Mál nr. 102/2011

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 14. maí 2012 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 102/2011.

1.

Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi dags. 7. júlí 2011 tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði ákveðið á grundvelli 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar nr. 54/2006, að stöðva greiðslur atvinnuleysisbóta til kæranda vegna fyrirliggjandi upplýsinga um að hún hafi verið við vinnu samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur. Var það niðurstaða Vinnumálastofnunar að kærandi skuli ekki eiga rétt á atvinnuleysisbótum fyrr en hún hafi starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dagsettu 20. júlí 2011. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun þann 27. janúar 2011. Við samkeyrslu á gagnagrunnum Vinnumálastofnunar og Ríkisskattstjóra í mái 2011 komu fram tekjur á kæranda í febrúar að fjárhæð 126.279 kr. frá X ehf. Kærandi hafði ekki tilkynnt um tekjur vegna tilfallandi vinnu eða hlutastarfs í maí 2011. Með bréfi dags. 9. maí 2011 óskaði Vinnumálastofnun eftir því að kærandi gerði grein fyrir þeim tekjum sem hún hafði á sama tíma og hún þáði atvinnuleysisbætur. Þann 20. maí 2011 barst Vinnumálastofnun skilaboð frá kæranda þess efnis að hún hafi unnið 20-30% fyrir X og hafi skilað 50% skattkorti til stofnunarinnar. Launaseðlar kæranda hafi síðan borist frá X ehf. Samkvæmt upplýsingum frá X hafði kærandi starfað í tilfallandi vinnu hjá fyrirtækinu frá janúar 2011.

Samkvæmt vottorði vinnuveitanda, X ehf., dags. 26. janúar 2011, starfaði kærandi hjá fyrirtækinu til 31. desember 2010 en lét þá af störfum vegna samdráttar. Samkvæmt gögnum málsins var kærandi við störf hjá X í janúar, febrúar, mars og apríl 2011. Samkvæmt fyrirliggjandi upplýsingum frá Ríkisskattstjóra kemur fram að kærandi hafði í tekjur í janúar 2011 210.953 kr., í febrúar 126.279 kr., í mars 226.841 kr. og í apríl 109.065 kr.

Kærandi kveðst ekki vera með samning við X ehf. en taki þeirri vinnu sem bjóðist hverju sinni. Í kæru kæranda kemur fram að hún hafi staðið í þeirri trú að Vinnumálastofnun sæi mánaðarlega hvað kæmi inn. Þegar hún hafi verið beðin um launaseðla hafi hún sent þá og hafi gert það skilvíslega síðan. Kærandi kveðst, sem einstaklingur á leigumarkaði, ekki geta lifað á um 100.000 kr. á mánuði og þess vegna hafi hún beðið um aðstoð hjá Vinnumálastofnun. Henni fyndist rétt að endurgreiða 105.962 kr. með skertri mánaðargreiðslu þar til jafnvægi væri náð. Hún sjái sér engan veginn fært að endurgreiða þessa upphæð á meðan laun hennar séu um og undir 100.000 kr. á mánuði.

Í greinargerð sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 18. ágúst 2011, bendir Vinnumálastofnun á 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Fram komi í athugasemdum með 23. gr. frumvarpsins er varð að lögum nr. 134/2009 að m.a. komi til greina að beita viðurlögum á grundvelli ákvæðisins þegar atvinnuleitandi gefi stofnuninni vísvitandi rangar upplýsingar sem leiði til þess að atvinnuleitandi teljist ranglega tryggður að fullu eða að hluta. Þá sé gert ráð fyrir Vinnumálastofnun beiti viðurlögunum ef atvinnuleitandi starfi á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann fái greiddar atvinnuleysisbætur án þess að tilkynna stofnuninni um að atvinnuleit sé hætt skv. 35. gr. a. eða 10. gr. laganna.

Vinnumálastofnun bendir á að stofnuninni hafi ekki borist tilkynning um tilfallandi vinnu kæranda á þeim tíma sem hún hafi verið skráð atvinnulaus hjá stofnuninni. Hafi stofnuninni fyrst verið kunnugt um störf kæranda við reglubundið eftirlit og samkeyrslu á gagnagrunnum Vinnumálastofnunar og Ríkisskattstjóra í maí 2011. Það liggi fyrir að kærandi hafi starfað hjá X ehf. á meðan hún hafi þegið greiðslu atvinnuleysistrygginga. Vinnumálastofnun hafi ekki borist tilkynning frá kæranda vegna vinnu hennar. Kærandi hafi borið að upplýsa Vinnumálastofnun um störf sín, deginum áður en hún hóf störf sbr. 35. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Í ljósi afdráttarlausrar verknaðarlýsingar 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og þeirrar skyldu sem hvíli á atvinnuleitendum til að tilkynna um tilfallandi vinnu til stofnunarinnar sbr. 35. gr. a. laga um atvinnuleysistryggingar verði að telja kæranda hafa brugðist skyldum sínum. Það er niðurstaða Vinnumálastofnunar að stöðva skuli greiðslur atvinnuleysistrygginga til kæranda og að hún skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hún hefur starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði sbr. 60. gr. laganna. Það er einnig niðurstaða stofnunarinnar að kærandi hafi fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur frá febrúar 2011 að upphæð 92.141 kr. auk 15% álags eða samtals 105.962 kr.

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar dags. 2. september 2011, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 19. september 2011. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.

2.

Niðurstaða

Mál þetta lýtur að túlkun á 1. mgr. 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar en hún er svohljóðandi:

„Sá sem veitir Vinnumálastofnun vísvitandi rangar upplýsingar í umsókn um atvinnuleysisbætur sem leiða til þess að hann telst ranglega tryggður að fullu eða að hluta samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann hefur starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði áður en hann sækir aftur um atvinnuleysisbætur. Hið sama gildir um þann sem starfar á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum án þess að hafa tilkynnt Vinnumálastofnun um að atvinnuleit sé hætt skv. 10. gr. eða um tilfallandi vinnu skv. 35. gr. a. Skal honum jafnframt verða gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 39.gr.“

Þessu ákvæði var bætt við lög um atvinnuleysistryggingar með 23. gr. laga nr. 134/2009, en með þeim lögum voru gerðar ýmsar breytingar á lögum um atvinnuleysistryggingar í því skyni að gera strangari kröfur um trúnaðarskyldur atvinnuleitenda gagnvart Vinnumálastofnun. Í athugasemdum sem fylgdu frumvarpi því sem varð að lögum nr. 134/2009 segir að beita eigi ákvæði 60. gr. í þrenns konar tilvikum. Í fyrsta lagi þegar atvinnuleitandi veitir Vinnumálastofnun vísvitandi rangar upplýsingar í umsókn um atvinnuleysisbætur sem leiða til þess að hann telst ranglega tryggður samkvæmt lögunum, í öðru lagi þegar atvinnuleitandi starfar á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögunum og hefur ekki tilkynnt Vinnumálastofnun að atvinnuleit sé hætt samkvæmt 10. gr. laganna og í þriðja lagi þegar atvinnuleitandi verður uppvís að þátttöku á vinnumarkaði án þess að hafa tilkynnt um tilfallandi vinnu, sbr. 35. gr. a.

Helsti tilgangur 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar er að tryggja að atvinnuleitendur veiti réttar upplýsingar um hagi sína í atvinnumálum og upplýsi um breytingar sem á þeim kunna að verða. Með þessu á meðal annars að sporna gegn „svartri atvinnustarfsemi“.

Fyrir liggur að kærandi starfaði í janúar til og með apríl 2011 hjá fyrirtækinu X ehf. á sama tíma og hún þáði greiðslur atvinnuleysistrygginga. Kærandi ber því við að hún hafi talið að Vinnumálastofnun fengi vitneskju um laun hennar.

Í máli þessu kemur til skoðunar að beita 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar á þeim grundvelli að kærandi hafi starfað á vinnumarkaði á sama tíma og hún fékk greiddar atvinnuleysisbætur án þess að hafa tilkynnt Vinnumálastofnun um að atvinnuleit væri hætt. Þegar 60. gr. laganna er beitt á þessum grundvelli þarf að skýra orðin að „starfa á vinnumarkaði“ með hliðsjón af a- og b-liðum 3. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Samkvæmt a-lið ákvæðisins er launamaður hver sá sem vinnur launuð störf í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði og greitt er tryggingagjald vegna starfsins samkvæmt lögum um tryggingagjald. Í b-lið ákvæðisins er sjálfstætt starfandi einstaklingur hver sá sem starfar við eigin atvinnurekstur eða sjálfstæða starfsemi í því umfangi að honum sjálfum er gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt reglum fjármálaráðherra, skil á staðgreiðslu af reiknuðu endurgjaldi og tryggingagjaldi vegna starfs síns.

Af framansögðu er ljóst að kærandi var starfandi á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hún þáði atvinnuleysisbætur. Hún upplýsti Vinnumálastofnun ekki um að atvinnuleit hennar hafi verið hætt. Það er niðurstaða úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða að með framangreindri háttsemi hafi kærandi brotið gegn 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og því beri að staðfesta hina kærðu ákvörðun.

Úrskurðarorð

Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 7. júlí 2011 í máli A þess efnis að hún skuli ekki eiga rétt á atvinnuleysisbótum fyrr en hún  hefur starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði og um stöðvun á greiðslum atvinnuleysistrygginga til kæranda er staðfest.

Kærandi skal endurgreiða Vinnumálastofnun ofgreiddar atvinnuleysisbætur auk 15% álags, samtals að fjárhæð 105.962 kr.

Brynhildur Georgsdóttir, formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson