4/2021 A gegn Háskóla Íslands
Ár 2022, 14. mars, lauk áfrýjunarnefnd í kærumálum háskólanema, þau Einar Hugi Bjarnason lögmaður og formaður nefndarinnar, Daníel Isebarn Ágústsson lögmaður og Eva Halldórsdóttir lögmaður málinu
nr. 4/2021
A
gegn
Háskóla Íslands
með svohljóðandi
Ú R S K U R Ð I
I.
Málsmeðferð
Mál þetta hófst með kæru A, dags. 30. júlí 2021, sem barst áfrýjunarnefnd í kærumálum háskólanema með tölvupósti 9. ágúst 2021. Þar er kærður úrskurður háskólaráðs Háskóla Íslands („HÍ“ eða „skólinn“) frá 6. maí 2021 þar sem kröfu kæranda um endurskipun prófdómara var hafnað. Þá er í kærunni gerð athugasemd við að prófdómari hafi ekki gert sjálfstætt og óháð mat á úrlausn miðbiksprófs. Ennfremur er þar óskað eftir afstöðu nefndarinnar um „hæfi setts deildarforseta og deildarforseta í málinu og hvort úrskurður rektors eigi ekki að liggja fyrir um hæfi þeirra samkvæmt niðurstöðu umboðsmanns Alþingis þann 26. nóv. 2019 (mál nr. 9891/2018) og 19. ágúst 2020 (mál nr. 10610/2020)“.
Athugasemdir HÍ bárust 15. október 2021 þar sem kröfum kæranda var hafnað. Nefndin fundaði með málsaðilum vegna málsins 19. nóvember 2021. Í kjölfar fundarins sendi kærandi nefndinni þrjú ný skjöl. Nefndin óskaði eftir lista frá HÍ yfir öll gögn sem prófdómara voru afhent fyrir mat sitt á miðbiksprófi kæranda og upplýsingum um hvort til væru reglur eða önnur viðmið um gögn sem prófdómari fengi í tilvikum sem þessum. Svör skólans bárust 15. febrúar 2022.
II.
Málsatvik
Kærandi hóf doktorsnám við Umhverfis- og byggingarverkfræðideild á árinu 2013. Fjallaði verkefni hennar um jarðskjálftaáhrif á niðurgrafnar lagnir eftir Suðurlandsskjálftann 2008. Doktorsnám kæranda var skipulagt sem þriggja ára nám sem teldi 210 staðlaðar einingar.
Leiðbeinandi kæranda og formaður doktorsnefndar, eða doktorsnámsnefndar, sem skipuð var um verkefnið var B, en aðrir í nefndinni voru C, fræðimaður við Umhverfis- og byggingarverkfræðideild HÍ, og D, prófessor við Luyben Karavelov háskóla í Búlgaríu.
Á árinu 2016 féll B frá. C tók þá við hlutverki leiðbeinanda og E, rannsóknarprófessor og forstöðumaður Rannsóknarmiðstöðvar í jarðskjálftafræðum, kom inn í nefndina.
Styrkveiting RANNÍS
Á árinu 2017 fékk kærandi styrk frá RANNÍS vegna doktorsverkefnisins. Í kjölfarið var undirritaður samningur milli RANNÍS og kæranda um fjármögnun verkefnisins. Var hann undirritaður 20. janúar 2017 af fulltrúa RANNÍS, kæranda og áðurnefndum E.
Ágreiningur kom upp milli kæranda og deildarforseta Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar, um útgreiðslu styrksins til kæranda. Þannig upplýsti deildarforseti að ekki væri fallist á að hið styrkta verkefni færi af stað fyrr en doktorsnefnd og deild hefðu samþykkt náms- og verkáætlun fyrir það. Þá yrði kærandi að ljúka miðbiksprófi (framvinduprófi) áður en verkefnið færi af stað. Hafnaði hann því að greiða styrkinn út að svo stöddu. Þá var því einnig hafnað að meta styrkumsókn til RANNÍS sem framvindupróf líkt og kærandi hafði óskað eftir.
Í samskiptum aðila kom jafnframt fram að nú þyrfti kærandi að taka ákvörðun um að annað hvort hætta doktorsnáminu, og HÍ skilaði þá styrknum til RANNÍS, eða taka sig á, fara að sinna náminu, lúta leiðbeiningum doktorsnefndar og standa skil á þeim áföngum sem henni bæri.
Seinni hluta júnímánaðar 2017 sendi kærandi RANNÍS tölvupóst með ósk um aðstoð þar sem hún fengi reikninginn ekki greiddan. Hinn 3. júlí 2017 sendi starfsmaður RANNÍS fyrirspurn til leiðbeinanda kæranda þar sem greint var frá kvörtun kæranda og óskað eftir skýringum. Hinn 4. júlí 2017 svaraði fjármálastjóri Verkfræði- og náttúruvísindasviðs póstinum. Var því lýst að sviðið byði doktorsnemum sem hlytu styrki til doktorsnáms að gera samning við skólann um mánaðarlegar launagreiðslur en því hefði kærandi hafnað. Þá hafi sviðið boðið kæranda að gera samkomulag um verktakagreiðslur sem byggðu á framvindu en kærandi hefði einnig hafnað því. Því hefði HÍ hvorki getað hafið launagreiðslur né heldur getað greitt henni sem verktaka. Í ljósi þess og annarra ástæðna var því lýst yfir að ekki væri unnt að vinna verkefnið við sviðið. Í niðurlagi póstsins sagði að Verkfræði- og náttúruvísindasvið HÍ óskaði af þessum ástæðum eftir riftun samnings um styrkinn og að skila þeirri greiðslu sem RANNÍS hefði þegar sent skólanum. Þá óskaði C eftir því að hætta þátttöku, hann drægi nafn sitt til baka af styrkumsókninni og óskaði eftir því að umsóknin og styrkurinn yrði niðurfelldur. Í kjölfarið endurgreiddi Verkfræði- og náttúruvísindasvið þá fjárhæð sem RANNÍS hafði þegar greitt HÍ.
Hinn 5. júlí tilkynnti svo fjármálastjóri Verkfræði- og náttúruvísindasviðs kæranda símleiðis að RANNÍS-styrkurinn hefði verið endurgreiddur. Kærandi sendi fjármálastjóra tölvupóst 6. júlí 2017 og benti á að fyrir lægi samningur um styrkinn og óskaði eftir skýringum á því hvers vegna hann hefði verið endurgreiddur. Í svari til kæranda upplýsti fjármálastjórinn því að HÍ hefði þegar veitt skýringar á þessar ákvörðun sem hefði orsakast af háttsemi hennar. Varðandi nánari skýringar var henni vísað á leiðbeinanda. Þann 10. júlí 2017 sendi kærandi á ný tölvupóst á fjármálastjóra og sagðist ekki hafa séð neitt skriflegt um þessa ákvörðun og óskaði eftir því að fá hana senda. Ekki verður séð að kærandi hafi fengið frekari skýringar eða tilkynningar vegna málsins.
Miðbikspróf 19.-23. júní 2017
Í kjölfar áðurnefndra tölvupóstsamskipta við deildarforseta í maí 2017 gekkst kærandi undir svokallað miðbikspróf í doktorsnámi sem fram fór 19.-23. júní 2017 í samræmi við 11. tl. 69. gr. reglna fyrir HÍ nr. 569/2009 og 14. gr. þágildandi reglna um doktorsnám við Verkfræði- og náttúruvísindasvið nr. 642/2011, sbr. og verklagsreglur Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar um námsmat í doktorsnámi.
Hinn 5. ágúst 2017 sendi doktorsnefnd rökstudda niðurstöðu sína um prófið til framhaldsnámsnefndar. Var það mat doktorsnefndar að kærandi hefði ekki uppfyllt þær kröfur sem gerðar yrðu til doktorsnema á grundvelli þeirra viðmiða sem rakin væru í 2. gr. verklagsreglnanna. Það var því niðurstaða nefndarinnar að kærandi hefði ekki staðist prófið og mælti doktorsnefndin með því að kæranda yrði gert að hætta námi. Hinn 25. ágúst 2017 sendi framhaldsnámsnefnd bréf til doktorsnefndarinnar. Í bréfinu var fallist á mat doktorsnefndarinnar um fall kæranda og tekið fram að það samrýmdist reglum um efnið. Í bréfinu var formanni doktorsnefndar falið að tilkynna kæranda um niðurstöðuna. Þá lýsti framhaldsnámsnefnd sig samþykka tillögu doktorsnefndarinnar um að kæranda yrði gert að hætta námi. Leiðbeinandi sendi kæranda hins vegar ekki rökstuðning og umsögn doktorsnefndarinnar.
Beiðni um endurmat óháðs aðila á úrlausn miðbiksprófs og niðurstaða setts deildarforseta
Hinn 30. ágúst 2017 barst kæranda bréf frá verkefnisstjóra framhaldsnáms á Verkfræði- og náttúruvísindasviði. Í bréfinu var henni tilkynnt um framangreinda niðurstöðu og afstöðu framhaldsnámsnefndar. Þá var kæranda jafnframt tilkynnt að henni væri gert að hætta doktorsnámi við deildina. Hafi hún þegar skráð sig áfram í doktorsnámið á komandi skólaári yrði hún skráð úr því og fengi skrásetningargjald endurgreitt.
Kærandi brást við þessari niðurstöðu með tölvupósti til verkefnastjóra 31. ágúst s.á. Þar kom fram að með tölvupósti verkefnastjórans hefði hún fyrst frétt af því að hún hefði ekki staðist miðbiksprófið. Óskaði kærandi eftir því að prófið og úrlausn þess yrði endurmetin af hlutlausum sérfræðingum á þessu sviði sem væru ótengdir HÍ.
Með tölvupósti 11. september s.á. upplýsti verkefnastjóri að teldi kærandi brotið á rétti sínum við mat á námsframvindu gæti hún sent formlegt erindi á deildarforseta skv. 50. gr. reglna fyrir HÍ. Þær leiðbeiningar voru áréttaðar í tölvupósti verkefnastjóra 12. september 2017 og í tölvupóstum aðstoðarrektors til kæranda 12., 13. og 14. sama mánaðar. Í þessum samskiptum kom fram sú afstaða kæranda að hún teldi deildarforseta Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar vanhæfan til meðferðar málsins. Aðstoðarrektor ráðlagði henni engu að síður að senda erindið á deildarforsetann sem bæri að gera ráðstafanir væri hann vanhæfur til verksins. Hægt væri að senda afrit til sviðsforseta Verkfræði- og náttúruvísindasviðs. Hinn 13. september., 26. september. og 2. október 2017 sendi kærandi svo erindi með umkvörtunum sínum á forseta sviðsins. Með bréfi dagsettu 13. nóvember 2017 var kæranda tilkynnt að forseti Umhverfis- og byggingafræðideildar viki sæti í málinu og að sviðsforseti myndi taka erindi hennar til meðferðar.
Í bréfi setts deildarforseta til kæranda dagsettu 7. desember 2017 var henni tilkynnt að öllum kröfum hennar varðandi miðbiksprófið væri hafnað. Í fylgiskjölum með niðurstöðunni var kæranda annars vegar sendur rökstuðningur og umsögn doktorsnefndar frá 5. ágúst 2017 um úrlausn miðbiksprófsins og hins vegar bréf frá formanni framhaldsnámsnefndar til setts deildarforseta, dags. 5. desember, þar sem m.a. fram kom sú afstaða nefndarinnar að færni kæranda myndi ekki aukast nægilega á tveimur mánuðum til þess að unnt væri að veita henni kost á að taka prófið aftur, sbr. 14. gr. reglna nr. 624/2011.
Málskot kæranda til kærunefndar í málefnum nemenda við Háskóla Íslands
Með erindi, dags. 27. mars 2017, bar kærandi málið undir kærunefnd í málefnum nemenda við HÍ. Með ákvörðun, dags. 3. júlí 2018 í máli nr. 2018/1, felldi kærunefndin ákvörðun setts deildarforseta úr gildi að því er varðaði ákvörðun um námslok kæranda í doktorsnáminu og lagði fyrir hann að taka mál kæranda fyrir að nýju og afgreiða það á lögmætan hátt. Var það niðurstaða nefndarinnar að brotið hefði verið gegn rétti kæranda til að fá rökstuðning og umsögn um niðurstöðu miðbiksprófsins svo og gegn rétti hennar til að andmæla meðferð kærumáls hennar hjá deildarforseta. Jafnframt að brotið hefði verið gegn rétti hennar til að andmæla og rökstuðnings við meðferð máls um þá ákvörðun að rifta samningi um RANNÍS-styrk til doktorsverkefnis hennar. Ákvarðanir setts deildarforseta um önnur atriði í kvörtun hennar varðandi miðbiksprófið og námsmat voru staðfestar. Öðrum atriðum var vísað frá nefndinni, þ.e. kröfum sem tengdust ágreiningi um ráðstöfun Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar á RANNÍS-styrk. Jafnframt var vísað frá kröfum um að hún fengi að ljúka doktorsverkefni sínu, stuðning til að ljúka greinum tengdum verkefninu, að verja doktorsritgerð um efnið, að doktorsnemastyrkur hennar frá RANNÍS yrði greiddur og að kærunefndin skipaði nefndarmann í doktorsnámsnefnd hennar. Var kæranda jafnframt leiðbeint um að hægt væri að kæra ákvörðun nefndarinnar til áfrýjunarnefndar í kærumálum háskólanema.
Með bréfi, dags. 21. ágúst 2018, tilkynnti settur deildarforseti að mál kæranda yrði tekið fyrir að nýju í samræmi við niðurstöður kærunefndarinnar og að hann myndi fela framhaldsnámsnefnd Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar að taka nýja ákvörðun í málinu. Var kæranda veittur frestur til að skila andmælum vegna þessa. Niðurstaða framhaldsnámsnefndar var send kæranda 5. október sama ár. Taldi nefndin sig ekki hafa forsendur til að hnekkja niðurstöðu doktorsnefndar um fall á miðbiksprófi. Með vísan til 1. mgr. 14. gr. reglna nr. 642/2011 um doktorsnám við Verkfræði- og náttúruvísindasvið tók framhaldsnámsnefnd ákvörðun um að kæranda yrði gert að hætta doktorsnámi sínu.
Í kjölfarið sendi kærandi skriflega kæru til setts forseta Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar, dags. 22. október 2018, þar sem gerðar voru athugasemdir við niðurstöðu framhaldsnámsnefndar auk þess sem gerðar voru frekari athugasemdir við meðferð málsins. Í ákvörðun setts deildarforseta 6. desember 2018 kom fram að beiðni hennar um prófdómara eða annan óháðan aðila til að endurmeta miðbikspróf hennar væri hafnað. Vakin var athygli á því að niðurstaðan væri kæranleg til kærunefndar í málefnum nemenda við Háskóla Íslands.
Málskot til háskólaráðs Háskóla Íslands
Kærandi leitaði einnig til háskólaráðs Háskóla Íslands með erindi, dags. 23. október 2018, þar sem hún óskaði eftir því að óháður aðili yrði fenginn til að endurmeta miðbiksprófið. Því erindi var vísað frá háskólaráði með vísan til þess að með 50. gr. reglna nr. 569/2009 hefði háskólaráð falið sérstakri kærunefnd í málefnum nemenda að fjalla um mál er vörðuðu réttindi og skyldur nemenda og því félli það utan úrskurðarvalds ráðsins að fjalla um erindi af þeim toga.
Kærandi bar þessa niðurstöðu háskólaráðs undir Umboðsmann Alþingis með kvörtun, dags. 9. nóvember 2018. Í áliti, dags. 26. nóvember 2019 í máli nr. 9891/2018, kom fram að framangreind skipan mála væri ekki í samræmi við 2. mgr. 5. gr. laga nr. 85/2008 og að háskólaráði væri ekki heimilt að lögum að framselja úrskurðarvald sitt með innra valdframsali til kærunefndar í málefnum nemenda. Hefði því ákvörðun ráðsins frá 2. nóvember 2018 um að vísa frá erindi kæranda ekki verið í samræmi við lög og mæltist umboðsmaður til þess að háskólaráð tæki erindi kæranda til endurskoðunar, bærist beiðni frá henni þess efnis.
Með tölvupósti 29. nóvember 2019 óskaði kærandi eftir því á ný við háskólaráð að skipaður yrði prófdómari til að endurmeta miðbiksprófið sem hún þreytti í doktorsnámi sínu í júní 2017. Háskólaráð fjallaði um málið og benti m.a. á að í niðurstöðu kærunefndar í málefnum nemenda Háskóla Íslands í máli kæranda nr. 2018/1 væri ekki tekin afstaða til þess hvernig beiðni kæranda horfði við ákvæði 3. mgr. 21. gr. laga nr. 85/2008 um opinbera háskóla eða að öðru leyti tekin afstaða til þess hvort og þá hvernig reglur nr. 569/2009 fyrir Háskóla Íslands, reglur nr. 642/2011 um doktorsnám við Verkfræði- og náttúruvísindasvið og verklagsreglur Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar um námsmat í doktorsnámi frá 12. desember 2011 samræmdust umræddu lagaákvæði.
Var það að endingu niðurstaða háskólaráðs, dags. 13. janúar 2020, að fyrirkomulag doktorsnámsins, þ.e.a.s. að fela fjölskipaðri doktorsnefnd sem skipuð væri sérfræðingum á því fagsviði sem við ætti hverju sinni, tryggði í reynd sama rétt og fælist í endurmati prófdómara skv. 3. mgr. 21. gr. laga nr. 85/2008 og sé í reynd til þess fallið ná sama markmiði, þ.e.a.s. að tryggja efnislega rétt mat á prófúrlausn. Var beiðni kæranda um að skipaður yrði prófdómari til að endurmeta úrlausn hennar synjað.
Kæra til áfrýjunarnefndar í kærumálum háskólanema
Kærandi kærði framangreinda ákvörðun til áfrýjunarnefndar í kærumálum háskólanema með kæru, dags. 6. febrúar 2020. Með úrskurði nefndarinnar 15. maí 2020 í máli nr. 1/2020 var ákvörðun háskólaráðs HÍ frá 13. janúar 2020 um að staðfesta ákvörðun kærunefndar í málefnum nemenda við Háskóla Íslands frá 3. júní 2018 og hafna ósk kæranda, um prófdómara skv. 3. mgr. 21. laga nr. 85/2008 felld úr gildi og lagt fyrir HÍ að skipa prófdómara til að endurmeta miðbikspróf sem kærandi þreytti dagana 19.-23. júní 2017. Öðrum kröfum kæranda var vísað frá nefndinni.
Skipun prófdómara og endurmat á miðbiksprófi
Í framhaldi af úrskurði áfrýjunarnefndarinnar var kæranda tilkynnt með tölvubréfi 3. júlí 2020 að forseti Verkfræði- og náttúruvísindasviðs Háskóla Íslands, hefði skipað prófessor emeritus T.K. prófdómara til að endurmeta miðbiksprófið. Með tölvubréfi 7. júlí 2020 andmælti kærandi skipun prófdómarans og taldi hann ekki hafa nauðsynlega þekkingu, auk þess sem hann hefði tengsl við formann doktorsnefndar sem gerði hann vanhæfan til að endurmeta prófið.
Prófdómarinn skilaði settum deildarforseta niðurstöðu sinni 13. ágúst 2020 þar sem sagði: „I went through all the documents sent by you. While I uphold the decision of the Doctoral Committee on the matter, I wish to mention that, if there is a provision for the candidate to reappear in the doctoral examination after addressing all the points raised by the committee, he/she may be given another chance. As such, based on the work presented by the candidate, the candidate failed the examination.“
Forseti Verkfræði- og náttúruvísindasviðs óskaði eftir afstöðu doktorsnefndarinnar til þess hvort nefndin teldi ástæðu til að heimila kæranda að þreyta prófið öðru sinni. Með bréfi doktorsnefndar, dags. 4. september 2020, var kynnt sú niðurstaða nefndarinnar að ekki væri ástæða til að víkja frá fyrri afstöðu um að hafna endurtektarprófi. Með bréfi setts deildarforseta, dags. 8. september 2020, var kæranda tilkynnt um niðurstöðu prófdómarans og doktorsnefndarinnar. Þá kom fram að samkvæmt reglum um doktorsnám við Verkfræði- og náttúruvísindasvið Háskóla Íslands þyrfti nemandi að hætta doktorsnámi ef hann stæðist ekki miðbiksmat. Var kæranda gefinn 14 daga frestur til að andmæla fyrirhugaðri ákvörðun um að víkja henni úr náminu.
Andmæli kæranda bárust 10. september 2020 þar sem hún ítrekaði sjónarmið um vanhæfi prófdómarans. Þá væri það brot á reglum háskólans að prófdómarinn hefði haft úrlausn doktorsnefndarinnar undir höndum við yfirferð sína. Loks benti kæranda á að það væri framhaldsnámsnefndin, en ekki doktorsnefndin, sem tæki ákvörðun um hvort kærandi mætti þreyta miðbiksprófið öðru sinni. Forseti Verkfræði- og náttúruvísindasviðs sendi framhaldsnámsnefnd umhverfis- og byggingarverkfræðideildar bréf, dags. 12. október 2020, þar sem hann óskaði eftir niðurstöðu framhaldsnámsnefndar um hvort kæranda yrði gert að hætta endanlega doktorsnámi sínu við Háskóla Íslands. Í bréfi nefndarinnar, dags. 6. nóvember sama ár, sagði: „Eftir að hafa farið yfir gögn málsins, þar með talin andmæli [kæranda], er það mat framhaldsnámsnefndar umhverfis- og byggingarverkfræðideildar að ekkert hafi komið fram í málinu sem breyti fyrri ákvörðun. Framhaldsnámsnefnd sér ekki ástæðu til að efast um réttmæti niðurstöðu doktorsnefndarinnar. Álit utanaðkomandi prófdómara staðfestir það mat. Niðurstaða nefndarinnar er því sú að [kæranda] verði gert að hætta doktorsnámi sínu við umhverfis- og byggingarverkfræðideild.“
Forseti Verkfræði- og náttúruvísindasviðs sendi kæranda bréf, dags. 10. nóvember 2020, þar sem henni var tilkynnt um að í samræmi við niðurstöðu framhaldsnámsnefndar væri henni gert að hætta doktorsnámi sínu við Umhverfis- og byggingarverkfræðideild Háskóla Íslands. Kærandi sendi forsetanum bréf, dags. 15. nóvember 2020, með andmælum, sem eru að mestu efnislega í samræmi við þær athugasemdir sem fram höfðu komið í bréfi kærandans, dags. 10. september sama ár.
Kæra til háskólaráðs Háskóla Íslands
Þann 31. október 2020 barst háskólaráði Háskóla Íslands kæra frá kæranda þar sem kærð var skipun prófessors emeritus T.K. sem prófdómara á miðbiksprófi kæranda, sem tekið var 19. -23. júní 2017. Í samræmi við 3. mgr. 50. gr. reglna fyrir Háskóla Íslands óskaði háskólaráð eftir því að kærunefnd í málefnum nemenda gæfi álit sitt á kærunni. Eftir að kæra kæranda barst háskólaráði var henni með bréfi setts deildarforseta í málinu, dags. 10. nóvember 2020, gert að hætta doktorsnámi við deildina, líkt og að framan er rakið. Í ljósi þessa taldi kærunefndin nauðsynlegt að kanna hvort þessi breytta staða hefði áhrif á efnistök kærunnar og uppfærði kærandi kröfugerð sína þannig að einnig var krafist ógildingar ákvörðunar um námslok.
Í áliti kærunefndar í málefnum nemenda 8. apríl 2021 í máli nr. 2020/5 var hvorki fallist á sjónarmið kæranda um vanhæfi prófdómara né voru gerðar athugasemdir við þau gögn sem prófdómaranum voru látin í té. Á hinn bóginn gerði kærunefndin athugasemdir við að kæranda hafi ekki verið leiðbeint um rétt til að fá útskýringar á mati skriflegrar úrlausnar. Að mati kærunefndarinnar leiddi þessi annmarki einn og sér ekki til ógildingar á niðurstöðu setts deildarforseta, dags. 10. nóvember 2020, en lagt er til í álitinu að settur deildarforseti leiðbeini kæranda um rétt hennar til að óska eftir útskýringum prófdómarans. Kærunefndin tók á hinn bóginn ekki undir með kæranda að það hafi verið hlutverk framhaldsnámsnefndar að meta rétt til endurupptöku prófs en ekki doktorsnefndar. Í því sambandi vísaði nefndin til þess að í 11. tölulið 69. gr. reglna nr. 569/2009 komi fram að doktorsnefnd beri ábyrgð á framkvæmd miðbiksprófsins. Þar sem reglur nr. 569/2009 séu æðri réttarheimild en reglur nr. 642/2011 hafi það verið í höndum doktorsnefndar að leggja mat á hvort heimila ætti kæranda að þreyta prófið öðru sinni. Varðandi meint vanhæfi doktorsnefndar taldi kærunefndin að kærandi hefði ekki bent á neitt sem hönd væri á festandi um að hætta væri á því að ómálefnaleg sjónarmið gætu haft áhrif á ákvörðun doktorsnefndarinnar um hvort kæranda yrði heimilað að þreyta prófið öðru sinni. Annað og meira þyrfti því að koma til en að doktorsnefndin hafi áður fellt viðkomandi nemanda svo að telja mætti að óvild væri til staðar af hálfu nefndarmanna í garð nemanda. Í ljósi niðurstöðu málsins beindi kærunefndin þó þeim tilmælum til setts deildarforseta að kanna sérstaklega hvort vanhæfi kynni að vera til staðar, sbr. 5. gr. stjórnsýslulaga. Kærunefndin féllst heldur ekki á sjónarmið kæranda um vanhæfi framhaldsnámsnefndar.
Í ljósi þess að það væri hlutverk doktorsnefndar en ekki framhaldsnámsnefndar að segja til um hvort doktorsnemi mætti endurtaka próf og jafnframt með hliðsjón af því hversu íþyngjandi ákvörðun væri um að ræða, lagði kærunefndin til að ákvörðun setts deildarforseta 10. nóvember 2020, þar sem kæranda var gert að hætta doktorsnámi sínu, yrði felld úr gildi. Þá lagði nefndin til að þeim tilmælum yrði beint til doktorsnefndarinnar að ákvörðun um endurtektarpróf yrði tekin í samræmi við þær málsmeðferðarreglur sem um málefnið gildi. Yrði kæranda ekki veitt heimild til að endurtaka prófið yrði sú niðurstaða doktorsnefndarinnar að vera grundvölluð á rökstuddum og málefnalegum sjónarmiðum.
Með úrskurði í máli nr. 2020/5, dags. 6. maí 2021, felldi háskólaráð úr gildi ákvörðun setts deildarforseta Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar 10. nóvember 2020. Doktorsnefnd kæranda bæri því að taka á ný afstöðu til þess hvort kæranda yrði heimilað að endurtaka miðbikspróf í doktorsnámi. Kröfu kæranda um að prófdómari yrði endurskipaður var á hinn bóginn hafnað sem og sjónarmiðum hennar um vanhæfi doktors- og framhaldsnámsnefndar. Þá var það niðurstaða háskólaráðs að taka ekki undir þá tillögu kærunefndar í málefnum nemenda að kæranda yrði veittur kostur á frekari skýringum um mat prófdómara.
Líkt og rakið er hér að framan lýtur kæra kæranda í þessu máli að þeim þáttum í framangreindri ákvörðun háskólaráðs 6. maí 2021 er lúta að höfnun á endurskipun prófdómara og að prófdómari geri ekki sjálfstætt og óháð mat á úrlausn miðbiksprófs. Þá er ennfremur óskað eftir afstöðu nefndarinnar um hæfi setts deildarforseta og deildarforseta í málinu og hvort að nauðsynlegt hafi verið að úrskurður rektors lægi fyrir um hæfi þeirra.
Af gögnum málsins má ráða að sá þáttur málsins er lýtur að rétti kæranda til að endurtaka miðbikspróf í doktorsnámi sínu er til meðferðar hjá doktorsnefnd og er nefndinni falið að taka afstöðu til þess hvort að kæranda verði heimilað að taka umrætt miðbikspróf.
III.
Málsástæður aðila
Hér á eftir verða dregnar saman málsástæður kæranda að baki kæru hennar til nefndarinnar í tveimur liðum og sjónarmið Háskóla Íslands í tengslum við hvorn lið.
1. Krafa kæranda um skipun annars prófdómara vegna miðbiksprófs í doktorsnámi kæranda
Kærandi byggir á því að hinn skipaði prófdómari, prófessor emeritus Dr. T.K. , sé vanhæfur til verksins vegna tengsla við leiðbeinandann C. Þannig sé prófdómarinn aðjúnkt við Tribhuvan háskólann í Nepal eða sama skóla og leiðbeinandinn útskrifaðist frá. Þá hafi skipaður prófdómari verið vinnuveitandi tiltekins starfsmanns C hjá Rannsóknarmiðstöð í jarðskjálftafræði er viðkomandi vann doktorsritgerð sína við IIT-skólann í Delí og að prófdómarinn hefði skrifað sex vísindagreinar og fimm ráðstefnugreinar með umræddum starfsmanni. Umræddur starfsmaður hefði starfað hjá Rannsóknarmiðstöðinni í þrjú ár sem nýdoktor undir handleiðslu C. Sú staðreynd að prófdómarinn virðist koma úr kunningjasamfélagi C tefli hæfi hans í tvísýnu.
Kærandi byggir jafnframt á því að brotið hafi verið gegn 59. og 60. gr. reglna fyrir Háskóla Íslands nr. 569/2009 með því að prófdómari hafi fengið í hendur umsögn doktorsnefndar um miðbiksprófið. Með því hafi prófdómari vart geta framkvæmt sjálfstætt mat á prófinu, óháð fyrra mati. Vegna þessa hljóti niðurstaða prófdómarans að vera ógild og ómarktæk og háskólinn þurfi að endurskipa prófdómara, helst tvo. Sú endurskipun þurfi að vera framkvæmd af aðila sem hæfur sé til þess samkvæmt stjórnsýslulögum.
Kærandi byggir einnig á því að skipaður prófdómari hafi ekki gert óháða og sjálfstæða umsögn um prófið, líkt og honum beri samkvæmt 1. mgr. 60. gr. reglna nr. 569/2009. Vegna þess að prófdómari hafi enga slíka umsögn gert hafi kærandi engar prófútskýringar fengið, þrátt fyrir að 3. mgr. 21. gr. laga nr. 85/2008 og 2. mgr. 59. gr. reglna nr. 569/2009 kveði á um að nemandi eigi rétt á slíku.
HÍ vísar til þess að það hafi verið niðurstaða háskólaráðs þann 6. maí 2021 að hafna kröfu kæranda um að prófdómari verði endurskipaður. HÍ hafnar því að skipaður prófdómari í máli hennar, prófessor emeritus Dr. T.K., sé vanhæfur og vísar um þetta atriði til niðurstöðu kærunefndar í málefnum nemenda nr. 2020/5 og þeirra sjónarmiða sem koma fram í bréfi setts deildarforseta, dags. 10. nóvember 2020, um þetta atriði.
HÍ ítrekar að þær ástæður sem kærandi byggir á að valdi vanhæfi setts prófdómara séu ekki þess eðlis að þær valdi vanhæfi í skilningi 3. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Í 5. gr. stjórnsýslulaga komi fram að starfsmaður, sem viti um ástæður er kunni að valda vanhæfi hans, skuli án tafar vekja athygli yfirmanns stofnunar á þeim. Í niðurstöðum setts prófdómara í málinu, dags. 13. ágúst 2020, taki hann afstöðu til eigin hæfis og staðfesti að engar þær vanhæfisástæður sem 3. gr. stjórnsýslulaga kveða á um eigi við um hann. Þá komi fram í bréfi setts deildarforseta, dags. 10. nóvember 2020, að það væri niðurstaða hans að þær mögulegu vanhæfisástæður sem taldar hafi verið upp í andmælabréfi kæranda til rektors væru ekki þess eðlis að um vanhæfi í skilningi 3. gr. stjórnsýslulaga væri að ræða.
HÍ vísað einnig til þess að í áliti sínu, dags. 8. apríl, hafi kærunefnd í málefnum nemenda tekið undir sjónarmið setts deildarforseta. Í áliti kærunefndar komi fram að þótt prófdómarinn og formaður doktorsnefndar hafi átt sameiginlega samstarfsmenn í fræðasamfélaginu og hafi tengsl við sömu menntastofnanir verði ekki fallist á að náin tengsl séu á milli þeirra eða aðstæður að öðru leyti til þess fallnar að draga óhlutdrægni prófdómarans í efa. Þá hafi prófdómarinn sjálfur lagt mat á eigið hæfi og talið engar vanhæfisástæður eiga við um sig.
HÍ hafnar einnig þeirri málsástæðu kæranda að settur prófdómari hafi ekki getað veitt óháða og sjálfstæða umsögn um prófið, líkt og kveðið sé á um í 1. mgr. 60. gr. reglna nr. 569/2009, þar sem hann hafi fengið úrlausn doktorsnefndarinnar í hendurnar. Þvert á móti telji HÍ ljóst að settur prófdómari hafi sjálfur endurmetið prófúrlausn kæranda. Í 3. mgr. 21. gr. laga um opinbera háskóla nr. 85/2008 komi m.a. fram að vilji nemandi, sem ekki hafi staðist próf, ekki una mati kennara geti hann snúið sér til viðkomandi forseta. Skuli þá prófdómari skipaður í hverju tilviki. Þá sé í 59. gr. reglna fyrir Háskóla Íslands fjallað um prófdómara og rétt stúdenta til að fá útskýringar. Í 60. gr. reglnanna sé fjallað um prófverkefni og mat úrlausna. Þar komi m.a. fram að kennari og prófdómari, ef tilkallaður sé, dæmi hvor um sig úrlausn í prófgrein hverri. Hvor um sig gefi sjálfstætt einkunn fyrir úrlausnina og gildi þær jafnt í einkunnagjöf.
HÍ byggir á því að engar frekari reglur sé að finna um útfærslu á því hvernig prófdómarar skuli haga störfum sínum eða hvernig málsmeðferðin eigi að vera. Hvorki í ofangreindum lögum né reglum komi fram að prófdómara sé óheimilt að hafa séð mat kennara á prófúrlausninni áður en hann endurmeti prófið. Eina skilyrðið sé að prófdómarinn meti prófið og gefi einkunn sjálfstætt. Í tilviki kæranda hafi settur prófdómari endurmetið sjálfstætt prófúrlausn kæranda í samræmi við framangreint ákvæði. HÍ fái ekki séð að það dragi úr sjálfstæði setts prófdómara að hann hafi séð mat doktorsnefndarinnar á miðbiksprófinu áður en hann hafi sjálfur lagt á það mat.
Þá hafnar HÍ því sem haldið er fram í kæru að prófdómari hafi enga óháða og sjálfstæða umsögn veitt um prófið og því hafi kærandi ekki fengið neinar prófskýringar í andstöðu við 3. mgr. 21. gr. laga um opinbera háskóla og 2. mgr. 59. gr. reglna fyrir Háskóla Íslands sem kveði á um að nemandi eigi rétt á að fá útskýringar á mati skriflegra lausna óski hann þess innan 15 daga frá birtingu einkunnar. HÍ hafnar því alfarið að kærandi hafi ekki fengið skýringar prófdómara á mati á prófúrlausninni enda hafi prófdómarinn gert rökstuðning doktorsnefndarinnar að sínum. Þar sem niðurstöðu setts prófdómara um endurmat á miðbiksprófi hennar, dags. 13. ágúst 2020, hafi fylgt skrifleg skýring á niðurstöðunni, hafi ekki verið þörf á að leiðbeina henni um rétt til útskýringa samkvæmt fyrrgreindum ákvæðum.
2. Um meint vanhæfi setts deildarforseta og deildarforseta
Kærandi gerir kröfu um að áfrýjunarnefndin taki afstöðu til hæfis setts deildarforseta og deildarforseta Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar til meðferðar á máli hennar og afleiðingar þess á málsmeðferðina teljist hann vanhæfur. Kærandi vísar til þess að ekki hafi formlega verið tekin afstaða til vanhæfis deildarforseta af hálfu háskólaráðs þó kærandi hafi bent á það og rökstutt í erindi sínu til ráðsins. Á fyrri stigum málsins hafi forseti Verkfræði- og náttúruvísindasviðs aldrei úrskurðað formlega um hæfi deildarforseta þrátt fyrir ítrekaðar kvartanir kæranda um vanhæfi hans, þar sem deildarforseti hafi sagt sig frá málinu. Formlegur úrskurður um hæfi hefði haft áhrif á málsmeðferð samkvæmt stjórnsýslulögum nr. 37/1993. Kærandi byggir á því að ekki sé unnt að skilja 5. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 öðruvísi en svo að vanhæfi einstaklings hafi mikil áhrif á meðferð máls. Þá sé ekki hægt að horfa fram hjá því að ef HÍ hefði úrskurðað deildarforseta formlega vanhæfan þá hefði hann, ásamt öllum undirmönnum, þ.m.t. doktorsnefnd og framhaldsnámsnefnd, verið vanhæfur skv. 3. gr. laga nr. 37/1993 og málið fengið allt aðra meðferð.
Kærandi byggir á því að deildarforseti hafi verið vanhæfur vegna þess að hann hafi verið aðili málsins skv. 1. tl. 1. mgr. 3. gr. laga nr. 37/1993. Nánar tiltekið telur kærandi að deildarforseti hafi verið vanhæfur vegna i) ósamkomulags milli hans og kæranda vegna hlutar Rannsóknarmiðstöðvar í jarðskjálftafræði í skrifstofukostnaði RANNÍS-styrksins, ii) ósamkomulags milli hans og kæranda um útgreiðslu styrksins til kæranda, iii) afskipta hans af svokölluðum beygjuprófum á steinsteyptum rörum sem fyrirhuguð voru en deildarstjóri kom í veg fyrir, og iv) væntanlegri þátttöku hans í endurgreiðslu á RANNÍS-styrk, en að mati kæranda hljóti deildarforseti að hafa tekið þátt í þeirri ákvörðun. Kærandi byggir jafnframt á því að þó deildarforseti telji sig ekki vanhæfan þýði það ekki að hann hafi verið hæfur.
Kærandi gerir einnig kröfu um að áfrýjunarnefndin taki afstöðu til hæfis setts deildarforseta til að fjalla aftur um mál kæranda vegna tengsla sinna við deildarforseta Umhverfis- og verkfræðideildar á árum áður, deildar sem sé hans undirdeild í dag. Kærandi byggir á því að hann sé vanhæfur á grundvelli 6. tl. 1. mgr. 3. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Slíkt hljóti að vera óheppilegt fyrir meðferð málsins svo sem komi fram í niðurstöðu kærunefndar í málefnum nemenda. Kærandi byggir á því að settur deildarforseti og deildarforseti hafi unnið mjög náið saman í gegnum tíðina sem dragi í efa óhlutdrægni setts deildarforseta, sem hafi því verið vanhæfur skv. 6. tl. 1. mgr. 3. gr. laga nr. 37/1993. Þeir séu báðir með doktorspróf í byggingarverkfræði og hafi báðir verið í forsvari fyrir Umhverfis- og byggingarverkfræðideild síðastliðin 12 ár. Á árunum 2008-2014 hafi settur deildarforseti verið deildarforseti deildarinnar og deildarforseti gegnt stöðu aðstoðardeildarforseta. Á árunum 2014-2017 hafi þeir síðan skipt um sæti. Hinn 1. júlí 2017 hafi settur deildarforseti síðan verið skipaður forseti Verkfræði- og náttúruvísindasviðs og haustið 2017 hafi leiðbeinandi kæranda verið skipaður aðstoðardeildarforseti Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar, aðeins tveimur mánuðum eftir að hann hafði skilað RANNÍS styrk kæranda. Umhverfis- og byggingarverkfræðideild sé ein af sex deildum háskólans sem séu undir stjórn setts deildarforseta. Vegna hinna miklu samvinnu milli deildarforseta og setts deildarforseta megi draga óhlutdrægni setts deildarforseta í málinu í efa.
Kærandi vekur einnig athygli á að kærunefnd í málefnum háskólanema hafi ekki talið það heppilegt að settur deildarforseti væri yfirmaður þeirrar deildar er málið varðaði og mælst til þess að í framtíðinni yrði það tekið til athugunar þegar skipa ætti settan deildarforseta. Þrátt fyrir þetta og gegn mótmælum kæranda hafi málið verið sett aftur í hendur forseta Verkfræði- og náttúruvísindasviðs, sem setts deildarforseta Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar. Kærandi bendir á að til að tryggja óháða málsmeðferð í máli kæranda hefði yfirmaður setts deildarforseta átt að úrskurða um hæfi hans, í þessu tilviki rektor, sbr. 2. mgr. 5. gr. laga nr. 37/1993.
HÍ vísar til þess að málinu sé ekki lokið með með stjórnvaldsákvörðun á lægra stjórnsýslustigi. Ákvörðun um hæfi starfsmanna eða nefndarmanna teljist ekki stjórnvaldsákvörðun heldur sé það ákvörðun um meðferð máls. Slík ákvörðun, sem bindi ekki enda á mál, verði ekki kærð til æðra stjórnvalds fyrr en málið hafi verið til lykta leitt, skv. 2. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga, sbr. jafnframt 3. mgr. 1. gr. reglna um störf áfrýjunarnefndar í kærumálum háskólanema nr. 550/2020. Þannig byggir HÍ á því að þar sem mál kæranda um möguleika hennar á að endurtaka miðbikspróf í doktorsnámi sé enn til meðferðar hjá skólanum þá komi álitaefni um hæfi framangreindra aðila sem að máli hennar koma, ekki til skoðunar á kærustigi fyrr en málið hafi verið leitt til lykta.
Þrátt fyrir þetta gerir HÍ grein fyrir nokkrum atriðum varðandi framkomnar kröfur kæranda sem lúta að meintu vanhæfi deildarforseta og setts deildarforseta.
Þannig kemur fram í erindi HÍ að skólinn hafni því að settur deildarforseti í málinu sé vanhæfur til meðferðar málsins á grundvelli 3. gr. stjórnsýslulaga, enda hafi hann enga sérstaka eða persónulega hagsmuni af málinu. Settur deildarforseti hafi tekið sæti sem settur deildarforseti Umhverfis- og byggingaverkfræðideildar eftir að kærandi hafi gert athugasemdir við hæfi deildarforseta til þess að fjalla um málið sem deildarforseti vegna fyrri aðkomu hans að málum kæranda. Í kjölfar niðurstöðu kærunefndar í málefnum nemenda við Háskóla Íslands, dags. 3. júlí 2018, hafi settur deildarforseti tekið málið aftur til meðferðar vegna annmarka á fyrri meðferð þess. Í niðurstöðunni komi fram að setning setts deildarforseta hafi ekki verið andstæð lögum og reglum, og að ekki verði ályktað að hann hafi vegna fyrri aðkomu sinnar að málinu verið vanhæfur til þess að fara með málið.
Með tölvupóstum, dags. 7. og 8. ágúst 2018, til rektors Háskóla Íslands og setts deildarforseta, í kjölfar fyrrgreindrar niðurstöðu kærunefndar í málefnum nemenda, hafi kærandi farið þess á leit að settur deildarforseti viki sæti og að annar aðili ótengdur Umhverfis- og byggingaverkfræðideild og Verkfræði- og náttúruvísindasviði yrði settur í hans stað til þess að afgreiða málið. Settur deildarforseti hafi tekið afstöðu til eigin hæfis eins og kemur fram í bréfi hans til kæranda, dags. 21. ágúst 2018. Þá komi afstaða rektors Háskóla Íslands til hæfis setts deildarforseta fram í bréfi, dags. 22. ágúst 2018, til kæranda. Þar komi m.a. fram að með vísan til þess sem rakið sé í bréfinu þyki honum ekki ástæða til þess að settur deildarforseti víki sæti við meðferð máls hennar.
Þá bendir HÍ á að þegar kærunefnd í málefnum nemenda hafði málið til skoðunar, sem endaði með áliti nr. 2020/5, hafi kærunefndin óskað eftir upplýsingum frá settum deildarforseta, m.a. um hæfi hans. Í svari setts deildarforseta hafi verið vísað til fyrri niðurstöðu kærunefndarinnar um hæfi hans, sem áður hefur verið rakið. Í áliti kærunefndar nr. 2020/5 komi fram að ekki verði séð með hvaða hætti deildarforseti eigi sjálfur sérstaklega og verulegra hagsmuna að gæta af málinu, sbr. 5. tölul. 1. mgr. 3. gr. stjórnsýslulaga, og staðfesti háskólaráð það mat. Þessu til viðbótar bendir HÍ á þá meginreglu íslensks stjórnsýsluréttar að starfsmaður verður ekki talinn vanhæfur til þess að fara með mál af þeirri ástæðu einni að hann hafi áður tekið stjórnvaldsákvörðun í því sem felld hafi verið úr gildi.
HÍ hafnar því ennfremur að deildarforseti Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar hafi verið vanhæfur til meðferðar máls kæranda. Hann hafi enga persónulega hagsmuni haft af málinu eða tengsl við málið. Þá teljist hann ekki aðili að málinu í skilningi 3. gr. stjórnsýslulaga. Vísað sé til þess að deildarforseti hafi vikið sæti sem deildarforseti Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar við meðferð máls kæranda. Kæranda hafi verið tilkynnt um það með bréfi, forseta Verkfræði- og náttúruvísindasviðs, dags. 13. nóvember 2017, sem hafi tekið við málinu sem settur deildarforseti. Í bréfinu komi fram að forseti Verkfræði- og náttúruvísindasviðs hafi óskað eftir afstöðu deildarforseta Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar til eigin hæfis. Í bréfinu hafi jafnframt komið fram að deildarforseti Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar teldi sig ekki vanhæfan til meðferðar málsins en að hann hafi engu að síður talið farsælla að víkja sæti við afgreiðslu málsins. Forseti Verkfræði- og náttúruvísindasviðs hafi fallist á þau sjónarmið og því ekki talið ástæðu til að taka formlega afstöðu til hæfis deildarforseta Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar.
Varðandi málsástæðu kæranda um að hefði deildarforseti Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar verið úrskurðaður vanhæfur til meðferðar málsins þá hefðu allir undirmenn deildar hans, þ.m.t. aðilar í doktorsnefnd og framhaldsnámsnefnd, verið vanhæfir ítrekar HÍ það sem áður hefur komið fram um að ekkert bendi til þess að deildarforseti hafi verið vanhæfur til meðferðar málsins. Auk þess hafi almennt verið talið að starfsmaður verði einungis vanhæfur á grundvelli sjónarmiða um undirmannavanhæfi ef yfirmaður hans eða yfirmenn hjá hlutaðeigandi stofnun eigi verulegra persónulegra hagsmuna að gæta en það eigi ekki við í máli þessu.
IV.
Niðurstaða
Fyrir liggur að sá þáttur málsins er lýtur að rétti kæranda til að endurtaka umrætt miðbikspróf er nú til meðferðar hjá HÍ í kjölfar þess að ákvörðun setts deildarforseta Umhverfis- og byggingarverkfræðideildar, dags. 10. nóvember 2020, var ógilt með úrskurði háskólaráðs og ákveðið að doktorsnefnd skyldi taka á ný afstöðu til þess hvort kæranda yrði heimilað að endurtaka miðbiksprófið. Ágreiningur þessa máls lýtur þannig einvörðungu að þeim kröfum kæranda að skipaður verði nýr prófdómari og að nefndin taki afstöðu til hæfis setts deildarforseta og deildarforseta í málinu og hvort úrskurður rektors eigi að liggja fyrir um hæfi þeirra.
Varðandi kröfu kæranda um skipaður verði nýr prófdómari vísar nefndin til þess að með úrskurði nefndarinnar í máli nr. 1/2020 var lagt fyrir HÍ að skipa prófdómara til að endurmeta miðbikspróf sem kærandi þreytti dagana 19.-23. júní 2017. Í niðurstöðu úrskurðarins er vísað til þess að þar sem kærandi hafi ekki staðist umrætt miðbikspróf, eða framvindupróf, að mati doktorsnefndar ætti kærandi, samkvæmt skýru orðalagi 3. mgr. 21. gr. laga nr. 85/2008, sbr. og 59. gr. reglna fyrir Háskóla Íslands nr. 569/2009, rétt á því að skipaður væri prófdómari til að endurmeta niðurstöðuna. Ekki var fallist á þann rökstuðning HÍ að það fyrirkomulag að fela fjölskipaðri doktorsnefnd, skipaðri sérfræðingum, tryggði í reynd sama rétt og felst í endurmati prófdómara samkvæmt 3. mgr. 21. gr. laga nr. 85/2008.
Líkt og rakið er að framan skipaði forseti Verkfræði- og náttúruvísindasviðs Háskóla Íslands í kjölfar úrskurðar áfrýjunarnefndarinnar prófessor emeritus T.K. prófdómara til að endurmeta umrætt miðbikspróf. Niðurstaða hans lá fyrir 13. ágúst 2020 og var það hans mat að kærandi hefði ekki staðist prófið.
Áfrýjunarnefnd fellst ekki á sjónarmið kæranda um vanhæfi prófdómara og tekur undir þau sjónarmið sem birtast í áliti kærunefndar í málefnum nemenda frá 8. apríl 2021 í máli nr. 2020/5. Miðað við fyrirliggjandi upplýsingar og gögn er að mati áfrýjunarnefndarinnar ekki uppi réttmætur efi um óhlutdrægni prófdómarans og þau tengsl sem kærandi víkur að eru ekki þess eðlis að þau valdi vanhæfi að lögum. Þó prófdómari og leiðbeinandi kæranda, C, hafi átt sameiginlega samstarfsmenn í fræðasamfélaginu og hafi að einhverju leyti tengsl við sömu menntastofnanir, getur áfrýjunarnefndin ekki fallist á að slík tengsl séu á milli þeirra að draga megi óhlutdrægni prófdómarans í efa.
Kærandi telur að óheimilt hafi verið að afhenda prófdómara mat doktorsnefndarinnar á miðbiksprófinu áður en hann lagði sjálfur á það mat. Í ákvæðum laga um háskóla nr. 63/2006, laga um opinbera háskóla nr. 85/2008, reglna fyrir Háskóla Íslands nr. 569/2009 og reglna Verkfræði- og náttúruvísindasviðs um doktorsnám er ekki mælt fyrir um þau gögn sem afhenda skal prófdómara vegna mats hans á miðbiksprófi í doktorsnámi. Áfrýjunarnefndin óskaði sérstaklega eftir nánari upplýsingum frá HÍ um hvort aðrar reglur eða viðmið væru til um slíka afhendingu gagna og fékk þau svör að svo væri ekki. Er þannig ekki við neinar reglur að styðjast við úrlausn á því hvaða gögn hafi verið rétt að afhenda prófdómaranum. Valdsvið nefndarinnar er afmarkað í 3. mgr. 20. gr. laga nr. 63/2006, sbr. 2. mgr. 1. gr. reglna nr. 550/2020 um störf áfrýjunarnefndar í kærumálum háskólanema, og samkvæmt því endurmetur nefndin ekki prófúrlausnir eða faglega niðurstöðu kennara, dómnefnda eða prófdómara. Þar sem engar lagareglur mæla fyrir um þau gögn sem leggja skal fyrir prófdómara og með hliðsjón af valdmörkum nefndarinnar getur nefndin hvorki fullyrt að óheimilt hafi verið að afhenda prófdómara tiltekin gögn né að með því hafi prófdómari ekki metið prófið og gefið einkunn sjálfstætt þannig að brotið hafi verið gegn 59. og 60. gr. reglna fyrir Háskóla Íslands nr. 569/2009.
Kærandi krefst þess að áfrýjunarnefndin taki afstöðu til hæfis setts deildarforseta og deildarforseta við meðferð máls kæranda. Samkvæmt 2. mgr. 20. gr. laga nr. 63/2006, sbr. 3. mgr. 1. gr. reglna nr. 550/2020 um störf áfrýjunarnefndar í kærumálum háskólanema, gilda ákvæði VII. kafla stjórnsýslulaga um málskot til áfrýjunarnefndarinnar. Þá er sérstaklega tekið fram í ákvæðinu að máli háskólanema verði ekki skotið til nefndarinnar nema fyrir liggi endanleg ákvörðun háskóla um rétt eða skyldu nemandans. Í VII. kafla stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er að finna almennar reglur um stjórnsýslukærur. Í 1. mgr. 26. gr. laganna segir að heimilt sé að kæra stjórnvaldsákvörðun til æðra stjórnvalds og í 2. mgr. 26. gr. kemur fram að ákvörðun, sem ekki bindur enda á mál, verði ekki kærð fyrr en málið hefur verið til lykta leitt. Í því felst að svonefndar formákvarðanir, sem teknar eru um meðferð stjórnsýslumáls og fela ekki í sér endalok málsins, verði ekki kærðar fyrr en máli hefur verið ráðið til lykta. Þar sem ákvörðun um hæfi starfsmanns til meðferðar máls telst formákvörðun fellur á þessu stigi utan valdsviðs áfrýjunarnefndarinnar að fjalla um hæfi setts deildarforseta og deildarforseta við meðferð málsins.
Með vísan til alls framangreinds verður að hafna öllum kröfum kæranda.
Ú R S K U R Ð A R O R Ð
Öllum kröfum kæranda er hafnað.
Einar Hugi Bjarnason
Daníel Isebarn Ágústsson Eva Halldórsdóttir