Mál nr. 234/2010

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 5. ágúst 2011 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 234/2010.

1.

Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 15. júlí 2010, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum þann 14. júlí 2010 fjallað um umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur frá 1. júní 2010. Vinnumálastofnun samþykkti umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur en með vísan til starfsloka hjá fyrirtækinu X, var réttur kæranda til atvinnuleysisbóta felldur niður í 40 daga sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir frá 1. júní 2010, með vísan til 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dags. 15. desember 2010. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og honum verði greiddar atvinnuleysisbætur án biðtíma frá skráningardegi, 1. júní 2010. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur þann 1. júní 2010. Meðal gagna málsins er vottorð vinnuveitanda, útgefið af X, dags. 14. júní 2010, þar sem ástæða starfsloka kæranda þann 31. maí 2010, er tilgreind sem uppsögn kæranda af hálfu vinnuveitandans. Engar frekari skýringar á uppsögn kæranda komu fram á vinnuveitandavottorði. Með bréfi, dags. 16. júní 2010, óskaði Vinnumálastofnun eftir skriflegri afstöðu kæranda á ástæðum starfsloka hans hjá X, þar sem þess var óskað að umbeðnar upplýsingar bærust stofnuninni innan sjö virkra daga frá dagsetningu bréfsins. Fulltrúi Vinnumálastofnunar hafði samband símleiðis við fyrrum vinnuveitanda kæranda, X, og fékk þær upplýsingar að kæranda hefði verið vikið úr vinnu vegna misferlis í vinnunni, tengt lánum kæranda á dvd-mynddiskum fyrirtækisins án leyfis og án endurgjalds. Engar athugasemdir bárust frá kæranda um ástæður að baki uppsögn hans og tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda með bréfi, dags. 15. júlí 2010, að umsókn hans um atvinnuleysisbætur hefði verið samþykkt, en með vísan til starfsloka hans hjá X var réttur kæranda til atvinnuleysisbóta felldur niður í tvo mánuði sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir. Ákvörðunarbréf Vinnumálastofnunar í máli kæranda, dags. 15. júlí 2010, var þann 22. júlí 2010 endursent til stofnunarinnar. Vinnumálastofnun bárust skýringar frá kæranda á starfslokum hans hjá X, í tölvupósti þann 5. október 2010, þar sem hann tilgreinir atvik er vörðuðu útleigu á kvikmyndum sem ástæðu uppsagnar og ágreining um þá útleigu við yfirmenn sína.

Með bréfi, dags. 20. október 2010, var kæranda tilkynnt sú ákvörðun Vinnumálastofnunar að staðfesta fyrri ákvörðun stofnunarinnar um 40 daga biðtíma eftir atvinnuleysisbótum frá 15. júlí 2010. Vinnumálastofnun mat það svo að ástæður starfsloka mætti rekja til atvika er kærandi bar sjálfur ábyrgð á. Ákvörðun um niðurfellingu bótaréttar var tekin á grundvelli 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Í skýringarbréfi sínu til Vinnumálastofnunar, dags. 5. október 2010, segir kærandi að hann hafi starfað hjá fyrirtækinu X við góðan orðstír þar til honum hafi verið sagt upp störfum þann 31. maí 2010. Segir kærandi að honum hafi verið veitt leyfi frá fyrrum eiganda fyrirtækisins Y, árið 2008, til þess að taka dvd-mynddiska að láni án endurgjalds og að um hafi verið að ræða persónulegt samkomulag milli kæranda og fyrrum eiganda Y, en það fyrirtæki hafi síðar sameinast X án hans vitundar. Hann hafi í góðri trú haldið áfram að fá dvd-mynddiska að láni, án endurgjalds í samræmi við það samkomulag sem hann telur sig hafa gert við fyrrum eiganda Y.

Kærandi segir að hann hafi skyndilega verið kallaður á fund hjá yfirmönnum sínum hjá fyrirtækinu X þann 31. maí 2010 varðandi þessi endurgjaldslausu útlán kæranda á dvd-mynddiskum á vinnustað sínum. Segir kærandi að honum hafi umsvifalaust verið sagt upp störfum, þrátt fyrir boð kæranda um að greiða fyrir þessi lán sín á umræddum dvd-kvikmyndadiskum. Segir kærandi að fyrrum vinnuveitandi hans hafi ekki viljað taka því boði hans að greiða fyrir útlánin, en engu að síður hafi 27.000 kr. verið dregnar af eftirstandandi launum kæranda hjá X, sem áætlað endurgjald fyrir lán hans á dvd-kvikmyndadiskum fyrirtækisins.

Í kæru segir kærandi að hann hafi ekki verið valdur að eigin uppsögn, heldur hafi honum verið bolað úr starfi af yfirmönnum hans hjá fyrirtækinu X. Ber kærandi því við, að áður en honum hafi verið sagt upp störfum í mars mánuði árið 2010, hafi honum verið gert að flytja sig um set í starfi hjá fyrirtækinu og gert að starfa í annarri verslun fyrirtækisins, en á því hafi hann engar skýringar fengið þrátt fyrir að eftir því hafi verið leitað. Bendir kærandi á að hann hafi hvorki fengið áminningu frá vinnuveitanda sínum vegna málsins né hafi honum verið tjáð að samkomulag hans við fyrri eiganda Y teldist ekki lengur vera í gildi. Kærandi ítrekar að honum hafi ekki verið kunnugt um eigendaskipti að fyrirtækinu Y.

Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 18. maí 2011, vísar stofnunin til þess að í greinargerð með frumvarpi sem varð að lögum um atvinnuleysistryggingar, sé það áréttað að eitt af markmiðum vinnumarkaðskerfisins sé að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks. Með hliðsjón af því sé ekki gefinn kostur á að fólk segi upp starfi sínu til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki uppsögninni í tilvikum þegar annað starf er ekki í boði. Segir Vinnumálastofnun að í athugasemdum við 1. mgr. 1. gr. 54. gr. í greinargerð með frumvarpi því sem varð að gildandi lögum um atvinnuleysistryggingar segi meðal annars að það sé erfiðleikum bundið að skilgreina nákvæmlega í lögum og reglugerðum hvaða aðstæður sem liggja að baki ákvörðun þess að fólk segi störfum sínum lausum sem séu gildar, þar sem þær ástæður geti verið af margvíslegum toga. Því hafi verið lagt til að lagareglan yrði matskennd og Vinnumálastofnun falið að meta atvik og aðstæður hverju sinni. Stofnuninni beri að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða og hafa í huga að um íþyngjandi ákvörðun er að ræða, við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Þá ber að líta til þess að orðalagið „gildar ástæður“ ber að skýra þröngt í þessu samhengi og þar af leiðir að færri tilvik en ella falla þar undir.

Vinnumálastofnun bendir á að ágreiningur er um hvort uppsögn kæranda úr starfi geti talist stafa af ástæðum sem kærandi á sjálfur sök á. Telur Vinnumálastofnun óumdeilt að kæranda hafi verið sagt upp starfi sínu hjá fyrirtækinu X þann 31. maí 2010. Vísar Vinnumálastofnun til upplýsinga frá fyrirtækinu X, um að kærandi hafi fengið lánaða dvd-mynddiska án endurgjalds. Vinnuveitandi kæranda hafi talið nægt tilefni til brottvikningar úr starfi. Telur Vinnumálastofnun að skýringar kæranda bendi til þess að kærandi hafi átt í útistöðum við yfirmenn sína.

Vinnumálastofnun vísar til skýringa kæranda í skýringarbréfi hans til Vinnumálastofnunar, dags. 5. október 2010, og til skýringa í kæru hans þar sem kærandi segir sig hafa gert samkomulag við fyrri eigendur fyrirtækisins Y um endurgjaldlaus afnot sín af dvd-mynddiskum til útleigu. Vinnumálastofnun bendir á að kærandi hefur ekki fært frekari sönnur á það samkomulag sem virðist hafa verið vinnuveitanda hans ókunnugt. Því metur Vinnumálastofnun það svo að uppsögn kæranda hafi stafað af ástæðum sem hann sjálfur átti sök á og því eigi kærandi að sæta biðtíma skv. 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006.

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar dags. 18. maí 2011, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 3. júní 2011. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.

2.

Niðurstaða

Mál þetta lýtur að túlkun á 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. 17. gr. laga nr. 134/2009, en hún er svohljóðandi:

 „Sá sem telst tryggður samkvæmt lögum þessum en hefur sagt starfi sínu lausu án gildra ástæðna skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur. Hið sama gildir um þann sem missir starf af ástæðum sem hann á sjálfur sök á.“

Almenn lagarök mæla með því að ákvæði 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar um niðurfellingu bótaréttar skuli fyrst og fremst beitt þegar viðkomandi einstaklingur segir starfi sínu lausu og sækir í kjölfar þess um atvinnuleysisbætur. Í skilningi 1. mgr. 54. gr. er orðalagið „gildar ástæður“ skýrt þröngt, sem þýðir í raun að fá tilvik falla þar undir. Þessi túlkun á ákvæðinu er í samræmi við markmið vinnumarkaðskerfisins að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks, þ.e. með þessu á að girða fyrir að fólk segi upp starfi sínu til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki uppsögninni í tilvikum þegar annað starf er ekki í boði.

Í athugasemdum við 1. mgr. 54. gr. í frumvarpi til laga um atvinnuleysistryggingar segir að nefnd er fjallaði um efni laganna hafi tekið afstöðu til þess hvað gætu talist gildar ástæður og komist að þeirri niðurstöðu að það væri erfiðleikum bundið að skilgreina nákvæmlega slíkar ástæður í lögum og reglugerðum þar sem ástæður þess að fólk segi störfum sínum lausum eða missi þau geti verið af margvíslegum toga. Því sé lagt til að lagaregla þessi verði áfram matskennd og Vinnumálastofnun sé þar með falið að meta hvernig atvik og aðstæður þess máls er fyrir henni liggur falli að umræddri reglu. Stofnuninni beri því að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.

Kærandi starfaði hjá X frá 12. nóvember 2008 til 31. maí 2010. Samkvæmt vottorði vinnuveitanda, dags. 14. júní 2010, var kæranda sagt upp störfum. Samkvæmt upplýsingum Vinnumálastofnunar var leitað skýringa hjá vinnuveitanda kæranda sem gaf þær upplýsingar að kæranda hefði verið vikið úr starfi vegna misferlis. Kærandi hefur neitað því að hann hafi sjálfur átt sök á uppsögninni og tekur fram að um misskilning hafi verið að ræða um rétt hans til afnota af dvd-myndum eins og rakið hefur verið.

Að mati úrskurðarnefndarinnar hefur ekki verið leitt í ljós að kærandi hafi átt sök á uppsögn sinni í skilningi 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Kærandi á því rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta í tvo mánuði frá 1. júní 2010.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 14. júlí 2010 um niðurfellingu bótaréttar A í tvo mánuði er felld úr gildi. Kærandi á rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta í tvo mánuði frá og með 1. júní 2010.

Brynhildur Georgsdóttir, formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson