27. október 2016

Úrskurður nr. 360/2016

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 27. október 2016 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 360/2016

Í stjórnsýslumáli nr. KNU16080024

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 30. ágúst 2016 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefnd kærandi) þá ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 22. ágúst 2016, að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hennar um hæli frá [...], synja henni um hæli vegna aðstæðna á Ítalíu og um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 12. gr. f laga nr. 96/2002 um útlendinga, og vísa henni frá landinu svo fljótt sem verða megi.

Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að umsókn hennar um alþjóðlega vernd verði tekin til efnismeðferðar hér á landi með vísan til 45. gr. laga um útlendinga og 2. mgr. 46. gr. sömu laga. Til vara er þess krafist að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt dvalarleyfi af mannúðarástæðum á grundvelli 12. gr. f útlendingalaga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 1. mgr. 30. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests, sbr. 3. mgr. 30. gr. sömu laga.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Samkvæmt gögnum málsins kom kærandi á lögreglustöðina við Hverfisgötu [...] þann 8. júní 2016 og óskaði eftir hæli. Við umsóknina framvísaði kærandi ferðaskírteini útgefnu af ítölskum yfirvöldum. Í skírteininu er handskrifað að kæranda hafi verið veitt hæli á Ítalíu. Kærandi mætti til viðtals hjá Útlendingastofnun ásamt talsmanni sínum þann 27. júlí 2016. Þann 22. ágúst 2016 tók Útlendingastofnun ákvörðun um að synja umsókn kæranda um hæli frá [...] um efnismeðferð og synja henni um hæli vegna aðstæðna á Ítalíu. Þá var kæranda synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða og sérstakra tengsla við landið, sbr. 12. gr. f útlendingalaga. Kærandi kærði ákvörðun Útlendingastofnunar þann 30. ágúst 2016. Þann sama dag óskaði kærandi eftir frestun réttaráhrifa meðan málið væri til meðferðar. Með bréfi kærunefndar, dags. 1. september 2016, var fallist á beiðni um frestun réttaráhrifa. Kærunefnd útlendingamála hefur borist greinargerð kæranda, dags. 15. september 2016.

Kæra þessi hefur hlotið hefðbundna málsmeðferð, gagnaöflun er lokið og er málið hér með tekið til úrskurðar.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar er vísað til þess að samkvæmt a-lið 46. gr. a útlendingalaga geti stjórnvöld, með fyrirvara um ákvæði 45. gr. laganna, synjað því að taka til efnismeðferðar umsókn samkvæmt 1. mgr. 46. gr. ef umsækjanda hefur verið veitt hæli í öðru ríki. Óumdeilt sé að kærandi hafi fengið réttarstöðu flóttamanns á Ítalíu.

Útlendingastofnun fjallar í ákvörðun sinni um dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í málum M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi (mál nr. 30696/09) frá 21. janúar 2011, og Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (mál nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013. Með dómunum hafi því verið slegið föstu að 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu leggi ekki skyldu á aðildarríki að sjá öllum sem dvelji innan lögsögu þeirra fyrir heimili og ekki almenna skyldu á aðildarríki að veita viðurkenndum flóttamönnum fjárhagsaðstoð í því skyni að gera þeim kleift að viðhalda tilteknum lífskjörum. Þá vísar Útlendingastofnun einnig til ákvörðunar Mannréttindadómstóls Evrópu í máli A.M.E. gegn Hollandi (mál nr. 51428/10) frá 13. janúar 2015. Málið varðaði ríkisborgara [...] sem hafði fengið viðbótarvernd á Ítalíu en sótt um hæli í Hollandi vegna aðstæðna á Ítalíu. Að mati dómstólsins hafði umræddur aðili ekki sýnt fram að að hann væri í yfirvofandi hættu á að verða fyrir meðferð er bryti í bága við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, yrði hann sendur aftur til Ítalíu.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar er vísað til þess að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hafi ekki mælst til þess að aðildarríki Evrópuráðsins stöðvi flutninga hælisleitenda og viðurkenndra flóttamanna til Ítalíu. Er það mat Útlendingastofnunar að á Ítalíu séu engin viðvarandi mannréttindabrot og að íbúar landsins geti fengið vernd gegn ofbeldisbrotum með aðstoð lögreglu eða annarra yfirvalda.

Með vísan til framangreinds var það niðurstaða Útlendingastofnunar að 1. mgr. 45. gr. útlendingalaga komi ekki í veg fyrir að kærandi verði send aftur til Ítalíu og var umsókn hennar um hæli frá [...] synjað um efnismeðferð, sbr. a-lið 1. mgr. 46. gr. a útlendingalaga.

Þá segir í ákvörðun Útlendingastofnunar að með hugtakinu heimaland í 44. gr. laga um útlendinga sé, samkvæmt lögskýringargögnum með ákvæðinu, átt við það land þar sem viðkomandi eigi ríkisfang. Kærandi, sem ríkisborgari [...], geti því ekki átt rétt á hæli sem flóttamaður vegna aðstæðna sinna á Ítalíu þar sem hún hefur þegar hlotið vernd. Kæranda var því synjað um stöðu flóttamanns hér á landi, sbr. 44. gr. laga um útlendinga.

Útlendingastofnun tekur fram að samkvæmt lögskýringargögnum taki 12. gr. f útlendingalaga að jafnaði ekki til neyðar af efnahagslegum rótum, svo sem fátæktar, hungursneyðar eða húsnæðisskorts. Þá vísaði Útlendingastofnun m.a. áðurnefnds dóms mannréttindadómstóls Evrópu í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi, auk fyrrnefndra sjónarmiða um stöðu mannréttinda á Ítalíu. Að framangreindu virtu var það niðurstaða Útlendingastofnunar að synja kæranda um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Loks synjaði Útlendingastofnun kæranda um dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 12. gr. f útlendingalaga vegna sérstakra tengsla við landið.

Með ákvörðun Útlendingastofnunar var kæranda vísað frá landi á grundvelli c-liðar 1. mgr. 18. gr. útlendingalaga. Kæranda var jafnframt tilkynnt að kæra frestaði ekki réttaráhrifum með vísan til c-liðar 1. mgr. 32. gr. sömu laga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Kærandi krefst þess að mál hennar verði tekið til efnismeðferðar hér á landi. Í greinargerð kæranda segir m.a. að mál hennar eigi ekki síður undir b-lið 1. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga, en með ákvörðun Útlendingastofnunar var hælisumsókn kæranda synjað um efnismeðferð á grundvelli a-liðar sömu greinar. Í fyrrnefnda ákvæðinu kemur m.a. fram að stjórnvöld geti synjað því að taka til efnismeðferðar umsókn um hæli samkvæmt 1. mgr. 46. gr. ef umsækjandi hefur komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið vernd í öðru ríki. Þá telur kærandi að á stjórnvöldum hvíli skylda til að taka umsókn hennar um hæli til efnismeðferðar á grundvelli 2. mgr. 46. gr. a útlendingalaga, enda mæli sérstakar ástæður með því.

Krafa kæranda um að verða ekki send til Ítalíu er byggð á því að sterkar vísbendingar séu um að aðbúnaður og aðstæður sem hún megi eiga von á þar í landi varðandi t.a.m. möguleika á atvinnu, húsnæði og félagslega þjónustu séu svo slæmar að þær jafnist á við ómannúðlega og vanvirðandi meðferð í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þar af leiðandi sé íslenskum stjórnvöldum, í ljósi 1. mgr. 45. gr. laga um útlendinga, óheimilt að senda kæranda til Ítalíu.

Í framhaldinu er gerð grein fyrir ýmsum atriðum er varða aðstæður, aðbúnað og réttarstöðu þeirra sem hlotið hafa alþjóðlega vernd á Ítalíu. Kærandi segir alþjóðlegar skýrslur staðfesta að þeir sem fengið hafi alþjóðlega vernd á Ítalíu þurfi alfarið að bjarga sér sjálfir án nokkurrar fjárhags- eða félagsaðstoðar og endi gjarnan á götunni. Atvinnuleysi sé mikið á Ítalíu og flóttafólk geti í besta falli fundið vinnu á svörtum markaði, þar sem það sé berskjaldað fyrir misneytingu og óréttlæti. Þá sé gríðarlega erfitt fyrir einstaklinga sem hlotið hafi alþjóðlega vernd að verða sér úti um húsnæði á Ítalíu og aðgangur að móttökumiðstöðvum í hæliskerfinu afar takmarkaður. Kærandi bendir á að félagslega kerfið á Ítalíu sé veikburða og að þau úrræði sem séu til staðar fyrir flóttafólk séu fjársvelt.

