Mál nr. 219/2023-Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 219/2023

Fimmtudaginn 10. ágúst 2023

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 27. apríl 2023, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 19. apríl 2023, um að fella niður rétt hans til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun 15. desember 2022 og var umsóknin samþykkt 11. janúar 2023. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 19. apríl 2023, var kæranda tilkynnt að bótaréttur hans væri felldur niður í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar þar sem hann hefði hafnað þátttöku í vinnumarkaðsúrræði.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 27. apríl 2023. Með bréfi, dags. 24. maí 2023, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst 15. júní 2023 og var hún kynnt kæranda með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 16. júní 2023. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Í kæru til úrskurðarnefndar greinir kærandi frá því að hann hafi verið settur á tveggja mánaða bið eftir atvinnuleysisbótum vegna námskeiðs sem hann hafi ekki mætt á. Kærandi hafi komið á fund og tilkynnt að honum hefði aldrei borist neinn póstur né símtal vegna þessa námskeiðs. Kærandi hafi hreinlega ekki haft hugmynd um námskeiðið og það að missa bæturnar vegna þessa sé áfall. Kæranda langi að athuga hvort það sé ekki hægt að endurskoða þá ákvörðun en hann hefði mætt á námskeiðið ef hann hefði vitað af því. Atvinnuleysisbætur séu einu laun kæranda en hann geti ekki lifað á loftinu. Kærandi sé á fullu í atvinnuleit en ekkert hafi gengið svo bæturnar hafi hjálpað honum á meðan.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að kærandi hafi sótt um greiðslu atvinnuleysisbóta til Vinnumálastofnunar með umsókn, dags. 15. desember 2022. Með erindi, dags. 11. júlí 2023, hafi kæranda verið tilkynnt að umsókn hans hefði verið samþykkt og að útreiknaður bótaréttur væri 67%.

Þann 15. febrúar 2023 hafi kærandi verið boðaður á námskeiðið Virkið en um hafi verið að ræða námskeið til eflingar atvinnuþátttöku ungs fólks. Námskeiðið hafi byrjað þann 21. febrúar 2023 og kennslustundir hafi farið fram þrisvar sinnum í viku yfir sex vikna tímabil. Í umræddri boðun hafi kæranda verið greint frá því að gerð væri krafa um að minnsta kosti 80% mætingu og að öll forföll bæri að tilkynna til Vinnumálastofnunar. Sömuleiðis hafi kæranda verið tilkynnt að ótilkynnt forföll kynnu að leiða til þess að greiðslur atvinnuleysisbóta til hans yrðu stöðvaðar. Boðunin hafi verið send á uppgefið netfang kæranda, með skilaboðum í farsíma og með tilkynningu á „Mínum síðum“. 

Þann 13. mars hafi ráðgjafi Vinnumálastofnunar boðað kæranda til viðtals. Tilefni boðunarinnar hafi meðal annars verið að óska skýringa á ástæðum þess að kærandi hefði ekki mætt á námskeiðið Virkið fram að þeim tíma. Kærandi hafi boðað forföll og því hafi honum verið fundinn nýr viðtalstími. Þann 16. mars hafi kærandi mætt til viðtals á þjónustuskrifstofu. Kærandi hafi greint frá því að hann hefði ekki mætt á námskeiðið því hann hafi ekki vitað af því. Hann væri með netfang og símanúmer móður sinnar skráð í kerfum stofnunarinnar og því hefði hann ekki séð skilaboð um boðun á námskeið. Samskiptaupplýsingar kæranda hafi í kjölfarið verið uppfærðar. Þá hafi ráðgjafi stofnunarinnar vakið athygli kæranda á því að honum kynni mögulega að verða gert að sæta viðurlögum vegna fjarveru á boðað námskeið.

Þann 31. mars 2023 hafi Greiðslustofu Vinnumálastofnun borist tilkynning frá námskeiðshaldara. Þar hafi komið fram að kærandi hefði ekkert mætt á umrætt námskeið, þ.e. í þau 18 skipti sem kennslustundir hafi farið fram. Kæranda hafi í kjölfarið með erindi, dags. 5. apríl 2023, verið boðið að koma að skýringum vegna fjarveru sinnar á námskeiðið. Kæranda hafi verið greint frá því að höfnun á þátttöku í vinnumarkaðsúrræði kynni að leiða til viðurlaga í formi biðtíma eftir greiðslu atvinnuleysisbóta. Kæranda hafi verið veittur sjö virkra daga frestur til að koma að skýringum sínum. Engar skýringar hafi hins vegar borist frá kæranda. Með erindi, dags. 19. apríl 2023, hafi kæranda því verið tilkynnt að bótaréttur hans væri felldur niður í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Þann 4. maí 2023 hafi Vinnumálastofnun borist skýringar kæranda. Kærandi hafi greint frá því að hann hefði ekki áður þegið atvinnuleysisbætur. Hann glímdi við félagsfælni og kvíða og því hafi það reynst honum erfitt að mæta á fundi. Honum hafi liðið hræðilega þegar hann hafi verið boðaður á námskeið og ekki komið sér á staðinn. Hann vonist til þess að vera með vinnu yfir sumarið en þangað til geti hann ekki verið launalaus. Kærandi hafi sagst vera reiðubúinn að sinna því námskeiði sem hann yrði boðaður á næst. Hann hafi tæklað boðun á námskeið vitlaust, ekki kunnað á kerfið og aldrei áður þegið atvinnuleysisbætur. Hann hafi einfaldlega „farið í kerfi“ við það að þurfa að mæta á stað með öðru fólki sem hann hefði aldrei áður hitt. Kærandi hafi óskað þess að stofnunin veitti honum annað tækifæri.

Með erindi, dags. 19. maí 2023, hafi kæranda verið tilkynnt að mál hans hefði verið tekið fyrir að nýju í kjölfar þess að stofnuninni hafi borist framangreindar skýringar. Það væri hins vegar mat stofnunarinnar að staðfesta bæri fyrri ákvörðun í máli hans, dags. 19. apríl, enda hefði sú ákvörðun að geyma efnislega rétta niðurstöðu þrátt fyrir að ný gögn hefðu borist í máli hans. Þegar framangreind ákvörðun Vinnumálastofnunar hafi verið tekin hafi stofnuninni ekki verið kunnugt um að ákvörðun stofnunarinnar, dags. 19. apríl 2023, hefði verið kærð til úrskurðarnefndarinnar.

Lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir, sbr. 1. gr. laganna. Mál þetta varði þá ákvörðun Vinnumálastofnunar að gera kæranda að sæta viðurlögum á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sökum þess að hafa ekki mætt á boðað námskeið á vegum stofnunarinnar.

Í 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé kveðið á um almenn skilyrði þess að eiga rétt til greiðslu atvinnuleysisbóta. Á meðal þeirra skilyrða sé að vera í virkri atvinnuleit, sbr. a-lið 1. mgr. 13. gr. laganna. Samkvæmt [h-lið] 1. mgr. 14. gr. laganna felist virk atvinnuleit meðal annars í því að hafa vilja og getu til að taka þátt í þeim vinnumarkaðsaðgerðum sem standi til boða. Í 13. gr. laga nr. 55/2006 um vinnumarkaðsaðgerðir komi einnig fram skylda þess sem teljist tryggður samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar til að taka þátt í vinnumarkaðsúrræðum sem Vinnumálastofnun ákveði. Ákvæði 13. gr. sé svohljóðandi:

„Atvinnuleitandi skal fylgja eftir áætlun um atvinnuleit og þátttöku í viðeigandi vinnumarkaðsúrræðum skv. 11. gr. og gera það sem í hans valdi stendur til að bæta vinnufærni sína til þess að verða virkur þátttakandi á vinnumarkaði. Þar á meðal skal atvinnuleitandi ávallt mæta í viðtöl til ráðgjafa Vinnumálastofnunar skv. 14. gr. og taka þátt í þeim vinnumarkaðsúrræðum er standa honum til boða. Atvinnuleitandi skal jafnframt tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum að öðru leyti án ástæðulausrar tafar.“

