Nr. 54/2023 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Hinn 30. janúar 2023 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 54/2023
í stjórnsýslumáli nr. KNU22120011
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Hinn 30. nóvember 2022 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari Indlands (hér eftir kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 17. nóvember 2022, um að synja henni um vegabréfsáritun til Íslands.
Af kæru má ráða að kærandi krefjist þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að henni verði veitt vegabréfsáritun til Íslands.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
Lagagrundvöllur
Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016 ásamt síðari breytingum, reglugerð um útlendinga nr. 540/2017 ásamt síðari breytingum, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, reglugerð um vegabréfsáritanir nr. 795/2022 með síðari breytingum, Schengen-samningurinn og verklagsreglur þess samnings, auk annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Með umsókn, dags. 26. október 2022, óskaði kærandi eftir vegabréfsáritun til Íslands og Schengen-svæðisins í 88 daga. Hún hugðist ferðast hingað til lands ein til að passa ungabarn fjölskylduvina. Þá hafði hún einnig í hyggju að heimsækja barnabarn sitt í Þýskalandi. Umsókn kæranda var synjað með ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 17. nóvember 2022. Hinn 30. nóvember 2022 barst kærunefnd kæra frá kæranda ásamt fylgigögnum. Þá bárust kærunefnd frekari gögn 15. desember 2022.
III. Málsástæður og rök kæranda
Í kæru kemur fram að kærandi hafi ætlað að koma til Íslands til að passa barn fjölskylduvina. Móðir barnsins sé að vinna á [...] í janúarmánuði 2023 og faðirinn þurfi aðstoð með barnið á meðan hann sé í vinnu. Kærandi glími við fötlun en hún geti m.a. ekki talað almennilega eða gengið. Það komi hins vegar ekki í veg fyrir að hún geti passað barnið í nokkrar klukkustundir.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 1. mgr. 20. gr. laga um útlendinga þurfa útlendingar að hafa vegabréfsáritun til að koma hingað til lands, nema annað sé ákveðið í reglum sem ráðherra setur. Ríkisborgarar Indlands þurfa vegabréfsáritun til Íslands. Í 6. mgr. 20. gr. laga um útlendinga koma fram skilyrði til útgáfu vegabréfsáritunar og í 33. gr. reglugerðar um vegabréfsáritanir er tilgreint hvenær synja skuli um vegabréfsáritun. Heimilt er samkvæmt fyrrgreindri 6. mgr. 20. gr. að veita útlendingi vegabréfsáritun sem gildir á öllu Schengen-svæðinu ef grunnskilyrðum a – h-liða sömu greinar er fullnægt.
Samkvæmt 7. mgr. 20. gr. laga um útlendinga skal vegabréfsáritun ekki veitt ef ástæða er til að vefengja uppgefinn tilgang ferðar útlendings hingað til lands eða réttmæti upplýsinga sem hann hefur veitt. Er þessi regla áréttuð í 8. mgr. ákvæðisins en þar kemur fram að við mat á umsókn um vegabréfsáritun skuli auk þjóðernis taka tillit til félagslegrar stöðu og hættu á að útlendingur dvelji lengur á Schengen-svæðinu en honum er heimilt.
Með aðild að Schengen-samstarfinu og undirritun Brussel-samningsins hinn 18. maí 1999 tókust íslensk stjórnvöld á hendur skyldu til að fylgja samræmdum reglum um útgáfu vegabréfsáritana. Hafa stjórnvöld sem annast afgreiðslu umsókna um vegabréfsáritanir mótað tilteknar verklagsreglur til að styðjast við, byggðar á efnisreglum Schengen-samningsins, en með aðild Íslands að Schengen-samstarfinu fylgir skuldbinding til þess að fylgja sameiginlegri stefnu að því er lýtur ferðum fólks, sbr. reglugerð Evrópuþingsins og Ráðsins (EB) nr. 810/2009 um vegabréfsáritanir.
