11. júlí 2019

Nr. 343/2019 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 11. júlí 2019 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 343/2019

í stjórnsýslumáli nr. KNU19050034

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 17. maí 2019 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur og vera ríkisborgari Íraks (hér eftir nefndur kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 3. maí 2019, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og honum veitt alþjóðleg vernd með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að honum verði veitt viðbótarvernd á grundvelli 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara er þess krafist að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 6. júlí 2018. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 8. apríl 2019 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 3. maí 2019 synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 17. maí 2019. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 27. maí 2019 ásamt fylgigögnum.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hann sé í hættu í heimaríki sínu vegna mögulegrar handtöku af hálfu stjórnvalda bæði vegna þess að hann hafi hlaupist undan herskyldu á meðan Ba´ath flokkurinn hafi verið við völd og vegna þess að hann hafi talað illa um stjórnarflokkana í Kúrdistan erlendis. Þá hafi kærandi sætt mismunun í heimaríki vegna þess að hann sé Túrkmeni.

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi. Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kemur fram að í viðtali við Útlendingastofnun hafi kærandi greint frá því að hann sé fæddur og uppalinn í Erbil í Kúrdistan og að hann hafi búið þar áður en hann hafi yfirgefið landið. Kærandi sé Túrkmeni og múslími. Þá hafi kærandi greint frá því að í kringum árið 1989 hafi meðlimir Ba´ath flokksins látið hann taka þátt í þjálfun til að undirbúa hann undir það að ganga til liðs við sérsveit þáverandi yfirvalda. Þegar stríðið milli Íraks og Kúveit hafi brotist út hafi kærandi hins vegar neitað að ganga til liðs við sérsveitina. Í kjölfarið hafi sonur þáverandi forseta Íraks, Saddam Hussein, gefið út tilskipun þess efnis að kærandi, ásamt öðrum sem hafi komið sér undan því að ganga til liðs við sérsveit, skuli teknir af lífi. Í kjölfarið hafi kærandi flúið til norðurhluta landsins og verið í felum. Kærandi óttist að einstaklingar á vegum Ba‘ath flokksins muni hafa uppi á honum og að hann þurfi að taka afleiðingum þess að hafa ekki farið að skipunum þeirra á sínum tíma. Jafnframt hafi kærandi greint frá því að allt frá því Kúrdistan hafi lýst yfir sjálfstæði árið 1991 hafi hann ekki upplifað sig öruggan á svæðinu. Hafi nákomnir ættingjar hans verið handteknir, pyntaðir og ásakaðir um að styðja PUK flokkinn. Þá komi Kúrdar illa fram við Túrkmena og hafi kærandi orðið fyrir áreiti vegna túrkmensks uppruna síns. Kærandi óttist að verða handtekinn af stjórnvöldum verði hann endursendur til heimaríkis ef þau komist að því að hann hafi talað illa um bæði PUK og KDP flokkinn.

Í greinargerð kæranda er fjallað almennt um sögu Íraks, stjórnarfar og skiptingu þjóðernisbrota í landinu. Þá er umfjöllun um ástand mannréttindamála þar í landi og vísar kærandi í alþjóðlegar mannréttindaskýrslur máli sínu til stuðnings. Beri skýrslurnar með sér að í landinu tíðkist alvarleg mannréttindabrot. Þá er í greinargerð jafnframt fjallað almennt um aðstæður á yfirráðasvæði Kúrda í Írak. Refsileysi viðgangist víða í Kúrdistan, m.a. gagnvart lögreglu og öryggissveitum Asayish. Þá skorti löggæslu víða á yfirráðasvæði Kúrda í Írak og séu heimildir um að það hvort yfirvöld geti veitt vernd fari eftir því hver það sé sem standi að baki ofsóknum. Myndu yfirvöld t.a.m. ekki veita vernd hafi einstaklingur átt í deilum við kúrdískan stjórnmálamann. Þá veigri fólk sér við því að leita til lögreglu eða dómstóla. Aðgengi að réttarkerfinu velti á því hvaða þjóðernis- eða trúarhópa sé um að ræða, hvaða ættbálki viðkomandi tilheyri og tengslum viðkomandi.

