Mál nr. 77/2013, úrskurður 29. nóvember 2013

Mál nr. 77/2013

Hinn 29. nóvember 2013 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli 65/2013 en erindið barst nefndinni 8. nóvember 2013.

Í máli þessu er sótt um að eiginnafnið Elíza (kvk.) verði tekið á mannanafnaskrá. Til þess að það sé heimilt verður nafnið að fullnægja öllum skilyrðum 5. gr. laga um mannannöfn nr. 45/1996. Í 1. mgr. ákvæðisins er kveðið á um að nafn skulu geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli, að nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi og að síðustu að nafnið skuli ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess.

Hér reynir á þriðja skilyrðið, um samræmi við almennar ritreglur íslensks máls. Bókstafurinn z er almennt ekki notaður í íslensku ritmáli. Á þennan rithátt nafnsins er því aðeins heimilt að fallast ef hefð er fyrir honum í skilningi mannanafnalaga. Til skýringar skal tekið fram að hugtakið hefð í mannanafnalögum varðar einkum erlend nöfn frá síðari öldum sem ekki hafa aðlagast ritreglum íslensks máls. Þau eru stundum nefnd ung tökunöfn og koma fyrst fram í íslensku máli árið 1703 þegar manntal á Íslandi var tekið fyrsta sinni. Hins vegar tekur hugtakið hefð einnig til nýrri nafna. Í vafatilvikum styðst túlkun mannanafnanefndar á hugtakinu hefð í 5. og 6. gr. laga nr. 45/1996 m.a. við eftirfarandi vinnulagsreglur sem nefndin setti sér á fundi 14. nóvember 2006 og eru byggðar á greinargerð með frumvarpi að mannanafnalögum og eldri vinnulagsreglum:

1.   Ungt tökunafn telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli ef það fullnægir einhverju eftirfarandi skilyrða:

a.   Það er nú borið af a.m.k. 15 Íslendingum;

b.   Það er nú borið af 10–14 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 30 ára aldri;

c.   Það er nú borið af 5–9 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 60 ára aldri;

d.   Það er nú borið af 1–4 Íslendingum og kemur þegar fyrir í manntalinu 1910;

e.   Það er ekki borið af neinum Íslendingi nú en kemur a.m.k. fyrir í tveimur manntölum frá 1703–1910.

2.   Með Íslendingum er átt við þá sem öðlast hafa íslenskan ríkisborgararétt án umsóknar og eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi.

3.   Tökunafn getur verið hefðað þó að það komi ekki fyrir í manntölum ef það hefur unnið sér menningarhelgi. Nafn telst hafa unnið sér menningarhelgi komi það fyrir í alkunnum ritum, frumsömdum eða þýddum, í nafnmynd sem ekki brýtur í bág við íslenskt málkerfi.

Samkvæmt gögnum sem mannanafnanefnd hefur fengið frá Þjóðskrá er nafnið Elíza (kvk.) skráð í manntali frá 1890. Einnig er það borið af núlifandi Íslendingi. Eru því nægjanlega mörg dæmi skjalfest um notkun nafnsins til þess að telja hefð fyrir rithættinum Elíza. Eiginnafnið Elíza (kvk.) tekur íslenskri beygingu í eignarfalli og telst að öðru leyti uppfylla ákvæði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn.

Úrskurðarorð:

Beiðni um eiginnafnið Elíza (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá.