Mál nr. 32/2012

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 8. janúar 2013 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 32/2012.

1.

Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 9. febrúar 2012, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að samkvæmt upplýsingum stofnunarinnar hafi hann verið staddur erlendis frá 13. janúar til 19. janúar 2012 og hafi því ekki uppfyllt skilyrði þess að fá greiddar atvinnuleysisbætur á því tímabili, skv. c-lið 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Í lagaákvæðinu kemur fram að almenn skilyrði fyrir atvinnuleysistryggingum launamanna sé að vera búsettur og staddur hér á landi. Vinnumálastofnun tilkynnti kæranda jafnframt, með vísan til 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, að þar sem hann hafi látið hjá líða að veita upplýsingar skv. h-lið 1. mgr. 14. gr. eða um annað það sem kunni að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum, skuli hann ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir. Kærandi vildi ekki una ákvörðuninni og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dags. 14. febrúar 2012. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Vinnumálastofnun telur að staðfesta beri hina kærðu ákvörðun.

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun 28. desember 2011.

Í gögnum málsins kemur fram að kærandi var staddur í C frá 13. janúar til 19. janúar 2012. Kærandi bendir á að hann hafi aldrei áður verið skráður í atvinnuleit hjá Vinnumálastofnun og honum hafi ekki verið kunnugt um það að hann mætti ekki fara til útlanda án þess að láta vita af því. Hann hafi ekki fengið kynningarbækling við skráningu hjá Vinnumálastofnun og hafi ekki verið viðstaddur fyrsta fund eftir skráningu og hafði enn ekki verið viðstaddur fyrsta fund eftir skráningu vegna þess hve stutt hafi verið liðið frá skráningu. Kynningarfundur hafi verið áætlaður 12. janúar 2012 en þá hafi hann þegar verið farinn úr bænum og ferðalagið til C hafið, þar sem hann hafi verið í atvinnuleit. Kærandi kveðst hafa gefið skýringar á fjarveru sinni á fundinum þegar leitað hafi verið eftir þeim og sýni það glöggt þekkingarleysi kæranda á umræddri tilkynningarskyldu. Hann hafi hvorki þá né síðar reynt að draga nokkuð undan varðandi ástæður fjarveru sinnar og hafi meðal annars skrifað bréf til Vinnumálastofnunar varðandi fjarveruna. Þessu bréfi og ástæður er þar hafi verið greint frá hafi starfsmaður Vinnumálastofnunar tekið við og sagt það nægjanlegan rökstuðning fyrir lögmætri fjarveru. Kærandi hafi því staðið í þeirri trú að hann væri aftur kominn á skrá hjá Vinnumálastofnun og fengi greiddar atvinnuleysisbætur, en það hafi ekki gengið eftir.

Fram kemur af hálfu kæranda að fallist úrskurðarnefndin ekki á kæruna, krefjist kærandi þess að sér verði án tafar greiddar atvinnuleysisbætur frá skráningardegi til þess dags er hann hélt til útlanda, þ.e. frá 28. desember 2011 til 13. janúar 2012, auk 19. janúar. Auk þess krefjist kærandi þess að sér verði greiddar bætur næsta greiðsludag fyrir tímabilið frá því að hann kom aftur til landsins og þangað til biðtíminn taki gildi samkvæmt ákvörðuninni, þ.e. frá 20. janúar til 7. febrúar 2012.

Vinnumálastofnun sendi kæranda tölvupóst 17. janúar 2012 þar sem honum var tilkynnt að hann hefði ekki mætt á kynningarfund hjá stofnuninni 12. janúar 2012 og var honum veittur sjö daga frestur til þess að skila skýringum á því. Kærandi sendi í kjölfarið skýringabréf sem barst 3. febrúar 2012. Þar tók hann fram að hann hefði verið erlendis í atvinnuleit og að hann hefði ekki vitað af því að hann þyrfti að tilkynna það til Vinnumálastofnunar. Með skýringabréfinu bárust flugmiðar sem staðfestu að kærandi hefði verið staddur í C frá 13. janúar til 19. janúar 2012.

Í greinargerð sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 16. maí 2012, vísar Vinnumálastofnun til c-liðar 1. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þar sem mælt er fyrir um að umsækjandi um greiðslur atvinnuleysistrygginga þurfi að vera búsettur og staddur hér á landi til að teljast tryggður samkvæmt lögunum. Vinnumálastofnun vísar einnig til 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þar sem mælt er fyrir um upplýsingaskyldu umsækjanda til Vinnumálastofnunar, en atvinnuleitanda beri skylda til þess að upplýsa Vinnumálstofnun um allar þær breytingar sem kunni að verða á högum hans eða annað sem kunni að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar. Stofnunin bendir á að í athugasemdum með frumvarpi því er varð að lögum nr. 37/2009 til breytinga á lögum um atvinnuleysistryggingar, komi meðal annars fram að láti atvinnuleitandi hjá líða að veita Vinnumálstofnun þessar upplýsingar komi til álita að beita viðurlögum skv. 1. mgr. 59. gr. laganna.

Vinnumálastofnun áréttar að í 2. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé enn frekar mælt fyrir um þessa upplýsingaskyldu umsækjenda. Þar segi að atvinnuleitanda beri án ástæðulauss dráttar að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunni að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum. Upplýsingar þessar sé að finna í bæklingi sem afhentur sé öllum umsækjendum um bætur. Auk þess sé farið yfir þessar upplýsingar á kynningarfundi sem öllum umsækjendum um bætur sé skylt að mæta á. Líkt og fram komi í kæru kæranda hafi hann verið farinn úr bænum 12. janúar 2012 til að hefja ferðalag sitt til Noregs, en þann dag hafi hann átt að mæta á kynningarfund á vegum Vinnumálastofnunar. Þessar upplýsingar komi einnig fram undir liðnum „réttindi og skyldur“.

Vanþekking kæranda á þeim reglum sem gildi meðal annars varðandi utanlandsferðir leiði ekki til þess að hægt sé að undanskilja hann þeirri ábyrgð sem hvíli á honum skv. 13. og 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Það að kærandi hafi ekki mætt á kynningarfund sökum þess að hann hafi verið farinn úr bænum til að hefja ferð sína til C, sem hann hafi ekki tilkynnt til Vinnumálastofnunar, geti ekki talist réttmæt ástæða fyrir því að hann hafi ekki mætt á fundinn, enda skýrt tekið fram við umsækjendur um greiðslu atvinnuleysisbóta að það sé skyldumæting á slíka fundi.

Í 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé kveðið á um viðurlög við brotum á þessari upplýsingaskyldu hins tryggða. Í 13. og 14. gr. laga um atvinnuleysistrygginga sé skýrt kveðið á um þá skyldu umsækjanda um atvinnuleysisbætur að vera í virkri atvinnuleit. Sé það jafnframt gert að skilyrði að umsækjandi sé staddur hér á landi, sbr. c-lið 1. mgr. 13. gr. laganna. Það sé óumdeilt að kærandi hafi verið staddur í útlöndum á sama tíma og hann hafi verið skráður atvinnulaus hjá Vinnumálastofnun. Samkvæmt flugfarseðli hafi kærandi verið staddur í útlöndum á tímabilinu 13. janúar til 19. janúar 2012.

Kærandi hafi ekki tilkynnt Vinnumálastofnun fyrirfram um utanlandsferð sína, líkt og honum hafi borið að gera skv. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Í skýringarbréfi til stofnunarinnar segist kærandi ekki hafa vitað af framangreindum skilyrðum laganna. Vinnumálastofnun taki fram að margsinnis hafi verið vakin athygli á því að eitt af skilyrðum fyrir greiðslu atvinnuleysisbóta sé að atvinnuleitandi sé búsettur og staddur hér á landi og að ótilkynntar ferðir til útlanda séu óheimila meðfram töku atvinnuleysistrygginga.

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 23. maí 2012, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 6. júní 2012. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.

2.

Niðurstaða

Mál þetta lýtur að túlkun á 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar en hún er svohljóðandi:

„Sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. 14. gr. eða um annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama á við þegar hinn tryggði hefur látið hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum, sbr. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr. Skal honum jafnframt verða gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 39. gr.“

Þetta ákvæði þarf meðal annars að túlka með hliðsjón af því að eitt af skilyrðum þess að geta haldið rétti sínum í atvinnuleysistryggingakerfinu er að vera búsettur og staddur hér á landi, sbr. c-lið 1. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Kærandi hefur staðfest, meðal annars með framlagningu gagna, að hann var staddur erlendis frá 13. janúar til 19. janúar 2012, en hann tilkynnti Vinnumálastofnun ekki fyrirfram að hann yrði ekki staddur á landinu á umræddu tímabili. Kærandi hefur fært fram þau rök að honum hafi ekki verið kunnugt um umræddar reglur þar sem hann hafi verið nýr á atvinnuleysisskrá hjá Vinnumálastofnun. Hann hafi ekki fengið kynningarbækling við skráningu og fyrsti kynningarfundurinn hafi verið haldinn eftir að hann lagði af stað í umrædda ferð.

Fram hefur komið í máli Vinnumálastofnunar að veittar séu upplýsingar um framangreind atriði á kynningarfundum stofnunarinnar, meðal annars með afhendingu bæklinga með upplýsingum um þetta. Kærandi kveðst ekki hafa fengið kynningarbækling og ekki setið fund vegna ferðar sinnar til útlanda. Bent skal á að allar umræddar upplýsingar er að finna á vef Vinnumálastofnunar. Þar segir meðal annars að atvinnuleitandi skuli upplýsa Vinnumálastofnun tafarlaust um allar breytingar sem verða á högum sínum og kunna að hafa áhrif á rétt hans á þeim tíma sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur. Einnig verður til þess að líta að tíðkanlegt er að launþegar upplýsi vinnuveitendur sínar um fjarvistir vegna dvalar erlendis en réttarsamband atvinnuleitanda og Vinnumálastofnunar er um sumt eðlislíkt því sem er á milli launþega og vinnuveitanda.

Með vísan til framangreinds og þeirra raka sem Vinnumálastofnun hefur fært fram fyrir hinni kærðu ákvörðun, verður hún staðfest.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 7. febrúar 2012 í máli A um að hann skuli sæta biðtíma í tvo mánuði frá ákvörðunardegi, 7. febrúar 2012, er staðfest. Einnig er staðfest sú ákvörðun Vinnumálastofnunar að kærandi fái ekki greiddar atvinnuleysisbætur fyrir þann tíma sem hann dvaldi í útlöndum.

Brynhildur Georgsdóttir, formaður 

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson