Nr. 154/2020 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 22. apríl 2020 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 154/2020
í stjórnsýslumálum nr. KNU20040008 og KNU20040009
Beiðni [...] og [...] um endurupptöku
I. Málsatvik
Þann 16. janúar 2020 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvarðanir Útlendingastofnunar frá 6. september 2019 um að taka ekki umsóknir [...], [...], ríkisborgara [...] (hér eftir K) og [...], [...], ríkisborgara [...] (hér eftir M), um alþjóðlega vernd á Íslandi til efnismeðferðar og vísa þeim frá landinu.Niðurstaða kærunefndar var birt fyrir kærendum þann 20. janúar 2020. Þann 27. janúar 2020 barst kærunefnd beiðni kærenda um endurupptöku og frestun réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar. Beiðnum kærenda um endurupptöku og frestun réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar var hafnað af kærunefnd með úrskurðum nr. 85/2020 og 116/2020, dags. 12. og 15. mars 2020.Þann 8. apríl sl. lögðu kærendur fram beiðni um endurupptöku öðru sinni á úrskurði nefndarinnar nr. 5/2020, dags. 16. janúar 2020.
Af beiðni kærenda um endurupptöku máls þeirra má ráða að hún byggir á 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
II. Málsástæður og rök kærenda
Kærunefnd leggur þann skilning í beiðni kærenda að þau byggi beiðni sína um endurupptöku á 24. gr. stjórnsýslulaga, þar sem ákvörðun í máli þeirra hafi byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða að atvik hafi breyst verulega frá því að úrskurður kærunefndar var kveðinn upp.Kærendur hafa með beiðni sinni um endurupptöku m.a. vísað til yfirlýsingar dómsmálaráðherra, dags. 31. mars sl., varðandi breytt mat Útlendingastofnunar á því hvort taka beri Dyflinnar- og verndarmál til efnismeðferðar vegna áhrifa Covid-19 veirunnar. Með vísan til aðstæðna kærenda og framangreinds var þess farið á leit að málið yrði endurupptekið og vísað aftur til Útlendingastofnunar til efnismeðferðar.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála um endurupptöku stjórnsýslumáls
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga á aðili máls rétt á því að mál hans verði tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Eins og áður hefur komið fram kvað kærunefnd upp úrskurð í máli kærenda þann 16. janúar 2020. Með úrskurðinum var komist að þeirri niðurstöðu að synjun á efnismeðferð umsókna kærenda um alþjóðlega vernd á Íslandi og frávísun frá landinu bryti ekki gegn 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Þá var ekki talið að kærendur hefðu slík tengsl við landið að nærtækast væri að þau fái hér vernd eða að sérstakar ástæður mæltu annars með því að taka ætti umsóknir þeirra um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Kærendur byggja kröfu sína um endurupptöku m.a. á yfirlýsingu dómsmálaráðherra, dags. 31. mars 2020, þess efnis að í ljósi sérstakra aðstæðna sem hafi skapast vegna Covid-19 veirunnar hafi Útlendingastofnun tilkynnt dómsmálaráðuneytinu að stofnunin muni tímabundið aðlaga mat sitt á því hvort taka beri Dyflinnar- og verndarmál til efnismeðferðar. Matið verði reist á því hvort gera megi ráð fyrir því annars vegar að mál falli á tímafresti vegna ferðatakmarkana og hins vegar hvort áhrif Covid-19 veirunnar á innviði viðtökuríkis verði slík að endurskoða þurfi einstaklingsbundið mat á aðstæðum í viðkomandi ríki.
Það er mat kærunefndar að þegar litið er til hinna sérstöku aðstæðna sem eru uppi í ljósi Covid-19 faraldursins, þeirra erfiðleika sem Ítalía hefur glímt við vegna hans, þeirrar óvissu sem ríkir um framhaldið og til forsendna úrskurðar kærunefndar útlendingamála í máli kærenda nr. 5/2020, að aðstæður á Ítalíu hafi breyst verulega frá því að úrskurður nefndarinnar var kveðinn upp, sbr. 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga.Kærunefnd fellst því á beiðni kærenda um endurupptöku málsins.
IV. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála um umsókn kærenda um alþjóðlega vernd hér á landi
Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Í gögnum um heilsufar M kemur m.a. fram að hann sé með of háan blóðþrýsting og sykursýki og hafi fengið ávísað viðeigandi lyfjum til meðferðar auk þess sem hann sé [...] og taki lyf vegna streitu. Þá hefur kærandi greint frá því í viðtölum hjá Útlendingastofnun að hann glími við andlega vanlíðan. Í samskiptaseðli Göngudeildar sóttvarna, dags. 5. mars 2020, kemur fram að M sé með langvarandi sjúkdóm, þ. á m. sykursýki, og því sé ráðlagt að fresta flutningi hans til Ítalíu þar til að sóttvarnarlæknir hafi dregið tilkynningu sína til baka. Í gögnum um heilsufar K kemur m.a. fram að hún finni fyrir máttleysi og þreytu auk þess sem hún hafi greint frá því í viðtölum hjá Útlendingastofnun að líkamlegt heilsufar hennar sé í meðallagi en vandamál M og sú meðferð sem hann hafi þurft að þola hafi valdið henni hugarangri. Í úrskurði kærunefndar í máli kærenda, dags. 16. janúar sl., byggði kærunefnd á því að ekki væru forsendur til annars, í ljósi þeirra upplýsinga sem lægju fyrir um aðstæður á Ítalíu og gagna í málinu, en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærendur gætu leitað sér aðstoðar vegna heilsufarsvandamála sinna þar í landi.
Frá því að kærunefnd útlendingamála úrskurðaði í máli kærenda þann 16. janúar 2020 hafa aðstæður breyst verulega í viðtökuríkinu með tilkomu Covid-19 faraldursins. Áhrif hans muni hafa verulegar neikvæðar efnahagslegar afleiðingar sem og neikvæð áhrif á innviði ríkisins. Að mati kærunefndar er ljóst að þessi staða sem nú er uppi getur leitt til aðgangshindrana að þjónustu fyrir flóttamenn og umsækjendur um alþjóðlega vernd, þ. á m. heilbrigðisþjónustu. Gögn málsins beri með sér að kærandi M hafi þörf fyrir heilbrigðisþjónustu á Ítalíu, m.a. vegna sykursýki. Þá hafa kærendur vísað í tilkynningu sóttvarnalæknis þess efnis að Ítalía hafi verið skilgreind sem „svæði með mikla smithættu“ auk upplýsinga af vefsíðu embættis landlæknis þar sem fram komi m.a. að einstaklingar sem glími við undirliggjandi sjúkdóma, þ. á m. sykursýki, séu í aukinni hættu á alvarlegri sýkingu ef þeir fá Covid-19 veiruna.
Þá liggur fyrir að vegna þeirrar fordæmalausu stöðu sem nú er uppi vegna útbreiðslu Covid-19 faraldursins að mörg ríki, þ.m.t. viðtökuríkið, hafa sett á ferðatakmarkanir og mörg hver lokað tímabundið fyrir endursendingar, bæði einstaklinga með vernd og á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, en óvíst er hvenær opnað verði aftur fyrir endursendingar.
Ennfremur, í ljósi þeirra áskorana sem viðtökuríkið hefur glímt við um nokkurt skeið í tengslum við aðgengi umsækjenda um alþjóðlega vernd að innviðum og lagalegum réttindum og með vísan til þeirra erfiðleika sem ætla má að Covid-19 faraldurinn leiði til í ríkinu telur kærunefnd, að svo stöddu, að ástæða sé til að ætla að ekki sé um að ræða svo tímabundið ástand að hjá því verði litið.
Að mati kærunefndar mæla því sérstakar ástæður, í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, með því að mál kærenda verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, m.a. með vísan til samverkandi áhrifa stöðu kærenda og heilsu þeirra, áhrifa Covid-19 faraldursins á innviði Ítalíu og þeirrar óvissu sem af faraldrinum leiðir að öðru leyti.
Að öllu framangreindu virtu er það niðurstaða kærunefndar, eins og hér stendur sérstaklega á og í ljósi heildarmats á aðstæðum kærenda, að fella beri úr gildi ákvarðanir Útlendingastofnunar í máli þeirra og leggja fyrir stofnunina að taka mál þeirra til efnismeðferðar á grundvelli 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er það niðurstaða kærunefndar að fella úr gildi ákvarðanir Útlendingastofnunar í máli kærenda og leggja fyrir stofnunina að taka mál þeirra til efnislegrar meðferðar á grundvelli 1. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Úrskurðarorð
Fallist er á beiðni kærenda um endurupptöku á máli þeirra.Ákvarðanir Útlendingastofnunar eru felldar úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kærenda til efnismeðferðar.
The appellants requests for re-examination of their case is granted.The decisions of the Directorate of Immigration are vacated. The Directorate shall examine the merits of the applicants‘s applications for international protection in Iceland.
Hjörtur Bragi Sverrisson
Árni Helgason Þorbjörg Inga Jónsdóttir