21. nóvember 2017

Úrskurður nr. 645/2017

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 21. nóvember 2017 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 645/2017

í stjórnsýslumáli nr. KNU17090039

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 21. september 2017 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 5. september 2017, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og endursenda hann til Austurríkis.

Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnislegrar meðferðar með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi þann 20. apríl 2017 hjá lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, dags. 21. apríl 2017, kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í gagnagrunninn af yfirvöldum í Svíþjóð. Þann 28. apríl 2017 var beiðni um viðtöku kæranda beint til yfirvalda í Svíþjóð. Þann 5. maí 2017 barst svar frá sænskum yfirvöldum þess efnis að þau synjuðu um viðtöku kæranda sökum þess að kærandi hafði áður sótt um alþjóðlega vernd í Austurríki. Þann 8. maí 2017 óskuðu íslensk stjórnvöld eftir upplýsingum um stöðu kæranda í Austurríki. Svar barst þann 11. ágúst 2017 þar sem kom fram að kærandi hefði verið veitt viðbótarvernd í Austurríki, sú vernd væri enn í gildi og hafi ekki verið afturkölluð. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun þann 21. ágúst 2017 ásamt talsmanni sínum. Þann 5. september 2017 tók Útlendingastofnun ákvörðun í máli kæranda. Ákvörðunin var birt kæranda þann 12. september og var kæranda jafnframt tilkynnt að kæra fresti framkvæmd ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 21. september 2017. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 2. október 2017.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun sinni komst Útlendingastofnun að þeirri niðurstöðu að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd ekki til efnislegrar meðferðar með vísan til a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í málinu lægi fyrir að kæranda hefði verið veitt alþjóðleg vernd í Austurríki.

Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun byggði hann umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hann hafi orðið fyrir hótunum í Austurríki, þær hótanir séu til á myndbandi. Hann vilji ekki fara til Austurríkis þar sem það séu hvorki lög né reglur þar. Frekar fari kærandi til [...]. Hann kvaðst hafa [...] og sé með [...]. Hann vilji þó ekki taka lyf við því enda hafi hann ekki trú á lyfjum og vilji ekki fá aðstoð lækna. Kærandi sagði sig vera við góða andlega heilsu. Útlendingastofnun taldi 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til Austurríkis ekki í vegi. Þá var það niðurstaða Útlendingastofnunar að sérstakar ástæður í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga ætti ekki við um mál kæranda.

Með hinni kærðu ákvörðun var kæranda vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra til kærunefndar útlendingamála frestar framkvæmd ákvörðunar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Kærandi byggir kröfu sína á því að taka skuli mál hans til efnismeðferðar vegna sérstakra ástæðna, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Vísar kærandi í því sambandi meðal annars til lögskýringargagna að baki ákvæðinu en þar hafi löggjafinn áréttað að ef umsækjandi um alþjóðlega vernd telst vera einstaklingur í sérstaklega viðkvæmri stöðu eða að sérstakar ástæður mæli með því þá skuli taka umsókn viðkomandi til efnislegrar meðferðar samkvæmt 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Meginreglan sé sú að taka skuli allar umsóknir til efnismeðferðar nema að stafliðir ákvæðisins eigi við.

Í greinargerð kæranda gerir hann grein fyrir aðstæðum sínum í Austurríki. Hann hafi dvalið í um 15 ár í Austurríki þar sem hann hafi unnið og séð fyrir sér sjálfur ásamt því að hafa leigt eigið húsnæði. Hann kveðst sækja um alþjóðlega vernd á Íslandi sökum þess að hann hafi orðið fyrir alvarlegum hótunum í Austurríki af hálfu manns að nafni [...] og manna á hans vegum. Þeir hafi meðal annars hótað honum með vopnum og þessar hótanir séu til á ljósmyndum og myndböndum, sem kærandi hefur lagt fram í þessu máli. Kærandi segir að [...]. Hann starfi meðal annars í gegnum aðra einstaklinga, sem kærandi segir í viðtali hjá Útlendingastofnun að starfi eins og mafía. Telur kærandi að ómögulegt sé fyrir austurrísku lögregluna að fylgjast með starfsemi þessara aðila.

Þá hafi kærandi orðið fyrir líkamsárás hér á landi en tveir menn hafi veist að honum, rænt hann og beitt hann ofbeldi. Kveðst kærandi enn vera að kljást við afleiðingar árásarinnar og [...]. Lagði kærandi fram [...]. Þá kvaðst kærandi jafnframt glíma við [...] og vildi ekki ræða það frekar. Loks sagði kærandi að andlegt heilsufar sitt væri gott.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í 1. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnimeðferðar nema undantekningar sem greinar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef umsækjandi hafi komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið virka alþjóðlega vernd eða annars konar vernd í öðru ríki eða ef hann, eftir að hafa dvalist í ríki þar sem hann þurfti ekki að sæta ofsóknum, gat óskað eftir því að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og, ef hann var talinn flóttamaður, fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna.

Í gögnum málsins kemur fram að kærandi sótti um alþjóðleg vernd í Austurríki 14. janúar 2004. Í svari austurrískra stjórnvalda við fyrirspurn Útlendingastofnunar, dags. 11. ágúst 2017, kom fram að kæranda hafi verið veitt viðbótarvernd í Austurríki, sú vernd sé enn í gildi og hafi ekki verið afturkölluð. Liggur því fyrir að kærandi hefur hlotið virka alþjóðlega vernd í Austurríki og eru skilyrði a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga uppfyllt.

Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Við mat á 42. gr. laga um útlendinga verður m.a. að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, þar sem kveðið er á um að enginn maður skuli sæta pyndingum eða ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Verður því að leggja mat á hvort aðstæður í Austurríki brjóti í bága við ákvæði 3. gr. mannréttindasáttmálans. Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið lagt til grundvallar að sú meðferð, sem einstaklingur eigi von á, verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til þess að falla undir 3. gr. mannréttindasáttmálans. Við það mat verði að horfa til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar og í einhverjum tilvikum kyns, aldurs og heilsufars viðkomandi. Meta verði fyrirsjáanlegar afleiðingar af því að vísa einstaklingi til móttökuríkis í ljósi almennra aðstæðna í ríkinu og persónulegra aðstæðna viðkomandi einstaklings.

Nánar um túlkun á 1. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 veitir stjórnvöldum ríkt svigrúm til mats á því hvað felist í sérstökum ástæðum í skilningi ákvæðisins, á hvaða sjónarmiðum skuli byggt við þetta mat og hvert skuli vera vægi þeirra. Stjórnvöld eru þó ávallt bundin af réttmætisreglu stjórnsýsluréttar en af henni leiðir að sjónarmiðin skulu vera málefnaleg. Þá gerir jafnræðisreglan þá kröfu að við úrlausn mála skuli stjórnvöld gæta samræmis og jafnræðis í lagalegu tilliti.

Þegar afmarka skal nánar á hvaða málefnalegu sjónarmiðum skuli byggt og vægi þeirra við framangreint mat verður að líta til lagagrundvallar málsins, en í því sambandi er áréttað að heimild ráðherra í 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga hefur ekki verið nýtt til að setja í reglugerð ákvæði um framkvæmd 2. mgr. 36. gr. laganna.

Að mati kærunefndar bendir forsaga ákvæðisins til þess að 1. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga skuli að mestu leyti framkvæma með sambærilegum hætti og 2. mgr. 46. gr. a eldri laga um útlendinga nr. 96/2002 enda var orðalag niðurlags 1. málsl. óbreytt frá eldri lögum. Samkvæmt framkvæmd á grundvelli eldri laga fengu sjónarmið sem varða skilvirkni við meðferð umsókna og mikilvægi samvinnu aðildarríkja Dyflinnarsamstarfsins nokkuð mikið vægi. Við mat sjónarmiða sem tengdust stöðu einstakra umsækjenda var gengið út frá því að ástand og aðstæður í viðtökuríki og fyrri reynsla kæranda þyrftu að vera bæði sérstakar og af ákveðnu alvarleikastigi sem segja má að hafi verið talsvert hátt svo til greina kæmi að beita þágildandi 2. mgr. 46. gr. a eldri laga um útlendinga.

Tilteknar breytingar á framsetningu 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 hafa þó leitt til þess að nefndin hefur talið að veita bæri sjónarmiðum sem tengjast stöðu einstakra umsækjenda aukið vægi í þessu heildarmati. Frá gildistöku laga um útlendinga nr. 80/2016 hefur kærunefnd litið til innra samræmis 36. gr. laga um útlendinga og þeirra breytinga sem voru gerðar á framsetningu 1. mgr. 36. gr. laganna, með hliðsjón af áðurgildandi 1. mgr. 46. gr. a eldri laga um útlendinga svo og þeirra breytinga sem fólust í framsetningu þeirrar reglu sem nú er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá hefur kærunefnd litið til þeirra lögskýringargagna sem tengdust breytingu á ákvæðinu í meðförum þingsins, n.t.t. nefndaráliti meirihluta þingnefndar og ræðu framsögumanns meirihlutans, en í því sambandi er áréttað að kærunefnd hefur hvorki litið til orðalags ákvæðis 2. mgr. 36. gr. eins og það hljóðaði í upphaflegri mynd frumvarps til laga um útlendinga né athugasemda sem fylgdu ákvæðinu í ljósi þeirra breytinga sem urðu á því ákvæði frumvarpsins í meðförum þingsins. Með vísan til lögskýringargagna hefur kærunefnd litið svo á að það hvort einstaklingur teljist í sérstaklega viðkvæmri stöðu sé eitt af þeim sjónarmiðum sem líta verður til við mat á því hvort sérstakar ástæður séu fyrir hendi í málinu. Við það mat skuli jafnframt bæði litið til aðstæðna einstaklings og aðstæðna og ástands í viðtökuríki. Kærunefnd hefur þó jafnframt lagt nokkra áherslu á forsögu ákvæðisins og litið til þess að ekki hafi verið um að ræða grundvallarbreytingu frá framkvæmd á grundvelli eldri laga um útlendinga að því er varðar vægi hinna kerfislægu sjónarmiða. Í framkvæmd nefndarinnar frá gildistöku laga nr. 80/2016 hefur þetta leitt til þess að málum sem tekin hafa verið til meðferðar á grundvelli sérstakra ástæðna hefur fjölgað lítillega. Þó má segja að skilvirkni umsóknarferlisins og mikilvægi samvinnu aðildarríkja Dyflinnarsamstarfsins hafi áfram vegið þungt í mati nefndarinnar.

Frá gildistöku laga nr. 81/2017 telur kærunefnd rétt að líta til þeirra gagna sem urðu til við meðferð laganna á Alþingi er varða túlkun á 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Hér er um að ræða athugasemdir við frumvarpið, álit meirihluta allsherjar- og menntamálanefndar og framsöguræðu nefndarmanns sem kynnti álitið við 2. umræðu frumvarpsins. Þrátt fyrir að þau lögskýringargögn tengist ekki beint setningu laga um útlendinga nr. 80/2016 eru þau samt sem áður sett fram í tilefni breytinga á inntaki 2. mgr. 36. gr. laganna og því nægilega tengd efni málsgreinarinnar til að hafa áhrif á túlkun hennar.

Í athugasemdum við frumvarpið sem varð að lögum nr. 81/2017 var áréttaður „sá vilji löggjafans að ávallt skuli taka til efnislegrar meðferðar umsóknir um alþjóðlega vernd ef umsækjandi er í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga, líkt og fram kom í athugasemdum við 2. mgr. 36. gr. frumvarps þess sem varð að gildandi lögum um útlendinga.“

Kærunefnd telur að líta verði til þess að álit meirihluta allsherjar- og menntamálanefndar gefur skýrlega til kynna vægi tiltekinna sjónarmiða sem líta eigi til við beitingu ákvæðis 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í því áliti kemur eftirfarandi fram:

Fyrir nefndinni var rætt um texta í greinargerð með frumvarpinu þar sem áréttaður er sá vilji löggjafans að ávallt skuli taka til efnislegrar meðferðar umsóknir um alþjóðlega vernd ef umsækjandi er í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Bent var á að lögskýringargögn væru ekki skýr um þetta atriði og varhugavert geti verið að nýtt þing árétti vilja fyrri þinga án þess að því fylgi breytingar á lögum. Meirihlutinn bendir á að með þessu er áréttað, líkt og fram kom í frumvarpi því er varð að lögum um útlendinga, nr. 80/2016, að taka skuli til efnislegrar meðferðar umsóknir um alþjóðlega vernd ef umsækjandi hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækt sé að hann fái vernd hér á landi eða ef sérstakar ástæður mæla með því að taka skuli mál til efnismeðferðar. Getur þetta átt við í tilfellum útlendinga sem eiga ættingja á Íslandi en ekki í því landi sem þeir yrðu sendir aftur til. Þetta getur einnig átt við í öðrum tilfellum þar sem tengsl eru ríkari en við viðtökuland, svo sem vegna fyrri dvalar. Með sérstökum aðstæðum er vísað til þess að einstaklingar geta verið í viðkvæmri stöðu sem leiði til þess að þeir muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökulandi svo sem vegna heilsufars, aldurs, þungunar eða mismununar sem viðkomandi einstaklingur verður fyrir sökum kynhneigðar, kynþáttar eða kyns, eða fyrri reynslu einstaklinga, t.d. fórnarlömb mansals, ofbeldis og pyndinga.

Í framsöguræðu við 2. umræðu voru þessi sjónarmið árréttuð og hnykkt á með þeim ummælum að ekki ætti „að vera neinn vafi á því hvað átt sé við með sérstakri stöðu.“

Að mati kærunefndar lýsa þessi lögskýringargögn því með nægilega skýrum hætti bæði þeim sjónarmiðum sem löggjafinn telur að stjórnvöldum beri að beita við mat samkvæmt ákvæðinu og að nokkru leyti vægi sjónarmiðanna. Nefndin telur sjónarmiðin málefnaleg og að þau rúmist innan þess mats sem texti ákvæðisins felur stjórnvöldum, sérstaklega í ljósi þess að reglugerðarheimild skv. 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga hefur ekki verið nýtt. Að mati kærunefndar gefa ummæli í þessum lögskýringargögnum með nægilega skýrum hætti til kynna að viðkvæm staða umsækjanda skuli hafa aukið vægi andspænis sjónarmiðum sem tengjast m.a. skilvirkni við meðferð umsókna og mikilvægis samvinnu aðildarríkja Dyflinnarsamstarfsins. Í ljósi mismunar á orðalagi og inntaki athugasemda í frumvarpi því er varð að lögum nr. 81/2017 og umfjöllun meirihluta allsherjar- og menntamálanefndar um þetta atriði er það þó mat kærunefndar að ekki sé skýrt af lögskýringargögnum að ávallt beri að taka umsóknir frá einstaklingum í sérstaklega viðkvæmri stöðu til efnismeðferðar, þótt ótvírætt sé að það sjónarmið skuli hafa aukið vægi andspænis öðrum sjónarmiðum, sé miðað við þá framkvæmd sem tíðkast hefur fram að þessu. Aftur á móti telur kærunefnd að þegar viðkvæm staða umsækjenda verður að mati stjórnvalda talin leiða til þess að hann muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökulandi svo sem vegna heilsufars, aldurs, þungunar eða mismununar sem viðkomandi einstaklingur verður fyrir sökum kynhneigðar, kynþáttar eða kyns, eða fyrri reynslu einstaklinga, t.d. fórnarlömb mansals, ofbeldis og pyndinga, skuli það sjónarmið hafa mikið vægi við matið. Í þeim tilvikum beri að líta svo á að sérstakar ástæður séu fyrir hendi í málinu og að það skuli almennt tekið til efnismeðferðar.

Greining á sérþörfum sbr. 25. gr. og 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga

Kærandi var ekki talinn í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem áhrif hefði á mál hans hjá Útlendingastofnun. Kærandi er einstæður karlmaður sem hefur greint frá því að hann glími við [...]. Þá hafi hann orðið fyrir líkamsárás eftir komuna til landsins sem hafi leitt til áverka. Kærandi hefur lagt fram læknisfræðileg gögn þar sem m.a. kemur fram að [...]. Kærandi hefur ekki lagt fram gögn sem sýna fram á að hann glími við [...], enda telur hann að ekki sé til lækning við þeim og hann vilji ekki taka lyf við þeim. Þá hefur kærandi greint frá því að hann sé við góða andlega heilsu. Þrátt fyrir líkamleg veikindi kæranda er það mat kærunefndar að gögn málsins gefi ekki til kynna að aðstæður kæranda nái því alvarleikastigi að kærandi teljist vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu að því er varðar meðferð máls hans hér á landi, enda fær kærunefnd ekki séð að aðstæður hans séu þess eðlis að hann hafi sérstakar þarfir sem taka þurfi tillit til við meðferð máls hér eða að hann geti ekki að fullu eða með engu móti nýtt sér rétt eða uppfyllt skyldur sem kveðið er á um í lögum um útlendinga án aðstoðar eða sérstaks tillits, sbr. 6. tölul. 3. gr. og 25. gr. laga um útlendinga.

Aðstæður og málsmeðferð í Austurríki

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Austurríki, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

Asylum Information Database. Country Report – Austria (European Council on Refugees and Exiles, febrúar 2017),
Amnesty International Report 2016/17 (Amnesty International, 21. febrúar 2017),
Austria 2016 Human Rights Report (United States Department of State, 2016),
Universal Periodic Review – Austria (nóvember 2015),
Euro Health Consumer Index 2016 (Health Consumer Powerhouse, janúar 2017),
Upplýsingar af vef austurríska heilbrigðisráðuneytinu (www.bmgf.gv.at),
Your Social Security Rights in Austria (European Commission, 2016),
Upplýsingar af vef austurríska innanríkisráðuneytisins (www.bmi.gv.at) og
Freedom in the World – Austria (Freedom House, 2016).

Af framangreindum gögnum má sjá að flóttamenn og einstaklingum sem sækjast eftir alþjóðlegri vernd hefur fjölgað mjög í Austurríki á undanförnum árum. Austurrísk stjórnvöld hafa gripið til aðgerða til að sporna við þeim fjölda sem sækist eftir alþjóðlegri vernd í Austurríki og hafa þarlend stjórnvöld meðal annars takmarkað fjölda umsókna sem eru afgreiddar á hverju ári. Þegar tilskildum fjölda er náð er einungis hægt að veita alþjóðlega vernd á grundvelli sérstakra ástæðna.

Austurrísk stjórnvöld veita flóttamönnum dvalarleyfi til þriggja ára og einstaklingum með viðbótarvernd dvalarleyfi til eins árs. Dvalarleyfin eru endurnýjanleg ef aðstæður í heimaríki umsækjanda hafa ekki breyst. Um er að ræða reglur sem tóku gildi 1. júní 2016 en öllum einstaklingum sem var veitt alþjóðleg vernd fyrir þann tíma hafa nú fengið ótímabundin dvalarleyfi.

Þegar umsækjendum um alþjóðlega vernd hefur verið veitt staða flóttamanns eiga þeir rétt á að dvelja í sérstökum gistirýmum í hámark fjóra mánuði. Einstaklingar með viðbótarvernd hafa jafnframt rétt á því að nýta sérstök gistirými að ákveðnum skilyrðum uppfylltum. Þá eiga einstaklingar sem njóta alþjóðlegrar verndar rétt á félagslegri aðstoð frá sveitarfélögum vegna leigu á húsnæði en slík aðstoð nægir að jafnaði ekki til að greiða allan húsnæðiskostnað. Einstaklingar með alþjóðlega vernd í Austurríki hafa atvinnuleyfi þar í landi. Austurrísk stjórnvöld hafa komið á fót úrræðum sem er ætlað að auðvelda einstaklingum að komast á atvinnumarkaðinn, t.d. með tungumálakennslu og auðvelda málsmeðferðir við að meta menntun og reynslu sem einstaklingar hafa öðlast í heimaríki sínu.

Grunnheilbrigðisþjónusta í Austurríki er gjaldfrjáls og samkvæmt upplýsingum frá heilbrigðisráðuneyti Austurríkis eru 99% íbúa sjúkratryggðir. Einstaklingar sem njóta alþjóðlegrar verndar í Austurríki eru einnig sjúkratryggðir og sama gildir um þá sem veitt hefur verið viðbótarvernd. Sú heilbrigðisþjónusta sem ekki fellur undir sjúkratryggingar getur hins vegar verið greidd af félagsþjónustu sveitarfélaga eða af innanríkisráðuneyti Austurríkis, að ákveðnum skilyrðum uppfylltum.

Eins og áður hefur komið fram þá hefur kærandi greint frá því að hann hafi orðið fyrir hótunum í Austurríki og að ómögulegt sé fyrir lögregluna þar í landi að fylgjast með þeim aðilum sem hafi hótað sér. Hefur kærandi lagt fram myndir og myndbönd sem kærandi kveður sýna þessa aðila þar sem þeir hafa í beinum hótunum við kæranda og ógna honum með vopnum. Af framangreindum skýrslum verður ráðið að lögregluyfirvöld í Austurríki séu bær til þess að aðstoða kæranda og rannsaka umræddar hótanir í hans garð.

Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjanda um alþjóðlega vernd í Austurríki hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending kæranda til Austurríkis brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda öll gögn til þess að kæranda séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Austurríki bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmálans. Ennfremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu einstaklinga sem hlotið hafa alþjóðlega vernd til Austurríkis.

Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda

Kærandi kveðst hafa orðið fyrir líkamsárás hér á landi og að hann glími enn við afleiðingar hennar. Líkt og áður kemur fram fylgdu niðurstöður úr [...]. Í viðtali hjá Útlendingastofnun, dags. 21. ágúst 2017 kvaðst kærandi einnig vera [...]. Hann taldi það ekki vera neitt vandamál, ekki sé til lækning við þessum kvilla og vildi ekki ræða þetta nánar. Í sama viðtali hjá Útlendingastofnun kvað kærandi andlegt heilsufar sitt vera mjög gott.

Af ofangreindum gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað einstaklinga sem hafa hlotið alþjóðlega vernd í Austurríki má ráða að þeir eiga rétt á og hafa aðgang að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu. Í áðurnefndu viðtali hjá Útlendingastofnun kvaðst kærandi hafa haft aðgang að heilbrigðiskerfinu í Austurríki. Í ljósi þeirra upplýsinga sem liggja fyrir um aðstæður í Austurríki og gagna málsins telur kærunefnd ekki forsendur til annars en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi geti leitað sér viðeigandi heilbrigðisþjónustu vegna meiðsla sinna og annarra líkamlegra kvilla þar í landi. Þá er það mat kærunefndar að gögn málsins beri ekki með sér að heilsufar kæranda sé með þeim hætti að framkvæmd synjunar á efnismeðferð umsóknar hans hafi í för með sér verulegar og óafturkræfar afleiðingar fyrir heilsu hans.

Í viðtali hjá Útlendingastofnun kvaðst kærandi ekki hafa fengið úthlutað húsnæði í Austurríki heldur hafi hann leigt húsnæði sem hann hafi sjálfur greitt fyrir. Þá kvaðst hann hafa átt þrjár búðir og hafa framfleytt sér með tekjum af þeim. Kærunefnd telur því ljóst að kærandi hefur verið virkur þáttakandi á vinnumarkaði í Austurríki og séð sér fyrir húsnæði. Þótt ráða megi af framangreindum gögnum að kynþáttahatur, mismunun á grundvelli kynþáttar og útlendingahatur hafi farið vaxandi í kjölfar mikillar fjölgunar flóttafólks til Austurríkis hafa þarlend stjórnvöld gripið til ýmissa aðgerða í því skyni að stemma stigu við fordómum þar í landi, t.d. með lagasetningu og námskeiðum fyrir lögreglu og aðra hagsmunaaðila. Það er mat kærunefndar að fyrirliggjandi gögn beri ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í Austurríki vegna heilsu hans, flutnings hans þangað, almennra aðstæðna einstaklinga sem njóta alþjóðlegrar verndar í Austurríki eða vegna mismununar sem hann kunni að verða fyrir sökum kynþáttar.

Kærunefnd hefur farið yfir þau gögn sem kærandi lagði fram með kæru sinni, svo og skýrslur opinberra stofnana og frjálsra félagasamtaka um aðstæður í Austurríki. Í ljósi þeirra og að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það því mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi slíkar sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 21. ágúst 2017 hafa tengsl við Ísland, en hann sagðist þekkja mann sem starfi hér á landi og að sá maður sé viðskiptamaður. Að mati kærunefndar hefur kærandi ekki slík tengsl við landið að skilyrði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga séu uppfyllt.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 21. apríl 2017.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir

Erna Kristín Blöndal Þorbjörg Inga Jónsdóttir