Kærandi krefst þess aðallega að honum verði veitt alþjóðleg vernd skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga og 1. mgr. 40. gr. sömu laga þar sem ofsóknir í hans garð megi rekja til þjóðernisuppruna, þjóðfélagshópi og stjórnmálaskoðana hans. Kærandi byggir á því að hann óttist illa meðferð í heimaríki vegna túrkmensks uppruna síns, auk þess að hann óttist það að verða látinn gjalda fyrir það að hafa ekki orðið við skipunum yfirvalda í valdatíð Ba´ath flokksins um að ganga til liðs við sérsveit á vegum flokksins. Jafnframt óttist kærandi að vegna ótryggs ástands í heimaríki þá sé hætta á því að hann verði fangelsaður við komuna til landsins. Hvað varðar ótta kæranda við ofsóknir vegna stjórnmálaskoðana þá vísar hann til e-liðar 3. mgr. 38. gr. laga um útlendinga og leiðbeininga Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna. Leiðbeiningarnar kveði á um að yfirvöld geti litið á neitun einstaklings, t.d. að taka þátt í vopnuðum átökum fyrir hönd ríkisins, sem föðurlandssvik. Kærandi hafi á sínum tíma neitað að taka þátt í átökum írakskra yfirvalda gegn Kúveit og fyrir það hafi írakska ríkið álitið hann réttdræpan. Hvað varði mat á ástæðuríkum ótta vísar kærandi í umfjöllun sína í greinargerð um aðstæður í landinu. Líkt og þar komi fram sæti Túrkmenar ýmis konar mismunun í Kúrdistan, m.a. af hálfu yfirvalda og öryggissveita. Kærandi telji sig ekki hafa greiðan aðgang að vernd yfirvalda vegna uppruna síns og þjóðfélagsstöðu. Mikilvægt sé að tekið sé tillit til þeirrar einstöku stöðu sem kærandi sé í og að lagt verði mat á hana við úrlausn málsins einkum samansafn ástæðna flótta kæranda frá heimaríki. Af greinargerð má ráða að hann óttist því ofsóknir bæði af hálfu stjórnvalda sem og annarra aðila sem yfirvöld veiti honum ekki vernd gegn, sbr. a- og c-lið 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Hvað a-lið varði þá taki kúrdíska ríkið og aðilar á vegum þess þátt í illri meðferð gagnvart Túrkmenum í landinu. Varðandi c-lið þá liggi fyrir að margir fyrrum Ba´ath meðlimir hafi gengið til liðs við Daesh á sínum tíma og hafi því enn nokkur ítök og völd innan landsins. Kærandi telur að af landaupplýsingum um KRI þá verði ekki séð að ríkið hafi tök á að vernda borgara sína fyrir þeim eða öðrum hryðjuverkahópum sem starfi í landinu. Kærandi telur að með vísan til framangreinds falli aðstæður hans undir a- og c-lið 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Þá eigi hann ekki raunhæfan möguleika á vernd í heimaríki þar sem yfirvöld hafi hvorki vilja né getu til að veita honum þá vernd sem hann þarfnist.

Til vara kveðst kærandi uppfylla skilyrði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Ákvæðið taki mið af tilskipun Evrópusambandsins nr. 2004/83/EB um lágmarksskilyrði til að ríkisborgarar þriðju landa eða ríkisfangslausir einstaklingar teljist flóttamenn eða menn sem að öðru leyti þarfnist alþjóðlegrar verndar og um inntak slíkrar verndar. Kærandi telji að við túlkun ákvæðisins eigi að taka tillit til þeirra alþjóðlegu mannréttindasamninga og annarra alþjóðareglna sem reglan um viðbótarvernd byggist á og Ísland er skuldbundið af. Einkum sé þar um að ræða ákvæði 3. gr. mannréttindasáttmálans, 6. og 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 3. gr. samnings gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Þá er ítarlega fjallað um hugtökin ómannúðlega eða vanvirðandi meðferð. Er m.a. vísað í dóm Mannréttindadómstóls Evrópu frá 1978 (nr. 5310/71) en í honum komi m.a. fram að vanvirðandi meðferð geti falið í sér illa meðferð, sem ætluð sé í þeim tilgangi að valda einstaklingi ótta, angist og vanmætti og sem beitt sé til að niðurlægja hann, lítillækka og brjóta niður líkamlegt og andlegt mótstöðuafl hans. Dómurinn hafi verið túlkaður með þeim hætti að ekki séu gerðar kröfur til þess að sanna verði að aðferðir sem hafi slíkar afleiðingar hafi í raun haft þessi áhrif á viðkomandi heldur að nægilegt sé að hægt sé að draga þá almennu ályktun af lýsingu á athöfnum að þær séu til þess fallnar að valda þeirri þjáningu og þeim tilfinningum sem lýst hafi verið. Þar með sé t.d. ekki nauðsynlegt að sýna fram á að viðkomandi þolandi hafi sjálfur talið þær athafnir eða aðgerðir sem um er að ræða sársaukafullar, niðurlægjandi eða auðmýkjandi. Kærandi vísar framangreindu til stuðnings jafnframt til dóms Mannréttindadómstólsins frá 2010 (nr. 22978/05) þar sem fram kemur að raunhæf hótun um að maður verði pyndaður geti ein og sér valdið miklum andlegum þjáningum eða ótta og geti það talist til ómannúðlegrar meðferðar þótt aldrei komi til þess að slíkum hótunum verði fylgt eftir. Þá telur kærandi að síðari hluti 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga eigi jafnframt við í hans máli en með tilliti til þess hversu óstöðugt ástandið sé í heimaríki hans sé ótímabært að líta svo á að stríðsástandi þar í landi sé lokið. Kærandi eigi þar af leiðandi á hættu að verða skotmark vopnaðra átaka í heimaríki.

Til stuðnings þrautavarakröfu sinni um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga, vísar kærandi til lögskýringargagna að baki ákvæðinu þar sem m.a. komi fram að grundvöllur mannúðardvalarleyfis geti verið alvarlegar aðstæður í heimaríki, s.s. viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða sú aðstaða að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Slíkar aðstæður geti einnig átt við um óvenjulegar aðstæður á borð við náttúruhamfarir eða langvarandi stríðsástand í heimaríki. Ljóst sé að langvarandi stríðsástand hafi ríkt í heimaríki kæranda í fjölda ára. Með erfiðum félagslegum aðstæðum viðkomandi sé vísað til þess að útlendingur hafi þörf á vernd vegna félagslegra aðstæðna í heimaríki. Kærandi telur að með vísan til þess sem að framan hafi verið rakið um aðstæður hans sé ljóst að félagslegar aðstæður hans í heimaríki séu afar erfiðar en hann sé af minnihlutaþjóðarbroti Túrkmena sem hafi þurft að þola ýmiss konar mismunun og illa meðferð í gegnum tíðina, bæði af hálfu yfirvalda sem og annarra aðila. Þá telur kærandi að ljóst sé að möguleikar hans á vernd yfirvalda séu takmarkaðir vegna stöðu hans. Kærandi telur með vísan til framangreinds að skilyrði 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga séu uppfyllt og beri því að veita honum dvalarleyfi hér á landi á grundvelli mannúðarsjónarmiða.

Verði kæranda gert að snúa aftur til heimaríkis telji hann að það brjóti gegn grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement, sbr. 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Að auki telur kærandi að slík ákvörðun muni brjóta í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944, 2. og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, 6. og 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna.

Kærandi gerir ýmsar athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar, sérstaklega við það hvernig stofnunin túlkar heimildir um aðstæður í Írak, þ. á m. um aðstæður Túrkmena í KRI. Þá gerir kærandi athugasemd við það að stofnunin hafi lagt til grundvallar að svæði sem heyri undir kúrdísk stjórnvöld í Írak séu almennt örugg og að lögreglan veiti almennt skilvirka vernd á þeim svæðum.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.AuðkenniÍ ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi hafi lagt fram afrit af írökskum skilríkum til að sanna á sér deili. Var það mat Útlendingastofnunar að kærandi hefði ekki sannað með fullnægjandi hætti hver hann væri og því yrði leyst úr auðkenni hans á grundvelli trúverðugleikamats. Útlendingastofnun taldi að ekkert hefði komið fram við rannsókn málsins sem gæfi tilefni til að draga þjóðerni kæranda í efa og lagði til grundvallar að hann væri ríkisborgari Íraks. Kærunefnd telur ekki ástæðu til að draga í efa mat Útlendingastofnunar á þjóðerni kæranda og verður því lagt til grundvallar að hann sé írakskur ríkisborgari. Að öðru leyti er auðkenni kæranda óljóst. LandaupplýsingarKærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Írak m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

Anställning och avslutande av tjänst i peshmergan [Irak - KRI] (Migrationsverket, 30. júní 2017);
Country Information and Guidance - Iraq: Return/Internal relocation (UK Home Office, 1. september 2017);
Country Policy and Information Note - Iraq: Ba´athists (UK Home Office, 1. nóvember 2016);
Country Policy and Information Note - Iraq: Internal relocation, civil documentation and returns (UK Home Office, 1. september 2018);
Country Policy and Information Note Iraq: Security and humanitarian situation (UK Home Office, 14. mars 2017);
Country Report on Human Rights Practices 2018 - Iraq (U.S. Department of State, 13. mars 2019);
EASO – Country of Origin Information Report – Iraq – Actors of Protection (European Asylum Support Office, 1. nóvember 2018);
Freedom in the World 2017 - Iraq (Freedom House, 2. júní 2017);
International Protection Considerations with Regard to People Fleeing the Republic of Iraq (UNCHR, 3. maí 2019);
Iraq - Security situation. EASO Country of Origin Information report (EASO, 1. mars 2019);
Iraq - Targeting of Individuals (EASO, 7. mars 2019);
Irak: Basisinfo (Landinfo, 6. janúar 2016);
Irak – desertering (Migrationsverket, 12. janúar 2018);
Irak: Politi og rettsvesen i de tre kurdiskstyrte provinsene (KRI) (Landinfo, 27. október 2016);
Iraq 2018 Human Rights Report (U.S. Department of State, 13. mars 2019);
Iraq: Relevant COI for Assessments on the Availability of an Internal Flight or Relocation Alternative (IFA/IRA) (UNHCR, 12. apríl 2017);
Iraq Country of origin information (COI) report (UK Home Office, 25. mars 2011);
Kurdistan Region of Iraq (KRI) - Report on issuance of the new Iraqi ID card (Udlændingestyrelsen, 5. nóvember 2018);
Northern Iraq - Security situation and the situation for internally displaced persons (IDPs) in the disputed areas, incl. possibility to enter and access the Kurdistan Region of Iraq (KRI) (Udlændingestyrelsen, 5. nóvember 2018);
Rättsligt ställningstagande angående situationen i Irak (Migrationsverket, 19. janúar 2018);
Thematic report: The Security Situation in Iraq -July 2016-November 2017 (version 4.0) (Migrationsverket, 18. desember 2017);
The Kurdistan Region of Iraq (KRI) Access, Possibility of Protection, Security and Humanitarian Situation (Danish Immigration Service, 1. apríl 2016);
UNHCR position on returns to Iraq (UNHCR, 14. nóvember 2016) og
World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - Iraq: Turkmen (Minority Rights Group International, nóvember 2017).

Samkvæmt framangreindum gögnum er Írak lýðræðisríki með rúmlega 40 milljónir íbúa. Írak varð til eftir fyrri heimsstyrjöldina þegar Þjóðabandalagið ákvarðaði núverandi landamæri Íraks. Ríkið var breskt yfirráðasvæði fram til ársins 1932, þá tók við tímabil sem einkenndist af pólitískum óstöðugleika sem lauk árið 1958 þegar komið var á fót lýðveldi. Árið 1945 gerðist Írak aðili að Sameinuðu þjóðunum og fullgilti ríkið bæði alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og alþjóðasamning um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 1971. Ríkið fullgilti samning um afnám allrar mismununar gagnvart konum árið 1986, alþjóðasamning um vernd allra gegn mannshvörfum árið 2010 og samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu árið 2011.

Í framangreindum gögnum kemur fram að frá árinu 1968 til ársins 2003 hafi Írak verið alræðisríki sem hafi lotið stjórn Ba‘ath flokksins. Stjórn flokksins hafi verið steypt af stóli í kjölfar innrásar bandaríska hersins og bandamanna þeirra í Írak árið 2003. Í júní árið 2003 hafi starfsemi flokksins verið bönnuð af bráðabirgðabandalagi sem leitt hafi verið af Bandaríkjunum (e. Coalition Provisional Authority) og hafi bannið verið staðfest í nýrri stjórnarskrá Íraks sem hafi tekið gildi í október 2005. Í kjölfarið af framangreindu banni hafi svonefndar de-Baathification – aðgerðir hafist, sem hafi m.a. falið í sér að meðlimir flokksins hafi verið sviptir valdastöðum sem og öðrum einstaklingum sem hafi haft tengsl við flokkinn hafi verið sagt upp störfum hjá hinu opinbera. Þá hafi verið gripið til frekari aðgerða í þeim tilgangi að eyða áhrifum flokksins í stjórnkerfi Íraks og samfélaginu sem heild. Samkvæmt ofangreindum gögnum hafi de-Baathification-ferlið verið gagnrýnt, einkum hafi gagnrýnin beinst að því að með þessum aðgerðum hafi súnní-múslímar verið jaðarsettir vegna tengsla þeirra við Ba‘ath flokkinn. Samkvæmt skýrslu breska dómsmálaráðuneytisins frá árinu 2016 þá séu einstaklingar sem hafi haft tengsl við Ba‘ath flokkinn ekki lengur í hættu á alvarlegu ofbeldi eða ofsóknum í Írak. Þeir einstaklingar sem hafi verið háttsettir meðlimir Ba‘ath flokksins hafi margir hverjir flúið landið eftir að stjórn flokksins hafi verið steypt af stóli árið 2003.

Þá kemur fram í framangreindum gögnum að flestir Kúrdar í Írak búi í norðurhluta landsins. Áður en ráðist hafi verið inn í Írak árið 2003 hafi héruð í norðurhluta landsins lotið stjórn pólitískra yfirvalda Kúrda. Árið 2005 hafi Kúrdum verið tryggð svæðisbundin sjálfstjórn í stjórnarskrá Íraks og sé norðausturhluti landsins skilgreindur sem sjálfsstjórnarhérað Kúrda (e. Kurdish Region of Iraq (KRI)). Löggæsla sé mun markvissari í KRI, sé það landsvæði borið saman við suður- og mið-Írak. Stofnanir eins og lögregla, saksóknari, dómstólar og fangelsi séu til staðar á svæðinu og heyri þær undir svæðisstjórn Kúrda en ekki ríkisstjórn Íraks. Fyrir utan hefðbundna lögreglu sé KRI einnig með öryggissveitir sem nefnist Asayish. Hersveitir kúrdíska hersins, Peshmerga, tryggi að sjálfsstjórnarhéruð Kúrda séu tiltölulega örugg miðað við önnur svæði í Írak. Her Kúrda og öryggissveitir þeirra hafi unnið hörðum höndum við að verja svæðið gegn uppreisnarmönnum Daesh og annarra tengdra samtaka.

Ráða má af framangreindum gögnum að spilling sé mikið vandamál í Írak, þar á meðal í stjórnmálum, löggæslu- og réttarkerfinu. Á undanförnum árum hafi talsvert verið unnið að því að uppræta spillingu af hálfu embættismanna í landinu og eitthvað hafi miðað áfram í þeim málum. Á tímabilinu 2005 til 2014 hafi íröksk stjórnvöld unnið í samstarfi við Evrópusambandið að umbótum á stofnunum ríkisins svo sem lögreglu, dómstólum og fangelsum landsins. Áætlunin nefnist The European Union Integrated Rule of Law Mission for Iraq (EUJUST-LEX-Iraq) og hafi m.a. 1800 lögreglumenn og 900 dómarar undirgengist þjálfun í því skyni að koma á skilvirkri laga- og mannréttindavernd.

Af framangreindum gögnum má ráða að á undanförnum árum og áratugum hafi verið spenna milli Kúrda og stjórnvalda í Írak. Meðal annars hafi verið deilt um stærð þess svæðis sem lúti sjálfsstjórn Kúrda. Þann 25. september 2017 hafi farið fram atkvæðagreiðsla meðal íbúa KRI að tilstuðlan forseta KRI þar sem kosið hafi verið um stofnun sjálfstæðs ríkis KRI. Íröksk stjórnvöld hafi mótmælt atkvæðagreiðslunni og hafi ekki viðurkennt niðurstöður kosninganna. Tæplega 93% kjósenda hafi kosið með sjálfstæði en fréttir hafi borist af því að minnihlutahópar á deilusvæðum hafi verið beittir miklum þrýstingi til að kjósa annaðhvort með eða á móti. Í kjölfar kosninganna hafi írakski stjórnarherinn tekið aftur stjórn yfir ytri landamærum Írak innan KRI og landsvæðum sem hafi verið undir stjórn kúrdískra yfirvalda frá árinu 2014, þ. á m. borgina Kirkuk. Þá hafi forseti KRI sagt af sér í nóvember 2017. Áratugum saman hafi tveir stjórnmálaflokkar verið ráðandi í KRI en það séu PUK flokkurinn (e. The Patriotic Union of Kurdistan) og KDP flokkurinn (e. The Kurdistan Democratic Party). Í september 2013 hafi orðið talsverðar breytingar þegar PUK flokkurinn hafi misst stöðu sína sem næststærsti flokkurinn til klofningsframboðsins Gorran (e. The Movement for Change). Í kosningum sem fram fóru þann 30. september 2018 hafi PUK flokkurinn endurheimt stöðu sína sem annar stærsti flokkurinn og KDP flokkurinn haldið stöðu sinni sem stærsti flokkurinn í KRI. Samband PUK flokksins og KDP hafi jafnan verið stirt og einkennst af vantrausti sem og vopnuðum átökum.

Samkvæmt skýrslu Landinfo frá árinu 2018 eru flestir Írakar arabar, n.t.t. 75-80%, og Kúrdar eru u.þ.b. 15-20%. Um það bil 5% tilheyri þjóðabroti Túrkmena, Assýringa og annarra hópa. Þá séu 99% af íbúum ríkisins múslimar og þar af séu flestir sjía-múslimar. Frá árinu 2003 hafi þeim fækkað mikið sem tilheyri minnihlutahópum þar sem margir hafi flúið vegna vopnaðra átaka og ótrausts ástands í ríkinu. Í skýrslu danskra útlendingayfirvalda og Landinfo útgefinni í lok árs 2018 kemur m.a. fram að undir stjórn Ba‘ath-flokksins hafi Túrkmenar verið þvingaðir með hótunum til að fylgja aðlögunarstefnu frá árinu 1971. Þá hafi einstaklingar af framangreindum uppruna verið handteknir og dæmdir til ýmissa refsinga af dómstólum á þeim tíma. Samkvæmt skýrslunni verði Túrkmenar enn í dag fyrir áreiti í Írak en aðallega á Kirkuk svæðinu þar sem bannað sé að tala og nota tungumál þeirra.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. laga um útlendinga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Kærandi óttast að einstaklingar á vegum Ba´ath-flokksins hafi uppi á honum og láti hann gjalda fyrir það að hafa hlaupist undan herskyldu á meðan flokkurinn hafi verið við völd í Írak. Þá óttist hann að vera handtekinn við komu til heimaríkis komist stjórnvöld að því að hann hafi talað illa um ríkjandi stjórnarflokka. Jafnframt hefur hann borið fyrir sig að hafa sætt mismunun í heimaríki þar sem hann sé af túrkmenskum uppruna. Kærandi hefur ekki borið fyrir sig að hafa orðið fyrir ofsóknum af hálfu stjórnvalda en kveðst óttast að verða fyrir ofsóknum af þeirra hálfu vegna þjóðernisuppruna síns, stjórnmálaskoðana og fyrir að tilheyra tilteknum þjóðfélagshópi.

Aðspurður í viðtali hjá Útlendingastofnun um ástæður flótta greindi kærandi frá atvikum er hafi átt sér stað í kringum árið 1989 þegar hann hafi verið látinn gangast undir herþjálfun fyrir þáverandi stjórnvöld. Kærandi hafi síðar komið sér undan herskyldunni þegar átök milli Íraks og Kúveit hafi byrjað sama ár sem hafi leitt til þess að hann hafi verið settur á lista yfir menn sem hafi neitað að taka þátt og ættu því að vera teknir af lífi. Kærandi var aftur spurður um ástæður flótta frá heimaríki, þ.e. hvort fyrir lægi sérstök ástæða fyrir því að hann hafi yfirgefið heimaríki eða hvort það hafi verið vegna ástandsins þar almennt. Kærandi kvað ástæðuna vera vegna ótta við það að Ba´ath flokkurinn komist aftur til valda en þá geti hann átt á hættu að verða handtekinn. Kærandi svaraði því aðspurður að hann hafi ekki orðið fyrir ofsóknum eða slæmri meðferð í heimaríki en bróðir hans og frændi hafi verið handteknir. Kærandi hefur lagt fram tvö skjöl sem hann kveður lúta að handtöku bróður síns árið 1997. Ljóst er að framangreind gögn styðja ekki kröfu kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi. Þá má ráða af ofangreindum gögnum að stjórnvöld í Írak/KRI hafi með markvissum aðgerðum reynt að koma í veg fyrir endurreisn Ba´ath flokksins m.a. með því að banna starfsemi flokksins og með lögum gert það refsivert að vera að meðlimur í honum. Þá benda þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér um réttarvörslukerfið í KRI, þ.m.t. skýrsla dönsku útlendingastofnunarinnar frá 2016, til þess að lögregla og öryggissveitir í KRI muni bregðast án tafar við upplýsingum um mögulega virkni Daesh eða annarra hryðjuverkasamtaka innan sjálfsstjórnarsvæðisins. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur tekið til skoðunar verður ekki séð að kærandi eigi á hættu að sæta refsingu fyrir að hafa hlaupist undan herskyldu árið 1989 í valdatíð Ba‘ath flokksins. Þá verður ekki ráðið af gögnum málsins að stjórnarandstæðingar eigi almennt á hættu ofsóknir í KRI eða að þeir verði látnir gjalda fyrir það að hafa tjáð sig á neikvæðan hátt um þarlend stjórnvöld á erlendri grundu. Að mati kærunefndar benda gögn málsins og framburður kæranda hvorki til þess að hann eigi á hættu ofsóknir á grundvelli stjórnmálaskoðana sinna né fyrir að tilheyra tilteknum þjóðfélagshópi í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga verði honum gert að snúa til heimaríkis.

Kærandi hefur einnig borið fyrir sig að verða fyrir áreiti í heimaríki vegna túrkmensks uppruna síns og hefur hann vísað til þess að einstaklingar af þeim uppruna verði fyrir mismunun í heimaríki hans. Af ofangreindum gögnum um aðstæður í KRI verður ráðið að einstaklingar af túrkmenskum uppruna hafi orðið fyrir mikilli mismunun og skerðingu á réttindum á valdatímum Saddam Hussein og verið kerfisbundið fjarlægðir úr valdastöðum, svo sem úr embættum í hernum. Af framangreindum gögnum verður ekki ráðið að einstaklingar af túrkmenskum uppruna verði nú fyrir kerfisbundnum ofsóknum eða verði almennt fyrir illri meðferð eða mismunun í KRI. Hins vegar má þó ráða að aðstæður þeirra séu ekki góðar í Kirkuk og að þar ríki spenna milli Túrkmena og Kúrda sem eigi aðallega upptök sín í ágreiningi um yfirráð yfir svæðinu en Túrkmenar telji sig eiga tilkall til þess. Kærandi býr hins vegar í Erbil en gögn málsins benda til þess að aðstæður þar séu aðrar og betri fyrir Túrkmena. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur tekið til skoðunar má ráða að einstaklingar af þjóðarbroti Túrkmena kunni að eiga hættu á einhverri mismunun í heimaríki kæranda af þeirri ástæðu að þeir tilheyri þjóðarbrotinu. Ekkert í þeim gögnum gefur þó til kynna að sú mismunun nái því marki að teljast ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna. Þá er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að staða kæranda sé verri en almennt gerist fyrir einstaklinga í hans stöðu. Verði kærandi fyrir áreiti á grundvelli þess að tilheyra þjóðarbroti Túrkmena í heimabæ sínum Erbil þá benda gögn til þess að hann geti leitað til yfirvalda þar. Að framangreindu virtu er það mat kærunefndar að aðstæður kæranda vegna uppruna hans séu því ekki þess eðlis að þær eigi undir 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna.

Eins og rakið er í greinargerð kæranda hefur Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna lagst gegn endursendingum einstaklinga til Íraks sem koma frá þeim svæðum þar sem átök geisa; þar sem ástandið er óöruggt eftir að hafa verið undir stjórn Daesh-samtakanna eða þeim svæðum þar sem Daesh sé enn við völd. Þá telur Flóttamannastofnun óráðlegt að senda einstaklinga frá slíkum svæðum til annarra svæða innan Íraks. Samkvæmt þeim gögnum og skýrslum sem kærunefnd hefur tekið til skoðunar er ljóst að heimabær kæranda, Erbil, sé á öruggu svæði í KRI. Verður því ekki talið að viðvörun Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna eigi við um einstaklinga sem séu í sambærilegri stöðu og kærandi.

Með vísan til ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. a- lið 4. mgr. 38. gr. laganna. Telur kærunefnd því ljóst að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Við mat á hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. jafnframt 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrárinnar. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).

Framangreindar skýrslur og gögn benda eindregið til þess að almennir borgarar í Kúrdistan eigi ekki á hættu að verða fyrir alvarlegum skaða vegna vopnaðra átaka. Þá séu lögregla og öryggissveitir Kúrda öflugar og vel búnar. Heimaborg kærenda, Erbil, sé á svæði Kúrdistan þar sem lögregla og öryggissveitir hafi stjórn á aðstæðum. Að teknu tilliti til gagna málsins og heimilda bendir ekkert til þess að kærandi sé í raunverulegri hættu, á heimsvæði sínu í Kúrdistan, á að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu verði þau send aftur þangað eða að þau verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Jafnframt er það mat kærunefndar, með vísan til skýrslna um aðstæður í heimaríki kæranda, að honum standi til boða vernd og aðstoð lögreglu í Kúrdistan telji hann sig þurfa á slíkri aðstoð að halda.

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi sem staddur er hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, þrátt fyrir að skilyrði 37. gr. séu ekki uppfyllt, ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga nr. 80/2016 kemur fram að erfiðar almennar aðstæður geta tekið til óvenjulegra aðstæðna á borð við náttúruhamfarir eða langvarandi stríðsástand í heimaríki. Langvarandi stríðstástand hafi ríkt í heimaríki kæranda og heldur kærandi því fram að yfirvöld í Írak geti ekki veitt honum þá vernd sem hann þarfnist. Af þeim gögnum og skýrslum sem kærunefnd hefur farið yfir má draga þá ályktun að þrátt fyrir að ótryggt ástand ríki á ákveðnum landsvæðum í heimaríki kæranda þá teljist svæðið þar sem kærandi hafði búsetu nægilega öruggt svæði. KRI sé jafnframt með virkt refsivörslukerfi sem geti veitt kæranda viðeigandi vernd.

Kærandi er [...] einstæður karlmaður. Samkvæmt gögnum málsins hefur kærandi kvartað undan verkjum í hálsi og öxlum en hann sé annars við ágæta heilsu bæði andlega og líkamlega. Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Athugasemdir kæranda við málsmeðferð Útlendingastofnunar

Kærandi gerir ýmsar athugasemdir við málsmeðferð Útlendingastofnunar, svo sem hvernig upplýsingar úr skýrslum séu túlkaðar og mat á frásögn hans. Má af greinargerð ráða að kærandi telji að Útlendingastofnun hafi brotið gegn rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga og 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga.

Rannsóknarreglan í 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 mælir fyrir um að stjórnvald afli þeirra gagna sem eru nauðsynleg svo mál sé nægilega upplýst áður en ákvörðun er tekin. Reglan gerir kröfu um rannsókn sem er fullnægjandi grundvöllur ákvörðunar stjórnvalds en gerir hvorki kröfu um að aflað sé allra upplýsinga sem varpað gætu ljósi á málið né að stjórnvald afli ófáanlegra gagna. Þá segir í 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga að við meðferð mála vegna umsókna um alþjóðlega vernd skuli Útlendingastofnun afla nauðsynlegra og aðgengilegra upplýsinga.

Það er mat kærunefndar að ekkert hafi komið fram í málinu sem bendir til þess að skort hafi á að nauðsynlegar upplýsingar lægju fyrir um ástandið í heimaríki kæranda við ákvörðunartöku hjá Útlendingastofnun. Í því sambandi er tekið fram að kærunefnd hefur yfirfarið þau gögn sem aflað var við rekstur málsins, svo og skýrslur opinberra stofnana, og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun. Það er því mat kærunefndar að málsmeðferð Útlendingastofnunar í máli kæranda hafi verið í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga og 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

Kærandi kom hingað til lands 6. júlí 2018 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi er við ágæta heilsu. Að mati kærunefndar og með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga teljast 15 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið.

Athygli kæranda er vakin á því að ef hann yfirgefur ekki landið innan frests er heimilt að brottvísa honum. Brottvísun felur í sér bann við komu til landsins síðar og skal endurkomubann að jafnaði ekki gilda skemur en tvö ár, sbr. a-lið 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 15 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljugur.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed. The appellant is requested to leave the country. The appellant has 15 days to leave the country voluntarily.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Árni Helgason Þorbjörg Inga Jónsdóttir