Mál nr. 516/2022-Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 516/2022

Fimmtudaginn 15. desember 2022

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 26. október 2022, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 5. október 2022, um að fella niður rétt hans til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun 1. apríl 2022 og var umsóknin samþykkt 4. maí sama ár. Þann 21. september 2022 var kærandi boðaður á námskeið á vegum Vinnumálastofnunar sem fara ætti fram dagana 22., 26. og 28. september 2022. Kæranda var greint frá því að skyldumæting væri á námskeiðið og að öll forföll bæri að tilkynna án ástæðulausrar tafar. Með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 29. september 2022, var óskað eftir skriflegri afstöðu kæranda til þess að hafa ekki mætt á boðað námskeið. Skýringar bárust frá kæranda 30. september 2022. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 5. október 2022, var kæranda tilkynnt að bótaréttur hans væri felldur niður í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar. Frekari skýringar bárust frá kæranda 13. október 2022 og var mál hans því tekið til endurumfjöllunar. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, þann sama dag, var kæranda tilkynnt að skýringar hans hefðu ekki verið metnar gildar og því væri fyrri ákvörðun staðfest.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 26. október 2022. Með bréfi, dags. 27. október 2022, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst 10. nóvember 2022 og var hún kynnt kæranda með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 11. nóvember 2022. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Í kæru til úrskurðarnefndar greinir kærandi frá því að hann kæri úrskurð Greiðslustofu atvinnuleysistrygginga um að setja umsókn hans undir viðurlög og biðtíma til tveggja mánaða. Kærandi hafi verið í sambandi við fulltrúa Vinnumálastofnunar á Austurlandi varðandi umsókn sína. Samkvæmt Greiðslustofu hafi kærandi neitað vinnumarkaðsúrræðum sem hafi þó ekki verið raunin.

Kærandi hafi verið skráður á námskeið á vegum Vinnumálastofnunar. Áður en námskeiðið hafi verið haldið hafi umsókn hans til atvinnuleysisbóta verið sett á biðtíma þar sem hann hafi ekki mætt í starfsviðtal hjá tilteknu fyrirtæki. Kærandi hafi ekki verið boðaður í starfsviðtal og biðtíminn á umsókn hans hafi verið afturkallaður eftir að réttar upplýsingar hafi komið fram. Í kjölfar þess að biðtími hafi verið settur á atvinnuleysisbætur til hans hafi hann ítrekað reynt að hafa samband við fulltrúa Vinnumálastofnunar, bæði símleiðis og í tölvupósti, til að fá upplýsingar um hvort hann ætti að afskrá sig af námskeiðinu þar sem umsókn hans væri á biðtíma. Ekkert svar hafi borist.

Námskeiðið hafi farið fram og kærandi hafi haft samband við námskeiðshaldarann með lýsingu á atvikum málsins og útskýringum á fjarveru sinni. Í úrskurði Greiðslustofu atvinnuleysistrygginga komi fram að kærandi hafi ekki mætt á námskeiðið og ekki látið námskeiðshaldara vita sem sé ekki rétt. Kærandi sé gáttaður á vinnubrögðum fulltrúa Vinnumálastofnunar þar sem honum hafi ítrekað ekki borist svör þegar hann hafi beðið um aðstoð. Hann hafi átt í miklum erfiðleikum með að ná sambandi við stofnunina. Kærandi hafi verið settur á tveggja mánaða biðtíma og sjái fram á algjört tekjuleysi næstu tvo mánuðina. Hann sé búinn að vera að vinna í sínum málum og sé í leit að atvinnu sem henti sér og sinni staðsetningu. Hann búi á B og ekki sé mikil atvinna í boði þar.

Kærandi fari fram á að ákvörðun Vinnumálastofnunar verði endurskoðuð því að miklir hagsmunir séu í húfi fyrir hann. Hann hafi verið að annast ömmu sína og afa sem séu bæði orðin mjög heilsulítil. Auk þess hafi hann lítið á milli handanna og megi ekki við því að verða tekjulaus, hvað þá í tvo mánuði.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að kærandi hafi sótt um greiðslu atvinnuleysistrygginga með umsókn, dags. 1. apríl 2022. Með erindi, dags. 4. maí 2022, hafi kæranda verið tilkynnt að umsókn hans hefði verið samþykkt og að útreiknaður bótaréttur væri 100%.

Þann 15. september 2022 hafi kærandi verið settur á tveggja mánaða viðurlög á grundvelli 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar. Í ákvörðun stofnunarinnar komi fram að kærandi hafi ekki svarað í síma þegar ítrekað hafi verið reynt að boða hann í atvinnuviðtal hjá C þann 30. ágúst og 1. september 2022. Með vísan til þess að kærandi hafi hafnað þátttöku í vinnumarkaðsúrræði hafi réttur hans til atvinnuleysisbóta verið felldur niður frá og með 15. september 2022 í tvo mánuði sem annars hefðu verið greiddar bætur fyrir. Endurupptöku á máli kæranda hafi verið hafnað þann 21. september 2022 í kjölfar nýrra gagna.

Kærandi hafi skráð sig á námskeiðið ,,Mögnum markmiðin 2022“ þann 7. september 2022. Með tölvupósti og sms skilaboðum sem send hafi verið af hálfu Vinnumálastofnunar þann 21. september 2022, hafi kæranda verið gefnar upplýsingar um að námskeiðið yrði haldið dagana 22., 26. og 28. september 2022. Athygli kæranda hafi verið vakin á því að mætingarskylda væri á námskeiðið og að öll forföll bæri að tilkynna án ástæðulausrar tafar til Vinnumálastofnunar og vísi stofnunin í því samhengi til tölvupósts frá stofnuninni, dags. 21. september 2022. Þar að auki hafi kærandi fengið upplýsingar í tölvupósti frá námskeiðshaldara. Að umræddu námskeiði loknu hafi Vinnumálastofnun borist þær upplýsingar frá námskeiðshaldara að mæting kæranda hafi verið ófullnægjandi, nánar tiltekið hafi kærandi aldrei mætt. Engin forföll hafi verið boðuð til Vinnumálastofnunar. Kæranda hafi í kjölfarið verið boðið að skila skriflegum skýringum um ástæður þess að hann hafi ekki mætt framangreinda daga á umrætt námskeið með erindi, dags. 29. september 2022.

Skýringar hafi borist frá kæranda 30. september 2022 þar sem komi fram að hann hafi valið sér annað námskeið á vegum Þekkingarnetsins sem hafi hentað honum betur og hafi hann látið fulltrúa Vinnumálastofnunar á Austurlandi vita. Í kjölfarið hafi stofnunin aflað frekari upplýsinga frá námskeiðshaldara, þ.e. Þekkingarnetinu. Samkvæmt upplýsingum frá þeim séu fullyrðingar kæranda rangar og kannist þeir ekki við kæranda. Því hafi skýringar kæranda ekki verið metnar gildar. Vinnumálastofnun hafi fjallað um mál kæranda á fundi þann 5. október 2022. Á grundvelli fyrirliggjandi gagna hafi bótaréttur kæranda verið felldur niður í tvo mánuði sem ella hefðu verið greiddar atvinnuleysisbætur fyrir með vísan til 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Vinnumálastofnun hafi borist annar tölvupóstur frá kæranda, dags. 13. október 2022, sem hafi varðað fjarveru á boðað námskeið. Kærandi hafi greint frá því að hann hafi verið fjarverandi á umræddu námskeiði þar sem hann hafi ekki vitað að hann þyrfti að mæta á umrætt námskeið vegna ákvörðunar stofnunarinnar frá 15. september 2022. Einnig komi fram að kærandi hafi ekki gert ráð fyrir því að þurfa að mæta á umrætt námskeið þar sem hann hafi verið dottinn út af bótum.

Með erindi, dags. 13. október 2022, hafi mál kæranda verið tekið til endurumfjöllunar með tilliti til nýrra gagna. Kæranda hafi verið tilkynnt að skýringar hans vegna fjarveru á umrætt námskeið hefðu ekki verið metnar gildar. Það hafi verið mat Vinnumálastofnunar að staðfesta bæri fyrri ákvörðun stofnunarinnar frá 5. október 2022, enda hefði sú ákvörðun að geyma efnislega rétta niðurstöðu, þrátt fyrir að ný gögn í málinu hefðu borist.

Lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir, sbr. 1. gr. laganna. Í 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé kveðið á um almenn skilyrði fyrir atvinnuleysistryggingum launamanna. Í a-lið 1. mgr. 13. gr. sé kveðið á um það skilyrði að atvinnuleitandi skuli vera í virkri atvinnuleit. Samkvæmt h-lið 14. gr. felist virk atvinnuleit meðal annars í því að hafa vilja og getu til að taka þátt í þeim vinnumarkaðsaðgerðum sem standi til boða. Í 13. gr. laga nr. 55/2006 um vinnumarkaðsaðgerðir komi einnig fram skylda þess sem teljist tryggður samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar til að taka þátt í vinnumarkaðsúrræðum sem Vinnumálastofnun bjóði upp á. Ákvæðið sé svohljóðandi:

„Atvinnuleitandi skal fylgja eftir áætlun um atvinnuleit og þátttöku í viðeigandi vinnumarkaðsúrræðum skv. 11. gr. og gera það sem í hans valdi stendur til að bæta vinnufærni sína til þess að verða virkur þátttakandi á vinnumarkaði. Þar á meðal skal atvinnuleitandi ávallt mæta í viðtöl til ráðgjafa Vinnumálastofnunar skv. 14. gr. og taka þátt í þeim vinnumarkaðsúrræðum er standa honum til boða. Atvinnuleitandi skal jafnframt tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum að öðru leyti án ástæðulausrar tafar.“

Atvinnuleitendum beri samkvæmt 2. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunni að verða á vinnufærni eða aðstæðum að öðru leyti samkvæmt 1. mgr. sömu greinar, þar á meðal um tilfallandi veikindi og fjarveru á boðaðan fund, án ástæðulausrar tafar. Ljóst sé af ákvæði 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar að atvinnuleitandi beri tilkynningarskyldu gagnvart Vinnumálastofnun. Það sé forsenda þess að stofnunin geti sinnt eftirlitshlutverki sínu.

Í 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé fjallað um þegar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum sé hafnað. Í 1. mgr. 58. gr. segi orðrétt:

„Sá sem hafnar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum, sbr. lög um vinnumarkaðsaðgerðir, samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila, sbr. þó 4. mgr. Hið sama gildir þegar hinn tryggði mætir ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma skv. 6. mgr. 9. gr., 3. mgr. 13. gr. eða 3. mgr. 18. gr.“

Í 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar komi skýrt fram að hafni einstaklingur þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum skuli hann sæta tveggja mánaða biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Í greinargerð með frumvarpi því er hafi orðið að lögum um atvinnuleysistryggingar sé efni 58. gr. laganna nánar skýrt. Þar segi að ekki séu tilgreindar sérstakar vinnumarkaðsaðgerðir sem geti valdið því að hinn tryggði þurfi að sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu heldur eigi það við um allar aðgerðir sem hinum tryggða sé boðið að taka þátt í til að auka líkur sínar á að fá vinnu við hæfi. Gert sé ráð fyrir að Vinnumálastofnun annist skipulag vinnumarkaðsaðgerða og að litið sé svo á að þeim sem tryggðir séu innan atvinnuleysistryggingakerfisins sé skylt að taka þátt í vinnumarkaðsúrræðum. Þá sé jafnframt tekið fram í greinargerðinni að bregðist hinn tryggði þeirri skyldu leiði það til viðurlaga í formi biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.

Skýringar kæranda á ástæðum þess að hann hafi verið fjarverandi á umræddu námskeið séu meðal annars þær að hann hafi ekki talið að hann ætti að mæta á námskeiðið þar sem hann sætti viðurlögum samkvæmt ákvörðun, dags. 15. september 2022, sem síðar hafi verið afturkölluð með bréfi, dags. 26. september 2022. Vinnumálastofnun árétti að atvinnuleitendur þurfi áfram að staðfesta atvinnuleysi sitt 20. til 25. hvers mánaðar á meðan biðtíma standi. Ef atvinnuleysi sé ekki staðfest á tilgreindum tíma frestist biðtíminn þar til staðfesting hafi farið fram. Kæranda hafi verið tilkynnt um þetta samhliða því að sæta viðurlögum þann 15. september 2022. Kæranda beri áfram skylda til að uppfylla skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar á viðurlagatíma, sbr. 2. mgr. 57. gr. laganna.

Fyrir liggi að kærandi hafi skráð sig á námskeið á vegum Vinnumálastofnunar. Kæranda hafi verið tilkynnt með tölvupósti, dags. 21. september 2022, að mætingarskylda væri á námskeiðið og öll forföll bæri að tilkynna til Vinnumálastofnunar, án ástæðulausrar tafar. Fyrirliggjandi sé að kærandi hafi ekkert mætt á boðað námskeið. Það sé mat Vinnumálastofnunar að gera verði þær kröfur til atvinnuleitanda að mæting á þau vinnumarkaðsúrræði sem viðkomandi hafi skráð sig á séu fullnægjandi og hafi stofnunin í því samhengi miðað við 80% mætingu. Með vísan til þess og hinnar ríku skyldu sem hvíli á atvinnuleitendum til að taka þátt í þeim vinnumarkaðsúrræðum sem standi þeim til boða í atvinnuleit sinni, séu skýringar kæranda á ástæðum þess að hann hafi verið fjarverandi á umræddu námskeiði ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar.

Niðurstaða Vinnumálastofnunar sé sú að réttilega hafi verið staðið að ákvörðun stofnunarinnar um að kærandi skuli sæta viðurlögum á grundvelli 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

IV.  Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Í 58. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um viðurlög við því ef þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum er hafnað. Segir þar í 1. mgr. að sá sem hafnar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum, sbr. lög um vinnumarkaðsaðgerðir, samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar eftir að hafa verið í atvinnuleit í að minnsta kosti fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur, skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta samkvæmt VII. kafla laganna fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama gildir þegar hinn tryggði mætir ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma samkvæmt 6. mgr. 9. gr., nú 7. mgr. 9. gr., 3. mgr. 13. gr. eða 3. mgr. 18. gr. laganna.

Í athugasemdum greinargerðar við frumvarp það er varð að lögum nr. 54/2006 segir meðal annars um 1. mgr. 58. gr. að ekki séu tilgreindar sérstakar vinnumarkaðsaðgerðir sem geti valdið því að hinn tryggði þurfi að sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu heldur eigi það við um allar aðgerðir sem hinum tryggða sé boðið að taka þátt í til að auka líkur sínar á að fá vinnu við hæfi. Gert sé ráð fyrir að Vinnumálastofnun annist skipulag vinnumarkaðsaðgerða og hinir tryggðu njóti faglegrar ráðgjafar sérfræðinga stofnunarinnar. Þannig megi ætla að þeim sem eru tryggðir innan atvinnuleysistryggingakerfisins verði boðin þátttaka í vinnumarkaðsúrræðum við hæfi en litið sé svo á að þeim sé skylt að taka þátt í slíkum úrræðum. Bregðist hinn tryggði þessum skyldum sínum leiði það til viðurlaga í formi biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.

Í gögnum málsins liggur fyrir að kærandi var boðaður á námskeið á vegum Vinnumálastofnunar sem var haldið dagana 22., 26. og 28. september 2022. Kæranda var greint frá því að skyldumæting væri á námskeiðið og að öll forföll bæri að tilkynna án ástæðulausrar tafar á netfangið [email protected]. Jafnframt var athygli kæranda vakin á því að ótilkynnt forföll gætu valdið stöðvun greiðslna eftir viðeigandi ákvæðum laganna. Kærandi hefur borið því við að hann hafi talið að honum væri ekki skylt að mæta þar sem atvinnuleysisbætur til hans væru á biðtíma.

Að mati úrskurðarnefndar velferðarmála hefur kærandi ekki fært fram viðunandi skýringar sem réttlæta að hann hafi ekki mætt á vinnumarkaðsúrræði sem honum var gert að sækja. Í framangreindri boðun var sérstaklega tekið fram að honum hafi borist tölvupóstur með nánari upplýsingum um námskeiðið. Þá var kærandi hvattur til að hafa samband við ráðgjafa Vinnumálastofnunar ef eitthvað væri óljóst eða hann þyrfti frekari upplýsingar. Með vísan til framangreinds er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006, staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 5. október 2022, um að fella niður rétt A til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir