Úrskurður nr. 260/2017
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 4. maí 2017 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 260/2017
í stjórnsýslumáli nr. KNU16100044
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 18. október 2016 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 10. október 2016, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 12. gr. f þágildandi laga um útlendinga. Kærandi sótti um vernd ásamt eiginkonu sinni og barni.
Kærandi krefst þess aðallega að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og kæranda verði veitt staða flóttamanns með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara krefst kærandi þess að kæranda verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga. Til þrautavara krefst kærandi þess að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. sömu laga. Í öllu falli krefst kærandi þess að felld verði úr gildi ákvörðun um brottvísun og endurkomubann kæranda.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 30. gr. þágildandi laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests, sbr. 3. mgr. 30. gr. sömu laga.
Hinn 1. janúar 2017 tóku gildi ný lög um útlendinga nr. 80/2016. Samkvæmt 2. mgr. 121. gr. laganna gilda ákvæði þeirra um mál sem bárust kærunefnd útlendingamála fyrir gildistöku laganna en höfðu ekki verið afgreidd með úrskurði. Fer því um mál þetta samkvæmt ákvæðum laga nr. 80/2016.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 27. júní 2016. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 23. september 2016 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 10. október 2016, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 18. október 2016. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 3. janúar 2017 og viðbótarupplýsingar þann 29. mars 2017. Kærandi kom til viðtals hjá kærunefnd útlendingamála þann 2. mars 2017 ásamt talsmanni sínum og túlki. Kærunefnd óskaði eftir gögnum frá Útlendingastofnun í Svíþjóð við meðferð málsins sem barst kærunefndinni 21. apríl 2017. Kæranda var gefinn frestur til að veita andmæli til 26. apríl og barst tölvubréf frá kæranda þann 27. apríl þess efnis að hann telji ekki ástæðu til að gera athugasemdir við gögnin.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun byggði hann umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hann ætti á hættu ofsóknir í heimaríki vegna [...].
Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. 44. gr. þágildandi laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða og vegna sérstakra tengsla við landið skv. 12. gr. f þágildandi laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 45. gr. þágildandi laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.
Kæranda var vísað brott frá landinu og ákveðið endurkomubann í tvö ár.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á [...]. Hafi kærandi orðið fyrir áreiti og ofbeldi vegna [...] en lögreglan í heimaríki hans hafi ekki vilja til að veita honum vernd. Í viðbótarupplýsingum frá kæranda kemur fram að sonur hans sé með [...] og þarfnist lyfja [...]. Meðferð sé hafin hérlendis og óvíst hvort meðferð standi honum til boða í heimaríki.
Í greinargerð er gerð grein fyrir aðstæðum og ástandi í [...] og er m.a. fjallað um stjórnskipan landsins og löggjöf þess. Þá kemur fram að stjórnvöld takmarki tjáningarfrelsi íbúa landsins og sniðgangi lagaákvæði sem banni handahófskennt varðhald og eftirlit með borgurum landsins án dómsúrskurðar. Í greinargerðinni er fjallað um aðstæður [...].
Í greinargerð kemur fram að aðstæður kæranda í heimaríki sínu feli í sér ofsóknir á grundvelli [...] en slíkar ofsóknir falli undir skilgreiningu 37. gr. útlendingalaga um ofsóknir á hendur tilteknum þjóðfélagshópi. Kærandi verði fyrir ofbeldi og mismunun sem feli í sér brot gegn grundvallarmannréttindum og ómannúðlega og vanvirðandi meðferð. Af hálfu kæranda er einnig bent á að samkvæmt leiðbeiningum Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna [...]. Þá feli þær ofsóknir sem kærandi hafi orðið fyrir og kunni að verða fyrir síðar af hálfu yfirvalda í [...] í sér alvarlegt brot á grundvallarmannréttindum sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Vegna þeirra ofsókna sem kærandi hafi orðið fyrir sé hann haldinn miklum ótta við frekari ofsóknir verði honum gert að snúa aftur til [...]. Heimildir beri með sér að yfirvöld í heimaríki kæranda beiti [...] kerfisbundnum ofsóknum og megi ótti kæranda af þeim sökum enn fremur teljast ástæðuríkur. Með vísan til framangreinds megi telja sannað að ótti kæranda við ofsóknir vegna [...] sé ástæðuríkur. Samkvæmt því sé kærandi flóttamaður skv. skilgreiningu 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga og beri því að veita honum alþjóðlega vernd á Íslandi.
Verði ekki fallist á aðalkröfu kæranda er gerð sú krafa til vara að honum verði veitt viðbótarvernd hér á landi með vísan til 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga og er í greinargerð kæranda m.a. vísað til lögskýringargagna að baki ákvæðinu, frásagnar kæranda og hættu hans á að lenda í ómannúðlegri og vanvirðandi meðferð yrði honum gert að snúa aftur til [...] kröfunni til stuðnings.
Í umfjöllun um þrautavarakröfu kæranda um dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er vitnað til þess að ákvæðið heimili veitingu dvalarleyfis á grundvelli mannúðarsjónarmiða ef útlendingur geti sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd t.d. vegna erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki. Þar segir jafnframt að í athugasemdum við ákvæðið komi meðal annars fram að taka skuli sérstakt tillit til barna. Í samræmi við framkvæmd annarsstaðar beri einnig að taka tillit til þess hvernig aðstæður í heimalandi séu, þ.m.t. hvort framfærsla barns væri örugg og forsjáraðilar til staðar ef barni væri synjað um dvalarleyfi, einkum ef um fylgdarlaust barn sé að ræða. Í ljósi aðstæðna kæranda telji hann að skilyrði 1. mgr. 74. gr. séu uppfyllt og að ef kærandi fái hvorki aðal- né varakröfur sínar samþykktar beri að veita honum dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða hér á landi.
Í greinargerð er einnig gerð krafa um að felld verði úr gildi ákvörðun um að kæranda skuli vísað brott frá landinu og að hann skuli sæta endurkomubanni. Kærandi vísar m.a. til 3. mgr. 102. laga um útlendinga kröfu sinni til stuðnings en samkvæmt ákvæðinu sé óheimilt að ákveða kæranda endurkomubann. Útlendingastofnun hafi jafnframt gerst brotleg við meginreglur um málsmeðferð með því að gæta ekki meðalhófs og virða andmælarétt kæranda að vettugi við töku ákvörðunar um brottvísun og endurkomubann. Enn fremur telji kærandi annmarka á birtingu ákvörðunarinnar þar sem hvergi í hinni kærðu ákvörðun sé minnst á að endurkomubannið gildi á landssvæðum allra Schengen-ríkjanna.
Af hálfu kæranda er einnig gerð athugasemd við rannsókn Útlendingastofnunar og meðferð málsins. Í greinargerð kemur fram að kærandi mótmæli trúverðugleikamati Útlendingastofnunar með öllu og telji að um grundvallarannmarka á málsmeðferð sé að ræða þar sem ekki sé lagt til grundvallar að [...]. Því beri að ógilda ákvörðunina með öllu. Málsmeðferð Útlendingastofnunar sé í andstöðu við leiðbeiningar Flóttamannastofnunarinnar um meðferð á beiðnum um alþjóðlega vernd á grundvelli [...]. Jafnframt geri kærandi athugasemd við það að Útlendingastofnun vísi til málsmeðferðarreglna breskra stjórnvalda í ákvörðun sinni en þær reglur hafi ekki gildi sem málsmeðferðarreglur hjá íslenskum stjórnvöldum. Að lokum gerir kærandi athugasemd við ákvörðun barns kæranda þar sem hvorki megi finna í henni né ákvörðun foreldra þess umfjöllun um með hvaða hætti tekið sé tillit til ákvæða er varða börn í leit að alþjóðlegri vernd, hver sé þörf þess fyrir vernd eða hvaða afleiðingar frávísun barnsins frá Íslandi muni hafa á það. Kærandi vísar til nokkurra úrskurða kærunefndarinnar máli sínu til stuðnings.
Af hálfu kæranda er því haldið fram með vísan til þeirra stórfelldu galla á málsmeðferðinni sem og galla á málsmeðferð varðandi brottvísun og endurkomubann kæranda að óhjákvæmilegt sé að fella úr gildi hina kærðu ákvörðun í heild sinni.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Lagagrundvöllur
Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, sbr. 121. gr. laganna, reglugerð nr. 53/2003 um útlendinga með áorðnum breytingum að því leyti sem hún hefur enn lagastoð, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.