Er það mat kæranda að ítölsk stjórnvöld geti ekki tryggt henni þau réttindi sem þeim ber skylda til að tryggja svo hún geti lifað mannsæmandi lífi samkvæmt lögum og alþjóðlegum skuldbindingum sem ítalska ríkið er bundið af. Þar að auki byggir kærandi á því að á Ítalíu hafi kynþáttahatur og mismunun á grundvelli kynþáttar aukist. Þá sé mansal mikið vandamál á Ítalíu og fjöldi erlendra kvenna, sem komið hafi til Ítalíu sem flóttamenn, séu þolendur mansals. Þá er rakin umfjöllun alþjóðlegra skýrslna um húsakost viðurkenndra flóttamanna sem sé afar bágborinn. Með hliðsjón af framangreindu telur kærandi að endursending hennar til Ítalíu brjóti gegn 1. mgr. 45. gr. laga um útlendinga. Í öllu falli beri íslenskum stjórnvöldum skylda til að taka umsókn kæranda um hæli til efnismeðferðar vegna sérstakra ástæðna, sbr. 2. mgr. 46. gr. laga um útlendinga.

Kærandi krefst þess til vara að henni verði veitt dvalarleyfi á Íslandi af mannúðarástæðum á grundvelli 12. gr. f útlendingalaga. Kærandi bendir á að í greinargerð með frumvarpi til laga nr. 115/2010, um breytingu á útlendingalögum, komi m.a. fram í sérstökum athugasemdum að ekki sé um tæmandi talningu að ræða í 12. gr. f laganna á forsendum dvalarleyfis á grundvelli mannúðarsjónarmiða, þar sem veita verði stjórnvöldum svigrúm við mat á því hvenær rétt sé að veita dvalarleyfi samkvæmt greininni. Taka verði mið af svipuðum sjónarmiðum og gert sé í málum skv. VII. kafla laganna, s.s. almennum aðstæðum í því landi sem viðkomandi yrði sendur til, þar á meðal hvort grundvallarmannréttindi séu nægilega tryggð. Miðað sé við að heildarmat fari fram á öllum þáttum máls áður en leyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða sé veitt. Þau tilvik sem falli undir 12. gr. f laga um útlendinga geti einnig náð til óvenjulegra aðstæðna á borð við náttúruhamfarir, en að jafnaði taki ákvæðið ekki til neyðar af efnahagslegum rótum, s.s. fátæktar eða húsnæðisskorts.

Kærandi vísar til ákvörðunar Mannréttindadómstóls í máli Naima Mohammed Hassan o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (mál nr. 40524/10) frá 27. ágúst 2013. Þar komi fram að aðildarríki mannréttindasáttmála Evrópu beri ólíkar skyldur gagnvart hælisleitendum og einstaklingum með alþjóðlega vernd. Kærandi bendir á að það séu ekki einungis hælisleitendur sem séu sérstaklega viðkvæmur þjóðfélagshópur vegna stöðu sinnar. Einstaklingar með alþjóðlega vernd séu það mjög oft einnig og engin ástæða sé til að greina þar sérstaklega á milli við mat á því hvort skilyrðum 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sé fullnægt eða ekki. Bæði hælisleitendur og einstaklingar með alþjóðlega vernd njóti réttinda og beri skyldur samkvæmt löggjöf Evrópusambandsins. Kærandi bendir á að með hliðsjón af lögskýringargögnum varðandi 12. gr. f laga um útlendinga sé á engan hátt útilokað að ákvæðið geti átt við neyð af efnahagslegum rótum, s.s. vegna fátæktar eða húsnæðisskorts. Með vísan til framangreinds hafi kærandi sýnt fram á ríka þörf á vernd á grundvelli mannúðarsjónarmiða vegna erfiðra almennra aðstæðna á Ítalíu og að veita beri henni vernd á grundvelli 1. mgr. 12. gr. f laga um útlendinga.

Í greinargerð var óskað eftir því að kærandi kæmi fyrir kærunefnd útlendingamála til að gera grein fyrir afstöðu sinni í málinu. Beiðnin væri m.a. lögð fram á grundvelli upplýsinga í greinargerð kæranda sem hún greindi ekki frá í viðtali hjá Útlendingastofnun. Þar segir að [...]. Kærunefnd taldi ekki ástæðu til að bjóða kæranda að koma fyrir nefndina, sbr. 5. mgr. 3. gr. b laga um útlendinga.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Afmörkun úrlausnarefnis

Kærunefnd telur að kærandi sé fyrst og fremst að sækja um hæli frá heimaríki sínu [...]. Málsástæður hennar gefa þó einnig til kynna að hún sé að sækja um hæli frá Ítalíu, því ríki sem þegar hefur veitt henni vernd. Tekur neðangreind umfjöllun mið af því.

Lagarammi

Í máli þessu gilda ákvæði laga nr. 96/2002 um útlendinga, með síðari breytingum, reglugerð nr. 53/2003 um útlendinga, með áorðnum breytingum, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951 ásamt viðauka við samninginn frá 1967 og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi hafi lagt fram ferðaskilríki, útgefnu af yfirvöldum á Ítalíu, þar sem fram komi mynd af kæranda, nafn hennar og fæðingardagur. Kærunefnd telur að auðkenni kæranda sé upplýst með fullnægjandi hætti.

Einstaklingsbundin staða kæranda

Við meðferð máls er litið til þess hvort kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu sem geti haft áhrif á niðurstöðu máls hennar. Með því getur verið átt við hvort kærandi hafi mátt þola pyndingar, hvort kærandi sé barn eða hvort umsókn hennar varði börn, hvort kynhneigð eða kynferði kæranda geti haft áhrif eða hvort kærandi geti verið ríkisfangslaus. Mat á stöðu kæranda fer ávallt fram og eru þau atriði sem koma til skoðunar ekki tæmandi.

Gögn málsins hafa ekki gefið tilefni til að ætla að kærandi geti talist einstaklingur í viðkvæmri stöðu við endursendingu.

Umsókn um hæli frá heimaríki. Ákvæði 45. og 46. gr. a útlendingalaga

Í 1. mgr. 46. gr. útlendingalaga kemur fram að flóttamaður skv. 44. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, á samkvæmt umsókn rétt á að fá hér hæli frá heimalandi sínu að uppfylltum ákveðnum skilyrðum. Stjórnvöld geta þó, á grundvelli a-liðar 1. mgr. 46. gr. a, og með fyrirvara um ákvæði 45. gr., synjað því að taka til efnismeðferðar umsókn á grundvelli 46. gr. laganna ef umsækjanda hefur verið veitt hæli í öðru ríki.

Samkvæmt 1. mgr. 45. gr. laga um útlendinga má einnig ekki senda útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir sem geta leitt til þess að hann skuli teljast flóttamaður eða ef ekki er tryggt að hann verði ekki sendur til slíks svæðis. Samsvarandi verndar skal útlendingur njóta sem vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð.

Við mat á 45. gr. laga um útlendinga verður m.a. að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þann 2. apríl 2013 lýsti Mannréttindadómstóll Evrópu kæru í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (máli nr. 27725/10) ótæka á þeim grundvelli að sú meðferð sem kærandi hlaut, bæði sem hælisleitandi og einstaklingur sem hlotið hafði vernd, gæti ekki talist brot gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Var það mat dómstólsins að ekki væri hægt að gera þá kröfu til aðildarríkja sáttmálans aðildarríkja að veita öllum flóttamönnum heimili eða fjárhagslega aðstoð til þess að viðhalda ákveðnum lífsskilyrðum. Kæranda málsins hafi staðið til boða ýmis þjónusta við komuna til landsins og eftir að vernd hafi verið veitt myndi hún enn standa henni til boða. Jafnframt ætti kærandi rétt á ýmsum réttindum samkvæmt ítölskum lögum líkt og ítalskir ríkisborgarar. Dómstóllinn tók fram að ýmis vandamál hafi risið í tengslum við aðstæður flóttamanna á Ítalíu. Hins vegar væru þau ekki kerfislæg og Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefði fjallað um ýmsar framfarir í þeim tilgangi að laga galla í kerfinu. Í ljósi þess var kæran lýst ótæk til meðferðar og vísað frá.

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð á Ítalíu m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

2015 – Country Reports on Human Rights Practices – Italy (United States Department of State, 13. apríl 2016),
Trafficking in Persons Report 2016 (United Stated Department of State, júní 2016)
UNHCR Recommendations on Important aspects of refugee protection in Italy (UNHCR, júlí 2012),
UNHCR Recommendations on Important aspects of refugee protection in Italy (UNHCR, júlí 2013),
Asylum Information Database, National Country Report: Italy (European Council on Refugees and Exiles, desember 2015),
Asylum Information Database, National Country Report: Italy (European Council on Refugees and Exiles, janúar 2015),
Reception conditions in Italy: Report on the current situation of asylum seekers and beneficiaries of protection in particular Dublin returnees (Swiss Refugee Council, október 2013),
Endursendingar hælisleitenda til Ítalíu, greinargerð innanríkisráðuneytisins í desember 2015 (Innanríkisráðuneytið, desember 2015) og
Submission by the United Nations High Commissioner for Refugees. For the Office of the High Commissioner for Human Rights‘ Compilation Report – Universal Periodic Review: Italy (UNHCR, mars 2014).