Kærandi hafi verið boðaður á námskeið sem hafi verið haldið í 18 skipti á tímabilinu 21. febrúar til 30. mars 2023. Í boðun hafi kæranda verið greint frá því að gerð væri krafa um að minnsta kosti 80% mætingu og að öll forföll bæri að tilkynna til Vinnumálastofnunar án ástæðulausrar tafar. Fyrir liggi að kærandi hafi hvorki mætt á umrætt námskeið né boðað forföll. Á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar hafi kæranda verið gert að sæta viðurlögum vegna þessa. Ákvæði 1. mgr. 58. gr. laganna sé svohljóðandi:

„Sá sem hafnar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum, sbr. lög um vinnumarkaðsaðgerðir, samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila, sbr. þó 4. mgr. Hið sama gildir þegar hinn tryggði mætir ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma skv. 6. mgr. 9. gr., 3. mgr. 13. gr. eða 3. mgr. 18. gr.“

Í 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar komi skýrt fram að hafni einstaklingur þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum skuli hann sæta tveggja mánaða biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Hið sama gildi þegar hinn tryggði mæti ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma. Í greinargerð með frumvarpi því er hafi orðið að lögum um atvinnuleysistryggingar sé efni 58. gr. laganna nánar skýrt. Þar segi að Vinnumálastofnun annist skipulag vinnumarkaðsaðgerða og að litið sé svo á að þeim sem tryggðir séu innan atvinnuleysistryggingakerfisins sé skylt að taka þátt í vinnumarkaðsúrræðum. Jafnframt sé tekið fram í greinargerðinni að bregðist hinn tryggði þeirri skyldu leiði það til viðurlaga í formi biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.

Kærandi hafi veitt Vinnumálastofnun þær skýringar að hann hafi einkum sökum kvíða og félagsfælni ekki mætt á námskeiðið. Skýringar kæranda fyrir úrskurðarnefndinni snúi einkum að því að hann hafi ekki séð boðun til umrædds námskeiðs. Að mati Vinnumálastofnunar séu framangreindar skýringar kæranda ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar.

Ljóst sé að rík skylda hvíli á þeim er þiggi atvinnuleysisbætur til að taka þátt í þeim vinnumarkaðsúrræðum sem Vinnumálastofnun ákveði. Eins og áður segi hafi Vinnumálastofnun sent boðun til umrædds námskeiðs á uppgefið netfang kæranda og símanúmer. Þá hafi honum jafnframt verið send tilkynning á „Mínum síðum“. Í 7. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé kveðið á um að Vinnumálastofnun skuli upplýsa umsækjanda um með hvaða hætti stofnunin muni koma upplýsingum eða öðrum boðum til hans meðan á atvinnuleit standi. Komi Vinnumálastofnun upplýsingum eða boðum til umsækjanda með þeim hætti sem stofnunin hafi tiltekið við hlutaðeigandi teljist upplýsingarnar eða boðin hafa borist með sannanlegum hætti samkvæmt lögunum. Umsækjanda um atvinnuleysisbætur beri sjálfum á umsókn um atvinnuleysisbætur að tilgreina með hvaða hætti Vinnumálastofnun skuli koma upplýsingum og tilkynningum til viðkomandi. Þannig standi til boða að Vinnumálastofnun komi skilaboðum áleiðis rafrænt eða með bréfpósti. Kærandi hafi sjálfur valið að vera í rafrænum samskiptum við stofnunina. Þá hafi kæranda verið tilkynnt með erindi, dags. 11. janúar 2023, að stofnunin myndi framvegis koma skilaboðum til hans á „Mínum síðum“, í tölvupósti eða með smáskilaboðum. Skilaboð myndu einnig berast með bréfpósti hefði hann óskað eftir því. Boðun til umrædds námskeiðs hafi því borist kæranda með sannanlegum hætti, sbr. lokamálslið 7. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Kærandi hafi greint Vinnumálastofnun frá því að hann hefði verið með samskiptaupplýsingar móður sinnar skráðar í kerfum stofnunarinnar. Því hafi hann ekki séð tilkynningar um boðun til umrædds námskeiðs. Í kæru krefjist kærandi þess að ákvörðun Vinnumálastofnunar verði felld úr gildi á þeim grunni að hann hafi ekki séð boðun á umrætt námskeið. Að mati Vinnumálastofnunar sé ljóst að það sé á ábyrgð þess er fái greiddar atvinnuleysisbætur að sjá til þess að Vinnumálastofnun búi yfir nauðsynlegum og réttum upplýsingum, meðal annars réttum upplýsingum um allar samskiptaleiðir. Því verði ekki fallist á að kærandi geti byggt á því að sannanleg boðun stofnunarinnar hafi verið ófullnægjandi þegar kærandi hafi skráð netfang og símanúmer móður sinnar á eigin umsókn um atvinnuleysistryggingar. Að sama skapi geti það ekki talist gild ástæða fyrir höfnun á þátttöku í vinnumarkaðsúrræði þegar atvinnuleitandi sé fjarverandi, af þessum sökum, á námskeið sem hann hafi verið boðaður á eftir umbeðnum samskiptaleiðum.

Með vísan til alls framangreinds, og þeirrar ríku skyldu sem hvíli á atvinnuleitendum til þátttöku í vinnumarkaðsúrræðum, sé það mat Vinnumálastofnunar að þær skýringar sem kærandi hafi fært fram teljist ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Með því að hafa ekki mætt til umrædds námskeiðs hafi kærandi brugðist skyldum sínum samkvæmt 13. gr. laga um vinnumarkaðsaðgerðir og því beri honum að sæta viðurlögum á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Niðurstaða Vinnumálastofnunar sé að kærandi skuli sæta viðurlögum á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

IV.  Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Í 58. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um viðurlög við því ef þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum er hafnað. Segir þar í 1. mgr. að sá sem hafnar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum, sbr. lög um vinnumarkaðsaðgerðir, samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar eftir að hafa verið í atvinnuleit í að minnsta kosti fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur, skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta samkvæmt VII. kafla laganna fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama gildir þegar hinn tryggði mætir ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma samkvæmt 6. mgr. 9. gr., nú 7. mgr. 9. gr., 3. mgr. 13. gr. eða 3. mgr. 18. gr. laganna.

Í athugasemdum greinargerðar við frumvarp það er varð að lögum nr. 54/2006 segir meðal annars um 1. mgr. 58. gr. að ekki séu tilgreindar sérstakar vinnumarkaðsaðgerðir sem geti valdið því að hinn tryggði þurfi að sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu heldur eigi það við um allar aðgerðir sem hinum tryggða sé boðið að taka þátt í til að auka líkur sínar á að fá vinnu við hæfi. Gert sé ráð fyrir að Vinnumálastofnun annist skipulag vinnumarkaðsaðgerða og að hinir tryggðu njóti faglegrar ráðgjafar sérfræðinga stofnunarinnar. Þannig megi ætla að þeim sem eru tryggðir innan atvinnuleysistryggingakerfisins verði boðin þátttaka í vinnumarkaðsúrræðum við hæfi en litið sé svo á að þeim sé skylt að taka þátt í slíkum úrræðum. Bregðist hinn tryggði þessum skyldum sínum leiði það til viðurlaga í formi biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.

Í gögnum málsins liggur fyrir að kæranda var þann 15. febrúar 2023 tilkynnt að hann væri skráður á námskeiðið Virkið sem myndi hefjast 21. febrúar 2023 og kennt þriðjudaga, miðvikudaga og fimmtudaga í sex vikur. Kæranda var greint frá því að skyldumæting væri á námskeiðið og að öll forföll bæri að tilkynna án ástæðulausrar tafar. Jafnframt var kæranda bent á að ótilkynnt forföll gætu valdið stöðvun greiðslna eftir viðeigandi ákvæðum laga nr. 54/2006.

Kærandi hefur vísað til þess að hann hafi ekki haft vitneskju um námskeiðið, hann hefði annars mætt á það. Í skýringum kæranda til Vinnumálastofnunar kom fram að hann glímdi við félagsfælni og kvíða. Honum hafi liðið hræðilega þegar hann hafi verið boðaður á námskeiðið og ekki komið sér á staðinn.

Að mati úrskurðarnefndar velferðarmála hefur kærandi ekki fært fram viðunandi skýringar sem réttlæta að hann hafi ekki mætt í vinnumarkaðsúrræði sem honum var gert að sækja. Í 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 kemur skýrt fram að sá sem hafni þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum skuli sæta viðurlögum á grundvelli ákvæðisins. Með vísan til framangreinds er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006, staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 19. apríl 2023, um að fella niður rétt A, til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir