Mál nr. 5/2019. Ákvörðun kærunefndar útboðsmála.
Ákvörðun kærunefndar útboðsmála 6. maí 2019
í máli nr. 5/2019:
Efla hf.
gegn
Ríkiskaupum
Framkvæmdasýslu ríkisins
og Verkís hf.
Með kæru 1. apríl 2019 kærði Efla hf. örútboð Ríkiskaupa nr. 20901 „Nýr Landspítali við Hringbraut. Jarðvinna og veitur. Áfangi 1 – Eftirlit“ fyrir hönd Framkvæmdasýslu ríkisins innan rammasamningsins nr. 20602 um umhverfis-, skipulags- og byggingarmál (sérfræðiþjónusta). Kærandi gerir aðallega þá kröfu að felld verði úr gildi ákvörðun varnaraðila Ríkiskaupa og Framkvæmdasýslu ríkisins (hér eftir vísað til sem varnaraðila) að velja tilboð Verkís hf. í hinu kærða útboði en til vara að varnaraðilum verði gert að auglýsa útboðið á nýjan leik. Þá er gerð krafa um að varnaraðilar greiði kæranda málskostnað. Samkvæmt 2. mgr. 86. gr. laga um opinber innkaup gildir biðtími samkvæmt 1. mgr. greinarinnar ekki um gerð samnings sem gerður er á grundvelli rammasamnings, sbr. 40. gr. laganna. Gat kæra í málinu af þessum ástæðum ekki leitt til sjálfkrafa stöðvunar samningsgerðar samkvæmt 1. mgr. 107. gr. laganna líkt og aðilar virðast hafa gengið út frá. Í þessu ljósi verður að skilja kröfur aðila í þessum þætti málsins á þá leið að í reynd krefjist kærandi þess að áðurgreind innkaup verði stöðvuð um stundarsakir en að þessari kröfu sé jafnframt mótmælt af hálfu varnaraðila. Í þessum þætti málsins tekur nefndin afstöðu til þeirrar kröfu kæranda, en úrlausn málsins bíður að öðru leyti endanlegs úrskurðar.
Í ágúst 2018 var auglýst rammasamningsútboð nr. 20662 „Þjónusta sérfræðinga í umhverfis-, skipulags- og byggingarmálum“ og í kjölfar útboðsins komst á rammasamningur um framangreinda þjónustu. Hinn 20. febrúar 2019 auglýstu varnaraðilar örútboð innan rammasamningsins þar sem óskað var eftir tilboðum í eftirlit með jarðvinnu- og veituframkvæmdum við áfanga 1 við Nýjan Landspítala við Hringbraut. Í valforsendum örútboðsins kom fram að samið yrði við þann aðila sem byði lægsta heildarverð, að uppfylltum tæknilegum lágmarkskröfum sem gerðar væru til boðins teymis. Í örútboðsgögnum kom fram að verkframkvæmdin væri umfangsmikil og krefðist „eftirlitsteymis með yfirgripsmikla þekkingu og reynslu“. Voru gerðar 36 tæknilegar kröfur í örútboðsgögnum og því beint til bjóðenda að sýna fram á þekkingu og reynslu þeirra starfsmanna sem áttu að sinna tilteknum verkefnum. Tekið var fram að óheimilt væri að skipta út aðilum teymis nema að fengnu skriflegu samþykki verkefnastjóra varnaraðila.
Seljendur innan rammasamningsins eru 26 en tilboð bárust frá fimm þeirra og voru þau opnuð 6. mars 2019. Tilboð kæranda var lægst, að fjárhæð 44.841.050 krónur, en tilboð Verkís hf. var næst lægst, að fjárhæð 45.050.000 krónur. Hinn 22. mars 2019 tilkynntu varnaraðilar að tilboð Verkís hf. hefði verið valið enda hefði það verið lægst af gildum tilboðum. Tilboð kæranda var ekki talið hafa fullnægt öllum kröfum útboðsgagna um reynslu starfsmanna og var rökstuðningur þessa efnis sendur kæranda samdægurs.
Kærandi telur að ekki hafi verið heimilt samkvæmt skilmálum rammasamningsútboðsins að gera frekari kröfur til þekkingar eða reynslu í örútboði líkt og gert hafi verið í hinu kærða örútboði. Auk þess telur kærandi að tilboð hans hafi verið gilt, enda hafi hann og starfsmenn félagsins uppfyllt allar kröfur örútboðsins um þekkingu og reynslu. Varnaraðilar telja að heimilt hafi verið að gera þær hæfiskröfur sem fram komu í örútboðsgögnum, en að það sé jafnframt of seint að kæra efnislega skilmála útboðsins að þessu leyti. Þá hafi kærandi ekki sýnt fram á með skýrum hætti að umbeðin reynsla starfsmanna væri til staðar í öllum tilvikum og hafi því verið rétt að meta tilboð hans ógilt.
Niðurstaða
Það er meginregla opinberra innkaupa að forsendum útboðs, þar með talið kröfum til bjóðenda, verður ekki breytt eftir að tilboð hafa verið opnuð enda mikilvægt að bjóðendur geti treyst því að farið verði eftir þeim reglum sem lagt var upp með. Þá taka fyrirtæki ákvörðun um þátttöku í útboði með hliðsjón af þeim kröfum til bjóðenda sem gerðar eru í útboðsgögnum. Framangreind meginregla birtist með ýmsum hætti í ákvæðum laga nr. 120/2016 um opinber innkaup. Þannig hafa til að mynda reglur um kærufrest verið túlkaðar með þeim hætti að frestur til þess að kæra skilyrði útboðsgagna byrji að líða um leið og fyrirtæki veit eða má vita um þá útboðsskilmála sem það telur ólögmæta. Í athugasemdum með eldri lögum um opinber innkaup nr. 84/2007 kom meðal annars fram að í opinberum innkaupum væri oft og tíðum sérlega mikilvægt að ekki væri fyrir hendi óvissa um gildi tiltekinna ákvarðana, jafnvel þótt vera kynni að ákvarðanir væru ólögmætar og leiddu til bótaskyldu. Í opinberum innkaupum stæðu því sérstök rök til þess að fyrirtæki brygðust skjótt við ætluðum brotum, ef þau óskuðu eftir því að úrræðum kærunefndar útboðsmála yrði beitt. Þætti þetta ekki óeðlilega íþyngjandi þegar litið væri til þess að þau fyrirtæki sem tækju þátt í innkaupaferlum byggju yfirleitt yfir reynslu og þekkingu á því sviði sem hér væri um að ræða. Kærunefnd útboðsmála hefur litið svo á að telji bjóðandi í opinberum innkaupum tiltekinn skilmála útboðsgagna ólögmætan verði hann að beina kæru til nefndarinnar innan kærufrests og geti ekki borið því við eftir opnun tilboða að víkja beri skilmálunum til hliðar.
Það liggur fyrir að í skilmálum hins kærða örútboðs, sem var auglýst 20. febrúar 2019, voru gerðar ýmsar kröfur sem tengdust þeim starfsmönnum bjóðenda sem sinna áttu þjónustunni. Fram kom að um væri að ræða tæknilegar lágmarkskröfur til boðins teymis og voru þær ítarlega raktar í kafla 1.2. Kærandi gerði ekki athugasemdir við umrædda skilmála fyrr en með kæru í þessu máli, þann 1. apríl 2019, en honum bar að beina kæru til nefndarinnar innan 20 daga kærufrests teldi hann tiltekna skilmála ólögmæta, sbr. 106. gr. laga um opinber innkaup. Kærunefnd útboðsmála hefur kynnt sé þau gögn sem fylgdu tilboði kæranda og rökstuðning varnaraðila fyrir því að meta tilboðið ógilt. Eins og málið liggur nú fyrir nefndinni virðist það mat varnaraðila að tilboð kæranda hafi ekki fullnægt þeim lágmarkskröfum sem gerðar voru fá fullnægjandi stoð í örútboðsgögnum. Í því sambandi athugast að það var meðal annars gerð sú lágmarkskrafa til starfsmanns sem sinna ætti fageftirliti lagnakerfa að hann hefði „háskólagráðu í verk- eða tæknifræði“ og skyldi „að lágmarki hafa 8 ára starfsreynslu innan síns fags“. Varnaraðilar töldu þann starfsmann sem sinna átti þessu eftirliti samkvæmt tilboði kæranda ekki uppfylla skilyrði um átta ára starfsreynslu. Af þeim gögnum sem fylgdu tilboði kæranda er ljóst að sá sem sinna átti þessari þjónustu útskrifaðist með M.Sc. gráðu í vélaverkfræði árið 2013. Þá verður ráðið af gögnunum að hann hafi fyrst starfað við fagið frá og með árinu 2013, en samkvæmt ferilskrá vann hann sumarvinnu á árunum 2011 og 2012.
Með vísan til þess sem að framan greinir eru að mati nefndarinnar ekki fram komnar verulegar líkur á að varnaraðilar hafi brotið gegn lögum um opinber innkaup og að það geti leitt til ógildingar á ákvörðun varnaraðila um val á tilboði. Verður því að hafna kröfu kæranda um að samningsgerð verði stöðvuð þar til endanlega hefur verið skorið úr kæru, sbr. 1. mgr. 110. gr. laga um opinber innkaup.
Ákvörðunarorð:
Hafnað er kröfu kæranda, Eflu hf., um að stöðva samningsgerð varnaraðila, Ríkiskaupa og Framkvæmdasýslu ríkisins, við Verkís hf., í kjölfar örútboðs um eftirlit með framkvæmdum við verkframkvæmdina Nýr Landspítali, jarðvinna og veitur áfangi 1 sem fram fór á grundvelli Rammasamnings RK 14.26.
Reykjavík, 6. maí 2019.
Ásgerður Ragnarsdóttir
Auður Finnbogadóttir
Eiríkur Jónsson