Mál nr. 94/2015

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða 30. júlí 2015 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A, nr. 94/2014.

1. Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 7. október 2014, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði ákveðið á grundvelli 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, að stöðva greiðslur atvinnuleysisbóta til hans þar sem hann hafi verið við vinnu samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur. Var það niðurstaða Vinnumálastofnunar að kærandi skyldi ekki eiga rétt á atvinnuleysisbótum fyrr en hann hefði starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði. Kæranda var einnig gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur, að viðbættu 15% álagi, samtals að fjárhæð 619.812 kr. fyrir eftirfarandi tímabil: 3. mars 2014–4. maí 2014, 9. maí 2014–11. maí 2014, 16. maí 2014–18. maí 2014, 28. maí 2014–1. júní 2014 og 6. júní 2014–9. júní 2014.

Kærandi óskaði eftir endurupptöku á ákvörðun stofnunarinnar með tölvubréfi, dags. 4. nóvember 2014, en með bréfi, dags. 4. desember 2014, tilkynnti Vinnumálstofnun kæranda að málið hafi verið tekið fyrir að nýju með tilliti til nýrra gagna. Það hafi verið mat stofnunarinnar að staðfesta bæri fyrri ákvörðun, enda hafi sú ákvörðun að geyma efnislega rétta niðurstöðu þrátt fyrir að ný gögn í málinu hafi borist. Kærandi vildi ekki una ákvörðun Vinnumálastofnunar og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dags. 10. desember 2014. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Vinnumálastofnun telur að rétt hafi verið staðið að ákvörðun í máli kæranda.  

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun þann 3. febrúar 2014. Vinnumálastofnun sendi kæranda erindi 4. september 2014 þar sem honum var tilkynnt að stofnunin hefði undir höndum upplýsingar um að hann hafi starfað við B samhliða því að þiggja greiðslur atvinnuleysistrygginga og án þess að tilkynna það til stofnunarinnar. Óskað var eftir skýringum frá kæranda og þann 8. september 2014 barst tölvupóstur frá kæranda þar sem hann kveður að honum hafi láðst að tilkynna um tilfallandi vinnu sína við B, en fjárhæðin hafi verið langt innan við frítekjumörk.

Með bréfi, dags. 7. október 2011, var kæranda tilkynnt um viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar. Kærandi óskaði eftir endurupptöku á máli sínu með tölvubréfi, dags. 4. nóvember 2014. Viðurkennir kærandi í því bréfi þau mistök að hafa ekki tilkynnt um tilfallandi vinnu en kveður þau mistök vera vegna misskilnings. Hann hafi talið tekjur sínar vegna starfsins vera undir uppgefnu frítekjumarki vegna tilfallandi vinnu og þyrfti þar af leiðandi ekki að tilkynna slíkt. Hafnar kærandi því alfarið að um hafi verið að ræða vísvitandi brot eða að hann hafi verið að afla bóta með sviksamlegum hætti, enda slíkt ógerlegt þar sem að þessi vinna hafi öll verið gefin upp til skatts. Óskar kærandi þess að sér verði gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur fyrir þann tíma sem hann hafi verið að störfum, en hafnar því alfarið að endurgreiða fyrir það tímabil er hann hafi sannarlega verið án vinnu. Jafnframt óskar kærandi eftir endurupptöku á máli sínu. Þá óskar kærandi þess að fá að skipta skuld sinni niður þannig að hann greiði vissa fjárhæð mánaðarlega þar til fullnaðargreiðslu sé náð. Með bréfi, dags. 4. desember 2014, var kæranda tilkynnt sú ákvörðun stofnunarinnar að staðfesta fyrri ákvörðun sína í máli hans í kjölfar endurupptöku málsins. 

Kærandi krefst þess í kæru, dags. 10. desember 2014, að beiðni hans sem tilgreind sé í bréfi hans, dags. 4. nóvember 2014, verði virt.

Kærandi bendir á að honum hafi orðið á mistök að tilkynna ekki um vinnu sína til Vinnumálastofnunar líkt og lög geri ráð fyrir. Hann telji ágreininginn snúast um að hann hafi mótmælt þeirri lagagrein sem Vinnumálastofnun hafi vísað til í bréfi sínu, dags. 7. október 2014. Þar sé haldið fram með tilvísun til 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar að hann hafi vísvitandi látið hjá líða að tilkynna um þær breytingar sem hafi orðið á högum hans. Kærandi kveðst hafa sent leiðréttingu á þessu og vísað til 59. gr. fyrrnefndra laga þar sem bendi á hann hafi gert óviljandi mistök. Kærandi bendir á að það sé ekki ágreiningur um að hann þurfi að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur fyrir þá daga sem hann hafi verið í vinnu. Hins vegar með tilvísun í 60. gr. fyrrnefndra laga sé Vinnumálastofnun að gera kröfur um endurgreiðslu atvinnuleysisbóta þann tíma sem hann hafi verið algjörlega án vinnu. Kærandi mótmæli því algjörlega og óski eftir að mótmæli hans verði tekin til greina.  

