26. september 2019

Nr. 458/2019 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 26. september 2019 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 458/2019

í stjórnsýslumáli nr. KNU19060041

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 25. júní 2019 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur [...], og vera ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 11. júní 2019, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.

Þess er krafist að hin kærða ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar, í fyrsta lagi á grundvelli 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016, sbr. 1. mgr. 42. gr. laganna og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, og í öðru lagi á grundvelli 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 12. febrúar 2019. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum sama dag, kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Bretlandi. Þann 20. febrúar 2019 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Bretlandi, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Í svari frá breskum yfirvöldum, dags. 28. febrúar 2019, samþykktu þau viðtöku kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 11. júní 2019 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 11. júní 2019 og kærði hann ákvörðunina þann 25. júní 2019 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda ásamt fylgigögnum barst kærunefnd þann 9. júlí 2019.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að bresk stjórnvöld bæru ábyrgð á meðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Umsóknin yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Bretlands ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá hefði kærandi ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar ástæður væru fyrir hendi þannig að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Bretlands.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að í viðtölum hjá Útlendingastofnun hafi kærandi m.a. greint frá því að hann upplifi kvíða og þunglyndi og ætti í erfiðleikum með svefn. Þá hafi kærandi greint frá því að hafa orðið fyrir líkamsárás í [...] og glími enn við eftirköst árásarinnar. Kærandi hafi einnig greint frá því að hans bíði ekkert í Bretlandi en þar hafi hann ekki möguleika á að afla sér lífsviðurværis sökum þess að hann sé ekki með atvinnuleyfi þar í landi. Kærandi hafi lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd í Bretlandi sem hafi verið hafnað og hafi hann ekki átt kost á að kæra ákvörðunina þar sem hann hafi ekki getað lagt fram gögn máli sínu til stuðnings. Þá hafi komið fram í ákvörðun breskra stjórnvalda að hann yrði að vera utan Bretlands til að geta kært ákvörðunina. Á meðan umsókn hans var til málsmeðferðar í Bretlandi hafi hann notið húsaskjóls, framfærslu og annarrar aðstoðar en þegar umsókninni hafi verið hafnað hafi engin þjónusta verið í boði fyrir hann og hann hafi eftir það verið heimilislaus. Kærandi hafi haft aðgang að heilbrigðisþjónustu á Bretlandi og notið aðstoðar lögfræðinga Rauða krossins. Kærandi óttist að verða fangelsaður snúi hann aftur til Bretlands þar sem hann hafi framvísað fölsuðu vegabréfi.

Kærandi gerir jafnframt nokkrar athugasemdir við hina kærðu ákvörðun. Í fyrsta lagi mótmælir kærandi því að Útlendingastofnun hafi lagt til grundvallar að umsækjendur sem hafi verið synjað um alþjóðlega vernd eigi rétt á að fá aðstoð í formi húsaskjóls og framfærslu. Vísar kærandi til þess að heimildir bendi til þess að þessir einstaklingar fái engan stuðning frá stjórnvöldum og þurfi alfarið að treysta á aðstoð góðgerðarsamtaka um húsnæði og aðrar lífsnauðsynjar. Í öðru lagi gerir kærandi athugasemd við það að Útlendingastofnun hafi í ákvörðun sinni dregið það í efa að réttarstaða hans hafi ekki verið skýrð fyrir honum þegar hann hafi fengið synjun á umsókn sinni á Bretlandi. Kærandi vísar til þess að heimildir séu um að aðgangur að lögfræðiþjónustu fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd þar í landi geti verið takmarkaður. Sé því ekki víst að slík þjónusta standi kæranda til boða verði hann sendur aftur til Bretlands. Í þriðja lagi gerir kærandi við athugasemd við það að lagt sé til grundvallar að hann geti áfrýjað synjun breskra stjórnvalda á umsókn hans til æðri stjórnvalda á Bretlandi en fram hafi komið í ákvörðun breskra útlendingayfirvalda að umsókn hans sé talin bersýnilega tilhæfulaus og því sé honum ekki heimilt að áfrýja máli sínu nema að hann sé utan Bretlands. Kærandi telur að þar af leiðandi séu því takmarkanir á kæruheimildum hans hjá breskum stjórnvöldum. Loks gerir kærandi ýmsar athugasemdir við reglugerð nr. 276/2018 um breytingu á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017, svo sem að reglugerðina skorti lagastoð og að viðmið sem þar séu nefnd um hvað teljist til sérstakra ástæðna séu eingöngu talin upp í dæmaskyni. Þá telur kærandi að vísbendingar séu um að hann sé einstaklingur í sérstaklega viðkvæmri stöðu og beri því að rannsaka stöðu hans vegna framkominna upplýsinga í máli hans.

Kærandi vísar til grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement sem lögfest sé í 42. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. mgr. 36. gr. sömu laga. Kærandi fjallar í greinargerð sinni almennt um regluna, inntak hennar og gildissvið auk þess sem hann vísar m.a. til þess að reglan hafi verið tekin upp í fjölda alþjóðlegra samninga, t.d. 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Kærandi vísar til þess að samkvæmt m.a. fyrirliggjandi samþykki breskra stjórnvalda á endurviðtöku hans hafi þau stjórnvöld að öllum líkindum meðhöndlað umsókn hans eins og um væri að ræða [...] ríkisborgara. Kæranda bíði því að öllum líkindum áframsending til [...] sem hann eigi engar rætur að rekja til þar sem hann sé ríkisborgari [...]. Með vísan til framangreinds telur kærandi að ótækt að verða sendur aftur til Bretlands og telur því að íslenskum stjórnvöldum sé skylt að taka umsókn hans til efnislegrar meðferðar, sbr. 3. mgr. 36. gr, sbr. 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.

Verði ekki fallist á að taka umsókn kæranda til efnismeðferðar á grundvelli 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, sbr. 42. gr. sömu laga, byggir kærandi á því að sérstakar ástæður séu fyrir hendi í máli hans, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í þeim efnum fjallar kærandi almennt um og gerir grein fyrir inntaki og túlkun á 2. mgr. 36. gr. laganna, m.a. með hliðsjón af lögskýringargögnum, fyrri úrskurðum kærunefndar útlendingamála og hugtakinu sérstaklega viðkvæm staða, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Kærandi telji að margt bendi til þess að hann sé einstaklingur í sérstaklega viðkvæmri stöðu, en hann hafi m.a. greint frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun að hann upplifi kvíða og þunglyndi og eigi í erfiðleikum með svefn. Þá sé kærandi grátgjarn og líði mjög illa andlega. Einnig hafi kærandi orðið fyrir alvarlegri líkamsárás í [...]. Þá vísar kærandi til úrskurða kærunefndar nr. 550/2017 og 552/2017 frá 10. október 2017 og 583/2017 og 586/2017 frá 24. október 2017 varðandi mat á því hvenær einstaklingur teljist eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki. Kærandi áréttar enn fremur að hann hafi hlotið lokasynjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd í Bretlandi og muni hann því ekki fá neinn stuðning frá þarlendum stjórnvöldum við komuna þangað. Kærandi muni þurfa að treysta á góðgerðarsamtök til að fá fæði og klæði. Með vísan til framangreindra sjónarmiða telji kærandi að skilyrði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga séu uppfyllt.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef krefja má annað ríki, sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli samninga sem Ísland hefur gert um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram hér á landi eða í einhverju samningsríkjanna, um að taka við umsækjanda. Í samræmi við samning ráðs Evrópusambandsins og Íslands og Noregs um þátttöku hinna síðarnefndu í framkvæmd, beitingu og þróun Schengen-gerðanna samþykkti Ísland áðurnefnda Dyflinnarreglugerð, sbr. auglýsingu í C-deild Stjórnartíðinda nr. 1/2014.

Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Ábyrgð Bretlands á umsókn kæranda er byggð á d-lið 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar þar sem kærandi hafi fengið synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd þar í landi. Samkvæmt framansögðu er heimilt að krefja bresk stjórnvöld um að taka við kæranda, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda

Samkvæmt gögnum málsins er kærandi [...] ára gamall karlmaður sem kom einsamall hingað til lands. Í komunótum frá Göngudeild sóttvarna kemur m.a. fram kærandi hafi leitað þangað vegna andlegrar vanlíðanar en hann fái höfuðverki og hafi glímt við svefnleysi. Af gögnunum má sjá að kærandi hafi fengið ráðleggingar vegna vanlíðanar sinnar og lyf. Þá kemur fram í gögnunum að hann hafi greint frá líkamlegum eymslum sem hann kveði afleiðingar líkamsárása fyrir nokkrum árum.Það er mat kærunefndar að gögn málsins, þ. á m. viðtöl kæranda hjá Útlendingastofnun og framlögð heilsufarsgögn, beri ekki með sér að aðstæður kæranda séu slíkar að hann teljist hafa sérþarfir í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga sem taka þurfi tillit til við meðferð málsins.

Aðstæður í Bretlandi

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð umsókna um alþjóðlega vernd í Bretlandi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

Asylum Information Database Country Report: United Kingdom (European Council on Refugees and Exiles, mars 2019);
Amnesty International Report 2017/18 – United Kingdom (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
BRIEFING: Immigration Detention in the UK (The Migration Observatory at the University of Oxford, 29. maí 2019);
Freedom in the World 2019 – United Kingdom (Freedom House, 2019);
2018 Country Reports on Human Rights Practices – United Kingdom (United States Department of State, 13. mars 2019);
Information Note on Directive 2013/33/EU of the European Parliament and of the Council of 26 June 2013 laying down standards for the reception of applicants for international protection (recast) (European Council on Refugees and Exiles, júlí 2015);
Information Note on Directive 2013/32/EU of the European Parliament and of the Council of 26 June 2013 on common procedures for granting and withdrawing international protection (recast) (European Council on Refugees and Exiles, desember 2014) og
Upplýsingar af vefsíðu breskra yfirvalda (www.gov.uk).

Í framangreindum gögnum kemur fram að bæði í löggjöf og framkvæmd er umsækjendum um alþjóðlega vernd í Bretlandi tryggður réttur til viðtals sem og túlkaþjónusta. Ef umsókn um alþjóðlega vernd er synjað hjá bresku útlendingastofnuninni (e. UK Visas and Immigration) geta umsækjendur borið synjunina undir sérstakan dómstól (e. First Tier Tribunal (Immigration and Asylum Chamber)) og frestar kæra almennt réttaráhrifum. Synjun dómstólsins er hægt að áfrýja til æðri dómstóls, að fengnu leyfi. Einstaklingar sem koma frá öruggum upprunaríkjum geta ekki kært synjun bresku útlendingastofnunarinnar nema að þeir hafi yfirgefið landið. Hafi umsækjandi um alþjóðlega vernd fengið lokaniðurstöðu í máli sínu getur hann lagt fram nýja umsókn, telji hann nýjar ástæður eða breyttar aðstæður vera fyrir hendi í máli hans, sem ekki voru fyrir hendi þegar mál hans var áður til meðferðar. Þá eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstól Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun, skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á alþjóðlegri vernd og brottvísun til heimaríkis hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða meðferð sem muni brjóta í bága við ákvæði mannréttindasáttmálans.

Í þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd í Bretlandi kemur fram að umsækjendum séu tryggð búsetuúrræði og fjárhagsaðstoð í formi peningagreiðslna eða innkaupakorta að upphæð 153-163 pund á mánuði. Umsækjendur hafa almennt ekki aðgang að vinnumarkaðnum en umsækjendur á barnsaldri hafa aðgang að skólakerfinu. Aðgangur umsækjenda að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu er tryggður með lögum en í framkvæmd glíma umsækjendur við ýmsar kerfislægar hindranir við nýtingu þjónustunnar. Þá kemur fram að aðgangur að geðheilbrigðisþjónustu sé ekki tryggður. Sérhæfð heilbrigðisþjónusta fyrir umsækjendur sem fengið hafa synjun á umsókn sinni og eru ekki með framfærslu frá yfirvöldum er í reynd takmörkuð. Heilbrigðisþjónusta vegna slysa og annarra bráðatilfella sem og meðferðir við ákveðnum sjúkdómum er aftur á móti aðgengileg og gjaldfrjáls fyrir þá umsækjendur. Umsækjandi um alþjóðlega vernd sem fengið hefur neikvæða niðurstöðu í máli sínu getur átt rétt á framfærslustuðningi frá breska innanríkisráðuneytinu (e. Section 4 Support) ef hann uppfyllir eitt þeirra skilyrða sem sett eru fyrir slíkum stuðningi, t.d. það að hann sé að gera þar til bærar ráðstafanir til að snúa aftur til heimaríkis. Í gögnum um aðstæður í Bretlandi má sjá að minnihluti þeirra umsækjenda sem hefur verið synjað um vernd njóta framfærslustuðningsins. Umsækjandi sem hefur verið synjað um slíkan framfærslustuðning getur áfrýjað þeirri ákvörðun til dómstóla en sé hún staðfest hefur umsækjandi þann kost að leita til hjálparsamtaka, svo sem breska Rauða krossins.

Alþjóðlegar stofnanir og félagasamtök hafa gagnrýnt að umsækjendur um alþjóðlega vernd í Bretlandi sæti varðhaldi í of ríkum mæli. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum er varðhaldi sjaldan beitt í efnismeðferðarmálum en nokkuð tíðar í Dyflinnarmálum. Þá er varðhaldi gjarnan beitt þegar umsókn um vernd hefur verið hafnað í þeim tilgangi að tryggja greiðan flutning umsækjanda til heimaríkis eða ríkis sem ber ábyrgð á umsókn hans samkvæmt Dyflinnarreglugerðinni. Umsækjendur geta að eigin frumkvæði fengið skorið úr um lögmæti varðhalds fyrir dómstólum. Lögum samkvæmt skal þeim tryggð lögfræðiaðstoð við rekstur slíks máls en brestir hafa verið á því í framkvæmd. Umsækjendum sem settir eru í varðhald hefur þó fækkað á síðustu árum, en árið 2014 stóð fjöldinn í 14.056 einstaklingum en var 12.637 árið 2018.

Samkvæmt breskri útlendingalöggjöf skulu umsækjendur um alþjóðlega vernd í Bretlandi eiga raunhæfan kost á því að útvega sér lögfræðiaðstoð. Í framkvæmd er endurgjaldslaus lögfræðiaðstoð til handa umsækjendum þó ekki tryggð af hinu opinbera á fyrsta stjórnsýslustigi eða kærustigi. Bretland er ekki aðildarríki að tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins nr. 2013/32/ESB um málsmeðferð við veitingu og afturköllun alþjóðlegrar verndar, sbr. 19. og 20. gr. hennar. Á meðan ríkið er enn hluti af Evrópusambandinu er það þó bundið af tilskipun ráðsins nr. 2005/85/EB frá 1. desember 2005 um lágmarkskröfur varðandi málsmeðferðir í aðildarríkjunum við veitingu og afturköllun réttarstöðu flóttamanns.

Ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 3. mgr. 36. gr. laganna kemur fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því ríki sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun aðildarríkis um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands, nr. 33/1944.

Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið byggt á því að sú meðferð sem einstaklingur á von á við brottvísun eða frávísun verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til að ákvörðunin verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars. Við mat á umræddu alvarleikastigi hefur dómstólinn jafnframt litið til annarra þátta, t.d. hvort einstaklingurinn er í viðkvæmri stöðu, sbr. t.d. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Khlaifia o.fl. gegn Ítalíu (nr. 16483/12) frá 15. desember 2016. Í því sambandi hefur dómstólinn lagt ákveðna áherslu á að umsækjendur um alþjóðlega vernd tilheyri jaðarsettum og viðkvæmum þjóðfélagshóp sem þurfi sérstaka vernd, sbr. t.d. dóm í máli Tarakhel gegn Sviss (nr. 29217/12) frá 4. nóvember 2012. Þrátt fyrir það verði 3. gr. mannréttindasáttmálans ekki túlkuð á þann hátt að í greininni felist skylda aðildarríkja til að sjá umsækjendum um alþjóðlega vernd fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum, sbr. dóm í máli M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi (nr. 30696/09) frá 21. janúar 2011.

Með vísan til umfjöllunar um aðstæður og móttökuskilyrði umsækjenda um alþjóðlega vernd í Bretlandi er það niðurstaða kærunefndar að synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd leiði ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Að mati kærunefndar bera fyrirliggjandi upplýsingar um Bretland jafnframt með sér að þar sé veitt raunhæf vernd gegn því að fólki sé vísað brott eða það endursent til ríkja þar það eigi á hættu að verða fyrir ofsóknum eða þar sem lífi þess og frelsi sé ógnað. Í því sambandi hefur kærunefnd einkum litið til þess að upplýsingarnar benda til þess meðferð breskra stjórnvalda á umsóknum um alþjóðlega vernd sé með þeim hætti að lagt sé einstaklingsbundið mat á aðstæður þeirra. Þótt fyrir liggi að kærandi hafi fengið synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd telur kærunefnd að gögn málsins gefi ekki til kynna að endursending kæranda til viðtökuríkis sé í andstöðu við 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. mgr. ákvæðisins. Þá benda öll gögn til þess að kærandi hafi raunhæf úrræði í Bretlandi, bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. jafnframt 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sem tryggja að hann verði ekki sendur áfram til annars ríkis þar sem líf hans eða frelsi kann að vera í hættu, sbr. 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.Kemur 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga því ekki í veg fyrir að umsókn kæranda verði synjað um efnismeðferð.

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Aðstæðum kæranda hefur þegar verið lýst og telur kærunefnd að þær séu ekki þess eðlis að viðmið sem talin eru upp í dæmaskyni í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga eigi við í málinu. Í því sambandi hefur nefndin m.a. litið til þess að heilsufar kæranda sé ekki með þeim hætti að hann teljist glíma við mikil og alvarleg veikindi eða að aðstæður hans að því leyti séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verði framhjá þeim litið. Þá er í greinargerð því haldið fram að erfiðleikar sem kærandi standi frammi fyrir í Bretlandi séu þess eðlis að sérstakar ástæður séu fyrir hendi í máli hans. Í því sambandi er vísað til þess að kærandi hefur fengið lokasynjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd í Bretlandi og það séu takmarkanir á úrræðum fyrir hann að fá mál sitt endurskoðað hjá þarlendum stjórnvöldum, og að auki muni hann ekki fá stuðning frá stjórnvöldum verði hann sendur aftur þangað. Eins og áður hefur komið fram er það mat nefndarinnar að málsmeðferð breskra yfirvalda sé með þeim hætti að einstaklingsbundið mat sé lagt á aðstæður umsækjenda og að málsmeðferðin veiti fullnægjandi vernd gegn því að fólk sé endursent þangað sem það eigi á hættu að verða fyrir ofsóknum eða lífi þess eða frelsi ógnað. Að mati kærunefndar er ljóst að aðstæður einstaklinga sem hafa fengið lokasynjun á umsókn um alþjóðlega vernd í Bretlandi geta verið lakari en aðstæður þeirra umsækjenda sem ekki hafa fengið lokaniðurstöðu í máli sínu. Aftur á móti er það mat nefndarinnar að aðstæðurnar séu ekki slíkar að almennt verði talið að einstaklingar sem hafi fengið synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd eigi erfitt uppdráttar í Bretlandi í skilningi 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá verður að mati nefndarinnar ekki talið að einstaklingsbundnar aðstæður kæranda að öðru leyti séu þess eðlis að hann verði talinn eiga erfitt uppdráttar vegna þessara aðstæðna eða að sérstakar ástæður séu að öðru leyti fyrir hendi í málinu á þessum grundvelli.

