Nr. 159/2021 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 12. maí 2021 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 159/2021
í stjórnsýslumáli nr. KNU21030058
Beiðni […] um endurupptöku
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Með úrskurði kærunefndar útlendingamála í stjórnsýslumáli nr. KNU19090055, dags. 19. desember 2019, staðfesti nefndin ákvörðun Útlendingastofnunar frá 6. september 2019 um að taka umsókn […], fd. […], ríkisborgara Fílabeinsstrandarinnar (hér eftir nefnd kærandi), um alþjóðlega vernd hér á landi ekki til efnismeðferðar og vísa henni frá landinu.
Niðurstaða kærunefndar var birt kæranda þann 23. desember 2019. Þann 19. mars 2021 barst kærunefnd beiðni kæranda um endurupptöku málsins.
Endurupptökubeiðni kæranda byggir á 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
II. Málsástæður og rök kæranda
Kærandi byggir á því að mál hennar skuli endurupptekið í ljósi þess að frestur til endursendingar sé liðinn, sbr. 2. mgr. 29. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir Dyflinnarreglugerðin). Vísar kærandi til þess að bæði séu meira en 18 mánuðir liðnir frá því að Útlendingastofnun tók ákvörðun í máli hennar, dags. 6. september 2019, og frá því að frönsk stjórnvöld samþykktu endurviðtöku á kæranda. Fer kærandi því fram á að mál hennar verði endurupptekið, sbr. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga, og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hennar til efnismeðferðar hér á landi.
III. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga á aðili máls rétt á því að mál hans verði tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Kærandi byggir á því að skylda Frakklands til að taka við kæranda sé fallin niður þar sem flutningur hennar hafi ekki farið fram innan 18 mánaða frests sem er tilgreindur í 2. mgr. 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Af lestri greinargerðar kæranda er ljóst að kærandi byggir beiðni sína um endurupptöku á því að atvik hafi breyst verulega frá því að úrskurður í máli hennar var kveðinn upp þar sem umræddur frestur leiði til þess að ekki sé lengur heimilt að synja umsókn kæranda um efnismeðferð á grundvelli 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.
Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b-, og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef krefja má annað ríki, sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli samninga sem Ísland hefur gert um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram hér á landi eða í einhverjum samningsríkjanna, um að taka við umsækjanda. Í samræmi við samning ráðs Evrópusambandsins og Íslands og Noregs um þátttöku hinna síðarnefndu í framkvæmd, beitingu og þróun Schengen-gerðanna samþykkti Ísland áðurnefnda Dyflinnarreglugerð, sbr. auglýsingu í C-deild Stjórnartíðinda nr. 1/2014.
Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröðun, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Eins og fram kemur í úrskurði kærunefndar útlendingamála nr. KNU19090055 frá 19. desember 2019 hafði kærandi fengið útgefna vegabréfsáritun hjá frönskum stjórnvöldum. Vegna þess var þann 20. júní 2019 send beiðni um viðtöku kæranda og umsókn hennar um alþjóðlega vernd til franskra stjórnvalda, sbr. 2. eða 3. mgr. 12. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Þar sem ekki barst svar innan tilskilins tímafrests litu íslensk stjórnvöld svo á að frönsk stjórnvöld hefðu samþykkt viðtöku kæranda, sbr. 7. mgr. 22. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, og sendi Útlendingastofnun frönskum stjórnvöldum bréf þess efnis, dags. 22. ágúst 2019.
Við rekstur máls sem fer samkvæmt fyrirkomulagi Dyflinnarreglugerðarinnar þurfa stjórnvöld að gæta að tilteknum tímafrestum, sbr. m.a. 1. og 2. mgr. 29. gr. reglugerðarinnar sem fjallar um fyrirkomulag og fresti. Í því ákvæði felst m.a. að flutningur á umsækjanda skal fara fram innan sex mánaða frá því að lokaákvörðun er tekin um kæru eða endurskoðun. Þó er heimilt í undantekningartilvikum að framlengja frest til flutnings í að hámarki 18 mánuði ef hlutaðeigandi einstaklingur hleypst á brott (e. abscond). Ef umræddir frestir líða leiðir það til þess að ábyrgð á viðkomandi umsókn um alþjóðlega vernd færist sjálfkrafa yfir til þess aðildarríkis sem leggur fram beiðni, sbr. til hliðsjónar dómur Evrópudómstólsins í máli C-201/16 Shiri frá 25. október 2017, 26. - 34. mgr. Ef frestir samkvæmt 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar líða er íslenskum stjórnvöldum því ekki lengur heimilt að krefja viðkomandi ríki um viðtöku einstaklings í skilningi c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Áður hefur komið fram í úrskurðum kærunefndar, s.s. úrskurði nefndarinnar nr. KNU19040090 frá 9. maí 2019, að þegar mál hefur verið kært til kærunefndar og réttaráhrifum frestað yrði upphafstími þessa frests miðaður við dagsetningu birtingar úrskurðar kærunefndar. Eins og að framan greinir var endanleg niðurstaða á stjórnsýslustigi birt fyrir kæranda þann 23. desember 2019. Rann því upphaflegur sex mánaða frestur til þess að flytja kæranda úr landi út þann 23. júní 2020.
Í ljósi endurupptökubeiðni kæranda taldi kærunefnd tilefni til að óska eftir nánari upplýsingum frá Útlendingastofnun og stoðdeild ríkislögreglustjóra. Með tölvubréfi, dags. 22. mars 2021, óskaði nefndin eftir upplýsingum um stöðu kæranda hér á landi og atriðum tengdum flutningi hennar til Frakklands. Svar frá Útlendingastofnun barst kærunefnd þann sama dag en þar kom m.a. fram að kærandi hafi verið skráð „horfin“ og eftirlýst þann 28. janúar 2020 en þá var ljóst að kærandi dvaldi ekki lengur í búsetuúrræðum á vegum íslenskra stjórnvalda. Útlendingastofnun hafi í kjölfarið sent tilkynningu á frönsk stjórnvöld þann 1. apríl 2020 þess efnis að kærandi væri horfin og frestur til endursendingar hefði verið framlengdur í 18 mánuði. Svar frá stoðdeild ríkislögreglustjóra barst þann 24. mars 2021 þar sem fram kom að kæranda hafi verið tilkynnt þann 28. janúar 2020 um að hún ætti að mæta í læknisskoðun fyrir flutning hennar (e. fit to fly) en hann var áætlaður þann 3. febrúar 2020. Eftir það hafi ekkert spurst til kæranda og að hún hafi annað hvort þann 28. janúar 2020 eða 29. janúar 2020 látið sig hverfa úr búsetuúrræðum sem henni hafi verið útvegað. Með tölvubréfi, dags. 12. apríl 2021, óskaði kærunefnd eftir frekari upplýsingum frá Útlendingastofnun í því skyni að athuga hvort kærandi hafi fengið upplýsingar um að henni bæri að vera í því húsnæði sem henni hafði verið útvegað þar til kæmi að flutningi. Einnig var óskað eftir upplýsingum um hvort kærandi hafi verið upplýst um hvaða áhrif það hefði ef kærandi myndi hlaupast á brott áður en sex mánaða frestur til þess að framkvæma flutning í máli hennar myndi renna út, þ.e. að þá væri heimilt að framlengja frestinn í 18 mánuði. Svar frá Útlendingastofnun barst þann 15. apríl 2021 þar sem greint var frá því að kærandi hafði ekki verið upplýst um umrædd atriði. Þá væru ekki upplýsingar til staðar um að reynt hafi verið að ná sambandi við kæranda eftir að hún var skráð „horfin“.
Kærunefnd tekur fram að samkvæmt 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar er almennt lagt til grundvallar að flutningur hlutaðeigandi einstaklings til ábyrgs aðildarríkis skuli fara fram innan sex mánaða frá þar tilgreindum tímamörkum þ.e. til dæmis eftir að lokaákvörðun hefur verið tekin um kæru, hafi réttaráhrifum verið frestað. Framlenging á þeim tímafresti í 18 mánuði, sbr. 2. mgr. 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, felur í sér undantekningu frá þeirri almennu reglu. Í því ljósi og með hliðsjón af því að sex mánaða tímafrestinum er ætlað að tryggja að flutningur fari fram eins skjótt og hægt er í þágu umsækjenda telur nefndin að stjórnvöld þurfi að sýna fram á í hverju tilviki fyrir sig og með fullnægjandi hætti að hlutaðeigandi einstaklingur hafi hlaupist á brott svo komið geti til beitingar 18 mánaða frests 2. mgr. 29. gr. reglugerðarinnar.