Auðkenni
Kærandi lagði fram [...] ökuskírteini við meðferð máls hans hjá nefndinni. Kærunefnd telur ekkert hafa komið fram í málinu sem gefur tilefni til að draga í efa að um sé að ræða raunverulegt ökuskírteini kæranda og verður því lagt til grundvallar að kærandi sé [...] ríkisborgari.
Landaupplýsingar
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í [...] m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:
[...]
Í ofangreindum gögnum kemur m.a. fram að viðvarandi vandi sé í [...]. Talsverð spilling sé innan löggæslu- og réttarkerfisins þar sem stjórnarskrárvarin réttindi séu ekki ávallt virt í framkvæmd og sjálfstæði dómstóla sé háð ákveðnum takmörkunum vegna pólitísks þrýstings. Tjáningarfrelsi séu settar skorður í landinu og hafi stjórnvöld afskipti af fólki sem mótmæli stjórnvöldum og beiti stjórnsýsluviðurlögum og háum sektum ef mótmæli hafi ekki verið samþykkt fyrirfram af stjórnvöldum.
Samkvæmt ofangreindum gögnum eru ekki bein ákvæði í [...]. Þá verði [...] fyrir áreiti af hálfu yfirvalda með ýmsum hætti. [...].
Í ofangreindum gögnum kemur fram að í [...] sé öflugt velferðarkerfi þótt spilling viðgangist að einhverju leyti innan heilbrigðiskerfisins. Í skýrslu nefndar Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins kemur fram að [...] hafi uppfyllt með árangursríkum hætti skuldbindingar sínar á sviði barnaréttar. Vernd réttinda og hagsmuna barna sé forgangsverkefni félagsmálayfirvalda ríkisins. Þá sé heilbrigði barna í forgangi hjá heilbrigðisstofnunum ríkisins og hafi öll börn, [...], fullt aðgengi að endurgjaldslausri læknisaðstoð m.a. sérfræðiaðstoð.
Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Til að teljast flóttamaður hér á landi þarf kærandi að sýna fram á að aðstæður hans séu slíkar að þær falli undir 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. flóttamannasamning Sameinuðu þjóðanna, eða 2. mgr. 37. gr. sömu laga. Kærandi byggir ástæðu flótta síns á því að hann verði fyrir áreiti í heimaríki sínu vegna [...].
Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:
Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.
Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:
Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.
Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.
Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:
a. ríkið,
b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,
c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.
Almennt ber að telja ótta umsækjanda um alþjóðlega vernd ástæðuríkan ef hann getur á nægilega skýran hátt sýnt fram á að áframhaldandi dvöl í heimaríki sé honum óbærileg af ástæðum sem tilgreindar eru í 1. mgr. 37. gr. eða yrði óbærileg af sömu ástæðum ef hann sneri aftur. Hugtakið „ástæðuríkur ótti við ofsóknir“ inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn a.m.k. að sýna fram á að ákveðnar líkur séu á að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.
Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).
Kærandi hefur borið fyrir sig að hann sé í hættu í [...] vegna [...]. Heldur kærandi því fram að hann verði fyrir ofsóknum í heimaríki sökum [...] Kærandi hafi tilgreint tvö skipti, [...] , þar sem hann hafi orðið fyrir ofbeldi vegna [...]. Kærandi hafi í bæði skiptin verið á gangi [...] þegar ráðist hafi verið á hann. Í fyrra skiptið hafi kærandi leitað aðstoðar lögreglu sem hafi leitað árásarmannanna en ekkert aðhafst í málinu [...].
Að mati kærunefndar gætir misræmis í frásögn kæranda af atvikum og atburðum í heimaríki hans, að því er varðar ofsóknir sem hann kveðst hafa orðið fyrir vegna [...], sem gögn málsins að öðru leyti varpa ekki fullnægjandi ljósi á.
Í viðtali við íslensk stjórnvöld bar kærandi í upphafi fyrir sig að hafa flúið þar sem hann hafi neitað að gegna herskyldu og verið laminn og pyntaður í kjölfarið. Síðar bar kærandi því við að ástæða flótta hans væri að hann yrði fyrir áreiti vegna [...]. Í þjónustuviðtali hjá Útlendingastofnun kvaðst kærandi í fyrstu hafa verið handtekinn vegna þess að hann hafi ekki viljað ganga í herinn en í síðara viðtali við Útlendingastofnun leiðrétti kærandi þann framburð og kvaðst aldrei hafa verið handtekinn. Jafnframt hefur kærandi gefið upp mismunandi nöfn og þjóðerni við meðferð máls síns hjá íslenskum stjórnvöldum sem og stjórnvöldum annarra ríkja þar sem hann hefur sótt um alþjóðlega vernd.
Kærunefnd telur að ofangreint misræmi í frásögn kæranda leiði til þess að frásögn hans af atburðum og ástæðum flótta verði ekki lögð til grundvallar í málinu. Kærandi hefur við meðferð málsins ekki lagt fram gögn sem styðja við frásögn hans að öðru leyti, þ.m.t. af áreiti sem hann kveðst hafa orðið fyrir vegna [...]. Þá styðja gögn varðandi umsókn kæranda um alþjóðlega vernd í Svíþjóð, sem kærunefnd hefur aflað frá sænskum stjórnvöldum, ekki við frásögn hans. Í ljósi þess telur kærunefnd að kærandi hafi ekki ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.
Með vísan til alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.
Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.
Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.
Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga
Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.
Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 6. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal stjórnvald sem kemst að því að ákvæði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laganna eigi ekki við um útlending að eigin frumkvæði taka til skoðunar hvort veita eigi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. sömu laga. Þrátt fyrir að orðalag 1. mgr. 74. gr. kveði ekki með skýrum hætti á um veitingu dvalarleyfis má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.
Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.
Í ljósi framangreindrar niðurstöðu um trúverðugleika framburðar kæranda er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.
Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.
Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.
Rannsóknarregla stjórnsýslulaga
Líkt og áður segir gerir kærandi athugasemd við rannsókn Útlendingastofnunar með vísan til rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og rökstuðningsreglu 22. gr. sömu laga. Kærandi telur að trúverðugleikamat Útlendingastofnunar varðandi [...] kæranda hafi verið í algerri andstöðu við leiðbeiningar Flóttamannastofnunar varðandi slíkt mat. Einnig styðjist stofnunin við breskar málsmeðferðarreglur við mat sitt sem hafi ekki gildi hérlendis.
Samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga skal stjórnvald sjá til þess að mál sé nægilega upplýst áður en ákvörðun er tekin í því og afla í því skyni nauðsynlegra upplýsinga. Mál telst nægilega rannsakað þegar þeirra upplýsinga hefur verið aflað sem nauðsynlegar eru til þess að hægt sé að taka efnislega rétta ákvörðun í því. Um frekari afmörkun á því hversu ítarlega beri að rannsaka mál, ber m.a. að líta til þess hversu mikilvægt það er. Því tilfinnanlegri eða meira íþyngjandi sem stjórnvaldsákvörðun er, þeim mun strangari kröfur verður að gera til rannsóknar á þeim atvikum sem leiða til niðurstöðunnar. Markmið rannsóknarreglunnar er að tryggja að stjórnvaldsákvarðanir verði bæði löglegar og réttar. Í þeim tilvikum þegar ákvörðun stjórnvalds byggist á mati verður að afla þeirra upplýsinga sem nauðsynlegar eru svo hægt sé að beita þeim sjónarmiðum sem ætlunin er að byggja stjórnvaldsákvörðun á. Þá verður efni rökstuðnings ákvarðananna að endurspegla þessi sjónarmið enda segir m.a. í 22. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að í rökstuðningi skuli vísa til þeirra réttarreglna sem ákvörðun byggir á, meginsjónarmiða sem ráðandi voru við mat og málsatvika sem höfðu verulega þýðingu við úrlausn málsins.
Skoðun kærunefndar á ákvörðun Útlendingastofnunar leiddi í ljós að Útlendingastofnun studdist ekki einungis við skýrslu breska Innanríkisráðuneytisins við mat sitt á [...] heldur einnig skýrslu Flóttamannastofnunar um trúverðugleikamat því gerir kærunefndin ekki athugasemd við þau gögn sem stofnunin studdist við er hún lagði mat á trúverðugleika kæranda. Hins vegar fellst kærunefnd á með kæranda að rökstuðningi fyrir niðurstöðu Útlendingastofnunar um [...] hafi verið ábótavant. Kærunefnd boðaði kæranda til viðtals hjá nefndinni og aflaði gagna frá sænsku Útlendingastofnun varðandi málefni kæranda. Það er því mat kærunefndar að bætt hafi verið úr fyrrgreindum annmarka við meðferð málsins á æðra stjórnsýslustigi.
Brottvísun og endurkomubann
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að með tilliti til atvika málsins skuli kæranda vísað af landi brott og sæta endurkomubanni til tveggja ára. Stofnunin vísar þess að skv. 3. mgr. 90. gr. reglugerðar nr. 53/2003 um útlendinga skuli Útlendingastofnun taka ákvörðun um frávísun kæranda skv. 56. gr. sömu reglugerðar.
Fjallað er um frávísun og brottvísun í XII. kafla laga um útlendinga nr. 80/2016, en slík ákvæði var áður að finna í IV. kafla þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002. Þar eru atvik sem leitt geta til brottvísunar talin í nokkrum liðum og fjallað um í hvaða tilvikum atvik málsins geti takmarkað ákvörðun um brottvísun, sbr. 102. gr. gildandi laga um útlendinga og 21. gr. þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002.
Í 22. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er kveðið á um að stjórnvöld skuli í rökstuðningi sínum vísa til þeirra réttarreglna sem ákvörðun byggir á, meginsjónamiða sem ráðandi voru við mat og málsatvika sem höfðu verulega þýðingu við úrlausn málsins. Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur ekki fram á hvaða lagagrundvelli ákvörðunin um brottvísun er byggð. Þá er ekki vísað til sérstakra atvika málsins eða þau heimfærð undir lagagrundvöllinn. Að þessu leyti uppfyllir ákvörðun Útlendingastofnunar varðandi brottvísun og endurkomubann kæranda engin af þeim skilyrðum sem fram koma 22. gr. stjórnsýslulaga um efni rökstuðnings stjórnvaldsákvörðunar.
Framangreindir ágallar á rökstuðningi Útlendingastofnunar eru jafnframt þess eðlis að kærunefnd hefur ekki forsendur til að draga þá ályktun af rökstuðningnum að í reynd hafi farið fram efnislegt mat á því hvort skilyrði brottvísunar væru fyrir hendi í máli kæranda. Í ljósi hagsmuna kæranda af því að fá mál sitt skoðað á tveimur stjórnsýslustigum telur kærunefnd ekki unnt að bæta úr framangreindum annmarka á æðra stjórnsýslustigi. Í því ljósi og með vísan til þess að sá þáttur stjórnsýslumáls kæranda sem lauk með ákvörðun um brottvísun og endurkomubann hófst að frumkvæði Útlendingastofnunar telur kærunefnd rétt að fella ákvörðun Útlendingastofnunar er varðar brottvísun og endurkomubann úr gildi.
Kæranda er vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 2. mgr. 56. gr. reglugerðar nr. 53/2003 um útlendinga.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar að því er varðar umsókn um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Felldur er úr gildi sá þáttur ákvörðunarinnar þar sem kæranda er brottvísað frá landinu svo fljótt sem verða má og ákveðið endurkomubann hingað til lands í tvö ár. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott innan 7 daga frá birtingu þessa úrskurðar. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að gera ríkislögreglustjóra viðvart um niðurstöðu kærunefndar.
Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar í máli kæranda að því er varðar umsókn um alþjóðlega vernd, dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða er staðfest. Kæranda er vísað frá landinu. Felld er úr gildi ákvörðun í máli kæranda um brottvísun og endurkomubann. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að gera ríkislögreglustjóra viðvart um niðurstöðu þessa.
The decision of the Directorate of Immigration in the cases of the appellant regarding the application for international protection, residence permit on humanitarian grounds is affirmed. The appellant is denied entry into Iceland. The Directorate's decision in the case of the appellant on expulsion and re-entry ban is vacated. The Directorate is instructed to inform the National Commissioner of the Icelandic Police about this decision.
Anna Tryggvadóttir
Þorbjörg Inga Jónsdóttir Pétur Dam Leifsson