Mál nr. 103/2013
Úrskurður
Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða 30. apríl 2014 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A, nr. 103/2013.
1. Málsatvik og kæruefni
Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 6. ágúst 2013, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum 31. júlí 2013 fjallað um rétt hennar til greiðslu atvinnuleysisbóta. Tekin hefði verið sú ákvörðun að fella niður greiðslur atvinnuleysisbóta til hennar frá og með 31. júlí 2013 í tvo mánuði, sem ella hefðu verið greiddar atvinnuleysisbætur fyrir með vísan til 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kæranda var jafnframt í sama bréfi tilkynnt að hún hefði fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur sem henni bæri að endurgreiða skv. 2. mgr. 39. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Í samskiptasögu Vinnumálastofnunar kemur fram að skuld kæranda við Vinnumálastofnun hafi verið 50.809 kr. Kærandi vildi ekki una ákvörðuninni og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með bréfi, dags. 17. september 2013. Vinnumálastofnun telur að staðfesta beri hina kærðu ákvörðun.
Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur 13. september 2012. Henni var tilkynnt með bréfi, dags. 9. júlí 2013, að við samkeyrslu gagnagrunna Vinnumálastofnunar og ríkisskattstjóra hafi komið fram upplýsingar um ótilkynntar tekjur á kæranda frá Lífeyrissjóði verzlunarmanna fyrir aprílmánuð, samtals að fjárhæð 87.980 kr. Óskað var skriflegra skýringa á þessum ótilkynntu tekjum frá kæranda, en engar skýringar bárust frá henni.
Fram kemur í gögnum málsins að kærandi hafi mætt 23. ágúst 2013 í viðtal hjá atvinnuráðgjafa STARF til að afla sér upplýsinga um viðurlagaákvörðunina frá 31. júlí 2013. Í kjölfar þess sendi sami ráðgjafi erindi til Vinnumálastofnunar, dags. 27. ágúst 2013, vegna málsins en því fylgdi tilkynning um tekjur, dags. 10. júlí 2013, þar sem kærandi áætlaði sér 86.328 kr. í makalífeyri í hverjum mánuði frá Lífeyrissjóði verzlunarmanna. Sú orðsending fylgdi að mágkona kæranda hafi komið með þessi gögn og að gögnin hafi verið send þegar í júlí frá endurskoðanda. Kærandi hafi lítinn íslenskuskilning og beri sig ekki eftir aðstoð.
Mál kæranda var í kjölfar framangreinds tekið til nýrrar meðferðar í samræmi við 24. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, og var fyrri ákvörðun stofnunarinnar staðfest.
Af hálfu kæranda kemur fram að hún sé illa talandi og ólæs á íslensku. Hún hafi leitast við að gefa réttar og sannar upplýsingar en hafi gleymt að gefa upp tekjur frá Lífeyrissjóði verzlunarmanna. Vinnumálastofnun hafi mátt vita af þessum tekjum þar sem hún hafi gefið þær upp áður.
Í greinargerð sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 18. desember 2013, vísar Vinnumálastofnun til þess að lög um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna og sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir.
Bent er á að ákvörðun um að fella niður rétt til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, sé tekin á grundvelli 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Á þeim sem fái atvinnuleysisbætur frá Vinnumálastofnun hvíli rík skylda til að sjá til þess að stofnunin hafi réttar upplýsingar um hagi viðkomandi, sér í lagi þær upplýsingar sem geti ákvarðað rétt aðila til atvinnuleysisbóta. Í lögum um atvinnuleysistryggingar sé að finna ákvæði þar sem þessi skylda sé ítrekuð. Í 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé skýrt tekið fram að sá sem teljist tryggður á grundvelli laganna skuli upplýsa Vinnumálastofnun um allar breytingar sem kunni að verða á högum hans á þeim tíma er hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða annað það sem kunni að hafa áhrif á rétt hans.
Í 2. mgr. 14. gr. laganna sé einnig mælt fyrir um þessa upplýsingaskyldu umsækjenda um atvinnuleysisbætur. Þar komi fram að atvinnuleitanda beri án ástæðulauss dráttar að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunni að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum. Í athugasemdum með frumvarpi því sem varð að lögum nr. 37/2009 segi meðal annars að „láti atvinnuleitandi hjá líða að veita Vinnumálastofnun þessar upplýsingar sem og í þeim tilvikum þegar rangar upplýsingar eru gefnar kemur til álita að beita viðurlögum skv. 59. gr. laganna“.
Af þessum ákvæðum sé ljóst að hinum tryggða beri að tilkynna fyrirfram um tekjur til stofnunarinnar. Á heimasíðu Vinnumálastofnunar sé að finna greinargóðar leiðbeiningar um tilkynningu um tekjur og að auki sé farið ítarlega yfir þær reglur á kynningarfundum stofnunarinnar.
Í kjölfar samkeyrslu Vinnumálastofnunar við gagnagrunn ríkisskattstjóra hafi komið fram upplýsingar um ótilkynntar tekjur hjá kæranda í apríl 2013. Þá hafi einnig komið í ljós að kærandi hafi haft ótilkynntar tekjur í maí og júní 2013. Kærandi hafi í framhaldinu skilað tilkynningu um tekjur. Kærandi hafi því fyrst tilkynnt Vinnumálastofnun um tekjur sínar frá Lífeyrissjóði verzlunarmanna með tilkynningu um tekjur sem hafi borist 27. ágúst 2013 eftir að í ljós hafi komið við samkeyrslu gagnagrunna Vinnumálastofnunar og ríkisskattstjóra að kærandi hafi haft ótilkynntar tekjur samhliða greiðslum atvinnuleysisbóta. Greiðslur í formi makalífeyris skuli koma til frádráttar á greiðslum atvinnuleysisbóta í samræmi við 36. gr. laga um atvinnuleysisbætur. Kærandi hafi því borið að upplýsa Vinnumálastofnun um greiðslur sína frá Lífeyrissjóði verzlunarmanna.
Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 2. janúar 2014, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 16. janúar 2014. Engar athugasemdir bárust frá kæranda.
2. Niðurstaða
Í máli þessi liggur fyrir að kærandi sem þáði greiðslur atvinnuleysisbóta tilkynnti Vinnumálastofnun ekki um tekjur sem hún hafði frá Lífeyrissjóði verzlunarmanna fyrr en eftir samkeyrslu gagnagrunna Vinnumálastofnunar og ríkisskattstjóra. Samkvæmt 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar skal sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. 14. gr. eða um annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla laganna fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama á við þegar hinn tryggði hefur látið hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögunum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum, sbr. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr.
Þar sem kærandi lét hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um lífeyrisgreiðslur sínar er það mat úrskurðarnefndarinnar að háttsemi hennar falli undir framangreint ákvæði 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar um tilkynningarskyldu á breytingu á högum sem hefur áhrif á rétt samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar. Hin kærða ákvörðun er staðfest.
Úrskurðarorð
Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 31. júlí 2013 í máli A um niðurfellingu bótaréttar hennar í tvo mánuði og innheimtu ofgreiddra atvinnuleysisbóta er staðfest.
Brynhildur Georgsdóttir, formaður
Hulda Rós Rúriksdóttir
Helgi Áss Grétarsson