Í dómaframkvæmd Evrópudómstólsins hefur hugtakið að hlaupast á brott (e. abscond) í skilningi 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar verið skýrt sem svo að það geti gefið til kynna ásetning hlutaðeigandi einstaklings um að komast undan einhverju eða flýja einhvern, í þessu tilviki yfirvöld og fyrirhugaðan flutning á viðkomandi, sbr. til hliðsjónar dóm Evrópudómstólsins í máli C-163/17 Jawo frá 19. mars 2019. Samkvæmt þeim dómi, sem kærunefnd telur að hafa megi nokkra hliðsjón af, verða þær kröfur þó ekki gerðar til stjórnvalda að þurfa að færa fram sönnur um ásetning umsækjenda um að hlaupast á brott.
Samkvæmt dómi Evrópudómstólsins í framangreindu máli taldi dómstóllinn að yfirgefi umsækjandi búsetuúrræði sitt án þess að upplýsa stjórnvöld um fjarveru sína geti stjórnvöld metið það svo að umsækjanda hefði staðið ásetningur til að hlaupast á brott, með þeim fyrirvara þó að umsækjanda hafi verið gerð grein fyrir þessari tilkynningarskyldu sinni og afleiðingum þess að henni sé ekki sinnt. Þá telur dómstóllinn að umsækjandi geti komið að þeim vörnum að vanræksla hans á að tilkynna ekki um brottför frá búsetuúrræði hafi verið byggð á málefnalegum ástæðum en ekki ásetningi um að koma í veg fyrir flutning. Af gögnum málsins verður ekki ráðið að kæranda hafi verið leiðbeint um að henni væri skylt að tilkynna ef hún hyrfi á brott úr búsetuúrræði og hvaða afleiðingar það hefði tilkynnti hún ekki um slíka brottför, umfram þær afleiðingar sem það kynni að hafa á fjárhagslegan stuðning stjórnvalda til kæranda í formi framfærslu. Af þeim sökum telur kærunefnd að brottför kæranda úr því búsetuúrræði sem hún dvaldi í leiði ekki til þess að kærandi teljist hafa hlaupist á brott í skilningi 2. mgr. 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar.
Af þessum sökum og á grundvelli heildarmats á aðstæðum öllum telur kærunefnd að ekki sé hægt að leggja til grundvallar að kærandi hafi hlaupist á brott í skilningi 2. mgr. 29. gr. Dyflinnarreglugerðar á þann hátt að frestur til flutnings hafi framlengst umfram þá sex mánuði sem ákvæðið mælir fyrir um. Af því leiðir að ábyrgð á umsókn kæranda um alþjóðlega vernd fluttist yfir á íslensk stjórnvöld þegar sá frestur leið og að ekki sé lengur hægt að krefja viðtökuríkið um að taka við henni á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Kærunefnd fellst því á beiðni kæranda um að úrskurður nefndarinnar frá 19. desember 2019 verði endurupptekinn og leggur fyrir Útlendingastofnun að taka umsókn kæranda til efnismeðferðar.
Af þeim sökum er íslenskum stjórnvöldum ekki lengur heimilt að krefjast þess að viðtökuríkið taki við kæranda, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og 2. mgr. 29. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar.
Í ljósi þess að flutningur kæranda til viðtökuríkis fór ekki fram innan þeirra tímafresta sem Dyflinnarreglugerðin mælir fyrir um er fallist á að atvik hafi breyst verulega í máli kæranda á þann hátt að hann eigi rétt á endurupptöku á máli sínu, sbr. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Það er jafnframt niðurstaða kærunefndar að fella ákvörðun Útlendingastofnunar úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar.
Úrskurðarorð:
Fallist er á beiðni kæranda um endurupptöku á máli hennar.
Ákvörðun Útlendingastofnunar er felld úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda til efnismeðferðar.
The appellant´s request for re-examination of her case is granted.
The decision of the Directorate of Immigration is vacated. The Directorate shall examine the merits of the applicant’s application for international protection in Iceland.
Tómas Hrafn Sveinsson
Þorbjörg I. Jónsdóttir Bjarnveig Eiríksdóttir