Nr. 483/2021 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 7. október 2021 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 483/2021
í stjórnsýslumáli nr. KNU21090003
Beiðni [...] um endurupptöku
I. Málsatvik
Þann 8. júlí 2021 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 18. mars 2021, um að taka umsókn einstaklings er kveðst heita [...], vera fæddur [...] og vera ríkisborgari Íran (hér eftir kærandi), um alþjóðlega vernd á Íslandi ekki til efnismeðferðar og endursenda hann til Ungverjalands. Niðurstaða kærunefndar var birt kæranda þann 12. júlí 2021. Kærandi óskaði eftir frestun réttaráhrifa á úrskurði kærunefndar þann 19. júlí 2021. Beiðni kæranda var synjað af kærunefnd þann 12. ágúst 2021. Kærandi óskaði eftir frestun réttaráhrifa á úrskurði kærunefndar þann 19. júlí 2021. Beiðni kæranda var synjað af kærunefnd þann 12. ágúst 2021.
Þann 31. ágúst 2021 barst kærunefnd beiðni kæranda um endurupptöku. Upplýsingar um málsmeðferð í máli kæranda bárust kærunefnd þann 6. september 2021 frá Útlendingastofnun og þann 7. september 2021 frá stoðdeild ríkislögreglustjóra. Athugasemdir og gögn bárust frá talsmanni kæranda þann 15. september 2021.
Beiðni kæranda um endurupptöku máls hans byggir á 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
II. Málsástæður og rök kæranda
Í beiðni kæranda um endurupptöku kemur fram að hann hafi lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi þann 29. ágúst 2020. Þann 29. ágúst 2021 hafi því 12 mánuðir verið liðnir frá því að umsókn hans um alþjóðlega vernd var lögð fram. Kærandi byggir beiðni um endurupptöku á því að þar sem 12 mánuðir séu nú liðnir frá umsókn hans og tafir á meðferð málsins séu ekki á hans ábyrgð skuli taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016. Með vísan til framangreinds er gerð sú krafa að mál hans verði endurupptekið og Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 á aðili máls rétt á því að mál sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Í 1. mgr. 40. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga kemur fram að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hefur samkvæmt umsókn rétt á að fá hér alþjóðlega vernd. Stjórnvöldum er þó heimilt, á grundvelli a-, b- og c-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna, að taka umsókn ekki til efnismeðferðar við þær aðstæður sem tilgreindar eru í umræddum stafliðum.
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Af orðalagi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leiðir að umrætt 12 mánaða tímabil hefst þegar umsækjandi leggur fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá stjórnvöldum. Þá hefur í úrskurðum kærunefndar verið lagt til grundvallar að tímabilinu ljúki þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda er framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis eða þegar kærandi fer úr landi sjálfviljugur eftir að ákvörðun í máli hans hefur verið tekin.
Kærunefnd telur að túlka beri 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga á þann hátt að þó að 12 mánaða fresturinn sé liðinn verði umsókn ekki tekin til efnismeðferðar af þeim sökum ef tafir á málsmeðferð eða flutningi verði fyrst og fremst raktar til athafna eða athafnaleysis umsækjanda sem hann ber sjálfur ábyrgð á, nema þær tafir hafi verið óverulegar og ljóst er að hægt hefði verið að flytja kæranda áður en 12 mánaða fresturinn var liðinn.
Kærandi sótti um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 29. ágúst 2020 og rann því umræddur 12 mánaða frestur út á miðnætti þann 29. ágúst 2021. Kemur því til skoðunar hvort tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda séu á ábyrgð hans sjálfs, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Þann 6. september 2021 óskaði kærunefnd útlendingamála eftir upplýsingum frá Útlendingastofnun og stoðdeild, snéri fyrirspurn nefndarinnar að því hvort tafir hefðu orðið á meðferð umsóknar kæranda og ef svo væri, hvort tafir væru á ábyrgð kæranda, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Svar Útlendingastofnunar barst kærunefnd þann 6. september 2021. Þar kom fram að flutningur á kæranda hefði verið fyrirhugaður þann 28. ágúst 2021 og hafi kærandi verið boðaður í Covid-19 sýnatöku þann 27. ágúst 2021. Samkvæmt afriti úr dagbókarfærslu stoðdeildar hafi kærandi ekki mætt í bókaða sýnatöku eða látið ná í sig. Með þessu háttalagi sínu liti stofnunin svo á að kærandi hefði tafið mál sitt. Í upplýsingum sem bárust kærunefnd frá stoðdeild þann 7. september 2021 kom fram að þann 26. ágúst 2021 hafi verið rætt við íslenska sambýliskonu kæranda og henni greint frá því að hann ætti pantað flug þann 28. ágúst 2021. Hafi kærandi verið boðaður munnlega í sýnatöku þann 27. ágúst 2021 klukkan tíu. Í dagbókarfærslum stoðdeildar dags. 27. ágúst 2021 kemur fram að kærandi hafi ekki mætt í sýnatökuna og hafi stoðdeild þá í kjölfarið haft samband við sambýliskonu kæranda sem hafi greint frá því að kærandi hafi ekki getað mætt vegna anna í heimilishaldi. Sambýliskona kæranda hafi greint frá því að hún skyldi sjálf sjá um að útvega vottorð fyrir kæranda. Hafi henni þá verið tjáð að hafa samband síðar um daginn ef það tækist. Í dagbókarfærslu stoðdeildar kemur fram að skráð hafi verið þann 27. ágúst 2021 textaskilaboð sem borist hafi til fulltrúa stoðdeildarinnar frá sambýliskonu kærasta. Þá er skráð þann 28. ágúst 2021 að ekki sé hægt að endurgreiða flugmiða.