Kærandi fer fram á að hann endurgreiði einungis ofgreiddar atvinnuleysisbætur fyrir það tímabil sem hann hafi verið að vinna. Kæran snúi einnig að því að Vinnumálastofnun hafi ekki svarað beiðni kæranda um að fá að greiða vissa fjárhæð mánaðarlega þar til fullnaðargreiðslu sé náð.

Í greinargerð til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 20. janúar 2015, segir að mál þetta lúti að þeirri ákvörðun Vinnumálastofnunar að stöðva greiðslur atvinnuleysisbóta til kæranda á grundvelli 60. gr. laganna, sökum þess að hann hafi verið að vinna sem B samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur og án þess að tilkynna um það til stofnunarinnar. Kæranda hafi einnig verið gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur fyrir það tímabil sem hann hafi ekki uppfyllt skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar.

Bent er á að annar málsliður 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar taki á því þegar atvinnuleitandi starfi á vinnumarkaði, til lengri eða skemmri tíma, samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur og án þess að hafa uppfyllt skyldu sína skv. 10. og 35. gr. a laga um atvinnuleysistryggingar um að upplýsa Vinnumálastofnun um störf sín. Fram komi í 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar að það sé skilyrði fyrir því að launamaður teljist vera tryggður í skilningi laganna að hann sé í virkri atvinnuleit. Í 14. gr. sömu laga sé að finna nánari útfærslu á því hvað teljist til virkrar atvinnuleitar. Ljóst sé að aðili sem starfi á vinnumarkaði geti hvorki talist vera án atvinnu né í virkri atvinnuleit í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar.

Vinnumálastofnun bendir á að samkvæmt upplýsingum frá Samgöngustofu hafi kærandi verið við störf sem B á árinu 2014 samhliða greiðslu atvinnuleysisbóta, án þess að hafa tilkynnt um störf sín til Vinnumálastofnunar. Í bréfi Vinnumálastofnunar til kæranda, dags. 7. október 2014, þar sem kæranda hafi verið tilkynnt um þá ákvörðun stofnunarinnar að stöðva greiðslur til hans á grundvelli 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, séu tilgreind þau tímabil er kærandi hafi verið skráður með ...heimildir til að B. Samtals hafi kærandi haft slíkar ...heimildir í 72 daga samhliða greiðslum atvinnuleysisbóta. Þar af leiðandi hafi kærandi fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur í 72 daga, samtals að fjárhæð 619.811 kr., með 15% álagi.

Kærandi hafi fjallað um það í kæru að beiðni hans um að fá að greiða til baka mánaðarlega inn á skuld sína þar til fullnaðargreiðslu yrði náð hafi ekki verið svarað. Bendir Vinnumálastofnun á að í bréfi frá stofnuninni þar sem kæranda sé tilkynnt um skuld sína, dags. 7. október 2014, sé gefið upp bankareikningsnúmer Vinnumálastofnunar og geti einstaklingar því greitt inn á þann reikning. Jafnframt sé hægt að skipta greiðslum niður á sex mánaða tímabil á meðan skuld sé í innheimtu hjá stofnuninni sjálfri. Þegar skuld hafi verið send í innheimtu til Innheimtumiðstöðvar sýslumannsins á Blönduósi, sé einstaklingum almennt gefið tækifæri á að skipta eftirstandandi skuld niður í tólf mánaða tímabil. Það sé miður að þessari umleitan kæranda hafi ekki verið svarað fyrr.

Vinnumálastofnun vekur athygli á því að á kynningarfundum hjá stofnuninni, í bæklingi sem allir umsækjendur fá afhent þegar þeir staðfesta rafræna skráningu sína og á heimasíðu stofnunarinnar séu veittar upplýsingar um það að tilkynna þurfi allar þær tekjur eða aðrar breytingar sem verði á högum atvinnuleitanda er tengist vinnufærni og möguleikum þeirra á að taka starfi. Það liggi fyrir að kærandi hafi sótt kynningarfund á vegum stofnunarinnar þann 2. febrúar 2012.

Í máli þessu liggi fyrir að kærandi hafi starfað við B á meðan hann hafi þegið greiðslu atvinnuleysistrygginga. Vinnumálastofnun hafi ekki borist tilkynning frá kæranda vegna vinnu hans. Það sé ljóst að atvinnuleitanda, sem þiggi greiðslu atvinnuleysistrygginga, beri skylda til þess að tilkynna um vinnu til Vinnumálastofnunar um leið og hann hefji störf. Það eigi jafnt við um störf sem séu tilfallandi, hlutastörf eða í því tilfelli sem viðkomandi hafi hætt atvinnuleit að öllu leyti.

Í ljósi afdráttarlausrar verknaðarlýsingar í 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og þeirrar skyldu sem hvíli á atvinnuleitendum að tilkynna um tilfallandi vinnu til stofnunarinnar, sbr. 35. gr. a laga um atvinnuleysistryggingar, verði að telja kæranda hafa brugðist skyldum sínum. Beri kæranda því að sæta viðurlögum á grundvelli ákvæðisins.

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 23. janúar 2015, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 6. febrúar 2015. Athugasemdir kæranda bárust með bréfi, dags. 30. janúar 2015. Í athugasemdum kæranda ítrekar hann að honum hafi orðið á mistök sem hann vilji bæta á þann hátt sem honum ber að gera lögum samkvæmt. Kærandi bendir á að í greinargerð Vinnumálastofnunar komi fram að stofnunin sé fyrst núna tilbúin til að semja um greiðslur. Því hafi ekki enn verið svarað á fullnægjandi hátt hvers vegna ekki hafi verið orðið við þeim óskum áður. Kærandi bendir jafnframt á að í greinargerð Vinnumálastofnunar sé vísað í ákvæði 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar um vísvitandi rangar upplýsingar þar sem fram komi að þeim sem hafi hætt atvinnuleit beri að endurgreiða atvinnuleysisbætur. Kærandi tekur fram að hann hafi verið í atvinnuleit fyrir, eftir og á meðan hann hafi verið í tilfallandi vinnu. Í meðfylgjandi skjali sem hann hafi unnið samkvæmt leiðbeiningum Vinnumálastofnunar komi fram að hann hafi verið virkur í atvinnuleit. Kærandi sé tilbúinn til að færa frekari rök fyrir starfsumsóknum sínum ef þess sé óskað. Að auki hafi kærandi verið í tilfallandi vinnu og unnið mest um helgar og hafi því getað nýtt tímann til atvinnuleitar. Hann hafi ekki nýtt alla leyfisdaga til B.

Kærandi telur að það hafi orðið misskilningur varðandi talningu á B-dögum. Í gögnum frá D komi fram að ekki sé um að ræða samfellda vinnu allan tímann. Skerðing á atvinnuleysisbótum séu 619.911 kr. með 15% álagi samkvæmt bréfi Vinnumálastofnunar. Atvinnuleysisbætur í tvo mánuði séu 360.000 kr. Í meðfylgjandi gögnum komi fram að hann hafi verið með leyfi sem nemi 72 dögum. Honum sýnist því Vinnumálastofnun hafa bætt um 250.000 kr. á ofgreiddar atvinnuleysisbætur.

Kærandi telur ágreininginn snúast um hvort hann hafi vísvitandi brotið lög. Vinnumálastofnun hafi hvorki getað fært rök fyrir því að svo hafi verið né að hann hafi ekki verið virkur í atvinnuleit.

2. Niðurstaða

Mál þetta lýtur að túlkun á 1. mgr. 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, sbr. 23. gr. laga nr. 134/2009 og 4. gr. laga nr. 103/2011:

„Sá sem lætur vísvitandi hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum eða veitir vísvitandi rangar upplýsingarsem leiða til þess að hann telst ranglega tryggður að fullu eða að hluta samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann hefur starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði áður en hann sækir aftur um atvinnuleysisbætur. Hið sama gildir um þann sem starfar á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum án þess að hafa tilkynnt Vinnumálastofnun um að atvinnuleit sé hætt skv. 10. gr. eða um tilfallandi vinnu skv. 35. gr. a. Skal honum jafnframt verða gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 39. gr.“

Þá segir í 35. gr. a:

„Þeim sem telst tryggður samkvæmt lögum þessum ber að tilkynna til Vinnumálastofnunar með að minnsta kosti eins dags fyrirvara um tilfallandi vinnu sem hann tekur á þeim tíma er hann fær greiddar atvinnuleysisbætur skv. 32. eða 33. gr. eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum. Heimilt er þó að tilkynna samdægurs um tilfallandi vinnu enda sé um að ræða tilvik sem er þess eðlis að mati Vinnumálastofnunar að ekki var unnt að tilkynna um hina tilfallandi vinnu fyrr. Í tilkynningunni skulu meðal annars koma fram upplýsingar um hver vinnan er, um vinnustöðina og um lengd þess tíma sem hinni tilfallandi vinnu er ætlað að vera.“

Í meðförum úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða hefur ákvæði 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar verið túlkað með þeim hætti að fyrsti málsliður þess eigi við ef atvinnuleitandi hefur með vísvitandi hætti hegðað sér með tilteknum hætti á meðan slíkt huglægt skilyrði á ekki við ef háttsemin fellur undir annan málslið ákvæðisins. Þessi munur stafar af því að annar málsliðurinn tekur á því þegar atvinnuleitandi starfar á vinnumarkaði, til lengri eða skemmri tíma, samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur og án þess að hafa uppfyllt skyldu sína skv. 10. gr. og 35. gr. a laga um atvinnuleysistryggingar að upplýsa Vinnumálastofnun um þessa atvinnuþátttöku. Vinnumálstofnun byggir á því að háttsemi kæranda falli undir síðari málsliðinn.

Samkvæmt gögnum málsins, sbr. meðal annars upplýsingar frá kæranda sjálfum, starfaði kærandi við B á árinu 2014. Úrskurðarnefnd atvinnuleysistryggingar og vinnumarkaðsaðgerða telur því ljóst að kærandi hafi verið starfandi á innlendum vinnumarkaði í skilningi 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar samhliða töku atvinnuleysisbóta.

Af gögnum málsins verður ekki ráðið að kærandi hafi tilkynnt Vinnumálastofnun um þessa vinnu sína. Atvinnuleitendum sem þiggja atvinnuleysisbætur ber að tilkynna Vinnumálastofnun um tilfallandi vinnu skv. 35. gr. a laga um atvinnuleysistryggingar. Í 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar er jafnframt kveðið á um þá skyldu atvinnuleitanda að upplýsa Vinnumálastofnun um breytingar á högum viðkomandi eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum, eins og námsþátttöku og tekjur fyrir tilfallandi vinnu.

Í ljósi afdráttarlausrar verknaðarlýsingar í 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og þeirrar skyldu atvinnuleitanda sem kveðið er á um í 35. gr. a sömu laga, verður að telja að kærandi hafi brugðist trúnaðar- og upplýsingaskyldum sínum gagnvart Vinnumálastofnun. Háttsemi kæranda hefur því réttilega verið heimfærð til ákvæðis 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Kæranda ber því að sæta viðurlögum þeim sem þar er kveðið á um, enda var hann starfandi á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann þáði atvinnuleysisbætur án þess að hafa tilkynnt Vinnumálastofnun um tilfallandi vinnu eða um tekjur. Þá er ákvæði 60. gr. fortakslaust en í því felst að ekki er heimild til að beita vægari úrræðum en ákvæðið kveður á um. Skal kærandi ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann hefur starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði.

Í 39. gr. laga um atvinnuleysistryggingar er fjallað um leiðréttingar á atvinnuleysisbótum og hljóðar 2. mgr. lagagreinarinnar svo:

„Hafi hinn tryggði fengið hærri atvinnuleysisbætur skv. 32. eða 33. gr. en hann átti rétt á samkvæmt álagningu skattyfirvalda eða öðrum ástæðum ber honum að endurgreiða þá fjárhæð sem ofgreidd var að viðbættu 15% álagi. Hið sama gildir um atvinnuleysisbætur sem hinn tryggði hefur fengið greiddar fyrir tímabil er hann uppfyllti ekki skilyrði laganna. Fella skal niður álagið samkvæmt þessari málsgrein færi hinn tryggði rök fyrir því að honum verði ekki kennt um þá annmarka er leiddu til ákvörðunar Vinnumálastofnunar.“

Samkvæmt 2. mgr. 39. gr. laga um atvinnuleysistryggingar ber því kæranda einnig að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur fyrir það tímabil sem hann uppfyllti ekki skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar auk 15% álags. Kærandi gerir ekki athugasemdir við það og viðurkennir að hafa unnið við B á þeim tímabilum sem Vinnumálastofnun byggir á, þ.e. 3. mars 2014–4. maí 2014, 9. maí 2014–11. maí 2014, 16. maí 2014–18. maí 2014, 28. maí 2014–1. júní 2014 og 6. júní 2014–9. júní  2014, samtals 72 daga. Kærandi gerir hins vegar athugasemdir við útreikning Vinnumálastofnunar á endurgreiðslukröfunni.

Samkvæmt upplýsingum frá Vinnumálastofnun miðast endurgreiðslukrafan við 72 virka daga. Endurgreiðslukrafan er vegna tímabilsins frá 3. mars 2014 til 10. júní 2014 sem eru 72 virkir dagar. Kærandi er því endurkrafinn um 169.882 kr. á mánuði vegna mars og apríl 2014, 166.968 kr. vegna maí 2014 og 32.235 kr. vegna júní 2014. Með 15% álagi er endurgreiðslukrafan því samtals 619.811 kr. Úrskurðarnefndin gerir ekki athugasemd við framangreinda útreikninga.

Með vísan til framangreinds er hin kærða ákvörðun staðfest.

Úrskurðarorð

Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 4. desember 2014 í máli A, þess efnis að staðfesta fyrri viðurlagaákvörðun í máli kæranda, er staðfest.  

Brynhildur Georgsdóttir, formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson