27. október 2016

Úrskurður nr. 397/2016

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 27. október 2016 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 397/2016

í stjórnsýslumáli nr. KNU16050003

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 3. maí 2016 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefnd kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 29. apríl 2016, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hennar um hæli á Íslandi og endursenda hana til Þýskalands. Eiginmaður kæranda, sonur hennar, tengdadóttir og þrjú barnabörn kæranda kærðu einnig þann sama dag ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum þeirra.

Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hennar um hæli til efnislegrar meðferðar, sbr. 2. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga nr. 96/2002, sbr. 1. mgr. 17. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin).

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 1. mgr. 30. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests, sbr. 3. mgr. 30. gr. sömu laga.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um hæli á Íslandi þann 22. desember 2015 ásamt eiginmanni sínum, syni, tengdadóttur og þremur börnum þeirra. Leit að fingraförum kæranda í svokölluðum Eurodac gagnagrunni, þann 23. desember 2015, skilaði engum niðurstöðum. Þann 7. janúar 2016 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hennar um hæli beint til yfirvalda í Þýskalandi, sbr. 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Þann 18. janúar 2016 barst svar frá þýskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 29. apríl 2016 að taka ekki umsókn kæranda um hæli hér á landi til efnismeðferðar og að hún skyldi endursend til Þýskalands. Kærandi kærði ákvörðunina við birtingu þann 3. maí 2016 til kærunefndar útlendingamála auk þess að óska eftir frestun réttaráhrifa á hinni kærðu ákvörðun á meðan mál hennar væri til meðferðar. Fallist var á frestun réttaráhrifa á meðan málið væri til kærumeðferðar með bréfi kærunefndar, dags. 3. maí 2016. Greinargerð kæranda barst kærunefnd 31. maí 2016 ásamt fylgigögnum. Kærandi kom í viðtal hjá kærunefnd útlendingamála þann 30. ágúst 2016 og gerði grein fyrir máli sínu, sbr. 5. mgr. 3. gr. b laga um útlendinga. Viðstaddir voru talsmaður kæranda og túlkur.

Kæra þessi hefur hlotið hefðbundna málsmeðferð, gagnaöflun er lokið og er málið hér með tekið til úrskurðar.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að hælisumsókn kæranda yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og hún skyldi endursend til Þýskalands. Lagt var til grundvallar að Þýskaland virði ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu og flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna, þar með talið bann við endursendingu til ríkis þar sem líf og frelsi kæranda kynni að vera í hættu (non-refoulement). Því fæli flutningur kæranda til Þýskalands ekki í sér brot gegn 1. mgr. 45. gr. laga um útlendinga. Þá var talið að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga. Aðstæður kæranda féllu ekki undir 16. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og væru ekki slíkar að ástæða væri til að beita 1. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar í málinu.

Í greinargerð kæranda til Útlendingastofnunar hafi verið á því byggt að kæranda og fjölskyldu hennar hafi ekki verið gerð grein fyrir afleiðingum þess að þau voru látin gefa afrit af fingraförum sínum við komuna til Þýskalands. Um svo alvarlegan galla á framkvæmd þýskra yfirvalda sé að ræða að íslenskum stjórnvöldum beri að taka mál kæranda til efnismeðferðar á grundvelli 2. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga. Í ákvörðun Útlendingastofnunar segir að það sé mat stofnunarinnar, að gættum þeim skýrslum og gögnum sem liggi fyrir um aðstæður hælisleitenda og málsmeðferð í Þýskalandi, að ekki þyki varhugavert að senda kæranda til Þýskalands. Þó hún hafi ekki ætlað að sækja um hæli þar í landi bendi Eurodac skýrsla eiginmanns hennar til þess að svo hafi verið. Jafnframt liggi fyrir frásögn kæranda þess efnis að hún hafi dvalið í móttökumiðstöð fyrir hælisleitendur í Þýskalandi.

Varðandi þá málsástæðu kæranda að hælisleitendur eigi takmarkaða möguleika á lögfræðiaðstoð við hælismál sitt í Þýskalandi kemur fram í ákvörðuninni að skv. 15. gr. tilskipunar ráðsins nr. 2005/85/EC skuli aðildarríkin tryggja að umsækjendur um vernd geti fengið aðstoð lögfræðings á eigin kostnað. Hafi þeir fengið neikvæða niðurstöðu skulu ríkin tryggja að aðstoðin sé ókeypis. Í skýrslum um málsmeðferð í Þýskalandi komi fram að þýsk yfirvöld virðist uppfylla þessar skyldur.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 12. febrúar 2016 hafi kærandi sagst ekki hafa sótt um hæli í Þýskalandi. Fingraför hennar og fjölskyldu hennar hafi verið tekin af þeim við komuna þangað en þeim hafi verið tjáð að tilgangur þess hafi verið að telja það fólk sem kæmi til landsins.

Í greinargerð kæranda er dómur fransks dómstóls rakinn þar sem talið hafi verið að um formgalla væri að ræða á ákvörðun franskra stjórnvalda um endursendingu hælisleitanda til Ítalíu á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar þar sem hælisleitandanum hafði ekki verið veittar viðeigandi upplýsingar þegar hann hafi heimilað töku fingrafara sinna. Krafa um slíkt sé gerð í 1. mgr. 29. gr. reglugerðar nr. 603/2013/ESB og 4. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en í ákvæði 1. mgr. 29. gr. segi að veita skuli viðkomandi upplýsingar um tilgang og afleiðingar fingrafaratöku á einföldu og skýru máli sem viðkomandi skilur. Ljóst sé að kæranda og fjölskyldu hennar hafi hvorki verið gerð grein fyrir raunverulegum tilgangi fingrafaratöku þeirra né afleiðingum hennar. Kærandi telji að um svo alvarlegan galla á framkvæmd þýskra stjórnvalda sé að ræða að íslenskum stjórnvöldum beri að taka mál hennar til efnismeðferðar á grundvelli 2. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga.

Í greinargerð kæranda kemur fram að álag sé á hæliskerfi Þýskalands í ljósi aukningar hælisumsókna þar í landi. Þýskaland sé meðal þeirra Evrópulanda sem taki við hvað flestum hælisleitendum. Móttökumiðstöðvar séu mjög fjölmennar og jafnvel yfirfullar. Ekki fáist fjármunir til þess að veita hælisleitendum viðeigandi þjónustu auk þess sem engar samræmdar reglur séu um aðbúnað fólks í slíkum miðstöðvum. Oft sé aðbúnaður ekki eins og best verði á kosið, t.d. varðandi hreinlæti. Þrátt fyrir að nýleg löggjöf í Þýskalandi hafi rýmkað möguleika hælisleitenda til atvinnu sé raunveruleikinn annar í framkvæmd.

Hælisleitendur í Þýskalandi njóti takmarkaðrar lögfræðiaðstoðar við hælismál sitt. Þeir hafi ekki sjálfkrafa aðgang að lögfræðiaðstoð heldur sinni góðgerðarfélög og frjáls félagasamtök slíkri þjónustu, en það sé bundið við ákveðin svæði í Þýskalandi og standi ekki alltaf til boða. Ekkert kerfi sé til staðar sem tryggi hælisleitendum aðgang að lögfræðiaðstoð áður en hælisviðtal fari fram. Hælisleitendur verði að greiða sjálfir fyrir lögfræðiþjónustu á fyrsta stjórnsýslustigi. Fari þeir með málið fyrir dómstóla geti þeir sótt um gjafsókn og hvort fallist verði á slíka beiðni velti á því hversu líklegt dómstólnum þyki að fallist verði á hælisumsóknina, en sami dómstóll taki ákvörðun um gjafsókn og dæmi í hælismálinu. Eins og þetta fyrirkomulag um réttaraðstoð sé þá virðist möguleiki hælisleitenda á að gæta réttinda sinna takmarkaður.

Kærandi kveðst hafa dvalið í flóttamannabúðum fyrir hælisleitendur í Þýskalandi með fjölskyldu sinni þar sem allir hafi sofið saman í stórum sal. Snyrtiaðstaðan hafi verið ósnyrtileg og hreinlæti ekki gott. Þá tíu daga sem þau hafi dvalið í Þýskalandi hafi þau dvalið í tveimur flóttamannabúðum. Ljóst sé að við endurkomu þeirra til Þýskalands taki við langt umsóknarferli með tilheyrandi óvissu og öryggisleysi. Hvorki kærandi né fjölskylda hennar geti bjargað sér á ensku eða öðru tungumáli en móðurmáli sínu auk þess sem þau séu ólæs og óskrifandi. Sú staðreynd geri þau sérstaklega berskjölduð og beri að taka tillit til þess við heildarmat á kæru þeirra.

Í greinargerð kæranda og fjölskyldu hennar kemur fram að fjölskyldan hafi gengið í gegnum erfiðleika undanfarið. Fjölskyldan hafi verið tvo mánuði á ferðalagi frá [...] til Íslands og hafi það tekið mikið á alla meðlimi fjölskyldunnar. Meðal annars hafi kærandi fótbrotnað á leiðinni og einn smyglaranna sem flutti þau hafi búið um brotið. [...].

Í málinu liggi fyrir sálfræðimat á andlegu ástandi sonar kæranda og tengdadóttur og sé það rakið í greinargerð sem skilað hafi verið inn til kærunefndar fyrir alla fjölskylduna. Jafnframt er í greinargerð kæranda fjallað um líkamlegt og andlegt ástand kæranda og eiginmanns hennar, en þau séu orðin öldruð og kærandi líkamlega veik. Meðal annars kemur fram að kærandi sé með verk í augum, eigi erfitt með svefn, og minni hennar sé orðið lélegt. Hún sé [...] og eigi erfitt með að einbeita sér.

Þá er í greinargerð kæranda og fjölskyldu hennar fjallað ítarlega um börn sem hælisleitendur en með kæranda í för eru meðal annars þrjú barnabörn hennar. Jafnframt er fjallað um ástand og stöðu barnanna og þeirra atvika sem þau hafi upplifað undanfarið.

Fjallað er um hugtakið viðkvæmur einstaklingur eða hópur í greinargerð kæranda. Meðal annars er vísað til frumvarps til nýrra laga um útlendinga varðandi skilgreiningu á einstaklingum í sérstaklega viðkvæmri stöðu. Ljóst sé að kærandi og fjölskylda hennar séu einstaklingar í viðkvæmri stöðu. Fjölskyldan samanstandi af henni, eiginmanni hennar, syni, tengdadóttur og þremur ólögráða börnum þeirra. Sonur hennar og tengdadóttir glími við andleg veikindi og kærandi og eiginmaður hennar séu veikburða og illa á sig komin andlega og líkamlega.

Því til viðbótar byggir kærandi mál sitt á því að með ákvörðun sinni hafi Útlendingastofnun brotið gegn rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 þar sem ákvörðunin hafi verið tekin á grundvelli ófullnægjandi upplýsinga. Gerðar séu athugasemdir við að í ákvörðun Útlendingastofnunar hafi mikil áhersla verið lögð á að hæliskerfið í Þýskalandi tryggi almennt aðstæður og málsmeðferð hælisleitenda í samræmi við alþjóðlegar og evrópskar skuldbindingar á kostnað einstaklingsbundins mats á stöðu kæranda og afleiðinga fyrir þau persónulega að vera send á milli landa eftir allt sem á undan sé gengið. Þessi áhersla sé ekki í samræmi við þau opinberu gögn sem íslensk stjórnvöld hafi sjálf gefið út, t.d. skýrslu innanríkisráðuneytisins um endursendingar til Ítalíu. Aðstæður fjölskyldunnar séu sérstakar og stjórnvöldum beri lagaleg skylda til að taka tillit til allra þátta málsins, þ.m.t. líkamlegra og andlegra áhrifa, aldurs, heilsufars og almenns varnarleysis kæranda. Slíkt mat hafi ekki farið fram hjá Útlendingastofnun.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

1. Afmörkun úrlausnarefnis

Fyrir liggur í máli þessu að þýsk stjórnvöld hafa samþykkt viðtöku á kæranda á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar.

Úrlausnarefni kærumáls þessa er að skera úr um hvort rétt sé að taka ekki umsókn kæranda um hæli til efnismeðferðar og vísa henni til Þýskalands.

2. Lagarammi

Í máli þessu gilda aðallega ákvæði laga um útlendinga nr. 96/2002, með síðari breytingum, ákvæði reglugerðar nr. 53/2003 um útlendinga, með áorðnum breytingum og ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Auk þess ber að taka mið af ákvæðum Dyflinnarreglugerðarinnar en Ísland skuldbatt sig til að fylgja henni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um hæli sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla hennar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á hælisumsókn. Jafnframt ber að líta til annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Í d-lið 1. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga kemur fram að stjórnvöld geti, með fyrirvara um ákvæði 45. gr. laganna, synjað að taka til efnismeðferðar hælisumsókn ef krefja megi annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda (Dyflinnarmál). Þó kemur fram í 2. mgr. 46. gr. a sömu laga að ekki skuli endursenda flóttamann til annars ríkis hafi hann slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða sérstakar ástæður mæli annars með því. Samkvæmt 1. mgr. 45. gr. laga um útlendinga má heldur ekki senda útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir sem gætu leitt til þess að hann skuli teljast flóttamaður eða ef ekki er tryggt að hann verði ekki sendur til slíks svæðis. Samsvarandi verndar skal útlendingur njóta sem vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Við mat á því hvort beita skuli þessum ákvæðum í Dyflinnarmálum þarf einkum að kanna hvort aðstæður hælisleitenda í því ríki, sem endursenda á hælisleitanda til samkvæmt Dyflinnarreglugerðinni, kunni að brjóta gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Sé svo er óheimilt að senda hælisleitandann þangað og skal þá taka hælisumsókn viðkomandi til efnismeðferðar hér, sbr. einnig undanþágureglu 1. mgr. 17. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Eftir atvikum þarf enn fremur að skoða hvort slíkur ágalli sé á málsmeðferð þess ríkis, sem endursenda á til, að það brjóti í bága við 13. gr. mannréttindasáttmálans.

3. Aðstæður og málsmeðferð í Þýskalandi

Samkvæmt framkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu getur sú staða komið upp að óheimilt sé að endursenda hælisleitendur til einstakra ríkja vegna ástands í viðkomandi móttökuríki. Aðildarríki mannréttindasáttmálans verða að vera meðvituð um alvarlega galla sem kunna að vera á meðferð hælisumsókna eða móttöku hælisleitenda í því aðildarríki sem endursenda skal til á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Verður því að skoða aðstæður hælisleitenda og málsmeðferð í Þýskalandi.

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Þýskalandi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

Asylum Information Database, Country Report: Germany (European Council on Refugees and Exiles, nóvember 2015)
Report by Nils Muižnieks Commissioner for Human Rights of the Council Of Europe Following his Visit to Germany on 24th April and from 4 to 8 May 2015 (Council of Europe: Commissioner for Human Rights, 1. október 2015)
Reception of female refugees and asylum seekers in the EU: Case study Germany (Directorate-General for Internal Policies, Policy Department C: Citizens‘ rights and Constitutional Affairs, European Parliament, febrúar 2016)
Germany 2015 Human Rights Report (United States Department of State, 13. apríl 2016)
Amnesty International Report 2014/15 - Germany (Amnesty International, 25. febrúar 2015)
Freedom in the world 2015 – Germany (Freedom House, 15. apríl 2015)

Upplýsingar af heimasíðu sem þýska útlendingastofnunin heldur úti: www.bundesregierung.de, Bundesamt für Migration und Flüchtlinge.

Kærandi ber fyrir sig að ekki hafi verið rétt staðið að töku fingrafara hennar og fjölskyldu hennar í Þýskalandi. Hún kveður þau ekki hafa sótt um hæli þar í landi og að þeim hafi verið tjáð að tilgangur þess að taka fingraför þeirra hafi verið sá að telja það fólk sem kæmi til Þýskalands. Kærandi hefur engin gögn lagt fram sem leiða líkur að þessum staðhæfingum. Afstaða kærunefndar útlendingamála er sú að ekki skipti máli, í þessu sambandi, hvernig staðið var að töku fingrafara og skráningu kæranda í viðtökuríkinu þar sem það er ekki til þess fallið að hafa áhrif á efnislega niðurstöðu þessa kærumáls. Fyrir liggur að þýsk stjórnvöld hafa fallist á að taka við kæranda á grundvelli b-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar sem mælir fyrir um skyldu ríkis til að taka aftur við hælisleitanda sem sótt hefur um hæli í því ríki. Þá bendir framburður kæranda í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 12. febrúar 2016 til þess að kærandi og fjölskylda hennar hafi dvalið í búðum fyrir flóttamenn í Þýskalandi þann tíma sem þau voru þar í landi. Jafnframt benda gögn er varða málsmeðferð þýskra stjórnvalda til þess að henni ætti að standa viðeigandi réttarúrræði til boða varðandi mál sitt þar í landi og að henni séu tryggð úrræði til að leita réttar síns.

Samkvæmt ofangreindum gögnum um aðstæður í Þýskalandi má sjá að hælisleitendur þar í landi eiga rétt á húsnæði á meðan hælisumsókn þeirra er í vinnslu hjá stjórnvöldum. Það er hins vegar ekki skylda samkvæmt þýskum lögum að hafa sérstaka gistiaðstöðu fyrir fjölskyldur og aðra viðkvæma hópa. Þó hefur það verið stefnan í allnokkrum móttökumiðstöðvum landsins að hýsa fjölskyldur í sér álmum, en það hefur ekki alltaf verið hægt að tryggja slíka ráðstöfun vegna mikils fjölda hælisleitenda í Þýskalandi. Þá er af gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér ljóst að þýsk stjórnvöld uppfylli skyldur sínar varðandi lögfræðiaðstoð við hælisleitendur skv. tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 32/2013 um málsmeðferð við veitingu og afturköllun alþjóðlegrar verndar, sbr. 19. og 20. gr. hennar.

Í greinargerð kæranda er fjallað um heilsu og líkamlegt ástand kæranda og eiginmanns hennar en þau séu orðin öldruð og kærandi líkamlega veik. Kærunefnd hefur farið yfir öll gögn sem liggja fyrir í máli kæranda. Í fyrrgreindum skýrslum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað hælisleitenda í Þýskalandi kemur fram að hælisleitendum þar í landi er tryggður aðgangur að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu í þýskum lögum, sbr. m.a. skýrsla Asylum Information Database, Country Report: Germany (European Council on Refugees and Exiles, nóvember 2015). Þá stendur hælisleitendum sem hafa orðið fyrir einhverskonar áfalli og fórnarlömbum pyndinga almennt til boða sérstök þjónusta hjá ákveðnum sérhæfðum læknum, meðferðaraðilum og stofnunum. Þó svo að mikið álag sé á hæliskerfi Þýskalands um þessar mundir telur kærunefnd ekki forsendur til annars, í ljósi þeirra upplýsinga sem liggja fyrir um aðstæður í Þýskalandi, en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi og fjölskylda hennar geti leitað sér heilbrigðisþjónustu við hæfi þar í landi. Það er því mat kærunefndar í ljósi þeirra upplýsinga sem liggja fyrir um aðstæður og þjónustu við hælisleitendur í Þýskalandi og að teknu sérstöku tilliti til stöðu fjölskyldunnar í heild, þar á meðal í ljósi andlegrar og líkamlegrar heilsu fjölskyldumeðlima, að endursending þeirra til Þýskaland sé ekki í andstöðu við 45. gr. laga um útlendinga.

Athugun kærunefndar á aðstæðum hælisleitenda í Þýskalandi hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði hælisleitenda þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending kæranda til Þýskalands brjóti í bága við 1. mgr. 45. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, verði hún send þangað. Þá benda öll gögn til þess að kæranda séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Þýskalandi bæði fyrir landsrétti og fyrir

Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Ennfremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu hælisleitenda til Þýskalands á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.

4. Sérstök tengsl við landið eða aðrar sérstakar ástæður skv. 2. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 12. febrúar 2016 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga.

Líkt og áður hefur komið fram er í greinargerð kæranda fjallað um heilsu kæranda og eiginmanns hennar. Það er mat kærunefndar, að teknu tilliti til allra upplýsinga sem liggja fyrir um aðstæður kæranda og eiginmanns hennar, að staða þeirra sé ekki slík að sérstakar ástæður séu fyrir hendi þannig að taka beri mál þeirra til efnismeðferðar á grundvelli sérstakra ástæðna skv. 2. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga. Eins og áður sagði þá er það mat kærunefndar í ljósi þeirra gagna sem liggja fyrir um aðstæður í Þýskalandi að kærandi og eiginmaður hennar geti leitað sér aðstoðar þýskra stjórnvalda varðandi heilsufarsvandamál sín. Þá stendur hælisleitendum í Þýskalandi, sem hafa orðið fyrir áföllum, almennt til boða sérstök þjónusta hjá ákveðnum sérhæfðum læknum, meðferðaraðilum og stofnunum. Gögn málsins benda ekki til þess að aðstæður hennar séu að öðru leyti svo sérstakar að ákvæði 2. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga eigi við. Verður því ekki talið að ástæða sé til að taka mál kæranda til efnismeðferðar á grundvelli sérstakra tengsla við Ísland eða annarra sérstakra ástæðna, sbr. framangreint ákvæði.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar er fjallað um fyrri hluta 2. mgr. 46. gr. a sem lítur að tengslum kæranda við Ísland. Engin bein umfjöllun er hins vegar um síðari hluta málsgreinarinnar er lítur að öðrum sérstökum ástæðum sem kunna að kalla á að íslensk stjórnvöld taki mál kæranda til efnismeðferðar. Kærunefnd hefur litið til þess að þrátt fyrir þennan annmarka fjallar ákvörðunin um þær ástæður sem gætu leitt til þess að mál yrði tekið til efnismeðferðar þó svo að stofnunin vísi ekki beint til síðari hluta 2. mgr. 46. gr. a. Kærunefnd telur því að þessi ágalli sé ekki svo verulegur að vísa beri málinu til nýrrar meðferðar hjá Útlendingastofnun eins og hér stendur sérstaklega á.

5. Rannsókn Útlendingastofnunar

Í greinargerð kæranda er á því byggt að með ákvörðun sinni hafi Útlendingastofnun brotið gegn rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 þar sem ákvörðunin hafi verið tekin á grundvelli ófullnægjandi upplýsinga. Mikil áhersla hafi verið á að hæliskerfið í Þýskalandi tryggi almennt aðstæður og málsmeðferð hælisleitenda í samræmi við alþjóðlegar og evrópskar skuldbindingar á kostnað einstaklingsbundins mats á stöðu kæranda og fjölskyldu hans. Aðstæður fjölskyldunnar séu sérstakar og stjórnvöldum beri lagaleg skylda til að taka tillit til allra þátta málsins. Slíkt mat hafi ekki farið fram hjá Útlendingastofnun.

Samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga skal stjórnvald sjá til þess, að mál sé nægjanlega upplýst áður en ákvörðun er tekin í því og afla í því skyni nauðsynlegra upplýsinga. Mál telst nægilega rannsakað þegar þeirra upplýsinga hefur verið aflað sem nauðsynlegar eru til þess að hægt sé að taka efnislega rétta ákvörðun í málinu. Um frekari afmörkun á hversu ítarlega beri að rannsaka mál, ber m.a. að líta til þess hversu mikilvægt það er. Því tilfinnanlegri eða meira íþyngjandi sem stjórnvaldsákvörðun er, þeim mun strangari kröfur verður að gera til rannsóknar á þeim atvikum sem leiða til niðurstöðunnar. Markmið rannsóknarreglunnar er að tryggja að stjórnvaldsákvarðanir verði bæði löglegar og réttar. Í þeim tilvikum þegar ákvörðun stjórnvalds byggist á mati verður að afla þeirra upplýsinga sem nauðsynlegar eru svo hægt sé að beita þeim sjónarmiðum sem ætlun er að byggja stjórnvaldsákvörðun á. Að auki ef deilt er um málsatvik sem hafa verulega þýðingu fyrir úrlausn málsins ber stjórnvöldum að leggja áherslu á að rannsaka þann þátt þess.

Af rökstuðningi Útlendingastofnunar fyrir niðurstöðu sinni má sjá að stofnunin kynnti sér aðstæður í Þýskalandi og vísaði til þeirra gagna sem stofnunin studdi ákvörðun sína við, án þess þó að rekja efni þeirra skýrslna frekar. Þá er í hinni kærðu ákvörðun tekin afstaða til þeirra málsástæðna sem kærandi byggði umsókn sína um hæli á og kunna að hafa þýðingu í málinu. Kærunefnd gerir ekki athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar í málinu og telur ekki annað séð en að stofnunin hafi sinnt rannsóknarskyldu sinni skv. 10. gr. stjórnsýslulaga með fullnægjandi hætti í samræmi við umsókn kæranda um hæli. Kröfu kæranda um að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi á þessum grundvelli er því hafnað.

6. Samantekt

Í máli þessu hafa þýsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hennar um hæli á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er fallist á að Útlendingastofnun hafi verið rétt að synja um efnismeðferð á umsókn kæranda um hæli hér á landi og ákveða að senda kæranda til Þýskalands með vísan til d-liðar 1. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga.

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið er það niðurstaða kærunefndar útlendingamála að staðfesta beri ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 33. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá því að beiðni um það er synjað. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Hjörtur Bragi Sverrisson, formaður

Anna Tryggvadóttir Pétur Dam Leifsson