eigi rétt á nauðsynlegri aðstoð við það, s.s. túlkaþjónustu. Meðan á rannsókn standi eigi þeir jafnframt rétt á túlkaþjónustu en þurfi þá að greiða fyrir þjónustuna. Þá kemur fram á ofangreindri vefsíðu IPCAN að umboðsmaður maltneska þingsins fari með rannsókn á embættisverkum maltnesku lögreglunnar.

Ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 3. mgr. 36. gr. laganna kemur fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því ríki sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun aðildarríkis um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944.

Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið byggt á því að sú meðferð sem einstaklingur á von á við brottvísun eða frávísun verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til að ákvörðunin verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars. Við mat á umræddu alvarleikastigi hefur dómstólinn jafnframt litið til annarra þátta, t.d. hvort einstaklingurinn er í viðkvæmri stöðu, sbr. t.d. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Khlaifia o.fl. gegn Ítalíu (nr. 16483/12) frá 15. desember 2016.

Í ákvörðun í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013 kemur m.a. fram að það eitt að efnahagsstaða einstaklings versni við brottvísun eða frávísun frá aðildarríki nái ekki alvarleikastigi 3. gr. mannréttindasáttmálans. Þá verði greinin ekki túlkuð þannig að í henni felist skylda aðildarríkja til að sjá einstaklingum sem njóta alþjóðlegrar verndar fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum. Dómstóllinn áréttaði jafnframt að einstaklingur sem stendur til að vísa brott geti ekki gert kröfu um áframhaldandi dvöl í ríki í því skyni að njóta þar heilbrigðis- eða félagsþjónustu. Veruleg skerðing lífsgæða sé ekki nægjanleg til að valda broti á 3. gr. mannréttindasáttmálans nema sérstaklega sannfærandi mannúðarástæður mæltu gegn endursendingu.

Með vísan til framangreinds tekur kærunefnd ekki undir þá málsástæðu kæranda að aðstæður flóttafólks á Möltu séu svo slæmar að þær jafnist á við ómannúðlega og vanvirðandi meðferð. Með vísan til umfjöllunar um aðstæður einstaklinga sem njóta alþjóðlegrar verndar á Möltu er það niðurstaða kærunefndar að synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi leiði ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þar sem kærandi nýtur alþjóðlegrar verndar á Möltu telur kærunefnd að tryggt sé að hann verði ekki sendur áfram til annars ríkis þar sem líf hans eða frelsi kann að vera í hættu, sbr. 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Áður hefur verið greint frá aðstæðum kæranda. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður á Möltu verður ráðið að kærandi eigi rétt á grunnheilbrigðisþjónustu þótt hún sé ekki í öllum tilvikum endurgjaldslaus. Í ljósi fyrirliggjandi gagna telur kærunefnd ekki forsendur til annars en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi geti fengið viðhlítandi aðstoð á Möltu vegna heilsufarsvandamála sinna. Kærunefnd telur gögn málsins ekki benda til þess að kærandi glími við mikil og alvarleg veikindi sem meðferð er aðgengileg við hér á landi en ekki í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá er það mat nefndarinnar að ekki sé fyrir hendi ástæða í máli kæranda er varðar heilsufar hans sem sé svo einstaklingsbundin og sérstök að ekki verði framhjá henni litið, sbr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga.

Þá hefur kærandi greint frá því að aðstæður hans á Möltu hafi verið slæmar, m.a. með vísan til húsnæðis- og atvinnumála og réttinn til félagslegrar aðstoðar. Þrátt fyrir fullyrðingar kæranda um annað benda framangreindar skýrslur og gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér til þess að handhafar viðbótarverndar á Möltu hafi heimild til að stunda atvinnu á Möltu og eigi rétt á félagslegri aðstoð, svo sem áður hefur verið rakið. Kærandi hefur borið því við að viðbótarvernd hans á Möltu komi í veg fyrir að hann geti sóst eftir fjölskyldusameiningu þar í landi. Kærunefnd telur að ekkert bendi til þess að skilyrðin fyrir fjölskyldusameiningu á Möltu séu í ósamræmi við regluverk Evrópusambandsins, sbr. tilskipun nr. 2003/86/EC frá 22. september 2003 um fjölskyldusameiningu. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum er ljóst að munur er á réttindum einstaklinga með stöðu flóttamanns og einstaklinga með viðbótarvernd á Möltu. Aftur á móti er það niðurstaða kærunefndar að þrátt fyrir þessi mismunandi réttindi verði ekki litið svo á að kærandi verði talinn eiga erfitt uppdráttar á Möltu. Þá verður ráðið af framangreindum gögnum að kærandi geti leitað ásjár maltneskra yfirvalda, verði hann fyrir mismunun á grundvelli kynþáttar þar. Má jafnframt ráða af fyrirliggjandi gögnum að óttist kærandi um öryggi sitt geti hann leitað til lögreglu eða annarra þar til bærra stjórnvalda sökum þess. Þá benda framangreind gögn til þess að kærandi geti leitað til umboðsmannsins á Möltu vegna hugsanlegra embættisbrota lögreglunnar þar í landi. Telur kærunefnd að gögn málsins beri ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar eða að hann geti af sömu ástæðu vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga.

Það er jafnframt mat kærunefndar að málsástæður kæranda að öðru leyti verði ekki taldar til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 30. janúar 2019 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 17. október 2018.

Athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar

Svo sem fram hefur komið gerir kærandi í greinargerð sinni ýmsar athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar, þ. á m. mat stofnunarinnar á viðkvæmri stöðu hans og beitingu ákvæða reglugerðar um útlendinga.

Eins og að framan greinir hefur kærunefnd lagt einstaklingsbundið mat á umsókn kæranda og komist að niðurstöðu um að synja honum um efnismeðferð með vísan til ákvæða laga um útlendinga eins og þau hafa verið útfærð í reglugerð um útlendinga. Er niðurstaða í málinu byggð á túlkun kærunefndar á framangreindum ákvæðum og sjónarmiðum sem nefndin telur málefnaleg en áður hefur komið fram í úrskurðum nefndarinnar að reglugerðina skorti ekki lagastoð.

Kærandi gerir jafnframt athugasemdir við skort á rannsókn málsins og leiðbeiningar af hendi Útlendingastofnunar.

Í hinni kærðu ákvörðun kemur fram að óumdeilt sé að kæranda hafi verið veitt alþjóðleg vernd á Möltu og því séu skilyrði a-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna uppfyllt. Í svarbréfi maltneskra yfirvalda, dags. 22. nóvember 2018, við fyrirspurn íslenskra yfirvalda um stöðu kæranda á Möltu, dags. 25. október 2018, kemur fram að kæranda hafi verið veitt viðbótarvernd á Möltu þann 11. október 2014. Útlendingastofnun byggði niðurstöðu sína um alþjóðlega vernd kæranda á Möltu á umræddu svarbréfi en engum frekari upplýsingum var til að dreifa um hvort viðbótarvernd kæranda á Möltu væri enn í gildi og hvort hann hefði þar gilt dvalarleyfi. Það er mat kærunefndar að framkvæmd Útlendingastofnunar að þessu leyti hafi verið áfátt. Telur kærunefnd að Útlendingastofnun hefði borið að kanna stöðu kæranda á Möltu með það fyrir augum að komast að raun um hvort viðbótarvernd hans þar í landi væri í gildi. Það er mat kærunefndar, með vísan til gagna og atvika málsins, að ekki hafi verið nægjanlegt að byggja niðurstöðu um virka alþjóðlega vernd á því að kærandi hafi á einhverjum tímapunkti hlotið viðbótarvernd í viðtökuríki heldur verði að fá úr því skorið hvort verndin hafi verið virk í skilningi a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þann 26. júlí 2019 sendi kærunefnd tölvupóst til maltneskra yfirvalda og spurðist fyrir um stöðu kæranda á Möltu. Kærunefnd barst svar þann 1. ágúst 2019 þar sem fram kom að viðbótarvernd kæranda væri í gildi til 12. október 2020 og að hann hefði gilt dvalarleyfi til þess dags. Það er því mat kærunefndar að bætt hafi verið úr framangreindum annmarka á framkvæmd Útlendingastofnunar í kærustigi og að ekki sé tilefni til frekari umfjöllunar um hana. Að öðru leyti telur kærunefnd ekki tilefni til að gera frekari athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar.

Frávísun

Samkvæmt gögnum málsins kom kærandi hingað til lands þann 16. október 2018. Hann sótti um alþjóðlega vernd þann 17. október 2018. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Þorbjörg Inga Jónsdóttir Árni Helgason