Mál nr. 22/2022 Endurupptaka Úrskurður 1. mars 2022

Endurupptaka.

Mál nr. 22/2022                           Eiginnafn:       Amarie (kvk.)

Hinn 1. mars 2022 tekur mannanafnanefnd fyrir beiðni, dags. 3. febrúar 2022, þar sem óskað er eftir endurupptöku máls nr. 87/2019.

Með úrskurði mannanafnanefndar frá 3. október 2019 í máli nr. 87/2019 var umsókn um eiginnafnið Amarie hafnað. Niðurstaða nefndarinnar var að nafnið uppfyllti ekki skilyrði 3. málsl. 1. mgr. 5. gr. laga um mannanöfn, nr. 45/1996, sem kveður á um að ritháttur nýs eiginnafns skuli vera í samræmi við almennar ritreglur íslensks ritmáls eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli, þar sem e sé ekki ritað næst á eftir i í íslensku í ósamsettum orðum.

Í endurupptökubeiðninni er bent á að mannanafnanefnd hafi þann 1. júlí 2021 samþykkt breytingar á vinnulagsreglum nefndarinnar og er óskað eftir að nefndin taki aftur fyrir umsókn um fyrrgreint nafn í ljósi breytinganna.

Þar sem ljóst er að umræddar breytingar á vinnulagsreglum mannanafnanefndar við túlkun á hefð hafa þýðingu í málinu fellst nefndin á að taka það upp á ný og kveðinn er upp svohjóðandi úrskurður:

Hinn 1. mars 2022 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli nr. 22/2022.

Til þess að heimilt sé að samþykkja nýtt eiginnafn þurfa öll skilyrði 5. gr. laga, nr. 45/1996, um mannanöfn að vera uppfyllt. Skilyrðin eru:

1. Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli.
2. Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi.
3. Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess.
4. Eiginnafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama.

Eiginnafnið Amarie (kvk.) uppfyllir skilyrði nr. eitt, tvö og fjögur hér að framan. Það tekur íslenskri eignarfallsendingu, telst ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi og er ekki þannig að það geti orðið nafnbera til ama. Í málinu reynir hins vegar á skilyrði nr. þrjú um að nafnið skuli ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls þar sem e er ekki ritað næst á eftir i í ósamsettum orðum í íslensku. Þess vegna er aðeins unnt að fallast á ritháttinn Amarie að hann teljist hafa unnið sér hefð.

Við túlkun mannanafnanefndar á hefð í 5. og 6. gr. laga um mannanöfn er stuðst við eftirfarandi vinnulagsreglur sem nefndin setti sér á fundi 1. júlí 2021 og eru byggðar á greinargerð með frumvarpi að mannanafnalögum, eldri vinnulagsreglum, dómaframkvæmd og sjónarmiðum sem fjallað er um í fundargerð:

1. Nafn telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli ef það fullnægir einhverju eftirfarandi skilyrða:

   Það er nú borið af a.m.k. 15 Íslendingum;

   Það er nú borið af 10–14 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 30 ára aldri;

   Það er nú borið af 5–9 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 60 ára aldri;

   Það er nú borið af 1–4 Íslendingum og kemur þegar fyrir í manntalinu 1920 (eða fyrr);

   Það er nú ekki borið af neinum Íslendingi en kemur þegar fyrir í manntalinu 1920 (eða fyrr) og hefð þess hefur ekki rofnað. Hefð nafns telst rofin ef það hefur ekki verið borið af Íslendingi undanfarin 70 ár.

2. Með Íslendingum er átt við þá sem öðlast hafa íslenskan ríkisborgararétt án umsóknar og eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi.
3. Nafn getur verið hefðað, þó að það komi ekki fyrir í manntölum, ef það hefur unnið sér menningarhelgi. Nafn telst hafa unnið sér menningarhelgi komi það fyrir í alkunnum ritum, frumsömdum og þýddum, í nafnmynd sem ekki brýtur í bág við íslenskt málkerfi.
4. Ritun tökunafns með þeim hætti sem gjaldgengur er í veitimálinu telst hefðbundinn. Frávik eru heimil ef um er að ræða aðlögun að almennum íslenskum ritreglum. Þó er áskilið að nöfn skulu rituð með bókstöfum íslenska nútímastafrófsins eða bókstöfunum c, q, w og z.

Samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá Íslands ber enginn einstaklingur nafnið Amarie í þjóðskrá og það kemur ekki fyrir í manntölum frá 1703–1920. Aftur á móti er eiginnafnið Amarie af erlendum uppruna og ritháttur þessi tíðkast í mörgum löndum, s.s. í Frakklandi, Norðurlöndunum og enskumælandi löndum. Er nafnið því samþykkt með vísan til 4. gr. vinnureglna.

Úrskurðarorð:

Beiðni um eiginnafnið Amarie (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá.