Nr. 350/2019 - Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 28. ágúst 2019 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 350/2019
í stjórnsýslumálum nr. KNU19070004 og KNU19070005
Beiðni [...], [...] og barna þeirra
um endurupptöku
I. Málsatvik
Þann 26. apríl 2019 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 11. febrúar 2019, um að taka umsóknir [...], fd. [...] og [...], fd. [...] (hér eftir nefnd kærendur) og barna þeirra, [...], fd. [...], [...], fd. [...] og [...], fd. [...], sem öll eru ríkisborgarar Marokkó, um alþjóðlega vernd á Íslandi ekki til efnismeðferðar og endursenda þau til Frakklands. Niðurstaða kærunefndar var birt kærendum þann 29. apríl 2019. Kærendur óskuðu eftir frestun réttaráhrifa á úrskurði kærunefndar þann 6. maí 2019. Beiðni kærenda var synjað af kærunefnd þann 16. maí 2019. Þann 3. júlí 2019 barst kærunefnd endurupptökubeiðni kærenda. Þann 5. júlí sl. bárust kærunefnd jafnframt umbeðnar upplýsingar frá Útlendingastofnun um málsmeðferð í máli kærenda. Kærunefnd bárust frekari gögn frá kæranda þann 24. júlí og 2. ágúst 2019.
II. Málsástæður og rök kærenda
Í beiðni kærenda um endurupptöku er byggt á því að meira en 12 mánuðir séu nú liðnir frá því að umsóknir þeirra um alþjóðlega vernd bárust fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu málsins séu ekki á þeirra ábyrgð, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga. Í ljósi þess að kærendur hafi lagt fram umsóknir sínar á Íslandi þann 22. júní 2018 fara kærendur fram á að kærunefnd endurupptaki mál fjölskyldunnar, felli ákvarðanir Útlendingastofnunar úr gildi og geri stofnuninni að taka umsóknir þeirra til efnismeðferðar á grundvelli 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í þessu sambandi vísa kærendur jafnframt til úrskurðar kærunefndar útlendingamála nr. 580/2017.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Í 1. mgr. 40. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga kemur fram að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hefur samkvæmt umsókn rétt á að fá hér alþjóðlega vernd. Stjórnvöld geta þó, á grundvelli a-, b- og c-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna, synjað því að taka til efnismeðferðar umsókn á grundvelli 40. gr. við þær aðstæður sem tilgreindar eru í umræddum stafliðum.
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Af orðalagi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leiðir að umrætt 12 mánaða tímabil hefst þegar umsækjandi leggur fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá stjórnvöldum. Frá gildistöku laga nr. 80/2016 hefur framkvæmd kærunefnd útlendingamála á ákvæðið með þeim hætti að tímabilinu ljúki þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda er framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis.
Framkvæmd kærunefndar á 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, að því er varðar lok 12 mánaða tímabilsins sem vísað er til í ákvæðinu, hefur verið óbreytt frá gildistöku laga nr. 80/2016 en sambærilegt ákvæði var ekki að finna í eldri lögum. Í fyrstu úrskurðum nefndarinnar þar sem reyndi ákvæðið, nr. 43/2017, 45/2017, 47/2017 og 49/2017 frá 26. janúar 2017, sagði m.a.: „Í ákvæðinu er skýrt að upphaf tímabilsins er þegar umsókn er lögð fram. Í ákvæðinu er aftur á móti ekki vikið að því hvenær tímabilinu lýkur. Í athugasemdum sem fylgdu 36. gr. frumvarps til laga nr. 80/2016 er heldur ekki skýrt nánar hvenær 12 mánaða tímabilinu er ætlað að ljúka að öðru leyti en að þar er tekið dæmi um að undir 2. mgr. 36. gr. laganna falli tilvik þegar afgreiðsla á máli sem fellur undir c-lið 1. mgr. hefur dregist lengur en 12 mánuði og ástæður þess eru ekki á ábyrgð umsækjanda. Kærunefnd útlendingamála telur því að skýra verði ákvæðið í samræmi við orðalag þess og þá á þann veg að þegar stjórnvald hefur mál til meðferðar sé skylt að taka málið til efnismeðferðar ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn barst fyrst íslenskum stjórnvöldum nema tafir á afgreiðslu hennar séu á ábyrgð umsækjanda sjálfs. Kærunefnd telur að fresturinn í 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga byrji að telja þegar kærandi sækir um alþjóðlega vernd og haldi áfram að telja þar til flutningur kæranda til endursendingarlands hefur farið fram enda sé flutningurinn á ábyrgð stjórnvalda. Kærunefnd hefur við þá túlkun einnig tekið mið af tilgangi Dyflinnarsamstarfsins sem vettvangi til að ákveða á skjótan hátt hvaða aðildarríki beri ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd, sbr. m.a. 5. forsendu Dyflinnarreglugerðarinnar.“
Frá því að úrskurðirnir voru kveðnir upp hefur aftur á móti orðið ákveðin þróun sem nær til túlkunar og framkvæmdar á ákvæðum Dyflinnarreglugerðarinnar. Í úrskurði kærunefndar útlendingamála nr. 237/2019 frá 9. maí 2019 var m.a. vísað dóma Evrópudómstólsins í málum C-201/16 Shiri frá 25. október 2017 og C-163/17 Jawo frá 19. mars 2019 varðandi túlkun á 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Var niðurstaða nefndarinnar sú að frestur skv. 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar til að flytja kæranda til viðtökuríkis væri runninn út. Var því ekki heimilt að krefja annað ríki um viðtöku kæranda og c-liður 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga ekki uppfylltur.
Í ljósi þessara breytinga er það mat kærunefndar útlendingamála að sú forsenda sem var byggt á við upphaf framkvæmdar nefndarinnar á 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, að því er varðar Dyflinnarsamstarfið, sé ekki lengur til staðar. Í því ljósi, og að öðru leyti með vísan til reynslu af framkvæmd þessara mála og annarra ytri aðstæðna í starfi nefndarinnar, telur kærunefnd útlendingamála að lok tímabilsins sem vísað er til í 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga skuli vera þegar fyrir liggur endanleg ákvörðun á stjórnsýslustigi vegna þess stjórnsýslumáls sem hófst með framlagningu umsóknar um alþjóðlega vernd, enda er ljóst að sú framkvæmd rúmast innan orðalags ákvæðisins. Kærunefnd telur að þessi breytta framkvæmd eigi við um þau mál sem falla undir a, b, og c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda gerir 2. mgr. 36. gr. laganna ekki greinarmun á þessum flokkum mála og mismunur á framkvæmd að þessu leyti fær ekki stoð í öðrum ákvæðum laga um útlendinga.
Þar sem um er að ræða breytta stjórnsýsluframkvæmd sem kærendum hefur ekki formlega verið leiðbeint um telur kærunefnd þó rétt að kærendur fái að njóta hagræðis af fyrri túlkun nefndarinnar á umræddum frestum. Samkvæmt gögnum málsins sóttu kærendur um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 22. júní 2018 og hafa þau ekki enn yfirgefið landið. Því eru liðnir rúmlega 12 mánuðir frá því að umsóknir kærenda bárust fyrst íslenskum stjórnvöldum. Í upplýsingum sem kærunefnd bárust frá Útlendingastofnun þann 5. júlí sl., varðandi tafir á málsmeðferð og flutningi kærenda, kom fram að þær tafir sem hafi orðið á málinu hafi ekki verið af völdum kærenda. Að mati kærunefndar er því ekkert í málinu sem bendir til þess að kærendur verði taldir bera ábyrgð á töfum á afgreiðslu umsóknarinnar, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Í ljósi alls framangreinds og samfelldrar dvalar kærenda hér á landi síðan kærendur lögðu fram umsókn um alþjóðlega vernd þann 22. júní 2018, er það mat kærunefndar að tilefni sé til þess að fallast á beiðni kærenda um endurupptöku málsins. Það er jafnframt niðurstaða kærunefndar að leggja fyrir Útlendingastofnun að taka umsóknir kærenda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á grundvelli 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Samantekt
Það er niðurstaða kærunefndar að endurupptaka mál kærenda. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál þeirra til efnismeðferðar.
Úrskurðarorð
Fallist er á beiðni kærenda á endurupptöku á málum þeirra.
Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kærenda til efnismeðferðar.
The appellants requests for re-examination of their case is granted.
The Directorate of Immigration shall examine the merits of the applicants application for international protection in Iceland.
Hjörtur Bragi Sverrisson
Anna Tryggvadóttir Þorbjörg Inga Jónsdóttir