Af framangreindum gögnum má sjá að ítölsk yfirvöld hafa verið gagnrýnd vegna aðbúnaðar hælisleitenda og flóttamanna þar í landi. Samkvæmt ofangreindum skýrslum Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna hefur stofnunin meðal annars gagnrýnt skipulag og bolmagn ítalsks hæliskerfis til að taka við skyndilegu og verulegu flæði flóttamanna til landsins. Þá hefur stofnunin einnig gert athugasemdir við brotakennd móttökuskilyrði og aðbúnað hælisleitenda og flóttamanna. Jafnframt hefur Flóttamannastofnun gagnrýnt að aðstoð við sérstaklega viðkvæma hælisleitendur sé oft ófullnægjandi vegna skorts á samhæfingu þjónustuaðila og eftirfylgni. Verður af framangreindu ráðið að ítölsk yfirvöld hafa átt við margvíslegan vanda að etja. Hinsvegar hefur Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna ekki lagst gegn flutningi flóttamanna til Ítalíu.

Kærunefndin hefur einnig tekið mið af dómi Hæstaréttar frá 1. október 2015, í máli nr. 114/2015, þar sem fjallað var um málsmeðferð og skilyrði til móttöku hælisleitanda á Ítalíu og komist að þeirri niðurstöðu að ekki væri fyrir hendi kerfislægur galli sem leiddi til þess að hælisleitandi standi frammi fyrir raunverulegri hættu á að sæta þar ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð, sbr. 45. gr. útlendingalaga.

Að framangreindu virtu og að teknu tilliti til aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ágallar á aðbúnaði þeirra sem hlotið hafa alþjóðlega vernd á Ítalíu verði ekki taldir svo alvarlegir að þeir gefi ástæðu til að ætla að kærandi muni standa frammi fyrir raunverulegri hættu á að sæta ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð á Ítalíu verði hún send þangað. Þá benda gögn til þess að telji kærandi sig í hættu eða öryggi hennar ógnað á Ítalíu geti hún leitað til lögregluyfirvalda í landinu. Jafnframt séu kæranda tryggð úrræði til að leita réttar síns á Ítalíu, bæði fyrir landsrétti og mannréttindadómstól Evrópu. Með því er tryggt að kærandi verði ekki send áfram til svæðis sem 45. gr. laga um útlendinga tekur til. Að framangreindu virtu er það mat kærunefndar að endursending kæranda til Ítalíu feli því ekki í sér brot á 1. mgr. 45. gr. laga um útlendinga, 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu eða 13. gr. hans.

Í málinu liggur fyrir staðfesting frá ítölskum yfirvöldum um að kæranda hafi verið veitt réttarstaða flóttamanns í landinu og hafi þar gilt dvalarleyfi. Kæranda hefur því verið veitt hæli í öðru ríki en heimaríki sínu. Með hliðsjón af 45. gr. útlendingalaga og í ljósi ofangreindra upplýsinga telur kærunefndin að Útlendingastofnun hafi verið heimilt að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um hæli frá heimaríki sínu, [...], með vísan til a-liðar 1. mgr. 46. gr. a útlendingalaga. Af þeirri ástæðu kemur 2. mgr. 46. gr. a laga um útlendinga ekki til álita eins og kærandi byggir á enda tekur ákvæðið aðeins til aðstæðna sem greinir í b-, c- og d-lið 1. mgr. 46. gr. a. útlendingalaga.

Umsókn um hæli frá dvalarríki. Ákvæði 44. gr. útlendingalaga

Í ljósi þess að kærandi ber fyrir sig aðstæður á Ítalíu telur kærunefndin rétt að fjalla einnig um umsókn kæranda eins og hún væri að sækja um hæli þaðan.

