Mál nr. 75/2011

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 2. mars 2012 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 75/2011.

1.

Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 2 maí 2011, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði ákveðið á grundvelli 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, að stöðva greiðslur atvinnuleysisbóta til kæranda þar sem hann hafi verið við vinnu samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur. Var það niðurstaða Vinnumálastofnunar að kærandi skuli ekki eiga rétt á atvinnuleysisbótum fyrr en hann hafi starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði. Kæranda var einnig gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur, að viðbættu 15% álagi, fyrir tímabilið frá 10. janúar til 19. mars 2011 þegar hann uppfyllti ekki skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dags. 5. maí 2011. Hann krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun þann 27. apríl 2010 og fékk greiddar atvinnuleysisbætur í samræmi við rétt sinn.

Við samkeyrslu á gagnagrunnum Vinnumálastofnunar og ríkisskattstjóra komu upp tekjur hjá kæranda í janúar 2011 að fjárhæð 254.100 kr. frá B ehf., en kærandi hafði ekki tilkynnt um tekjur vegna tilfallandi vinnu eða hlutastarfs á þeim tíma. Vinnumálastofnun óskaði í kjölfarið, með bréfi dags. 8. apríl 2011, eftir því að kærandi gerði grein fyrir þeim tekjum er hann hafði á sama tíma og hann þáði atvinnuleysisbætur. Í skýringabréfi kæranda sem barst Vinnumálastofnun 14. apríl 2011 segist hann hafa fengið tímabundna vinnu 10. janúar 2011 sem áætlaði hafi verið að myndi standa yfir í 2–3 vikur. Í kjölfarið hafi kærandi fengið áframhaldandi vinnu sem hafi staðið yfir í rúma tvo mánuði. Með bréfi, dags. 2. maí 2011, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda að greiðslur atvinnuleysistrygginga til hans skyldu stöðvaðar þar sem hann hefði verið við vinnu samhliða því að þiggja atvinnuleysisbætur. Þá var kæranda gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur fyrir það tímabil er hann uppfyllt ekki skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar.

Kærandi kveðst hafa sótt um vinnu hjá B ehf. 5. janúar 2011. Hann hafi fengið þar vinnu en óvíst hafi verið hversu lengi það yrði. Kærandi kveðst hafa haft samband við Vinnumálastofnun og tilkynnt þetta. Hann kveðst hafa spurt hvort hann ætti að hætta að melda sig inn hjá stofnuninni á Netinu. Svörin hafi verið þau að þar sem vinna væri í svona stuttan tíma skyldi hann melda sig inn en senda stofnuninni launaseðla frá B ehf. Vinnan hafi síðan staðið í tvo mánuði. Þá hafi hann sent Vinnumálastofnun launaseðlana. Kærandi kveðst gera sér fulla grein fyrir því að hann hefði átt að senda launaseðlana örar, en þar sem hann hafi haldið í rúman mánuð að hann væri að vinna síðustu vikuna hafi hann dregið það.

Kæranda finnst ákvörðun Vinnumálastofnunar hörð. Hann hafi aldrei ætlað að þiggja þá peninga sem honum hafi verið greiddir meðan hann hafi haft vinnu hjá B ehf. Hann hafi gert ráð fyrir því að þegar hann myndi sýna fram á þau laun sem hann hafi fengið þar myndi hann þurfa að greiða bæturnar til baka. En hann hafi ekki gert ráð fyrir því að hann myndi missa rétt til atvinnuleysisbóta. Nú hafi hann enga vinnu og sé í mjög slæmum málum ef ákvörðunin standi.

Kærandi kveðst kæra ákvörðun Vinnumálastofnunar þar sem hann telji sig hafa fengið rangar upplýsingar þar og fer hann fram á að málið verði endurskoðað. Kærandi kveðst gera sér fulla grein fyrir því að hann skuli greiða til baka þær bætur sem honum hafi verið greiddar á tímabilinu sem hann var við vinnu, en honum finnist ósanngjarnt að missa bótaréttinn.

Í greinargerð sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 8. júlí 2011, bendir Vinnumálastofnun á að lög um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verða atvinnulausir. Vísað er til 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og jafnframt til laga nr. 134/2009, um breytingar á atvinnuleysistryggingum, en með þeim lögum hafi verið gerðar veigamiklar breytingar á 60. gr. laganna.

Vinnumálastofnun bendir á að verknaðarlýsing ákvæðis 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar geri grein fyrir því hvaða atvik geta leitt til þess að viðurlögum á grundvelli ákvæðisins er beitt. Segi í athugasemdum með 23. gr. frumvarpsins er varð að lögum nr. 134/2009 að meðal annars komi til greina að beita viðurlögum á grundvelli ákvæðisins þegar atvinnuleitandi gefur stofnuninni „vísvitandi rangar upplýsingar“ sem leiði til þess að atvinnuleitandi teljist ranglega tryggður að fullu eða að hluta. Einnig sé gert ráð fyrir því að Vinnumálastofnun beiti viðurlögunum ef atvinnuleitandi starfi á innlendum markaði á sama tíma og hann fái greiddar atvinnuleysisbætur án þess að tilkynna stofnuninni um að atvinnuleit sé hætt skv. 35. gr. a eða 10. gr. laganna.

Jafnframt áréttar Vinnumálastofnun ákvæði 35. gr. a laga um atvinnuleysistryggingar, þar sem sú skylda sé lögð á þá sem tryggðir eru samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar, að tilkynna til Vinnumálastofnunar með að minnsta kosti eins dags fyrirvara um tilfallandi vinnu á þeim tíma er sá tryggði fær greiddar atvinnuleysisbætur, eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar.

Vinnumálastofnun bendir á að í rökstuðningi kæranda með kærunni segi að hann hafi haft samband við stofnunina 10. janúar 2011 og fengið þær upplýsingar að hann skyldi halda áfram að stimpla sig inn en skila síðar launaseðlum frá vinnuveitanda. Það hafi hann gert 15. apríl sama ár en taki fram að það hafi aldrei verið ætlun hans að þiggja atvinnuleysisbætur á meðan á vinnu hans stóð og að hann muni greiða þær bætur sem hann hafi fengið á tímabilinu til baka. Ekki komi fram í samskiptasögu kæranda og stofnunarinnar að tilkynningar kæranda á tilfallandi vinnu hafi borist. Ætti öllum að vera ljóst að atvinnuleitandi sem þiggur greiðslu atvinnuleysistrygginga beri skylda til þess að tilkynna tilfallandi vinnu til Vinnumálastofnunar um leið og hann hefji störf.

Í ljósi afdráttarlausrar verknaðarlýsingar í 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og þeirrar skyldu sem hvíli á atvinnuleitendum að tilkynna um tilfallandi vinnu til stofnunarinnar, sbr. 35. gr. a laga um atvinnuleysistryggingar, verði að telja kæranda hafa brugðist skyldum sínum. Því skuli stöðva greiðslur atvinnuleysistrygginga til kæranda og að hann skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann hafi starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði, sbr. 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Það er einnig niðurstaða stofnunarinnar að kærandi hafi fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur frá 10. janúar til 19. mars 2011 að fjárhæð 391.189 kr. að viðbættu 15% álagi skv. 2. mgr. 39. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Beri kæranda að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur fyrir það tímabil er hann uppfyllti ekki skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar.

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 25. júlí 2011, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 8. ágúst 2011. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.

2.

Niðurstaða

Mál þetta lýtur að túlkun á 1. mgr. 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, en hún er svohljóðandi:

 „Sá sem veitir Vinnumálastofnun vísvitandi rangar upplýsingar í umsókn um atvinnuleysisbætur sem leiða til þess að hann telst ranglega tryggður að fullu eða að hluta samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann hefur starfað a.m.k. tólf mánuði a innlendum vinnumarkaði áður en hann sækir aftur um atvinnuleysisbætur. Hið sama gildir um þann sem starfar á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum án þess að hafa tilkynnt Vinnumálastofnun um að atvinnuleit sé hætt skv. 10. gr. eða um tilfallandi vinnu skv. 35. gr. a. Skal honum jafnframt verða gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 39.gr.“

Þessu ákvæði var bætt við lög um atvinnuleysistryggingar með 23. gr. laga nr. 134/2009. Í athugasemdum sem fylgdu frumvarpi því sem varð að síðarnefndu lögunum var ákvæðið skýrt nánar. Þar kom meðal annars fram að beita ætti ákvæðinu í þrenns konar tilvikum, í fyrsta lagi þegar atvinnuleitandi veitir Vinnumálastofnun vísvitandi rangar upplýsingar í umsókn um atvinnuleysisbætur sem leiða til þess að hann telst ranglega tryggður að fullu eða að hluta samkvæmt lögunum, í öðru lagi þegar atvinnuleitandi starfar á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögunum án þess að hafa tilkynnt Vinnumálastofnun um að atvinnuleit sé hætt skv. 10. gr. laganna og í þriðja lagi þegar atvinnuleitandi verður uppvís að þátttöku á vinnumarkaði án þess að hafa tilkynnt um tilfallandi vinnu, sbr. nú 35. gr. a.

Helsti tilgangur 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar er að tryggja að atvinnuleitendur veiti réttar upplýsingar um hagi sína í atvinnumálum og upplýsi um breytingar sem á þeim kunna að verða. Með þessu á meðal annars að sporna gegn „svartri atvinnustarfsemi“.

Kærandi starfaði hjá B ehf. í janúar til mars 2011 og fékk á þeim tíma greitt samkvæmt launaseðlum samtals 892.200 kr. á sama tíma og hann fékk greiddar atvinnuleysisbætur.

Í þessu máli verður ekki fallist á að kærandi hafi verið að sinna tilfallandi vinnu í skilningi 35. gr. a laga um atvinnuleysistryggingar en telja verður tilfallandi vinnu þá atvinnustarfsemi sem fellur til með óreglubundnum hætti og standi að jafnaði stutt yfir hverju sinni en ekki yfir nokkra mánaða samfellt skeið eins og á við í þessu máli. Af þessum sökum kemur eingöngu til greina að beita 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar á þeim grundvelli að kærandi hafi starfað á vinnumarkaði á sama tíma og hann fékk greiddar atvinnuleysisbætur án þess að hafa tilkynnt Vinnumálastofnun um að atvinnuleit væri hætt.

Þegar 60. gr. laganna er beitt á þessum grundvelli þarf að skýra orðin að „starfa á vinnumarkaði“ með hliðsjón af a- og b-liðum 3. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Samkvæmt a-lið ákvæðisins er launamaður hver sá sem vinnur launuð störf í annarra þjónustu í a.m.k. 25% starfshlutfalli í hverjum mánuði og greitt er tryggingagjald vegna starfsins samkvæmt lögum um tryggingagjald. Í b-lið ákvæðisins er sjálfstætt starfandi einstaklingur hver sá sem starfar við eigin atvinnurekstur eða sjálfstæða starfsemi í því umfangi að honum sjálfum er gert að standa mánaðarlega, eða með öðrum reglulegum hætti samkvæmt reglum fjármálaráðherra, skil á staðgreiðslu af reiknuðu endurgjaldi og tryggingagjaldi vegna starfs síns.

Kærandi tilkynnti Vinnumálastofnun ekki um tekjur í janúar til mars 2011 á sama tíma og hann fékk greiddar atvinnuleysisbætur. Kærandi var á þessu tímabili launamaður í skilningi a-liðar 3. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og starfaði á innlendum vinnumarkaði í skilningi 2. málsl. 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Af framansögðu er ljóst að kærandi var starfandi á innlendum vinnumarkaði á sama tíma og hann þáði atvinnuleysisbætur. Hann upplýsti Vinnumálastofnun ekki um að atvinnuleit hans hafi verið hætt. Það er niðurstaða úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða að með framangreindri háttsemi hafi kærandi brotið gegn 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og því beri að staðfesta hina kærðu ákvörðun.

Á tímabilinu janúar til mars 2011 fékk kærandi greiddar 340.164 kr. í atvinnuleysisbætur, sbr. færslu í samskiptasögu Vinnumálastofnunar og kæranda, dags. 28. apríl 2011. Vinnumálastofnun krefst þess að fá þá fjárhæð endurgreidda að viðbættu 15% álagi, sbr. 3. málsl. 60. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og 1. málsl. 2. mgr. 39. gr. sömu laga. Krafa Vinnumálastofnunar er því í heild sinni 391.189 kr. og er sú kröfufjárhæð í samræmi við efni áðurnefnds bréfs stofnunarinnar til kæranda, dags. 2. maí 2011. Fallast verður á að kæranda beri að endurgreiða fjárhæðina eins og kveðið var á um í hinni kærðu ákvörðun.

Kærandi telur sig hafa fengið rangar upplýsingar hjá Vinnumálastofnun þess efnis að hann skyldi halda áfram að stimpla sig inn eftir að hann hóf störf en skila síðar launaseðlum frá vinnuveitanda. Það hafi hann gert 15. apríl 2011. Á heimasíðu Vinnumálastofnunar er gerð ítarleg grein fyrir skilyrðum þess að viðhalda rétti til atvinnuleysisbóta. Það sem skiptir máli hér er það skilyrði að atvinnuleitanda ber að tilkynna til Vinnumálastofnunar ef hann fær fasta eða tímabundna vinnu. Það gerði kærandi ekki.

Úrskurðarorð

Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 2. maí 2011 í máli A þess efnis að synja skuli kæranda um greiðslu atvinnuleysisbóta og hann skuli ekki eiga rétt á atvinnuleysisbótum fyrr en hann hefur starfað a.m.k. tólf mánuði á innlendum vinnumarkaði er staðfest.

Kærandi skal endurgreiða Vinnumálastofnun ofgreiddar atvinnuleysisbætur, samtals að fjárhæð 391.189 kr.

Brynhildur Georgsdóttir, formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson