Nr. 104/2023 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Hinn 23. febrúar 2023 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 104/2023
í stjórnsýslumáli nr. KNU23010033
Beiðni um endurupptöku í máli [...]
-
Málsatvik
Með úrskurði kærunefndar útlendingamála nr. 320/2022, dags. 24. ágúst 2022, staðfesti nefndin ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 25. maí 2022, um að taka umsókn einstaklings er kveðst heita [...], vera fæddur [...] og vera ríkisborgari Jemen (hér eftir kærandi), um alþjóðlega vernd hér á landi ekki til efnismeðferðar og vísa honum frá landinu. Niðurstaða kærunefndar var birt kæranda 25. ágúst 2022.
Hinn 30. ágúst 2022 lagði kærandi fram beiðni um frestun réttaráhrifa á úrskurði kærunefndar. Beiðni kæranda um frestun réttaráhrifa var synjað af kærunefnd 9. september 2022 með úrskurði nr. 364/2022. Hinn 17. janúar 2023 barst kærunefnd beiðni kæranda um endurupptöku málsins ásamt greinargerð. Upplýsingar um málsmeðferð í máli kæranda bárust kærunefnd frá Útlendingastofnun og stoðdeild ríkislögreglustjóra 8., 9. og 20. febrúar 2023. Þá barst kærunefnd viðbótargreinargerð frá kæranda, dags. 21. febrúar 2022.
Beiðni kæranda um endurupptöku er reist á grundvelli 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
-
Málsástæður og rök kæranda
Kærandi byggir beiðni sína um endurupptöku á 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga um að aðili máls eigi rétt á því að fá mál sitt tekið til meðferðar á ný þegar íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann byggir á atvikum sem hafi breyst verulega frá því ákvörðun var tekin. Kærandi vísar til þess að umsóknir fjölskyldumeðlima hans hafi verið teknar til efnismeðferðar á grundvelli 32. gr. c reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, með síðari breytingum. Með vísan til fyrirliggjandi gagna og nýrra upplýsinga sé augljóst að forsendur hafi breyst í máli kæranda. Réttarstaða kæranda sé allt önnur en þegar ákvörðun Útlendingastofnunar og úrskurður kærunefndar útlendingamála féllu, enda sé búið að taka mál annarra fjölskyldumeðlima til efnismeðferðar. Með tilliti til framangreinds telur kærandi að nýtt mat þurfi að fara fram á sérstökum tengslum kæranda við landið, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016. Ekki verði hjá því komist að samþykkja beiðni kæranda um endurupptöku, enda sé ljóst að atvik hafi breyst verulega frá því úrskurður féll í máli hans, sbr. 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Þá standist ekki skoðun að vísa tilteknum fjölskyldumeðlimum frá landi á meðan verulegur hluti fjölskyldunnar hljóti efnismeðferð og að öllum líkindum alþjóðlega vernd hér á landi. Þvert á móti sé nauðsynlegt að tryggja fjölskylduna sem heild og rétt hennar til að vera saman. Þá sé kærandi tilbúinn til að gangast undir mannerfðafræðilega rannsókn, sé vafi um fjölskyldutengsl þeirra.
Í viðbótargreinargerð sem barst kærunefnd 21. febrúar 2023 byggir kærandi á því að meira en 12 mánuðir séu nú liðnir frá því að hann lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi, en tafir á afgreiðslu málsins séu ekki á hans ábyrgð. Með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga skuli umsókn kæranda því tekin til efnismeðferðar hér á landi. Kærandi vísar til þess að samkvæmt stjórnsýsluframkvæmd hafi afgreiðsla umsóknar í skilningi framangreinds ákvæðis miðast við umsóknardag annars vegar og hins vegar þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda sé framkvæmd með flutningi til viðtökuríkis. Þar sem 12 mánuðir séu nú liðnir og kærandi enn á landinu telur hann að stjórnvöldum sé skylt að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi til efnismeðferðar.
-
Niðurstaða kærunefndar útlendingamála um endurupptöku
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga á aðili máls rétt á því að mál sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Eins og áður hefur komið fram kvað kærunefnd upp úrskurð í máli kæranda 24. ágúst 2022. Með úrskurðinum var komist að þeirri niðurstöðu að synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd á Íslandi og frávísun frá landinu bryti ekki gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Þá var ekki talið að kærandi hefði slík tengsl við landið að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar ástæður mæltu annars með því að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Kærandi byggir beiðni sína um endurupptöku á því að niðurstaða í máli hans hafi byggst á atvikum sem hafi breyst verulega frá því að ákvörðun í máli hans hafi verið tekin. Vísar kærandi til þess að mál fjölskyldumeðlima hans hafi verið tekin til efnismeðferðar hjá Útlendingastofnun og því hafi hann sérstök tengsl við landið í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Vegna endurupptökubeiðni kæranda sendi kærunefnd tölvubréf til Útlendingastofnunar 9. febrúar 2023, þar sem óskað var eftir upplýsingum um stöðu umsókna fjölskyldumeðlima kæranda um alþjóðlega vernd. Samkvæmt svari frá Útlendingastofnun þann sama dag eru umsóknir þeirra enn til meðferðar hjá stofnuninni.
Kærunefnd hefur í úrskurðarframkvæmd sinni lagt til grundvallar að byggist málsástæða um sérstök tengsl við landið á tengslum við tiltekinn einstakling eða tiltekna einstaklinga þurfi þeir einstaklingar almennt að hafa heimild til dvalar hér á landi og að sú heimild þurfi að hafa tiltekinn varanleika til þess að slík tengsl geti komið til skoðunar. Af þessu leiðir að tengsl við einstakling sem dvelst hér á landi á meðan umsókn hans um alþjóðlega vernd er til umfjöllunar myndi almennt ekki teljast þess eðlis að það leiði til þess að umsækjandi hafi sérstök tengsl við landið í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þrátt fyrir að fjölskyldumeðlimir kæranda séu með umsóknir um alþjóðlega vernd til meðferðar hjá Útlendingastofnun er það mat kærunefndar að tengsl kæranda við landið séu ekki slík að hægt sé að fallast á að skilyrði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga séu uppfyllt. Kærunefnd áréttar í því sambandi að fjölskyldumeðlimir kæranda séu nú einungis staddir hér á landi í tengslum við umsóknir sínar um alþjóðlega vernd, umsóknir þeirra eru enn til meðferðar hjá íslenskum stjórnvöldum og endanleg ákvörðun hefur því ekki verið tekin í málum þeirra.
Að teknu tilliti til gagna málsins er það mat kærunefndar að ekkert bendi til þess að aðstæður kæranda hafi breyst svo verulega að tilefni sé til að endurupptaka fyrri úrskurð nefndarinnar. Í ljósi framangreinds er það niðurstaða kærunefndar að ekki sé hægt að fallast á að úrskurður kærunefndar útlendingamála, dags. 24. ágúst 2022, hafi byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik, sbr. 1. og 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Er beiðni kæranda um endurupptöku á þeim grundvelli því hafnað.
Í 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Af orðalagi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leiðir að umrætt 12 mánaða tímabil hefst þegar umsækjandi leggur fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá stjórnvöldum. Þá hefur í úrskurðum kærunefndar verið lagt til grundvallar að tímabilinu ljúki þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda er framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis eða þegar kærandi fer úr landi sjálfviljugur eftir að ákvörðun í máli hans hefur verið tekin.
Kærunefnd telur að túlka beri 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga á þann hátt að þó að 12 mánaða fresturinn sé liðinn verði umsókn ekki tekin til efnismeðferðar af þeim sökum ef tafir á málsmeðferð eða flutningi verði fyrst og fremst raktar til athafna eða athafnaleysis umsækjanda sem hann ber sjálfur ábyrgð á, nema þær tafir hafi verið óverulegar og ljóst er að hægt hefði verið að flytja kæranda áður en 12 mánaða fresturinn var liðinn.
Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi 21. febrúar 2022 og rann því umræddur 12 mánaða frestur út á miðnætti 21. febrúar 2023. Þar sem umræddur 12 mánaða frestur rann út á meðan mál kæranda var til meðferðar hjá kærunefnd útlendinga, kemur til skoðunar hvort tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda séu á ábyrgð hans sjálfs, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Hinn 7. og 9. janúar 2023 óskaði kærunefnd útlendingamála eftir upplýsingum frá Útlendingastofnun og stoðdeild ríkislögreglustjóra um hvort tafir hefðu orðið á meðferð umsóknar kæranda og ef svo væri, hvort þær væru á ábyrgð kæranda, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í svari frá Útlendingastofnun 9. janúar 2023 kemur fram að stofnunin telji að kærandi hafi tafið máls sitt í ljósi upplýsinga frá stoðdeild ríkislögreglustjóra þess efnis að fresta þurfti framkvæmd flutnings þar sem kærandi hafi farið í felur. Svar frá stoðdeild ríkislögreglustjóra barst 7. febrúar 2023 en þar kemur fram að reynt hafi verið að flytja hluta fjölskyldu kæranda til Kýpur 14. desember 2022. Bókaðir hafi verið flugmiðar og ferðaleiðin hafi verið tilbúin með þeim samþykkjum sem til þyrfti í tveimur löndum. Á meðal gagna málsins er listi yfir farþega en kærandi er ekki á þeim lista. Viðbótarupplýsingar bárust frá stoðdeild 20. febrúar 2023 þar sem m.a. kemur fram að 8. desember 2022 hafi verið haft samband við bróður kæranda símleiðis og hann beðinn um að tilkynna fjölskyldu sinni að sex meðlimir fjölskyldunnar væru komnir með ferðaáætlun til Kýpur, dags. 14. desember 2022. Kærandi var ekki einn af þeim sem átti að flytja.
Eins og að framan greinir var reynt að flytja hluta fjölskyldu kæranda til Kýpur 14. desember 2022, nánar tiltekið þann hluta fjölskyldunnar sem féll undir 32. gr. c reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, þar sem fram kemur að heimilt sé að taka til efnismeðferðar umsókn barns sem fengið hefur vernd í öðru ríki, séu meira en 10 mánuðir liðnir frá því umsókn barst íslenskum stjórnvöldum. Af gögnum málsins verður ekki séð að reynt hafi verið að flytja kæranda til viðtökuríkis. Að auki hefur kærunefnd farið yfir málsmeðferð í máli kæranda og er að mati kærunefndar ekkert sem bendir til þess að hann verði talinn bera ábyrgð á töfum á afgreiðslu umsóknar sinnar. Með hliðsjón af framangreindu er því ekki grundvöllur fyrir kærunefnd til að ákvarða að tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda hafi verið á hans ábyrgð, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Af framangreindu leiðir að skilyrði 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er uppfyllt og ber að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar.
Í ljósi framangreinds og samfelldrar dvalar kæranda hér á landi síðan hann lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd 21. febrúar 2022, er það mat kærunefndar að atvik hafi breyst verulega í máli kæranda á þann hátt að hann eigi rétt á endurupptöku á máli sínu, sbr. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Það er jafnframt niðurstaða kærunefndar að fella ákvörðun Útlendingastofnunar í máli hans úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á grundvelli 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Úrskurðarorð:
Fallist er á beiðni kæranda um endurupptöku á máli hans.
Ákvörðun Útlendingastofnunar er felld úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda til efnismeðferðar.
The appellant‘s request for re-examination of his case is granted.
The decision of the Directorate of Immigration is vacated. The Directorate shall examine the merits of the applicant‘s application for international protection in Iceland.
Þorsteinn Gunnarsson
Bjarnveig Eiríksdóttir Sandra Hlíf Ocares