Í viðbótarathugasemdum kæranda, dags. 15. september 2021, kemur m.a. fram að kærandi og sambýliskona hans hafi verið í góðum samskiptum við stoðdeild frá því að deildin hafði fyrst samband við kæranda þann 26. ágúst 2021 og allt þar til kærandi og sambýliskona hans töldu að hætt hefði verið við flutning þar sem ekkert heyrðist meira frá lögreglunni. Kærandi telur að það sé uppspuni af hálfu Útlendingastofnunar að ekki hafi náðst í kæranda og vísar hann til framlagðra gagna frá stoðdeild sem bera með sér hið gagnstæða. Kærandi kveði að stoðdeild hafi haft samband þann 26. ágúst 2021 og rætt við sambýliskonu hans. Kæranda hafi verið gefinn tími í Covid-19 sýnatöku þann 27. ágúst 2021. Þar sem tíminn hentaði illa hafi kærandi og fulltrúi stoðdeildar samið um að kærandi færi sjálfur í skimun og myndi senda niðurstöður skimunarinnar á yfirmann hjá stoðdeild. Kærandi hafi í tvígang að fyrra bragði haft samband við stoðdeild þann sama dag en kærandi hafi m.a. sent textaskilaboð til fulltrúa stoðdeildar þar sem kærandi greindi frá því að hann hefði farið í sýnatöku. Engar frekari upplýsingar eða svör hafi hins vegar borist frá lögreglu, hvorki upplýsingar um tímasetningu flugs né tengiliðaupplýsingar yfirmanns deildarinnar, svo sem rætt hafði verið um. Kærandi hafi því talið að hætt hefði verið við framkvæmdina enda 12 mánaða tímamörk sem getið er um í lögum um útlendinga í reynd runnin upp. Kærandi ítrekar að hann hafi ekki tafið afgreiðslu málsins með neinum hætti og ekkert í gögnum málsins bendi til þess. Þá vísar kærandi til þess að sú staðreynd að næstum heilt ár hafi verið liðið frá umsókn þegar undirbúningur framkvæmdar hófst hjá lögreglu sé ekki á ábyrgð kæranda enda hafði málsmeðferð hans tafist svo mánuðum skipti hjá íslenskum stjórnvöldum.
Kærandi hefur lagt fram skjáskot af textaskilaboðum sem sambýliskona hans sendi á fulltrúa stoðdeildar en þau eru í samræmi við upplýsingar sem fram koma í dagbók stoðdeildar. Af textaskilaboðunum má ráða að kærandi hafi farið í Covid-19 sýnatöku þann 27. ágúst 2021. Að auki hefur kærandi lagt fram vottorð sem styður það að hann hafi farið í Covid-19 sýnatöku þann sama dag. Af dagbókarfærslu stoðdeildar verður ekki ráðið að textaskilaboðunum frá sambýliskonu kæranda hafi verið svarað. Þá er ekki hægt að sjá af dagbókarfærslu stoðdeildar hvenær tekin hafi verið ákvörðun um að hætta við flutning kæranda. Því má ráða að engar frekari tilraunir hafi verið gerðar til að afla upplýsinga frá kæranda um það hvort hann hafi í raun farið í Covid-19 sýnatöku á eigin vegum líkt og sambýliskona kæranda hafði greint fulltrúa stoðdeildar frá að til stæði að gera. Kærunefnd telur samkvæmt framangreindu að framkvæmd flutnings kæranda hafi verið ómarkviss af hálfu stoðdeildar og ekki sé hægt að láta kæranda bera hallann af því.
Með hliðsjón af framangreindu er því ekki grundvöllur fyrir kærunefnd til að ákvarða að tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda hafi verið á hans ábyrgð, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Af framangreindu leiðir að skilyrði 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er uppfyllt og ber að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar.
Í ljósi framangreinds er því fallist á að atvik hafi breyst verulega í máli kæranda á þann hátt að hann eigi rétt á endurupptöku á máli sínu, sbr. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Það er jafnframt niðurstaða kærunefndar að fella ákvörðun Útlendingastofnunar í máli hans úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á grundvelli 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Úrskurðarorð:
Fallist er á beiðni kæranda um endurupptöku á máli hans.
Ákvörðun Útlendingastofnunar er felld úr gildi og lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda til efnismeðferðar.
The appellant‘s request for re-examination of the case is granted.
The decision of the Directorate of Immigration is vacated. The Directorate shall examine the merits of the appellant‘s application for international protection in Iceland.
Tómas Hrafn Sveinsson
Bjarnveig Eiríksdóttir Sandra Hlíf Ocares