Mál nr. 89/2015

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 89/2015

Fimmudaginn 18. ágúst 2016

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Rakel Þorsteinsdóttir lögfræðingur, Arnar Kristinsson lögfræðingur og Agnar Bragi Bragason lögfræðingur.

Með kæru, móttekinni þann 22. desember 2015, kærði A, til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 4. desember 2015, um að fella niður rétt hennar til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði samkvæmt 1. mgr. 54. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Þann 1. janúar 2016 tóku gildi lög nr. 85/2015 um úrskurðarnefnd velferðarmála og tók nefndin yfir frá þeim tíma þau mál sem áður voru til meðferðar hjá úrskurðarnefnd atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, þ.m.t. mál kæranda, sbr. 1. gr. laga nr. 85/2015 og 11. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun með umsókn, dags. 11. nóvember 2015.

Með bréfi, dags. 25. nóvember 2015, óskaði Vinnumálastofnun eftir skriflegri afstöðu kæranda á ástæðum uppsagnar hennar hjá B til að hægt væri að meta rétt hennar til atvinnuleysistrygginga. Í bréfinu segir að í fyrirliggjandi vinnuveitendavottorði komi fram að kærandi hafi sagt upp störfum.

Skýringar kæranda bárust með tölvupósti, dags. 26. nóvember 2015, þar sem fram kemur að ástæða uppsagnar hennar hafi verið sú að hún hafi hugsanlega verið komin með vinnu á öðrum vinnustað. Það hafi svo allt verið misskilningur og þegar það hafi komið í ljós að þau vantaði ekki vinnuafl hafi verið búið að þjálfa og ráða aðra manneskju í hennar stað hjá B. Það hafi því ekki verið hægt að draga uppsögnina til baka.

Með bréfi, dags. 4. desember 2015, var kæranda tilkynnt ákvörðun Vinnumálastofnunar þess efnis að umsókn hennar um atvinnuleysisbætur væri samþykkt og útreiknaður bótaréttur hennar væri 99%. Með vísan til starfsloka hennar hjá B væri réttur hennar til atvinnuleysisbóta hins vegar felldur niður í tvo mánuði, á grundvelli 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Kæra barst úrskurðarnefnd atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 22. desember 2015. Með bréfi, dags. 5. janúar 2016, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 4. febrúar 2016. Með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 8. febrúar 2016, var greinargerð Vinnumálastofnunar send kæranda til kynningar. Frekari athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Í kæru til úrskurðarnefndar segir að kærandi sé einstæð móðir sem hafi alltaf unnið 100% vinnu. Hjá B hafi hún hinsvegar einungis verið í u.þ.b. 75% starfi, hafi unnið frá 8 á morgnanna til 11:30 og svo frá 16:15 til 17:30. Þetta hafi ekki verið nægileg vinna fyrir hana. Ástæða uppsagnar hafi verið sú að hún hafi hugsanlega verið búin að fá vinnu hjá öðrum vinnuveitanda, en vegna miskilnings hafi það ekki verið raunin. Búið hafi verið að fá aðra stúlku í þjálfun fyrir fyrra starf kæranda svo ekki hafi verið hægt að draga uppsögnina til baka.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að í 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar segi að sá sem teljist tryggður samkvæmt lögunum en hafi sagt starfi sínu lausu án gildra ástæðna skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur, sbr. þó 4. mgr. Hið sama gildi um þann sem missi starf af ástæðum sem hann eigi sjálfur sök á.

Í greinargerð með frumvarpi því sem orðið hafi að lögum um atvinnuleysistryggingar sé það áréttað að eitt af markmiðum vinnumarkaðskerfisins sé að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks. Með hliðsjón af því sé ekki gefinn kostur á að fólk segi upp starfi sínu til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki uppsögninni í tilvikum þegar annað starf sé ekki í boði. Í athugasemdum við 1. mgr. 54. gr. sé vísað til þágildandi reglugerðar nr. 545/1997 um greiðslu atvinnuleysisbóta þar sem talin séu upp tvenns konar tilvik er heyri til gildra ástæðna fyrir starfslokum. Annað þessara tilvika sé þegar maki hins tryggða hafi hafið störf í öðrum landshluta og fjölskyldan hafi af þeim sökum þurft að flytjast búferlum. Enn fremur segi í greinargerðinni að það væri erfiðleikum bundið að skilgreina nákvæmlega í lögum og reglugerðum hvaða ástæður sem liggi að baki ákvörðun þess að fólk segi störfum sínum lausum séu gildar þar sem ástæður geti verið af margvíslegum toga. Því hafi verið lagt til að lagareglan væri matskennd og Vinnumálastofnun falið að meta atvik og aðstæður hverju sinni. Stofnuninni beri að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.

Tilgangur laga um atvinnuleysistryggingar sé að tryggja þeim, sem tryggðir séu og misst hafi fyrra starf sitt, tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Lögin veiti þeim fjárhagslegt úrræði og það beri að gera ríkar kröfur til þeirra sem segi upp störfum sínum um að hafa til þess gildar ástæður samkvæmt lögunum, enda eigi almennt ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að gegna launuðu starfi. Ljóst sé að kærandi hafi sagt starfi sínu lausu. Ágreiningur snúist um það hvort ástæður kæranda fyrir uppsögn á starfi sínu teljist gildar í skilningi áðurnefnds ákvæðis. Hafi orðalagið „gildar ástæður“ verið túlkað þröngt og hafi fá tilvik verið talin falla þar undir.

Í skýringarbréfi sínu til Vinnumálastofnunar, dags. 26. nóvember 2015, komi fram að kærandi hafi sagt starfi sínu hjá B lausu sökum þess að hún hafi hugsanlega verið komin með annað starf en ekki hafi orðið af þeirri ráðningu vegna misskilnings. Þar sem B hafi þegar ráðið í stöðu kæranda hafi hún ekki getað dregið uppsögn sína til baka.

Það sé mat Vinnumálastofnunar að ástæður kæranda séu ekki gildar, enda verði að gera ríkar kröfur til umsækjenda um atvinnuleysisbætur að þeir tryggi sér annað starf áður en þeir segi upp störfum. Af bæði skýringum kæranda til Vinnumálastofnunar og úrskurðarnefndarinnar sé ljóst að kærandi hafi ekki haft annað starf fast í hendi þegar hún hafi sagt upp starfi sínu hjá B. Kæranda beri því að sæta biðtíma á grundvelli 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Vinnumálastofnun bendi á niðurstöðu úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða í máli nr. 7/2012 er varði sambærilegt tilvik.

Er það mat stofnunarinnar að með vísan til framangreindra sjónarmiða hafi réttilega verið staðið að hinni kærðu ákvörðun.

IV.  Niðurstaða

Kæra í máli þessu lýtur að þeirri ákvörðun Vinnumálastofnunar að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði samkvæmt 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Greinin er svohljóðandi:

„Sá sem telst tryggður samkvæmt lögum þessum en hefur sagt starfi sínu lausu án gildra ástæðna skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur, sbr. þó 4. mgr. Hið sama gildir um þann sem missir starf af ástæðum sem hann á sjálfur sök á.“

Óumdeilt er að kærandi sagði upp starfi sínu hjá B. Ágreiningur máls þessa lýtur hins vegar að því hvort ástæður kæranda fyrir uppsögninni hafi verið gildar í skilningi 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Ekki er nánar tilgreint í lögunum hvaða ástæður teljist vera gildar í skilningi ákvæðisins.

Í athugasemdum við 1. mgr. 54. gr. í frumvarpi til laga um atvinnuleysistryggingar segir meðal annars svo:

„Þannig er undirstrikað það markmið vinnumarkaðskerfisins að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks. Í ljósi þess er ekki gefinn kostur á að fólk segi upp starfi sínu til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki uppsögninni í tilvikum þegar annað starf er ekki í boði.

[…]

Erfitt hefur reynst í framkvæmd að henda reiður á þeim tilvikum sem teljast til gildra ástæðna. Í 7. gr. reglugerðar nr. 545/1997, um greiðslu atvinnuleysisbóta, er sérstaklega fjallað um tvenns konar tilvik sem talin eru heyra til gildra ástæðna fyrir starfslokum. Annar vegar er um að ræða þau tilvik er maki hins tryggða hefur hafið störf í öðrum landshluta og fjölskyldan hefur af þeim sökum þurft að flytja búferlum. Hins vegar eru tilvik þegar uppsögn má rekja til þess að atvinnuleitandi hafi sagt upp störfum af heilsufarsástæðum en er að öðru leyti vinnufær. Er þá gert að skilyrði að vinnuveitanda hans hafi mátt vera kunnugt um þessar ástæður áður en launamaðurinn lét af störfum. Nefndin er fjallaði um efni laga um atvinnuleysistryggingar fjallaði um þetta atriði og komst að þeirri niðurstöðu að það væri erfiðleikum bundið að takmarka þau tilvik sem gætu talist til gildra ástæðna í lögum og reglugerðum þar sem ástæður þess að fólk segir störfum sínum lausum eða missir þau geta verið af margvíslegum toga. Er því lagt til að lagaregla þessi verði áfram matskennd og Vinnumálastofnun þar með falið að meta hvernig atvik og aðstæður þess máls er fyrir henni liggur falla að umræddri reglu. Stofnuninni ber því að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.“

Úrskurðarnefnd velferðarmála telur að ráða megi af framangreindu að almennt beri að gera nokkuð ríkar kröfur til atvinnuleitanda þegar metið er hvort ástæður fyrir uppsögn séu gildar samkvæmt 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Að sögn kæranda var ástæða uppsagnar hennar hjá B sú að hún hafi hugsanlega verið komin með vinnu hjá öðrum vinnuveitanda en vegna misskilnings hafi það ekki verið raunin. Úrskurðarnefnd velferðarmála telur að af skýringum kæranda verði ráðið að hún hafi ekki verið búin að tryggja sér starf hjá öðru fyrirtæki þegar hún sagði upp starfi sínu hjá B. Í ljósi þess eru ástæður kæranda fyrir uppsögn á starfi sínu ekki gildar í skilningi 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar að mati nefndarinnar. Ákvörðun Vinnumálastofnunar, um að fella niður rétt hennar til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði samkvæmt 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, er því staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 4. desember 2015, í máli A, um að fella niður rétt hennar til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði samkvæmt 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Rakel Þorsteinsdóttir