Mál nr. 165/2010
Úrskurður
Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 26. maí 2011 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 165/2010.
1.
Málsatvik og kæruefni
Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 12. júlí 2010, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum þann 9. júlí 2010 fjallað um fjarveru hans á boðuðum fundi þann 8. apríl 2010. Vegna fjarveru kæranda var réttur hans til atvinnuleysisbóta felldur niður í tvo mánuði frá og með degi ákvörðunar sem ella hefðu verið greiddar atvinnuleysisbætur fyrir með vísan til 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi mótteknu 1. september 2010. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.
Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun þann 5. nóvember 2008. Hann var, með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 30. mars 2010, boðaður til fundar á stofnuninni þann 8. apríl 2010. Bréfið var sent á lögheimili kæranda að B-götu 12 í sveitarfélaginu C en það heimilisfang hafði hann tilkynnt Vinnumálastofnun sem aðsetur sitt. Einnig voru kæranda send skilaboð með fundarboði á tölvupóstfang sem kærandi hafði skráð hjá stofnuninni. Kærandi mætti ekki til fundarins og boðaði ekki forföll. Með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 9. apríl 2010, var honum tilkynnt að fjarvera hans á fyrrgreindum fundi gæfi stofnuninni tilefni til að telja hann ekki lengur í virkri atvinnuleit, skv. 13. og 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og var honum, í samræmi við 13. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, gefinn kostur á að gefa skýringar á fjarveru sinni. Engar skýringar bárust frá kæranda og var tekin ákvörðun á fundi Vinnumálastofnunar þann 5. maí 2010 um að stöðva greiðslur atvinnuleysisbóta til hans þar sem hann teldist ekki lengur í virkri atvinnuleit. Þessi ákvörðun var tilkynnt kæranda með bréfi Vinnumálastofnunar dags. 10. maí 2010.
Þann 12. maí 2010 mætti kærandi á starfsstöð Vinnumálastofnunar og kvartaði yfir því að greiðslur atvinnuleysisbóta til hefðu verið stöðvaðar. Hann taldi sig ekki hafa fengið boðun á fundinn 8. apríl þar sem hann skoði ekki tölvupóst sinn og hafi verið skráður með rangt símanúmer. Þann 25. júní 2010 sendi kærandi nánari upplýsingar um afstöðu sína í málinu. Hann kveðst hafa verið veikur þann 8. apríl 2010 og hafi því ekki getað mætt á fundinn. Þessar skýringar kæranda voru ekki teknar gildar og var hin kærða ákvörðun tekin þann 9. júlí 2010 eins og fram hefur komið.
Í kæru kemur fram að kærandi hafi verið veikur og hann hafi skilað inn skýringarbréfi en skýringum hans hafi verið hafnað og hin kærða ákvörðun tekin í kjölfarið.
Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 5. apríl 2011, er vísað til 3. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, um heimild stofnunarinnar til að boða einstaklinga sem eru tryggðir til stofnunarinnar. Bent er á að í athugasemdum um 4. gr. í frumvarpi því er varð að lögum nr. 134/2009 um breytingar á lögum um atvinnuleysistryggingar segi: „Gert er ráð fyrir að stofnunin boði atvinnuleitendur til sín með sannanlegum hætti enda lagt til að það geti leitt til missis bóta skv. XI. kafla laganna láti atvinnuleitandi hjá líða að sinna þessari boðun, sbr. 21. gr. frumvarps þessa. Með sannanlegum hætti er átt við bréf á lögheimili hlutaðeigandi. Jafnframt er gert ráð fyrir að stofnunin geti boðað atvinnuleitanda með allt að sólarhringsfyrirvara á þá skrifstofu sína sem næst er lögheimili viðkomandi enda þykir þetta mikilvægur liður í eftirliti stofnunarinnar með því að þeir sem fá greiddar atvinnuleysisbætur séu í virkri atvinnuleit.“
Í 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar komi skýrt fram að hafni einstaklingur þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum skuli hann sæta tveggja mánaða biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Í greinargerð er fylgdi fyrrgreindu frumvarpi því er varð að lögum nr. 134/2009 komi fram að sömu viðurlög skuli eiga við í þeim tilvikum þegar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum er hafnað og þegar atvinnuleitendur séu boðaðir til stofnunarinnar til að kanna hvort hann uppfylli enn skilyrði laganna. Þá sé sérstaklega tekið fram að bréf á lögheimili hlutaðeigandi sé sannanleg boðun í skilningi laganna. Það sé eindregin afstaða Vinnumálastofnunar að bregðist atvinnuleitandi skyldu sinni, skuli það leiða til viðurlaga í formi biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.
Í málinu sé ljóst að Vinnumálastofnun sendi kæranda boðunarbréf á lögheimili hans og vakin hafi verið athygli hans á fundi með tölvupósti. Í fyrri skýringum til stofnunarinnar segist kærandi ekki hafa fengið boðun á fund. Hafi kærandi meðal annars tjáð fulltrúa stofnunarinnar að hann hefði ekki skoðað tölvupóst sinn og að símanúmer hans væri rangt skráð í tölvukerfi stofnunarinnar. Þrátt fyrir yfirlýsingu kæranda hafi hann ekki viljað láta leiðrétta símanúmer sitt að beiðni fulltrúa.
Það sé grundvallarskilyrði þess að unnt sé að aðstoða umsækjanda um atvinnuleysisbætur við að fá starf við hæfi og gefa honum kost á þátttöku í viðeigandi vinnumarkaðsaðgerðum að hann sinni þeim boðunum og ábendingum sem sannanlega séu send með viðurkenndum hætti og tilkynni stofnuninni um breytingar á lögheimilisfangi og símanúmeri. Vinnumálastofnun líti svo á að það teljist liður í virkri atvinnuleit að upplýsa stofnunina um þær breytingar sem verði á högum atvinnuleitenda, hafi þær breytingar bein áhrif á getu atvinnuleitandans til að taka þátt í vinnumarkaðsúrræðum og sinna starfsviðtölum sem stofnunin boði til með sannanlegum hætti. Vinnumálastofnun bendir á að í skýringarbréfi kæranda, dags. 25. júní 2010, segist kærandi hafa verið lasinn er fundur stofnunarinnar fór fram. Hafði stofnuninni ekki borist tilkynning um veikindi fyrr. Vinnumálastofnun bendir á að skv. 2. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar beri atvinnuleitanda að tilkynna stofnuninni, án ástæðulauss dráttar, um þær breytingar sem kunni að verða á vinnufærni eða aðstæðum að öðru leyti. Vinnumálastofnun hafi ekki borist tilkynning frá kæranda áður en fundurinn fór fram og engar athugasemdir hafi borist eftir að leitað hafi verið eftir þeim með bréfi, dags. 9. júní 2010. Hafi frestur til að koma að athugasemdum runnið út 20. apríl 2010 en kærandi hafi fyrst haft samband 12. maí 2010. Vinnumálastofnun greinir frá því að ekki sé fallist á að tilkynningu kæranda um veikindi sem berst nær tveimur mánuðum eftir fundarboð. Þá sé ekki unnt að horfa fram hjá hróplegu ósamræmi síðari skýringa kæranda við fyrstu athugasemdir hans vegna málsins á þjónustuskrifstofu Vinnumálastofnunar.
Í ljósi þess að rík skylda hvíli á umsækjendum um atvinnuleysisbætur til þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum og mætingar á boðaða fundi stofnunarinnar, sé það mat Vinnumálastofnunar að hvorug skýring kæranda geti réttlætt fjarveru hans á fundi þann 8. apríl 2010 og að með fjarveru sinni hafi hann brugðist skyldum sínum skv. 3. mgr. 9. gr., 3. mgr. 13. gr. og 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.
Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 11. apríl 2011, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 26. sama mánaðar. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.
2.
Niðurstaða
Þýðingarmestu atvik þessa máls eru þau að kærandi var boðaður á fund Vinnumálastofnunar þann 8. apríl 2010, sbr. bréf stofnunarinnar til hans dags. 30. mars 2010 og rafpóstur til hans sama dag. Kærandi mætti ekki á fundinn. Í kjölfarið var óskað eftir skýringum kæranda á þessu. Þegar þær bárust ekki innan tilskilins frests var sú ákvörðun tekin að stöðva greiðslu atvinnuleysisbóta til hans, sbr. bréf Vinnumálastofnunar til hans dags. 10. maí 2010. Tveimur dögum síðar mætti kærandi á starfsstöð Vinnumálastofnunar og kvaðst ekki hafa fengið boðunina á fundinn 8. apríl. Við þetta tækifæri minntist kærandi ekki á að hann hafi verið veikur á þeim degi sem hann átti að mæta á fundinn. Þær skýringar voru ekki reiddar fram fyrr en 25. júní og voru þá ekki studdar neinum gögnum, svo sem læknisvottorði. Með hinni kærðu ákvörðun var skýringum kæranda hafnað og sú ákvörðun tekin að stöðva greiðslu atvinnuleysisbóta til hans í tvo mánuði.
Mál þetta lýtur að 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. a-lið 21. gr. laga nr. 134/2009, en hún er svohljóðandi:
„Sá sem hafnar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum, sbr. lög um vinnumarkaðsaðgerðir, samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama gildir þegar hinn tryggði mætir ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma skv. 6. mgr. 9. gr., 3. mgr. 13. gr. eða 3. mgr. 18. gr.“
Í athugasemdum við 58. gr. með frumvarpi til laga atvinnuleysistryggingar kemur fram að Vinnumálastofnun annist skipulag vinnumarkaðsaðgerða og hinir tryggðu njóti faglegrar ráðgjafar sérfræðinga stofnunarinnar. Sé litið svo á að hinum tryggðu sé skylt að taka þátt í slíkum úrræðum. Bregðist þeir þessum skyldum sínum leiði það til viðurlaga í formi biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.
Samkvæmt 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar er virk atvinnuleit skilyrði fyrir atvinnuleysistryggingum launamanna. Til að geta talist vera í virkri atvinnuleit þarf umsækjandi að hafa vilja og getu til að taka þátt í vinnumarkaðsaðgerðum sem standa honum til boða, sbr. g-lið 14. gr. laganna. Ekki er gert ráð fyrir undanþágum frá þessari skyldu, en gera verður ráð fyrir því að til slíkrar þátttöku sé boðað með eðlilegum hætti og kæranda almennt gert mögulegt að taka þátt í slíkum aðgerðum. Þá segir í 3. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. b-lið 4. gr. laga nr. 134/22009, að Vinnumálastofnun sé heimilt að boða þann tryggða til stofnunarinnar með sannanlegum hætti á þeim tíma sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum, meðal annars til að kanna hvort breytingar hafi orðið á högum hans sem kunna að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum. Skal hinn tryggði þá vera reiðubúinn að mæta til stofnunarinnar með mjög skömmum fyrirvara.
Þær kröfur eru gerðar til þeirra er þiggja atvinnuleysisbætur að þeir veiti Vinnumálastofnun upplýsingar um sína hagi og breytingar á þeim, þannig að stofnunin geti aðstoðað þá við að fá starf við hæfi og gefið þeim kost á þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum. Þær skýringar sem kærandi hefur gefið á fjarveru sinni á boðuðum fundi með ráðgjafa réttlæta ekki fjarveru hans á fundinum. Vinnumálastofnun boðaði hann á fundinn með sannanlegum hætti og engin gögn hafa verið lögð fram sem styrkja þann skilning að kærandi hafi verið veikur 8. apríl 2010. Með fjarveru sinni brást kærandi skyldum sínum skv. 1. mgr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og slíkt leiðir til viðurlaga í formi biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar er staðfest.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 9. júlí 2010 um niðurfellingu bótaréttar A í tvo mánuði er staðfest.
Brynhildur Georgsdóttir, formaður
Hulda Rós Rúriksdóttir
Helgi Áss Grétarsson