Til að teljast flóttamaður hér á landi þarf kærandi að sýna fram á að aðstæður hennar séu slíkar að þær falli undir 1. eða 2. mgr. 44. gr. útlendingalaga. Kærandi byggir kröfu sína á að hún þurfi vernd hér á landi á grundvelli þess að þær aðstæður sem bíði hennar á Ítalíu séu ómannúðlegar og vanvirðandi.

Í 1. mgr. 44. gr. laga nr. 96/2002 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki, eða vill ekki, vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki, eða vill ekki, vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og viðauka við samninginn frá 31. janúar 1967. Um skilyrði þess að teljast flóttamaður er frekar mælt í 44. gr. a.

Í lögskýringargögnum með þessari skilgreiningu kemur fram að heimaland sé það land sem viðkomandi eigi ríkisfang. Í máli kæranda er ljóst að hún er með réttarstöðu flóttamanns og dvalarleyfi á Ítalíu. Kærandi, sem er ríkisborgari [...], getur ekki átt rétt á hæli sem flóttamaður hér á landi vegna aðstæðna sinna á Ítalíu, því ríki sem veitt hefur henni vernd. Verður henni synjað um stöðu flóttamanns hér á landi á þeim grundvelli. Með vísan til framangreindrar umfjöllunar þá telur kærunefndin heldur ekki að endursending kæranda til Ítalíu brjóti gegn 45. gr. útlendingalaga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Ákvæði 12. gr. f útlendingalaga

Samkvæmt 12. gr. f er heimilt að veita útlendingi dvalarleyfi, þótt skilyrðum sé annars ekki fullnægt, ef rík mannúðarsjónarmið standa til þess eða vegna sérstakra tengsla útlendingsins við landið. Í 2. mgr. ákvæðisins kemur fram að veita má dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf á vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum, eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til eða vegna annarra atvika sem ekki má með réttu gera honum að bera ábyrgð á. Sérstaklega skal taka tillit til þess ef um barn er að ræða og skal það sem barni er fyrir bestu haft að leiðarljósi við ákvörðun. Kærunefnd telur með vísan til orðalags ákvæðisins um „rík mannúðarsjónarmið“ og „ríka þörf á vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 2. mgr. 12. gr. f laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í greinargerð kæranda er vísað almennt til viðkvæmra aðstæðna hennar í ljósi stöðu sem einstaklingur með alþjóðlega vernd á Ítalíu, einkum m.t.t. möguleika á húsnæði, atvinnu og félagslegri þjónustu. Í viðtali við Útlendingastofnun lýsti kærandi aðstæðum sínum á Ítalíu þannig að hún hefði verið heimilislaus, atvinnulaus og án nokkurrar félagslegrar aðstoðar frá yfirvöldum. Í greinargerð með frumvarpi því sem færði 2. mgr. 12. gr. f laga um útlendinga í núverandi horf kemur fram að ákvæðið um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða yrði að jafnaði ekki talið ná til neyðar af efnahagslegum rótum, svo sem fátæktar, hungursneyðar eða húsnæðisskorts. Við meðferð málsins hafa ekki komið fram gögn sem kalla á að vikið sé frá þeim meginsjónarmiðum sem fram koma í þeirri greinargerð.

Aðspurð um heilsufar sagði kærandi að [...]. Engin frekari gögn hafa verið lögð fram um heilsufar kæranda. Kærunefnd telur að ekki hafi verið sýnt fram á að heilsufar kæranda sé af þeim toga eða af því alvarleikastigi að skilyrði dvalarleyfis á grundvelli 12. gr. f séu uppfyllt.

Kærunefndin hefur þegar komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 44. gr. útlendingalaga á grundvelli aðstæðna á Ítalíu. Þegar gögn málsins eru virt í heild sinni er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi heldur ekki sýnt fram á ríka þörf á vernd á grundvelli mannúðarsjónarmiða eins og kveðið er á um í 12. gr. f útlendingalaga. Er því fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda á Ítalíu séu ekki með þeim hætti að rík mannúðarsjónarmið standi til þess að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli 12. gr. f útlendingalaga.

Þá tekur kærunefndin jafnframt undir niðurstöðu Útlendingastofnunar um að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 12. gr. f útlendingalaga um sérstök tengsl við landið. Eins og fram kemur í gögnum málsins hefur kærandi aðeins dvalið á landinu í tengslum við umsókn sína um hæli og aðeins í skamman tíma.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og til forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 33. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá því að beiðni um það er synjað. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Hjörtur Bragi Sverrisson, formaður

Pétur Dam Leifsson Anna Tryggvadóttir