Mál nr. 57/2014 úrskurður 3. október 2014
Mannanafnanefnd-úrskurðir
Mál nr. 57/2014
Eiginnafn: Karma
Hinn 3. október 2014 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli 57/2014 en erindið barst nefndinni sama dag.
Í máli þessu er sótt um að eiginnafnið Karma (kk.) verði tekið á mannanafnaskrá. Öll skilyrði 1. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn þurfa að vera uppfyllt svo að mögulegt sé að samþykkja nýtt eiginnafn og færa það á mannanafnaskrá. Skilyrðin eru þessi:
(1) Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli.
(2) Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi.
(3) Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess. Með almennum ritreglum íslensks máls er vísað til auglýsinga nr. 132/1974 og 261/1977 um íslenska stafsetningu.
Í máli þessu reynir á skilyrði nr. (1) hér að ofan.
Nafnið Karma tekur ekki íslenskri eignarfallsendingu, það er eins í öllum föllum. Ekki er hægt að bæta við s í eignarfalli karlkynsorða sem enda á -a (þ.e. ef. Karmas) og ekki er heldur hægt að láta eignarfallið enda á -u með hljóðvarpi rótarsérhljóðs (ef. Körmu) því að þannig beygjast eingöngu kvenkynsnöfn (t.d. Anna, ef. Önnu). Eina karlkynsnafnið sem hefur eignarfallsendinguna -u er Sturla (ef. Sturlu) en þar verður ekki hljóðvarp í rót.
Eins og fram kemur hér að ofan er hægt að víkja frá skilyrði nr. (1) ef nafn hefur unnið sér hefð. Hugtakið hefð í mannanafnalögum varðar einkum erlend nöfn frá síðari öldum sem ekki hafa aðlagast ritreglum íslensks máls. Þau eru stundum nefnd ung tökunöfn og koma fyrst fram í íslensku máli árið 1703 þegar manntal á Íslandi var tekið fyrsta sinni. Túlkun mannanafnanefndar á hugtakinu hefð í 5. og 6. gr. laga nr. 45/1996 styðst við eftirfarandi vinnulagsreglur sem nefndin setti sér á fundi 14. nóvember 2006 og eru byggðar á greinargerð með frumvarpi að mannanafnalögum og eldri vinnulagsreglum:
1. Ungt tökunafn telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli ef það fullnægir einhverju eftirfarandi skilyrða:
a. Það er nú borið af a.m.k. 15 Íslendingum;
b. Það er nú borið af 10–14 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 30 ára aldri;
c. Það er nú borið af 5–9 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 60 ára aldri;
d. Það er nú borið af 1–4 Íslendingum og kemur þegar fyrir í manntalinu 1910;
e. Það er ekki borið af neinum Íslendingi nú en kemur a.m.k. fyrir í tveimur manntölum frá 1703–1910.
2. Með Íslendingum er átt við þá sem öðlast hafa íslenskan ríkisborgararétt án umsóknar og eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi.
3. Tökunafn getur verið hefðað þó að það komi ekki fyrir í manntölum ef það hefur unnið sér menningarhelgi. Nafn telst hafa unnið sér menningarhelgi komi það fyrir í alkunnum ritum, frumsömdum eða þýddum, í nafnmynd sem ekki brýtur í bág við íslenskt málkerfi.
Samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá Íslands ber enginn nafnið Karma í þjóðskrá. Nafnið kemur ekki fyrir í manntölum frá 1703–1910 og mannanafnanefnd hefur ekki fundið önnur dæmi um að þetta nafn (eða nafn með umbeðnum rithætti) hafi verið notað hér á landi. Nafnið getur í þessu ljósi ekki talist hafa öðlast hefð hér á landi og er mannanafnanefnd því samkvæmt lögum skylt að hafna því.
Úrskurðarorð:
Beiðni um eiginnafnið Karma (kk.) er hafnað.