Hvað varðar sjónarmið kæranda um að varðhald í Bretlandi kunni að bíða hans við komuna þangað til lands áréttar kærunefnd það sem þegar hefur komið fram um varðhald þar í landi. Umsækjendum um alþjóðlega vernd sem hlotið hafa endanlega neikvæða niðurstöðu í Bretlandi getur, eftir atvikum, verið gert að sæta varðhaldi og getur það t.d. átt við þegar einstaklingur á yfir höfði sér brottvísun og grunur leikur á um að hann muni koma sér undan slíkri ákvörðun. Þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda til þess að ákvarðanir um varðhald útlendinga í Bretlandi séu almennt teknar í samræmi við gildandi lög og grundvallarréttindi þar í landi og reglur sem leiða m.a. af mannréttindasáttmála Evrópu. Með hliðsjón af framangreindu telur nefndin því ljóst að sá möguleiki að kærandi kunni að vera færður í varðhald leiði ekki til þess að kærandi teljist eiga erfitt uppdráttar í Bretlandi eða að öðru leyti séu fyrir hendi sérstakar ástæður í máli hans af þeim sökum.

Það er mat kærunefndar að gögn málsins beri ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar eða að kærandi geti af sömu ástæðu vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki.

Það er jafnframt mat kærunefndar að málsástæður kæranda að öðru leyti verði ekki taldar til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Vegna tilvísunar í greinargerð kæranda til úrskurða kærunefndar í málum nr. 550/2017, 552/2017, 583/2017 og 586/2017 tekur kærunefnd fram að ekki sé hægt að jafna stöðu kæranda í þessu máli við stöðu kærenda í framangreindum úrskurðum enda ekki um að ræða sömu viðtökuríki og aðstæður þeirra einnig ólíkar að öðru leyti.

Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 16. apríl 2019 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 19. nóvember 2018.

Athugasemdir kæranda við ákvörðun Útlendingastofnunar

Í greinargerð kæranda eru gerðar athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar, þ. á m. við lagastoð reglugerðar nr. 276/2018 um breytingu á reglugerð um útlendinga auk mats stofnunarinnar á aðstæðum í Bretlandi.

Eins og að framan greinir hefur kærunefnd lagt einstaklingsbundið mat á umsókn kæranda og komist að niðurstöðu um að synja honum um efnismeðferð með vísan til ákvæða laga um útlendinga eins og þau hafa verið útfærð í reglugerð um útlendinga. Er niðurstaða í málinu byggð á túlkun kærunefndar á framangreindum ákvæðum og sjónarmiðum sem nefndin telur málefnaleg en áður hefur komið fram í úrskurðum kærunefndar að reglugerðina skorti ekki lagastoð. Kærunefnd telur því ekki tilefni til frekari umfjöllunar um athugasemdir kæranda að þessu leyti.

Kærunefnd hefur að öðru leyti farið yfir hina kærðu ákvörðun og málsmeðferð stofnunarinnar og telur ekki tilefni til þess að gera athugasemdir við hana. Kærunefnd hefur endurskoðað alla þætti málsins og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun.

Frávísun

Kærandi kom hingað til lands þann 19. nóvember 2018 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. gr. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi skal fluttur til Bretlands innan tilskilins frests nema ákveðið verði að fresta réttaráhrifum úrskurðar þessa að kröfu kæranda, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga.

Samantekt

Í máli þessu hafa bresk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Bretlands með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Kæranda er leiðbeint um að með úrskurði kærunefndar nr. 350/2019, dags. 28. ágúst 2019, ákvað nefndin að breyta framkvæmd varðandi afmörkun 12 mánaða tímabilsins sem vísað er til í 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Eins og fram kemur í úrskurðinum eru lok tímabilsins þegar fyrir liggur endanleg ákvörðun á stjórnsýslustigi vegna þess stjórnsýslumáls sem hófst með framlagningu umsóknar um alþjóðlega vernd. Þessi breytta stjórnsýsluframkvæmd leiðir til þess að þótt ekki komi til flutnings kæranda úr landi innan 12 mánaða frá upphafi málsins hefur það ekki þýðingu fyrir þann frest sem 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekur til.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir

Árni Helgason Þorbjörg Inga Jónsdóttir