Mál nr. 131/2017

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 131/2017

Mánudaginn 21. ágúst 2017

A

gegn

Vinnumálastofnun – Fæðingarorlofssjóði

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Jón Baldursson læknir og Þórhildur Líndal lögfræðingur.

Með kæru, dags. 22. mars 2017, kærir A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs, dags. 6. mars 2017, um synjun á umsókn hennar um fæðingarstyrk námsmanna.

I. Málavextir og málsmeðferð

Með umsókn, móttekinni 7. nóvember 2016, sótti kærandi um fæðingarstyrk námsmanna í sex mánuði vegna væntanlegrar fæðingar barns hennar X 2016. Með bréfi Fæðingarorlofssjóðs, dags. 29. nóvember 2016, var umsókn kæranda synjað á þeirri forsendu að hún hefði ekki verið í fullu námi samfellt í að minnsta kosti sex mánuði síðustu tólf mánuðina fyrir fæðingu barns. Kærandi lagði fram frekari gögn vegna umsóknarinnar en með bréfi Fæðingarorlofssjóðs, dags. 6. mars 2017, var umsókn hennar synjað á ný.

Kærandi lagði fram kæru hjá úrskurðarnefnd velferðarmála þann 28. mars 2017. Með bréfi, dagsettu sama dag, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Fæðingarorlofssjóðs ásamt gögnum málsins. Greinargerð sjóðsins barst með bréfi, dags. 26. apríl 2017, og með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 28. apríl 2017, var greinargerðin send kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust ekki.

II. Sjónarmið kæranda

Kærandi kveðst hafa verið í 26 eininga námi á vorönn 2016 en náð 16 einingum. Á þeim tíma hafi hún komist að því að hún væri ófrísk og ýmsar tilfinningar gert vart við sig án þess að hún hafi farið sérstaklega til læknis vegna þeirra. Kærandi tekur fram að þetta hafi haft veruleg áhrif á getu hennar til að einbeita sér í því prófi sem hún hafi fallið í en ekki hafi verið boðið upp á endurtektarpróf. Þá hafi hún haft um allt annað að hugsa og því ekki farið til læknis, enda ekki vitað á þeim tíma að hún þyrfti síðar á læknisvottorði að halda. Kærandi fer fram á að henni verði veittur fullur fæðingarstyrkur námsmanna.

III. Sjónarmið Fæðingarorlofssjóðs

Í greinargerð Fæðingarorlofssjóðs er vísað til 1. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof þar sem kveðið sé á um að foreldrar sem hafi verið í fullu námi í að minnsta kosti sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns, frumættleiðingu eða töku barns í varanlegt fóstur og staðist kröfur um námsframvindu á þeim tíma eigi rétt á fæðingarstyrk. Foreldri skuli leggja fram staðfestingu frá viðkomandi skóla um að það hafi verið skráð í fullt nám og hafi staðist kröfur um námsframvindu á þeim tíma. Heimilt sé að taka tillit til ástundunar náms í stað námsárangurs á þeirri skólaönn sem barn fæðist. Skilgreiningu á fullu námi sé að finna í 4. mgr. 7. gr. laga nr. 95/2000, sbr. 4. gr. laga nr. 74/2008. Þar komi fram að fullt nám í skilningi laganna teljist vera 75–100% samfellt nám, verklegt eða bóklegt, í viðurkenndri menntastofnun innan hins almenna menntakerfis á Íslandi sem standi yfir í að minnsta kosti sex mánuði. Enn fremur sé átt við 75–100% nám á háskólastigi og annað nám sem geri sambærilegar kröfur til undirbúningsmenntunar og nám á háskólastigi. Einstök námskeið teljist ekki til náms.

Barn kæranda hafi fæðst þann X 2016. Við mat á því hvort kærandi hafi stundað fullt nám samfellt í að minnsta kosti sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingardag barnsins sé horft til tímabilsins frá X 2015 fram að fæðingardegi þess. Á námsferilsyfirliti Háskóla Íslands, dags. 3. febrúar 2017, komi fram að á framangreindu tólf mánaða tímabili hafi kærandi lokið 30 ECTS-einingum á haustmisseri 2015 og 16 ECTS-einingum á vormisseri 2016 en það misseri hafi kærandi fallið í 10 ECTS-einingum og sagt sig úr 5 ECTS-einingum. Þá hafi kærandi lokið 30 ECTS-einingum á haustmisseri 2016. Á háskólastigi jafngildi 30 einingar á önn 100% námi og því teljist 22–30 einingar vera fullt nám samkvæmt lögum nr. 95/2000. Með hliðsjón af þeim gögnum sem fyrir liggi um námsframvindu og uppsetningu náms kæranda uppfylli hún ekki almenna skilyrðið um að hafa verið í fullu námi samfellt í að minnsta kosti sex mánuði síðustu tólf mánuðina fyrir fæðingardag barns. Kærandi hafi einungis lokið 16 ECTS-einingum á vormisseri 2016 og tímalengd náms kæranda á haustmisseri 2015 frá X til X það ár og haustmisseri 2016 fram að fæðingardegi barnsins þann X nái ekki sex mánuðum.

Fæðingarorlofssjóður tekur fram að í 13. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000 sé að finna undanþágu frá framangreindu skilyrði 1. mgr. 19. gr. laganna um viðunandi námsárangur. Þar komi fram að heimilt sé að greiða móður fæðingarstyrk samkvæmt 1. mgr. þrátt fyrir að hún uppfylli ekki skilyrði um viðunandi námsárangur og/eða ástundun, enda hafi hún ekki getað stundað nám á meðgöngu vegna heilsufarsástæðna. Því til staðfestingar skuli leggja fram vottorð sérfræðilæknis sem annast hafi móður á meðgöngu ásamt staðfestingu frá skóla um að hún hafi verið skráð í fullt nám. Þá komi fram að Vinnumálastofnun sé heimilt að óska eftir umsögn frá öðrum sérfræðilækni. Af kæru kæranda, læknisvottorðum heimilislæknis hennar og kvensjúkdómalæknis, auk umsagnar sérfræðilæknis Fæðingarorlofssjóðs, verði ráðið að kærandi hafi hvorki leitað til læknis vegna þeirra vandamála sem hún hafi lýst né að þau hafi þurft meðhöndlunar við. Þannig verði ekki séð að heilsufarsástæður í skilningi 13. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000 hafi haft áhrif á námsárangur og/eða ástundun náms kæranda, enda hafi hún ekki getað stundað nám á meðgöngu vegna heilsufarsástæðna.

Með vísan til alls framangreinds telji Fæðingarorlofssjóður að umsókn kæranda um greiðslu fæðingarstyrks til foreldra í fullu námi hafi réttilega verið synjað en kærandi eigi þess í stað rétt á fæðingarstyrk samkvæmt 18. gr. laga nr. 95/2000.

IV. Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs um að synja umsókn kæranda um fæðingarstyrk námsmanna.

Samkvæmt 1. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof eiga foreldrar, sem verið hafa í fullu námi í að minnsta kosti sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns, frumættleiðingu eða töku barns í varanlegt fóstur og staðist kröfur um námsframvindu á þeim tíma, rétt til fæðingarstyrks. Foreldri skal leggja fram staðfestingu frá viðkomandi skóla um að það hafi verið skráð í fullt nám og staðist kröfur um námsframvindu. Heimilt er að taka tillit til ástundunar náms í stað námsárangurs á þeirri skólaönn sem barn fæðist.

Í 4. mgr. 7. gr. laga nr. 95/2000 segir að fullt nám samkvæmt lögunum sé 75–100% samfellt nám, verklegt eða bóklegt, í viðurkenndri menntastofnun innan hins almenna menntakerfis á Íslandi sem stendur yfir í að minnsta kosti sex mánuði. Enn fremur sé átt við 75–100% nám á háskólastigi og annað nám sem geri sambærilegar kröfur til undirbúningsmenntunar og nám á háskólastigi. Einstök námskeið teljist ekki til náms. Almennt teljast 30 ECTS einingar á önn því vera 100% nám við háskóla og fullt nám í skilningi laganna því 22–30 einingar.

Barn kæranda fæddist X 2016. Tólf mánaða viðmiðunartímabil samkvæmt 1. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000 er því frá X 2015 fram að fæðingardegi barnsins. Á þeim tíma stundaði kærandi nám við Xdeild Háskóla Íslands og stendur námið yfir í þrjú ár. Fullt nám á hverri önn nemur 30 ECTS einingum eða samtals 180 ECTS einingum í heild. Samkvæmt yfirliti frá Háskóla Íslands, dags. 3. febrúar 2017, lauk kærandi 30 ECTS-einingum á haustönn 2015 sem telur frá X. til X 2015, 16 ECTS-einingum á vorönn 2016 sem telst ekki vera fullt nám og 30 ECTS-einingum á haustönn 2016. Það er því mat úrskurðarnefndar velferðarmála að kærandi hafi ekki fullnægt skilyrði 1. mgr. 19. gr. laganna um að hafa verið í fullu námi í að minnsta kosti sex mánuði á síðustu tólf mánuðum fyrir fæðingu barns.

Í 13. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000 kemur fram að heimilt sé að greiða móður fæðingarstyrk sem námsmanni þrátt fyrir að hún uppfylli ekki skilyrði um viðunandi námsárangur og/eða ástundun, hafi hún ekki getað stundað nám á meðgöngu vegna heilsufarsástæðna. Við þær aðstæður skal móðir leggja fram vottorð sérfræðilæknis sem annast hefur hana á meðgöngu því til staðfestingar ásamt staðfestingu frá skóla um að hún hafi verið skráð í fullt nám. Í gögnum málsins liggur fyrir staðfesting frá Háskóla Íslands þess efnis að kærandi hafi verið skráð í fullt nám á vorönn 2016. Kærandi hefur lagt fram læknisvottorð B heimilislæknis, dags. 3. febrúar 2017, þar sem fram kemur að sjúkdómur hennar hafi verið streituröskun eftir áfall og andleg vanlíðan. Í vottorðinu er sjúkdómi kæranda lýst á eftirfarandi hátt:

„Fyrsta meðganga A. Hún er háskólanemi, [...] 2. ár. Var að fara í próf á vorönn þegar hún kemst að því að hún sé þunguð. Prófið var ráðgert 2-3 dögum eftir að í ljós kom að hún væri þunguð. Komst ekki í snemmómskoðun fyrr en milli þess að hún fær jákv. þungunarpróf og umrædds prófs í HÍ 9. maí. Hún átti tíma 11. maí hjá kvensjúkdómalækni í snemmsónar. Þetta hafði mikil áhrif á hana, olli kvíða og einbeitingarskorti. Féll hún í þessu prófi sem talinn er vera erfiðasti áfanginn á önninni. Sá A ekki ástæðu til að leita læknis vegna þessa, enda ekki allir sem telja þörf á því.“

Í vottorðinu kemur einnig fram að kærandi hafi fyrst verið skoðuð vegna bakverkja 27. september 2016 en hafi lagast fljótt af þeim. Kærandi hefur jafnframt lagt fram læknisvottorð C kvensjúkdómalæknis, dags. 24. febrúar 2017, þar sem fram kemur að hún hafi komið til hans þann 11. maí 2016 vegna gruns um þungun. Þungunin hafi ekki ekki verið skipulögð og því talsvert áfall fyrir hana þar sem hún hafi verið í miðjum prófum. Kærandi hafi lýst dæmigerðum þungunareinkennum eins og þreytu, brjóstaspennu og ógleði.

Í umsögn D, sérfræðilæknis Fæðingarorlofssjóðs, dags. 18. apríl 2017, segir meðal annars að í vottorði heimilislæknis komi að hans mati ekkert fram sem styðji mál kæranda, þ.e. að hún hafi orðið fyrir miklu áfalli þegar hún komst að því að hún væri þunguð. Kærandi hafi ekki leitað til læknis fyrr en 27. september 2016 og þá vegna bakverkja. Í vottorðinu séu settar fram tvær greiningar sem ekki séu undirbyggðar á nokkurn hátt nema með eigin orðum kæranda og það níu mánuðum eftir að umrætt ástand átti að hafa verið til staðar. Þá verði ekki annað séð af vottorði kvensjúkdómalæknisins en að kærandi hafi leitað til hans 11. maí 2016 einungis til staðfestingar á þunguninni en ekki vegna heilsufarsástæðna sem hafi hamlað hennar námi og þurft meðhöndlunar við. Að mati sérfræðilæknisins væru vottorðin ekki þess eðlis að þau lýstu veikindum sem hefðu leitt til þess að kærandi hefði ekki getað staðist próf í maí 2016.

Úrskurðarnefndin tekur undir það álit sérfræðilæknis Fæðingarorlofssjóðs að framangreind læknisvottorð þyki ekki staðfesta með fullnægjandi hætti að heilsufarsástæður hafi gert það að verkum að hún stóðst ekki tiltekið próf í maí 2016. Að því virtu er það mat nefndarinnar að kærandi uppfylli ekki skilyrði undanþáguákvæðis 13. mgr. 19. gr. laga nr. 95/2000 til fæðingarstyrks námsmanna. Hin kærða ákvörðun er því staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Fæðingarorlofssjóðs, dags. 6. mars 2017, um synjun á umsókn A, um fæðingarstyrk námsmanna er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Kári Gunndórsson