Úrskurður nr. 151/2016

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 3. maí 2016 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 151/2016

í stjórnsýslumáli nr. KNU15100030

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Með stjórnsýslukæru, dags. 27. október 2015, kærði[...] , fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) þá ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 30. september 2015, um að synja kæranda um hæli á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 12. gr. f laga um útlendinga nr. 96/2002.

Kærandi krefst þess aðallega að Útlendingastofnun verði gert að taka hælisbeiðni sína til efnislegrar meðferðar líkt og kærandi sé að sækja um hæli frá [...] með vísan til 1. mgr. 46. gr. a sem og 45. gr. laga um útlendinga. Til vara krefst kærandi þess að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 12. gr. f laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 1. mgr. 30. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests, sbr. 3. mgr. 30. gr. sömu laga.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Í gögnum málsins greinir að kærandi hafi komið á lögreglustöðina við Hverfisgötu og sótt um hæli þann 25. maí 2015. Kærandi framvísaði ferðaskilríkjum útgefnum af grískum yfirvöldum við meðferð máls síns hjá Útlendingastofnun. Barst staðfesting á gildi þeirra skilríkja og stöðu kæranda sem flóttamanns á Grikklandi frá grískum yfirvöldum þann 29. september 2015. Þann 30. september 2015 tók Útlendingastofnun ákvörðun um að synja kæranda um hæli sem flóttamanni hér á landi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 12. gr. f laga um útlendinga. Kærandi kærði þá ákvörðun við birtingu þann 27. október 2015. Greinargerð kæranda barst kærunefnd þann 17. nóvember 2015. Þann 22. mars sl. kom kærandi fyrir kærunefnd útlendingamála og gerði grein fyrir máli sínu, sbr. 5. mgr. 3. gr. b laga um útlendinga.

Kæra þessi hefur hlotið hefðbundna málsmeðferð, gagnaöflun er lokið og er málið hér með tekið til úrskurðar.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar var tekið fram að við meðferð máls hafi verið litið til þess hvort kærandi væri í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem haft geti áhrif á niðurstöðu máls hans. Var það niðurstaða stofnunarinnar að kærandi teldist ekki í sérstaklega viðkvæmri stöðu.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að í 1. mgr. 46. gr. laga um útlendinga segir að flóttamaður skv. 44. gr. sem er hér á landi eða kemur hér að landi á samkvæmt umsókn rétt á að fá hér hæli. Þá segir í a-lið 1. mgr. 46. gr. a að með fyrirvara um ákvæði 45. gr. geti stjórnvöld synjað því að taka til efnismeðferðar umsókn skv. 1. mgr. 46. gr. ef umsækjanda hefur verið veitt hæli í öðru ríki.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að í máli þessu liggi fyrir að kæranda hafi verið veitt réttarstaða flóttamanns og dvalarleyfi í Grikklandi. Kæranda hafi því verið veitt vernd skv. A. lið 1. gr. alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, sbr. viðauka við samninginn frá 1967, í öðru ríki.

Kærandi byggði umsókn sína á því að aðstæður hans á Grikklandi er vörðuðu húsnæði, atvinnu og félagslega þjónustu hafi verið svo slæmar að það jafnist á við ómannúðlega og vanvirðandi meðferð í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu og 45. gr. laga um útlendinga. Þá byggi kærandi einnig og á því að hann hafi orðið fyrir miklu áreiti af hálfu Grikkja á meðan hann hafi dvalið þar í landi.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar er vísað til dómaframkvæmdar Mannréttindadómstóls Evrópu um inntak 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Er það lagt til hliðsjónar niðurstöðu að dómstóllinn legði ekki skyldu á aðildarríki að sjá öllum sem dveldu innan lögsögu þeirra fyrir heimili og ekki almenna skyldu á aðildarríki til að veita viðurkenndum flóttamönnum fjárhagsaðstoð í því skyni að gera þeim kleift að viðhalda tilteknum lífskjörum.

Kæranda var vísað frá landi og var réttaráhrifum ekki frestað með vísan til c-liðar 1. mgr. 32. gr laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Kærandi byggir mál sitt á því að þrátt fyrir að hann hafi stöðu flóttamanns á Grikklandi séu aðstæður og aðbúnaður fyrir hann þar í landi svo slæmar að þær teljist sem ómannúðleg og vanvirðandi meðferð í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Kærandi kveðst ekki hafa haft húsnæði og verið án matar dögum saman í Grikklandi. Þar hafi hann heldur ekki fengið viðeigandi heilbrigðisþjónustu og orðið fyrir miklu áreiti. Kærandi byggir á því að íslensk stjórnvöld hafi ekki sent hælisleitendur til Grikklands á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um langa hríð. Sömu mannréttindi eigi að gilda um flóttamenn þar sem staða þeirra sé litlu eða engu betri en hælisleitenda í Grikklandi.

Aukinn flóttamannastraumur og efnahagsþrengingar hafi gert það að verkum að erfitt sé fyrir innflytjendur og flóttamenn að setjast þar að. Handhafar alþjóðlegrar verndar þurfi að keppa við gríska ríkisborgara um þá takmörkuðu þjónustu sem í boði er. Þá hafi skortur á samþættingar- og aðlögunarferlum gert það að verkum að flóttamönnum sé mismunað og það jafnvel útskúfað félagslega og efnahagslega. Þá séu dæmi um að einstaklingar sem hlotið hafi vernd hafi ekki fengið upplýsingar um stöðu sína og leiðbeiningar um hvernig þeir skuli bera sig að við að nýta sér þá þjónustu sem í boði sé. Kærandi styður ofangreindar fullyrðingar við alþjóðlegar skýrslur.

Þá telur kærandi ljóst að Útlendingastofnun hafi metið ástandið í Grikklandi almennt en ekki á einstaklingsgrundvelli, þ.e. út frá málsástæðum kæranda. Ljóst sé að mál kæranda hafi ekki verið skoðað ofan í kjölinn af stofnuninni.

Kærandi byggir jafnframt á því að í alþjóðlegum skýrslum komi fram að ekkert félagslegt húsnæði sé í boði í Grikklandi eða aðrar lausnir eða stuðningsfyrirkomulag. Þá verði flóttamenn oft fyrir mismunun á húsnæðismarkaði, bæði vegna tungumálaörðugleika og vegna þess að þeir hafi ekki aðgang að gögnum sem beðið sé um. Jafnframt sé ljóst að mikið atvinnuleysi ríki á Grikklandi og eigi flóttafólk erfitt með að fá vinnu. Því séu fjölmargir án atvinnu og öryggisnets sem grískir ríkisborgarar hafi umfram flóttafólk. Þá hafi Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna einnig lýst yfir áhyggjum af kynþáttafordómum, útlendingahatri, ofbeldi og öðrum birtingarmyndum mismununar og skorti á umburðarlyndi og telji öryggi hælisleitenda og flóttamanna í Grikklandi ógnað vegna þessa.

Að lokum gerir kærandi þá varakröfu að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Kærandi sé frá [...] og hafi því ekki sömu tækifæri og grískir ríkisborgarar í Grikklandi, þrátt fyrir að réttindi hans séu sambærileg í orði. Kærandi hafi upplifað mikla kynþáttafordóma og óvild í sinn garð. Kæranda telur skilyrði 12. gr. f uppfyllt þar sem stjórnvöld í Grikklandi annað hvort vilji ekki eða geti ekki veitt fólki sem dvelst þar í landi aðstoð eða vernd.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Afmörkun úrlausnarefnis

Útlendingastofnun lagði þann skilning í hælisumsókn kæranda að hann væri að sækja um hæli frá Grikklandi, því ríki sem þegar hafði veitt honum vernd. Í greinargerð kæranda til kærunefndar telur kærandi hins vegar að viðurkenna eigi réttarstöðu hans sem flóttamanns hér á landi og veita honum hæli á Íslandi með vísan til 46. gr. laga um útlendinga. Jafnframt telur kærandi að endursending hans til Grikklands brjóti gegn 45. gr. laga um útlendinga og því sé óheimilt að beita a- eða b-lið 1. mgr. 46. gr. laganna og synja kæranda um efnismeðferð á hælisumsókn sinni frá heimaríki sínu. Því skuli taka umsókn hans til efnismeðferðar líkt og kærandi sé að sækja um hæli frá heimaríki sínu, [...].

Kærunefnd telur að kærandi sé fyrst og fremst að sækja um hæli frá heimaríki sínu [...]. Málsástæður hans gefa þó einnig til kynna að hann sé að sækja um hæli frá Grikklandi, því ríki sem þegar hefur veitt honum vernd. Tekur neðangreind umfjöllun mið af því.

Lagarammi

Í máli þessu gilda ákvæði laga nr. 96/2002 um útlendinga, með síðari breytingum, reglugerð nr. 53/2003 um útlendinga, með áorðnum breytingum, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951 ásamt viðauka við samninginn frá 1967 og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi hafi framvísað ferðaskilríkjum útgefnum af grískum yfirvöldum og grísku dvalarleyfiskorti. Þá liggi einnig fyrir staðfesting grískra yfirvalda á að kærandi hafi sótt um hæli og verið veitt réttarstaða flóttamanns þar í landi. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi hafi sannað hver hann er með fullnægjandi hætti.

Mat á því hvort kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu

Við meðferð máls er litið til þess hvort kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem geti haft áhrif á niðurstöðu máls hans. Með því getur verið átt við hvort kærandi hafi mátt þola pyndingar, hvort kærandi sé barn eða hvort umsókn hans varði börn hans, hvort kynhneigð eða kynferði kæranda geti haft áhrif eða hvort kærandi geti verið ríkisfangslaus. Mat á stöðu kæranda fer ávallt fram og eru þau atriði sem koma til skoðunar ekki tæmandi.

Kærunefndin telur ekkert í gögnum málsins benda til þess að kærandi teljist vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu.

Aðalkrafa kæranda

Kærandi krefst þess aðallega að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hans um hæli sem flóttamaður frá heimaríki sínu, [...], til efnismeðferðar.

Umsókn um hæli frá heimaríki. Ákvæði 45. og 46. gr. a laga um útlendinga

Í 1. mgr. 46. gr. laga um útlendinga kemur fram að flóttamaður skv. 44. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, á samkvæmt umsókn rétt á að fá hér hæli frá heimalandi sínu að uppfylltum ákveðnum skilyrðum. Stjórnvöld geta þó, á grundvelli a-liðar 1. mgr. 46. gr. a, og með fyrirvara um ákvæði 45. gr., synjað því að taka til efnismeðferðar umsókn á grundvelli 46. gr. laganna ef umsækjanda hefur verið veitt hæli í öðru ríki.

Samkvæmt 1. mgr. 45. gr. laga um útlendinga má ekki senda útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir sem gætu leitt til þess að hann skuli teljast flóttamaður eða ef ekki er tryggt að hann verði ekki sendur til slíks svæðis. Samsvarandi verndar skal útlendingur njóta sem vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð.

Útlendingastofnun fjallaði um mál kæranda eins og hann væri einungis að sækja um hæli frá Grikklandi. Kærunefnd telur að Útlendingastofnun hafi einnig borið að fjalla um mál kæranda sem umsókn um hæli frá heimaríki hans. Í ákvörðun sinni fjallar Útlendingastofun hvorki efnislega um hæli né hvort synja eigi umsókn kæranda um efnismeðferð með vísan til 46. gr. a útlendingalaga. Kærunefnd telur að með þessu hafi kærandi ekki fengið fulla og rétta umfjöllun á fyrsta stjórnsýslustigi um atriði sem kunna að hafa veigamikla þýðingu í máli hans. Ljóst er að meginmarkmiðið með kæruheimildum er að tryggja réttaröryggi borgaranna með því að gera þeim kleift að fá umfjöllun um mál sín á tveimur stjórnsýslustigum. Því er það niðurstaða kærunefndar að fella skuli úr gildi ákvörðun Útlendingastofnunar og að stofnuninni skuli gert að taka mál kæranda til löglegrar meðferðar.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er ákvörðun Útlendingastofnunar felld úr gildi og lagt er fyrir stofnunina að taka málið að nýju til meðferðar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 33. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá því að beiðni um það er synjað. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er felld úr gildi. Lagt er fyrir stofnuna að taka mál kæranda fyrir að nýju.

The decision of the Directorate of Immigration is vacated. The Directorate is instructed to reaxmine the appelantˈs case.

Hjörtur Bragi Sverrisson, formaður

Pétur Dam Leifsson Vigdís Þóra Sigfúsdóttir