Mál nr. 193/2010
Úrskurður
Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 9. ágúst 2011 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 193/2010.
1.
Málsatvik og kæruefni
Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 30. september 2010, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum þann 29. september 2010 fjallað um umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur. Umsóknin var samþykkt en með vísan til starfsloka hjá fyrirtækinu X ehf., var réttur kæranda til atvinnuleysisbóta felldur niður í 40 daga sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir frá 29. júlí 2010. Vinnumálastofnun tók ákvörðun þessa á grundvelli 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dags. 12. október 2010. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.
Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur þann 5. ágúst 2009 og fékk greiddar atvinnuleysistryggingar í samræmi við rétt sinn. Þann 8. febrúar 2010 hóf kærandi störf hjá fyrirtækinu X ehf. í 43% hlutastarfi og fékk kærandi greiddar hlutfallslegar atvinnuleysisbætur á móti hlutastarfi sínu. Þann 29. júlí 2010 sagði kærandi starfi sínu lausu hjá X ehf. Í vottorði vinnuveitanda útgefnu 8. september 2010 af X ehf., kemur fram að kærandi hafi starfað við ræstingar hjá fyrirtækinu frá 8. febrúar til 29. júlí 2010. Í vottorði er ástæða starfsloka tilgreind sem eigin uppsögn kæranda. Með bréfi, dags. 14. september 2010, óskaði Vinnumálastofnun eftir því að kærandi skilaði skýringum á uppsögn sinni.
Vinnumálastofnun bárust skýringar frá kæranda 20. september 2010, og með bréfi, dags. 30. september 2010, var kæranda tilkynnt hin kærða ákvörðun.
Í skýringarbréfi sínu til Vinnumálastofnunar, dags. 20. september 2010, byggir kærandi á samstarfsörðugleikum og ágreiningi við yfirmann sinn hjá X ehf. sem ástæðu starfsloka sinna hjá fyrirtækinu. Í kæru segir kærandi enn fremur að aðbúnaður og aðstæður á vinnustað hafi átt þátt í ákvörðun hennar um að hætta störfum hjá fyrirtækinu. Til dæmis hafi ryksugan verið hálf ónýt og henni hafi alls ekki liðið vel með að geta ekki unnið verkin betur. Þegar hún hafi beðið um eitthvað betra hafi bara verið vísað á þennan eða hinn. Þá hafi heldur ekki gengið vel að fá moppur til þess að skúra gólfin. Hún hafi ekki getað unnið við þessar aðstæður og farið heim úr vinnunni óánægð með störf sín vegna lélegs aðbúnaðar. Þá greinir hún frá því að konan sem hafi tekið við af henni í starfi hafi gengið út eftir einn dag í vinnu.
Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinumarkaðsaðgerða, dags. 29. mars 2011, vísar stofnunin til þess að í greinargerð með frumvarpi sem varð að lögum um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, sé það áréttað að eitt af markmiðum vinnumarkaðskerfisins sé að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks. Með hliðsjón af því sé ekki gefinn kostur á að fólk segi upp starfi sínu til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki uppsögninni í tilvikum þegar annað starf er ekki í boði.
Segir Vinnumálastofnun að í athugasemdum við 1. mgr. 1. gr. 54. gr. í greinargerð með fyrrgreindu frumvarpi segi meðal annars að það sé erfiðleikum bundið að skilgreina nákvæmlega í lögum og reglugerðum hvaða aðstæður sem liggja að baki ákvörðun þess að fólk segi störfum sínum lausum sem séu gildar, þar sem þær ástæður geti verið af margvíslegum toga. Því hafi verið lagt til að lagareglan sé matskennd og Vinnumálastofnun falið að meta atvik og aðstæður hverju sinni. Stofnuninni beri að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.
Vinnumálastofnun áréttar að tilgangur laga um atvinnuleysistryggingar sé að tryggja þeim sem tryggðir eru og misst hafa fyrra starf sitt, tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Veita lögin þeim fjárhagslegt úrræði og ber að gera ríkar kröfur til þeirra sem segja upp störfum sínum um að hafa til þess gildar ástæður samkvæmt lögunum, enda á almennt ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að gegna launuðu starfi. Þykir Vinnumálastofnun ljóst að kærandi hafi sagt hlutastarfi sínu lausu þann 29. júlí 2010 samkvæmt vottorði vinnuveitanda. Telur Vinnumálastofnun að ágreiningur snúist um það hvort ástæður kæranda fyrir uppsögn á starfi sínu teljist gildar í skilningi framangreinds ákvæðis. Hefur orðalagið „gildar ástæður“ verið túlkað þröngt og hafa fá tilvik verið talin falla þar undir. Samkvæmt mati Vinnumálastofnunar flokkast ágreiningur milli launamanna og vinnuveitanda um launakjör, vinnutíma og aðstæður á vinnustað almennt ekki sem gildar aðstæður í skilningi 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Telur Vinnumálastofnun að þrátt fyrir athugasemdir kæranda um aðbúnað á fyrri vinnustað sínum, hjá fyrirtækinu X ehf., að aðstæður þær er kærandi gefur fyrir uppsögn sinni teljist ekki gildar í skilningi 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.
Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 1. apríl 2011, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 15. apríl 2011. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.
2.
Niðurstaða
Mál þetta lýtur að túlkun á 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. 17. gr. laga nr. 134/2009, en hún er svohljóðandi:
Almenn lagarök mæla með því að ákvæði 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar um niðurfellingu bótaréttar skuli fyrst og fremst beitt þegar viðkomandi einstaklingur segir starfi sínu lausu og sækir í kjölfar þess um atvinnuleysisbætur. Í skilningi 1. mgr. 54. gr. er orðalagið „gildar ástæður“ skýrt þröngt, sem þýðir í raun að fá tilvik falla þar undir. Þessi túlkun á ákvæðinu er í samræmi við markmið vinnumarkaðskerfisins að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks, þ.e. með þessu á að girða fyrir að fólk segi upp starfi sínu til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki uppsögninni í tilvikum þegar annað starf er ekki í boði.
Í athugasemdum við 1. mgr. 54. gr. í frumvarpi til laga um atvinnuleysistryggingar segir að nefnd er fjallaði um efni laganna hafi tekið afstöðu til þess hvað gætu talist gildar ástæður og komist að þeirri niðurstöðu að það væri erfiðleikum bundið að skilgreina nákvæmlega slíkar ástæður í lögum og reglugerðum þar sem ástæður þess að fólk segi störfum sínum lausum eða missi þau geti verið af margvíslegum toga. Því sé lagt til að lagaregla þessi verði áfram matskennd og Vinnumálastofnun sé þar með falið að meta hvernig atvik og aðstæður þess máls er fyrir henni liggur falli að umræddri reglu. Stofnuninni beri því að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.
Kærandi sagði sjálf upp störfum sínum hjá X ehf. Hún sagði samstarfsörðugleika og ágreining við yfirmann vera ástæðu starfslokanna, en aðbúnaður og aðstæður á vinnustað hafi þó einnig átt þátt í ákvörðun hennar. Hún sagði búnað til að sinna verkefnum hafa verið ófullnægjandi og erfiðlega hafi gengið að fá úrbætur. Hún hafi ekki getað unnið við þessar aðstæður og farið heim úr vinnunni óánægð með störf sín.
Það er alvarlegt mál að segja starfi sínu lausu og verða án atvinnutekna án þess að vera með annað starf í hendi. Því gera lög um atvinnuleysistryggingar ráð fyrir því að ekki sé afsakanlegt að segja starfi upp sínu og þiggja í framhaldinu atvinnuleysisbætur nema fyrir uppsögn séu gildar ástæður. Í samræmi við það verður að gera þá kröfu að launamenn sem telja sig ekki geta gegnt starfi sínu áfram fullreyni úrræði til úrbóta áður en þeir grípa til þess að segja starfi sínu lausu og sækja í kjölfarið um atvinnuleysisbætur.
Ástæður fyrir uppsögn kæranda lúta að stöðu hennar á vinnustaðnum. Hafi hún verið óánægð í starfi sínu bar henni að leita allra ráða til að lagfæra það sem ábótavant var áður en hún sagði starfi sínu lausu. Þannig verður að gera þá kröfu til starfsmanna að þeir nýti sér tiltæk úrræði, svo sem að leita til trúnaðarmanns stéttarfélags skv. 10. gr. laga um stéttarfélög og vinnudeilur, nr. 80/1938. Í stað þess að grípa til úrræðis af því tagi kaus kærandi að segja starfi sínu lausu án þess að hafa annað starf í hendi.
Með vísan til framanritaðs og röksemda sem færðar hafa verið fram fyrir hinni kærðu ákvörðun af hálfu Vinnumálastofnunar, er það mat úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða að ástæður kæranda fyrir uppsögn á starfi sínu hafi ekki verið gildar í skilningi 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Ber því að staðfesta ákvörðun Vinnumálastofnunar um niðurfellingu bótaréttar í tvo mánuði.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 29. september 2010 um niðurfellingu bótaréttar A í tvo mánuði er staðfest.
Brynhildur Georgsdóttir, formaður
Hulda Rós Rúriksdóttir
Helgi Áss Grétarsson