Nr. 467/2018 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 6. nóvember 2018 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 467/2018

í stjórnsýslumáli nr. KNU18090046

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I.          Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 26. september 2018 kærði einstaklingur er kveðst heita […], vera fæddur […] og vera ríkisborgari Rússlands (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 29. ágúst 2018, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.

Þess er krafist aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að taka umsókn kæranda til efnislegrar meðferðar hér á landi með vísan til 2. og 3. mgr. 36. gr., sbr. 42. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Til vara er gerð krafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og Útlendingastofnun verði gert að taka málið til meðferðar að nýju.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II.         Málsmeðferð

Kærandi hefur þrisvar áður sótt um alþjóðlega vernd hér á landi, eða árin 2012, 2014 og 2016. Í fyrsta skiptið dró hann umsókn sína til baka en í næstu tvö skiptin var umsóknum kæranda synjað um efnismeðferð og honum vísað frá landinu. Kærandi lagði á ný fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 3. maí 2018. Þar sem kærandi hafði fengið útgefna vegabréfsáritun til Frakklands, með gildistíma frá 30. mars til 25. september 2018, var þann 31. maí 2018 beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Frakklandi, sbr. 2. eða 3. mgr. 12. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Þann 21. júní 2018 barst svar frá frönskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda á grundvelli 2. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 29. ágúst 2018 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 11. september 2018 og kærði kærandi ákvörðunina þann 26. september 2018 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda, ásamt fylgigögnum, barst kærunefnd 8. október 2018. Þá bárust kærunefnd frekari gögn 25. október og 5. nóvember 2018.

III.          Ákvörðun Útlendingastofnunar

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að umsókn kæranda um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og honum skyldi vísað frá landinu. Flutningur kæranda til Frakklands fæli ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. og 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar aðstæður væru fyrir hendi þannig að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi var ekki talinn í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem áhrif hefði á mál hans. Var umsókn kæranda um alþjóðlega vernd því synjað um efnismeðferð, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Frakklands.

IV.          Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hann hafi flúið heimaríki sitt þar sem hann hafi verið undir stöðugu áreiti stjórnvalda þar í landi. Kærandi kveðst aðeins hafa komið til Frakklands sem ferðamaður fyrir mörgum árum síðan og kveðst óttast um andlegt og líkamlegt ástand sitt verði hann fluttur til Frakklands. Þá greini kærandi frá því að hann vilji ekki missa fósturson sinn úr lífi sínu sem búsettur sé hér á landi. Þá er í greinargerð kæranda fjallað um ferðir kæranda frá því að hann kom hingað til lands og sótti um alþjóðlega vernd í desember 2014.

Krafa kæranda er reist á því að hann njóti verndar 42. gr. laga um útlendinga, sem mælir fyrir um grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement, einkum 2. mgr. 42. gr. sem kveður á um bann við sendingu fólks til svæðis þar sem ekki er tryggt að það verði áframsent til svæðis þar sem líf þess eða frelsi kunni að vera í hættu (e. indirect refoulement). Af orðalagi ákvæðisins sé ljóst að tryggja þurfi að slík áframsending eigi sér ekki stað í tilviki þess útlendings sem til umfjöllunar sé og að mati kæranda verði slíkt aðeins tryggt með einstaklingsbundinni ábyrgð Frakklands eða með einstaklingsbundnu mati á aðstæðum kæranda í heimaríki. Þá bendi kærandi á að grundvallarreglan um non-refoulement sé hornsteinn í flóttamannarétti og ákvæði Dyflinnarreglugerðarinnar og laga um útlendinga séu ekki rétthærri en hún.

Í greinargerð kæranda er ítarleg umfjöllun um aðstæður umsækjenda um alþjóðlega vernd í Frakklandi og vísað til fjölda skýrslna máli hans til stuðnings. Í alþjóðlegum skýrslum komi m.a. fram að mikil aukning hafi verið á umsóknum um alþjóðlega vernd þar í landi, að hlutfall neikvæðra niðurstaðna umsókna hafi aukist auk þess sem það taki langan tíma fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd að komast inn í kerfið vegna tafa við skráningu umsókna. Þá fari biðin eftir úrræðum langt yfir veitta fresti. Búsetuúrræði fyrir umsækjendur séu í lamasessi og margir umsækjendur hafist við í hreysum. Sökum álags á kerfinu sé ekki hægt að útvega öllum búsetu sem á þurfi að halda og hafi umsækjendum verið komið fyrir í tímabundnum úrræðum, s.s. miðstöðvum fyrir heimilislausa auk þess sem aðrir þurfi að sofa á götunni.

Þá vísar kærandi til skýrslna um ástand mannréttindamála og stefnu franskra stjórnvalda í innflytjendamálum. Þar komi m.a. fram að opinber aðstoð við umsækjendur um alþjóðlega vernd sé af skornum skammti. Umsækjendur eigi almennt rétt á húsnæði, grunnframfærslu og heilbrigðisþjónustu, en þrátt fyrir það hafi frönsk stjórnvöld ekki getað séð öllum fyrir aðstoðinni. Frönsk stjórnvöld hafi gengið hart fram í því skyni að loka ólöglegum búsetuúrræðum og þekkist þess dæmi að svefnpokar, teppi og aðrar eigur umsækjenda um alþjóðlega vernd séu gerðar upptækar. Í greinargerð kæranda kemur fram að umsækjendur um alþjóðlega vernd eigi rétt á heilbrigðisþjónustu en í reynd geti slík þjónusta verið takmörkunum háð auk þess sem annmarkar séu á veittri sálfræðiþjónustu. Þá hafi færst í aukana að umsækjendur um alþjóðlega vernd séu hnepptir í varðhald og aðstæður í varðhaldsmiðstöðvum hafi verið gagnrýndar. Innflytjendur glími við mismunun í Frakklandi sökum uppruna síns og ofbeldi gegn innflytjendum, sérstaklega múslimum, hafi aukist mikið í kjölfar nýlegra hryðjuverkaárása í Frakklandi. Kærandi telji að með vísan til alls þess sem rakið hafi verið að byggt sé á því að ótækt sé að beita c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga í tilviki kæranda í ljósi reglunnar um non-refoulement og því beri að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 3. mgr. 36. gr. laganna.

Kærandi byggir kröfu sína einnig á því að taka skuli umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á grundvelli þess að sérstakar ástæður standi til þess, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi vísar í lögskýringargögn máli sínu til stuðnings. Kærandi bendi á að hann hafi orðið fyrir grófu áreiti af ýmsu tagi í heimaríki. Þá hafi kærandi búið í langan tíma einn sem hafi haft áhrif á andlega heilsu hans. Kærandi bendir á að stjórnvöldum beri skylda til að taka mál hans til efnismeðferðar vegna persónulegrar og einstaklingsbundinnar stöðu hans. Í því sambandi vísar kærandi m.a. til úrskurða kærunefndar útlendingamála nr. 446/2016 frá 10. nóvember 2016, nr. 553/2017 frá 10. október 2017, nr. 582/2017 frá 24. október 2017 og nr. 241/2016 frá 28. júní 2016. Því séu fyrir hendi slíkar sérstakar ástæður sem skyldi íslensk stjórnvöld til að taka umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá bendir kærandi á að frá því að ákvæði um sérstakar ástæður hafi komið inn í lög um útlendinga hafi þróunin verið sú að gefa sérstaklega viðkvæmri stöðu einstaklinga aukið vægi við mat á sérstökum ástæðum. Af úrskurðum kærunefndar sé ljóst að við túlkun sína á 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga hafi kærunefnd gert mun minni kröfur en gerðar séu í reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, og í hinni kærðu ákvörðun, við mat á heilsufari og sérstökum ástæðum. Þá séu skilyrði reglugerðarinnar varðandi sérstakar ástæður mun þrengri en kveðið sé á um í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að lögum nr. 80/2016 um útlendinga. Hvergi sé að finna kröfur um hátt alvarleikastig erfiðleika, alvarlega mismunun, verulegar og óafturkræfar neikvæðar afleiðingar á andlega eða líkamlega heilsu eða að meðferð sjúkdóms sé aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki. Kærandi telji þessar kröfur í hinni kærðu ákvörðun ekki hafa stoð í lögum og gangi gegn lögmætisreglunni. Kærandi telji að kærunefnd hafi í úrskurðum sínum kveðið á um að viðkvæm staða skuli hafa aukið vægi við mat á því hvort sérstakar ástæður eigi við í málum umsækjenda um alþjóðlega vernd, sbr. úrskurð kærunefndar nr. 199/2018 frá 24. apríl 2018. Komist kærunefnd, þrátt fyrir framangreint, að þeirri niðurstöðu að ákvæði reglugerðarinnar eigi við í málinu þá telji kærandi að aðstæður hans séu það einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verði framhjá þeim litið, sbr. orðalag 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar.

Í greinargerð byggir kærandi á að taka skuli umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnislegrar meðferðar á grundvelli sérstakra tengsla, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi telji jafnframt ljóst að þau tengsl sem ákvæðið vísi til geti verið fjarlægari en þau nánu fjölskyldutengsl sem Dyflinnarreglugerðin mæli fyrir um. Þá telji kærandi rétt að horfa til fyrri dvalar hans hér á landi sem geti leitt til þess að um sérstök tengsl sé að ræða, sbr. 32. gr. b reglugerðar um útlendinga. Kærandi hafi ítrekað minnst á ungan mann sem sé honum mjög nákominn og sé búsettur hér á landi. Kærandi geti ekki verið langdvölum aðskilinn þessum unga manni en kærandi kveði að hann sé líkt og sonur sinn. Samkvæmt framansögðu sé ljóst að sérstök tengsl í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga séu á milli kæranda og unga mannsins en gert sé ráð fyrir því í ákvæðinu að byggt sé á heildstæðu mati á eðli og umfangi tengsla umsækjanda og þess einstaklings sem sé staddur hér á landi.

Til vara gerir kærandi kröfu um að málið verði tekið til meðferðar að nýju með vísan til 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, 2. mgr. 23. gr. og 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga. Kærandi byggi m.a. á því að rannsókn málsins sé að mörgu leyti áfátt.

V.           Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í 1. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef heimilt sé að krefja annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda.

Fyrir liggur í máli þessu að frönsk stjórnvöld hafa samþykkt viðtöku á kæranda á grundvelli 2. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en Ísland skuldbatt sig til að fylgja reglugerðinni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Samþykki Frakklands er byggt á því að kærandi hafi verið með gilda vegabréfsáritun til Frakklands. Eru skilyrði c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga uppfyllt.

Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Í 32. gr. a-b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017 koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í 32. gr. a kemur m.a. fram að með sérstökum ástæðum sé átt við einstaklingsbundnar ástæður er varða umsækjanda sjálfan, aðrar en þær sem myndu að jafnaði rúmast innan 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá er m.a. nefnt í dæmaskyni ef umsækjandi mun eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, ef umsækjandi af sömu ástæðu getur vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki og ef umsækjandi glímir við mikil og alvarleg veikindi sem meðferð við er aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki.

Í 3. mgr. 36. gr. laganna kemur fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því ríki sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun aðildarríkis um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrárinnar.

Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið byggt á því að sú meðferð sem einstaklingur á von á við brottvísun eða frávísun verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til að ákvörðunin verði talin brot á 3. gr. sáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars. Við mat á umræddu alvarleikastigi hefur dómstólinn jafnframt litið til annarra þátta, t.d. hvort einstaklingurinn er í viðkvæmri stöðu, sbr. t.d. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Khlaifia o.fl. gegn Ítalíu (nr. 16483/12) frá 15. desember 2016. Í því sambandi hefur dómstólinn lagt ákveðna áherslu á að umsækjendur um alþjóðlega vernd tilheyri jaðarsettum og viðkvæmum þjóðfélagshóp sem þurfi sérstaka vernd, sbr. t.d. dóm í máli Tarakhel gegn Sviss (nr. 29217/12) frá 4. nóvember 2012. Þrátt fyrir það verði 3. gr. sáttmálans ekki túlkuð á þann hátt að í greininni felist skylda aðildarríkja til að sjá umsækjendum um alþjóðlega vernd fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum, sbr. dóm í máli M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi (nr. 30696/09) frá 21. janúar 2011.

Greining á hvort kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu

Kærandi er […] árs gamall karlmaður. Kærandi kvaðst í viðtölum hjá Útlendingastofnun vera við góða andlega og líkamlega heilsu en hann sé stundum einmana. Aðspurður kvaðst hann hafa fundið fyrir þunglyndi þegar hann hafi dvalist í Bretlandi, hann eigi erfitt með svefn og fái martraðir. Samkvæmt gögnum málsins sé kærandi almennt hraustlegur.

Í greinargerð kæranda er gerð athugasemd við rannsókn Útlendingastofnunar með vísan til rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, 2. mgr. 23. gr. og 1. mgr. 25. gr. laga um útlendinga. Kærandi ber fyrir sig að hann eigi við heilsufarsvandamál að stríða en Útlendingastofnun hafi vanrækt skyldu sína til þess að rannsaka það hvort kærandi sé einstaklingur í sérstaklega viðkvæmri stöðu. Kærunefnd hefur farið yfir málsmeðferð stofnunarinnar og telur ekki tilefni til þess að gera athugasemdir við hana. Að mati kærunefndar bera fyrirliggjandi gögn málsins, þ. á m. framburður kæranda og framlagðar komunótur frá Göngudeild sóttvarna, ekki með sér að heilsufar kæranda eða aðrar aðstæður hans séu með þeim hætti að hann sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga.

Aðstæður og málsmeðferð í Frakklandi

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Frakklandi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

• 2017 Country Reports on Human Rights Practices – France (United States Department of State, 20. apríl 2018),

• 4th quarterly activity report 2016 by Nils Muižnieks, Council of Europe Commissioner for Human Rights (1 October to 31 December 2016) (Council of Europe, 22. febrúar 2017),
• Amnesty International Report 2017/18 – France (22. febrúar 2018),
• Annual Report 2017 – Paris (International Committee of the Red Cross (ICRC), 13. júní 2018),

• Asylum Information Database, Country Report – France (European Council on Refugees and Exiles, 13. febrúar 2018),
• France - Country report - Non-discrimination (European Commission, 12. september 2017),
• Dublin II Regulation & Asylum in France – Guide for Asylum Seekers – 2012 (Forum réfugiés, European Refugee Fund, 2012),
• First Steps for Demanding Asylum (Dom‘Asile, nóvember 2015),
• Freedom in the World 2018 – France (Freedom House, 28. maí 2018),

• Guide for Asylum Seekers in France (Ministry of the Interior, General Directorate for Foreign Nationals in France, 1. nóvember 2015),
• Stjórnarskrá Frakklands (aðgengileg á ensku á vefsíðu stjórnlagaráðs Frakklands, http://www.conseil-constitutionnel.fr/),
• Universal Periodic Review. National report submitted in accordance with paragraph 5 of the annex to Human Rights Council resolution 16/21 – France (United Nations Human Rights Council, 13. nóvember 2017),

• Vefsíða innanríkisráðuneytis Frakklands (https://www.police-nationale.interieur.gouv.fr) og
• World Report 2018 – European Union (Human Rights Watch, 18. janúar 2018).

Í framangreindum gögnum kemur fram að þegar umsækjendur um alþjóðlega vernd eru sendir til Frakklands á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar fær umsókn þeirra hefðbundna meðferð í hæliskerfi landsins. Umsækjendur geta sótt um alþjóðlega vernd hjá stjórnsýslustofnun (f. Préfecture) eða þar til bærum undirstofnunum. Umsækjendur um alþjóðlega vernd eiga rétt á viðtali hjá sérstakri stofnun (f. Office français de l’immigration et de l’intégration (OFII)) þar sem fram fer greining á því hvort umsækjandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu eða hafi sérstakar þarfir. Önnur stjórnsýslustofnun, OFPRA (f. Office français de protection des réfugiés et des apatrides), tekur svo efnisákvörðun í málinu. Umsækjendur sem greindir hafa verið í sérstaklega viðkvæmri stöðu af OFII eiga rétt á sérstökum ráðstöfunum varðandi málsmeðferð sína og móttökuaðstæður. Til að mynda eiga þolendur pyndinga eða ofbeldis rétt á sérstökum ráðstöfunum varðandi viðtalið sitt og starfsmenn OFPRA eru sérstaklega þjálfaðir til að vinna með umsækjendum í sérstaklega viðkvæmri stöðu. Jafnframt getur OFPRA forgangsraðað málsmeðferð umsókna frá viðkvæmum einstaklingum. Þá eru læknisfræðileg gögn notuð til stuðnings málsástæðum umsækjenda og gögnin notuð til að sannreyna frásögn umsækjanda.

Umsækjendur sem hafa fengið synjun á umsókn sinni hjá OFPRA geta kært niðurstöðuna til sérstaks stjórnsýsludómstóls (f. Cour nationale du droit d’asile (CNDA)). Kæra til dómstólsins frestar almennt réttaráhrifum hinnar kærðu ákvörðunar, en dómstóllinn endurskoðar bæði málsástæður og lagarök í hverju máli. Niðurstöðu CNDA er hægt að áfrýja til héraðsdómstóls (f. Conseil d’Etat) þar sem fram fer formleg endurskoðun. Þeim umsækjendum sem synjað hefur verið um alþjóðlega vernd eiga möguleika á því að leggja fram viðbótarumsókn um alþjóðlega vernd. Ef nýjar upplýsingar eða gögn liggja fyrir í máli kæranda geta skilyrði viðbótarumsóknar verið uppfyllt. Þá eiga umsækjendur þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstól Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á umsókn um alþjóðlega vernd hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða meðferð sem brýtur í bága við ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu.

Umsækjendur um alþjóðlega vernd í Frakklandi eiga almennt ekki rétt á lögfræðiaðstoð við að leggja fram umsókn um alþjóðlega vernd. Þegar umsókn hefur verið lögð fram eiga umsækjendur rétt á gistiplássi í móttökumiðstöð en í framangreindum skýrslum kemur fram að umsækjendur um alþjóðlega vernd í Frakklandi eiga möguleika á því að fá annaðhvort húsaskjól í hefðbundnum móttökumiðstöðvum eða í tímabundnum gistiskýlum á vegum stjórnvalda á meðan þeir eru á biðlista eftir plássi í móttökumiðstöð. Þeir sem endursendir eru til Frakklands á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar geta leitað til CAO (f. Centre d’accueil et d’orientation) eða PRAHDA (f. d’accueil et d’hébergement des demandeurs d’asile) móttökumiðstöðvanna. Auk þess standa þeim til boða önnur tímabundin neyðarúrræði á meðan beðið er eftir plássi í móttökumiðstöðvum. Í CAO móttökumiðstöðvunum fá umsækjendur aðstoð félagsráðgjafa í tengslum við umsókn sína um alþjóðlega vernd. Fái þeir ekki pláss í slíkum miðstöðvum geta umsækjendur leitað til frjálsra félagasamtaka sem bjóða meðal annars upp á lögfræðiaðstoð í tengslum við umsóknir um alþjóðlega vernd. Þá mega umsækjendur hafa lögfræðing eða annan fulltrúa frá frjálsum félagasamtökum með sér í viðtölum hjá OFII og OFPRA. Þegar umsækjendur kæra neikvæða niðurstöðu til CNDA stjórnsýsludómstólsins eigi þeir rétt á lögfræðiaðstoð sem í mörgum tilvikum er gjaldfrjáls. Í framangreindum gögnum segir að umsækjendur um alþjóðlega vernd eigi rétt á því að hafa túlk viðstaddan við málsmeðferð þrátt fyrir að það geti verið vandkvæðum bundið að fá túlkaþjónustu þegar um sjaldgæf tungumál er að ræða. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér má ráða að franska stjórnarskráin bannar mismunun gagnvart minnihlutahópum, þ. á m. mismunun byggða á kynþætti eða trúarbrögðum. Þá getur umsækjandi leitað aðstoðar yfirvalda og lögreglu óttist hann tiltekna aðila eða að á honum verði brotið.

Í fyrrgreindum skýrslum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað umsækjenda í Frakklandi kemur fram að umsækjendum um alþjóðlega vernd þar í landi er tryggður aðgangur að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu í frönskum lögum. Umsækjendur sem sæta hefðbundinni málsmeðferð hafa aðgang að heilbrigðisþjónustu á grundvelli sjúkratryggingakerfisins þar í landi (f. Protection Universelle Maladie (PUMA)) en þeir þurfa þó að sækja um aðgang að kerfinu. Jafnvel þótt umsækjendur séu ekki komnir með aðgang að sjúkratryggingakerfinu geti þeir engu að síður leitað til opinberra heilsugæslustöðva (f. Permanence d’accès aux soins de santé (PASS)) sem séu til staðar á öllum opinberum spítölum og fengið þar aðgang að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu.

Að mati kærunefndar bera gögn málsins með sér að í Frakklandi sé almennt veitt fullnægjandi vernd gegn brottvísun umsækjenda um alþjóðlega vernd til landa þar sem einstaklingar eiga á hættu að verða fyrir ofsóknum og lífi þeirra og frelsi ógnað (non-refoulement). Er þá sérstaklega litið til þess að þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda eindregið til þess að málsmeðferð franskra yfirvalda sé fullnægjandi og veiti umsækjendum um alþjóðlega vernd viðunandi úrræði til að tryggja að réttur sé ekki á þeim brotinn og að einstaklingsbundið mat sé lagt á aðstæður þeirra.

Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjenda um alþjóðlega vernd í Frakklandi hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði þeirra þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending kæranda þangað brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda öll gögn til þess að kæranda séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Frakklandi bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Enn fremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Frakklands á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.

Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda

Áður hefur verið greint frá aðstæðum kæranda. Að mati kærunefndar bera gögn málsins ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar eða að kærandi geti af sömu ástæðu vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá fær kærunefnd ekki séð að hann glími við mikil og alvarleg veikindi sem meðferð er aðgengileg við hér á landi en ekki í viðtökuríki, sbr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá er það mat nefndarinnar að ekki sé fyrir hendi ástæða í máli kæranda er varðar heilsufar hans sem sé svo einstaklingsbundin og sérstök að ekki verði framhjá henni litið, sbr. 32. gr. a. reglugerðar um útlendinga. Af framangreindum gögnum um aðstæður í Frakklandi verður ráðið að verði kærandi fyrir mismunun á grundvelli kynþáttar geti hann leitað ásjár franskra yfirvalda vegna þess. Af gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd í Frakklandi verður ráðið að umsækjendur hafi aðgang nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu og er það mat kærunefndar að kærandi komi til með að hafa aðgang að fullnægjandi heilbrigðisþjónustu þar í landi. Þá eiga umsækjendur rétt á því að fá þjónustu sálfræðinga og geðlækna greidda af yfirvöldum og einnig veita frjáls félagasamtök í nokkrum borgum í Frakklandi einstaklingum í viðkvæmri stöðu geðheilbrigðisþjónustu.

Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. 

Kærandi byggir á því að taka eigi umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi á grundvelli 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga þar sem hann hafi slík sérstök tengsl við landið.

Kærandi kvaðst í viðtölum hjá Útlendingastofnun 24. maí og 31. ágúst 2018 hafa sérstök tengsl við Ísland. Kærandi telur að rétt sé að horfa til fyrri dvalar hans hér á landi, en hann hafi dvalið hér á landi með hléum frá árinu 2012, en auk þess sé hann nákominn 23 ára gömlum manni sem sé búsettur hér á landi. Í skýringum kæranda til kærunefndar greindi hann frá nafni mannsins sem hann kveður vera fósturson sinn. Kærandi hefur aftur á móti ekki lagt fram gögn sem benda til þess að á milli þeirra séu formleg fjölskyldutengsl. Þá hefur kærandi eingöngu dvalið hér á landi í tengslum við umsóknir sínar um alþjóðlega vernd sem hefur verið synjað og hefur því aldrei verið með dvalarleyfi hér á landi. Að mati kærunefndar hefur kærandi ekki sérstök tengsl við landið í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, sbr. 32. gr. b reglugerðar um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 3. maí 2018.

Vegna athugasemdar í greinargerð kæranda tekur kærunefnd fram að aðstæður kæranda eru ekki sambærilegar aðstæðum sem fjallað var um í úrskurðum kærunefndar útlendingamála nr. 446/2016 frá 10. nóvember 2016, nr. 241/2016 frá 28. júní 2016, nr. 553/2017 frá 10. október 2017 og nr. 582/2017 frá 24. október 2017. Í því sambandi vísar kærunefnd einkum til viðtökuríkis í áðurnefndum úrskurðum og einnig til stöðu og aldurs kærenda í úrskurðum nr. 241/2016, nr. 553/2017 og nr. 582/2017.

Gildistaka breytinga á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017

Með reglugerð nr. 276/2018, sem tók gildi 14. mars 2018, voru gerðar breytingar á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017. Sem fyrr segir telur kærandi m.a. breytingarreglugerðina skorta lagastoð.

Tilvitnuð ákvæði reglugerðar nr. 276/2018 eru sett með stoð í 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga þar sem segir að ráðherra hafi heimild til að setja reglugerð um framkvæmd 36. gr. laganna. Löggjafinn hefur framselt ráðherra vald til að útfæra framangreind ákvæði nánar og ljóst að reglugerðina skortir ekki lagastoð. Eins og að framan greinir hefur kærunefnd lagt einstaklingsbundið mat á umsókn kæranda og komist að niðurstöðu um að synja honum um efnismeðferð með vísan til ákvæða laga um útlendinga eins og þau hafa verið útfærð í reglugerð um útlendinga. Er niðurstaða í málinu byggð á túlkun kærunefndar á framangreindum ákvæðum og sjónarmiðum sem nefndin telur málefnaleg eins og að framan hefur verið lýst. Að mati kærunefndar er því ekki tilefni til frekari umfjöllunar um þessar athugasemdir kæranda.

Frávísun

Kærandi kom hingað til lands þann 3. maí 2018 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. gr. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi skal fluttur til Frakklands eigi síðar en 6 mánuðum eftir birtingu þessa úrskurðar, sbr. til hliðsjónar 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, nema ákveðið verði að fresta réttaráhrifum úrskurðar þessa að kröfu kæranda, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga.

Samantekt

Í máli þessu hafa frönsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Frakklands með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir

Erna Kristín Blöndal                                                                                       Árni Helgason