Við veitingu vegabréfsáritana ber íslenskum stjórnvöldum sem einu af Schengen-ríkjunum ekki aðeins að ganga úr skugga um að öllum formskilyrðum sé fullnægt heldur einnig að meta hvort hætta sé talin á að viðkomandi útlendingur muni dvelja lengur á Schengen-svæðinu en honum er heimilt og/eða snúi ekki aftur til heimalands. Þessi skylda íslenskra stjórnvalda er lögfest í 8. mgr. 20. gr. laga um útlendinga. Þannig er reynt af fremsta megni að stemma stigu við því að gildandi reglur um dvalarleyfi séu sniðgengnar með því að útlendingur sæki um vegabréfsáritun í staðinn. Í athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga kemur fram að rétt sé að lögfesta ákveðin sjónarmið sem beri að miða við í mati á umsókn um vegabréfsáritun. Séu þessi sjónarmið í samræmi við markmið laganna og hafi mótast í framkvæmd Schengen-ríkjanna. Enn fremur segir í athugasemdum með frumvarpinu að við mat á einstökum atriðum sé nauðsynlegt að taka tillit til reynslu og framkvæmdar annarra Schengen-ríkja. Leiði það af eðli samstarfsins að mikilvægt sé að samræmis sé gætt á þessu sviði svo sömu skilyrði gildi um vegabréfsáritanir á Schengen-svæðinu.
Samkvæmt 33. gr. reglugerðar um vegabréfsáritanir skal með fyrirvara um 1. mgr. 25. gr. reglugerðarinnar synjað um vegabréfsáritun í nokkrum tilvikum. Meðal þeirra tilvika sem nefnd eru, er ef umsækjandi getur ekki fært rök fyrir tilgangi eða skilyrðum fyrirhugaðrar dvalar sinnar, sbr. ii.-lið a-liðar ákvæðisins, eða ef rökstudd ástæða sé til að draga í efa að fylgiskjöl, sem umsækjandi leggur fram, séu ósvikin eða að innihald þeirra sé rétt, eða áreiðanleika framburðar umsækjanda eða ásetning hans til að yfirgefa yfirráðasvæði aðildarríkjanna áður en vegabréfsáritunin sem sótt er um rennur út, sbr. b-lið ákvæðisins.
Synjunarform Útlendingastofnunar er í samræmi við reglugerð um vegabréfsáritanir nr. 795/2022 og reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins um vegabréfsáritanir (2009/810/EB), en nánari tilvísun er að finna í ákvörðun stofnunarinnar í máli kæranda. Í ákvörðun Útlendingastofnunar er notað staðlað form þar sem hægt er að merkja í reiti á bilinu 1-17, þ.e. ástæður þess að umsókn sé synjað. Í ákvörðun kæranda er merkt í reiti 10, 11 og 13 vegna synjunar á umsókn hennar, þ.e. að upplýsingar sem veittar hefðu verið um tilgang og skilyrði fyrirhugaðrar dvalar hefðu ekki verið áreiðanlegar, sem og réttmæti þeirra upplýsinga sem veittar hafi verið um ferðaáætlun kæranda hér á landi. Þá væri rökstudd ástæða til að daga í efa ásetning hennar til að yfirgefa yfirráðasvæði aðildarríkja Schengen-samstarfsins áður en vegabréfsáritun sem sótt hafi verið um rynni út. Uppfyllti kærandi þar með ekki skilyrði 20. gr. laga um útlendinga sem og 33. gr. reglugerðar um vegabréfsáritanir.
Með vísan til 21. gr. stjórnsýslulaga var kæranda jafnframt leiðbeint um að hún gæti óskað eftir skriflegum rökstuðningi innan 14 daga frá tilkynningu ákvörðunar. Samkvæmt gögnum málsins virðist kærandi ekki hafa óskað eftir slíkum rökstuðningi hjá Útlendingastofnun.
Í 10. mgr. 20. gr. laga um útlendinga kemur fram að Útlendingastofnun taki ákvörðun um umsókn um útgáfu vegabréfsáritunar og þá sé heimilt að fela utanríkisþjónustunni að taka ákvörðun um slíkar umsóknir. Enn fremur sé heimilt að fela utanríkisþjónustu annars ríkis sem taki þátt í Schengen-samstarfinu að verða við umsókn um vegabréfsáritun. Í athugasemdum með ákvæðinu í frumvarpi að lögum um útlendinga nr. 80/2016 kemur fram að miðað sé við að umsóknir um vegabréfsáritun verði lagðar fram í skrifstofum sendiráða og ræðisskrifstofa erlendis og þær sendar Útlendingastofnun til ákvörðunar. Viðkomandi sendiráð eða ræðisskrifstofa muni síðan gefa áritunina út að fenginni heimild Útlendingastofnunar. Þá kemur fram að gert sé ráð fyrir að ráðherra geti heimilað utanríkisþjónustunni að taka ákvörðun um umsóknir um vegabréfsáritun. Íslenska sendiráðið í Nýju-Delí tekur á móti og fer með meðferð umsókna um vegabréfsáritanir til Íslands sem lagðar eru fram í Indlandi, sbr. 10. mgr. 20. gr. laga um útlendinga. Þykir skilyrði ekki fyrir hendi til útgáfu áritunar er mál lagt fyrir Útlendingastofnun til ákvörðunar.
Í gögnum málsins liggur m.a. fyrir afrit úr málaskrá Útlendingastofnunar, Erlendi, vegna máls kæranda þar sem málsmeðferð umsóknar hennar hjá sendiráðinu er rakin. Kemur þar m.a. fram að starfsmaður sendiráðsins hafi reynt að taka símaviðtal við kæranda en þegar hringt hafi verið í uppgefið símanúmer hafi ættingi kæranda svarað og greint frá því að kærandi væri fötluð og gæti því ekki talað. Þá væri kærandi ekki heima og hún myndi ekki skilja það sem fram færi vegna fötlunar sinnar en hann myndi reyna að þýða fyrir hana. Þeim sem svaraði hafi verið greint frá því að viðkomandi starfsmaður talaði Hindi en hann hafi ekki hlustað á það. Í umsókn sinni gefur kærandi upp að hún ætli að gista hjá fjölskylduvini á Íslandi og passa ungabarn. Þá hafi kærandi einnig greint frá því í umsókn sinni að ætla mögulega að heimsækja barnabarn sitt sem búi í Þýskalandi en hafi engin ferðagögn lagt fram varðandi það ferðalag. Í málaskrá Útlendingastofnunar kemur einnig fram að haft hafi verið samband við gestgjafa kæranda hér á landi sem hafi ekki verið sannfærandi þegar hann hafi verið spurður að því hvernig eldri kona í þessu ástandi gæti ferðast. Taldi fulltrúi sendiráðsins ólíklegt að kærandi væri sannarlega að ferðast til Íslands heldur frekar að stunda svokallað ,,visa shopping‘‘ m.a. í ljósi þess að henni hefði verið neitað um áritun til Þýskalands árið 2018. Það var mat fulltrúa sendiráðsins, í ljósi framangreinds, að umsókn kæranda skyldi synjað í samræmi við b-lið 1. mgr. 33. gr. reglugerðar um vegabréfsáritanir.
Að mati kærunefndar eru framlögð gögn og þær málsástæður sem kærandi byggir á ekki þess eðlis að ástæða sé til að hnekkja mati Útlendingastofnunar á umsókn hennar um vegabréfsáritun. Við mat á því hefur kærunefnd m.a. litið til þess að tilgangur ferðar kæranda hafi verið að passa ungabarn fjölskylduvina hér á landi. Samkvæmt gögnum málsins er kærandi eldri kona sem glímir við fötlun, þá hefur komið fram að hún eigi erfitt með að tjá sig og geti ekki gengið. Að mati kærunefndar er tilgangur ferðar kæranda hingað til lands talinn ótrúverðugur í ljósi framangreindra upplýsinga um heilsufar kæranda. Því til viðbótar virðist flugbókun hennar hingað til lands ekki vera gild. Þá greindi kærandi frá því að ætla heimsækja barnabarn sitt í Þýskalandi. Samkvæmt framlögðu afriti af vegabréfi barnabarns hennar er hann fæddur árið [...]. Engar frekari upplýsingar liggja fyrir um barnabarn hennar, foreldra hans eða tengsl þeirra að öðru leyti og samkvæmt gögnum málsins hefur kæranda áður verið synjað um vegabréfsáritun til Þýskalands.
Að öllu framangreindu virtu tekur kærunefnd undir það mat Útlendingastofnunar, með vísan til framangreinds og uppgefins tilgangs ferðar kæranda hingað til lands, að rökstudd ástæða sé til að draga í efa áreiðanleika og ásetning kæranda til að fara frá yfirráðasvæði aðildarríkjanna áður en vegabréfsáritunin rennur út, sbr. b-liður 1. mgr. 33. gr. reglugerðar um vegabréfsáritanir. Þá telur kærunefnd að kærandi hafi ekki fært rök fyrir tilgangi og skilyrðum fyrirhugaðrar dvalar sinnar á Íslandi, sbr. ii-lið 1. mgr. 33. gr. reglugerðar um vegabréfsáritanir. Sé því ástæða til að vefengja uppgefinn tilgang ferðar kæranda hingað til lands, sbr. 7. mgr. 20. gr. laga um útlendinga. Verður hin kærða ákvörðun um að synja kæranda um vegabréfsáritun til landsins því staðfest.
Úrskurðarorð:
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.
Fyrir hönd kærunefndar útlendingamála,
Þorsteinn Gunnarsson, formaður