Nr. 187/2019 - Úrskurður
Úrskurðarnefnd velferðarmála
Mál nr. 187/2019
Miðvikudaginn 14. ágúst 2019
A
gegn
Tryggingastofnun ríkisins
Ú R S K U R Ð U R
Mál þetta úrskurða Rakel Þorsteinsdóttir lögfræðingur, Eggert Óskarsson lögfræðingur og Eva Dís Pálmadóttir lögfræðingur.
Með kæru, dags. 16. maí 2019, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála synjun Tryggingastofnunar ríkisins frá 6. maí 2019 á umsókn kæranda um snemmtöku ellilífeyris.
I. Málsatvik og málsmeðferð
Með rafrænni umsókn, móttekinni 12. apríl 2019, sótti kærandi um ellilífeyri frá X 2019. Með bréfi Tryggingastofnunar ríkisins, dags. 6. maí 2019, var umsókn kæranda synjað með þeim rökum að samkvæmt innsendum gögnum sé ekki réttur á greiðslum úr B fyrr en við X ára aldur. Fram kemur að umsækjandi þurfi að hafa fengið greiðslur hjá öllum þeim lífeyrissjóðum sem umsækjanda hafi áunnið sér rétt úr áður en hægt sé að sækja um réttindi hjá Tryggingastofnun.
Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 16. maí 2019. Með bréfi, dagsettu sama dag, óskaði úrskurðarnefnd eftir greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins ásamt gögnum málsins. Greinargerð Tryggingastofnunar barst með bréfi, dags. 29. maí 2019, og var hún send kæranda til kynningar með bréfi úrskurðarnefndar, dagsettu sama dag. Athugasemdir bárust ekki.
II. Sjónarmið kæranda
Kærandi gerir ekki formlegar kröfur í málinu en ráða má af kæru að hún krefjist þess að synjun Tryggingastofnunar ríkisins á umsókn hennar um ellilífeyri verði hrundið.
Í kæru segir að kærandi hafi ekki hafið lífeyrisgreiðslur frá B. Kærandi fái greitt frá öllum öðrum lífeyrissjóðum. Ástæðan fyrir því að hún hafi ekki tekjur frá B sé sú að sjóðurinn neiti henni um greiðslur þar sem reglur lífeyrissjóðsins mæli fyrir um að viðkomandi þurfi að hafa náð X ára aldri. Kæranda finnist henni vera refsað fyrir að hafa lagt inn í þennan lífeyrissjóð. Hana hafi ekki grunað þetta þegar hún hafi verið beðin um að vera í þessum lífeyrissjóði. Kærandi telji greinilegt að verið sé að mismuna fólki eftir því hvaða lífeyrissjóð það velji. Henni finnist þetta hvorki rétt né réttlátt og ætli þess vegna að kæra ákvörðun Tryggingastofnunnar ríkisins.
III. Sjónarmið Tryggingastofnunar ríkisins
Í greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins segir að kærð sé synjun á töku ellilífeyris frá X 2019.
Með bréfi, dags. 6. maí 2019, hafi umsókn kæranda um töku ellilífeyris frá X 2019 verið synjað þar sem kærandi ætti ekki rétt á lífeyrisgreiðslu úr B fyrr en við X ára aldur.
Samkvæmt 17. gr. laga nr. 100/2007 um almannatryggingar eigi þeir rétt til ellilífeyris sem náð hafi 67 ára aldri og hafi verið búsettir hér á landi, sbr. I. kafla, a.m.k. þrjú almanaksár frá 16 til 67 ára aldurs. Full réttindi ávinnist með búsetu hér á landi í að minnsta kosti 40 almanaksár frá 16 til 67 ára aldurs. Sé um skemmri tíma að ræða reiknist réttur til ellilífeyris í hlutfalli við búsetutímann.
Í 3. mgr. 17. gr. segi að heimilt sé að hefja töku ellilífeyris frá 65 ára aldri gegn varanlegri lækkun lífeyrisins, sbr. 3. mgr. 23. gr. laga um almannatryggingar.
Þá segi í 5. mgr. 17. gr. að heimildir samkvæmt 3. og 4. mgr. séu bundnar því skilyrði að samþykkt hafi verið umsókn um áunnin réttindi hjá öllum skyldubundnum atvinnutengdum lífeyrissjóðum og samanlagður áunninn réttur til ellilífeyris frá lífeyrissjóðum og frá almannatryggingum, sbr. einnig 2. mgr. 52. gr., að teknu tilliti til hinnar varanlegu lækkunar samkvæmt 3. mgr. 23. gr., verði að lágmarki jafnhár fullum ellilífeyri samkvæmt 1. mgr. 23. gr. laga um almannatryggingar.
Í reglugerð nr. 1195/2017 um sveigjanlega töku ellilífeyris og heimilisuppbótar sé fjallað um flýtingu á töku ellilífeyris í 2. gr. Þar segi í 3. mgr. að heimildin sé bundin því skilyrði að staðfest sé að greiðslur hefjist hjá öllum skyldubundnum lífeyrissjóðum þar sem umsækjandi hafi áunnið sér réttindi. Þá skuli samanlagður áunninn ellilífeyrir frá lífeyrissjóðum, sbr. 9. gr., og almannatryggingum við töku lífeyris, að teknu tilliti til hinnar varanlegu lækkunar samkvæmt 3. gr., vera að lágmarki jafnhár fullum mánaðarlegum ellilífeyri samkvæmt lögum um almannatryggingar, þ.e. 1/12 af fjárhæð ellilífeyris samkvæmt 1. mgr. 23. gr. laganna.
Kærandi hafi sótt um ellilífeyri með rafrænni umsókn, dags. 12. apríl 2019. Kærandi hafi óskað eftir að hefja töku lífeyris frá X 2019 eða fyrir 67 ára aldur. Kærandi hafi sent inn staðfestingar frá C, D og E um lífeyrisgreiðslur frá þeim sjóðum. Einnig hafi borist staðfestingar frá F og G um eingreiðslur úr sjóðunum til kæranda á árinu 2018. Þá hafi borist upplýsingar frá B um að kærandi ætti ekki rétt á lífeyrisgreiðslu úr sjóðnum fyrr en við X ára aldur.
Samkvæmt lögum um almannatryggingar og reglugerð nr. 1195/2017 er heimilt að hefja töku lífeyris fyrir 67 ára aldur, eða allt frá 65 ára aldri, með varanlegri lækkun lífeyrisins að uppfylltum ákveðnum skilyrðum. Skilyrði greiðslna er að einstaklingur hafi fengið samþykki allra þeirra lífeyrissjóða sem viðkomandi hafði greitt iðgjöld í til að hefja töku lífeyris hjá þeim fyrir 67 ára aldur og að samanlagður lækkaður ellilífeyrir frá Tryggingastofnun og lækkaður lífeyrir frá lífeyrissjóðum nemi að lágmarki fjárhæð fulls ellilífeyris frá Tryggingastofnun.
Samkvæmt fyrirliggjandi upplýsingum hefji kærandi ekki töku ellilífeyris frá B fyrr en við X ára aldur. Þar sem kærandi hafi ekki fengið samþykkt töku ellilífeyris fyrir 67 ára aldur frá öllum skyldubundnum atvinnutengdum lífeyrissjóðum sem hann hefur greitt í, þ.e. frá sama tíma og hann hafi óskað eftir að snemmtaka ellilífeyris hjá Tryggingastofnun miðaðist við, þá hafi Tryggingastofnun ekki heimild til að samþykkja umsókn hans um töku ellilífeyris fyrir 67 ára aldur, þ.e. frá X 2019.
IV. Niðurstaða
Mál þetta varðar ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins, dags. 6. maí 2019, þar sem kæranda var synjað um greiðslu ellilífeyris frá X 2019. Ágreiningur málsins lýtur að því hvort skilyrði hafi verið uppfyllt fyrir snemmtöku ellilífeyris, þ.e. hvort kærandi hafi átt rétt á greiðslu ellilífeyris frá X 2019 áður en hún varð 67 ára.
Í 1. mgr. 17. gr. laga nr. 100/2007 um almannatryggingar segir að rétt til ellilífeyris öðlist þeir sem hafi náð 67 ára aldri og hafa verið búsettir hér á landi, sbr. I. kafla laganna, a.m.k. þrjú almanaksár frá 16 til 67 ára aldurs. Í 3. mgr. 17. gr. laganna kemur fram að heimilt sé að hefja töku ellilífeyris frá 65 ára aldri gegn varanlegri lækkun lífeyrisins. Þá segir í 5. mgr. 17. gr. laganna:
„Heimildir skv. 3. og 4. mgr. eru bundnar því skilyrði að samþykkt hafi verið umsókn um áunnin réttindi hjá öllum skyldubundnum atvinnutengdum lífeyrissjóðum og samanlagður áunninn réttur til ellilífeyris frá lífeyrissjóðum og frá almannatryggingum, sbr. einnig 2. mgr. 52. gr., að teknu tilliti til hinnar varanlegu lækkunar skv. 3. mgr. 23. gr., verði að lágmarki jafnhár fullum ellilífeyri skv. 1. mgr. 23. gr.“
Samkvæmt 7. mgr. 17. gr. laga um almannatryggingar skal ráðherra setja reglugerð um einstök atriði er varða framkvæmd þessarar greinar, meðal annars um sveigjanlega töku ellilífeyris. Á grundvelli þess hefur ráðherra sett reglugerð nr. 1195/2017 um sveigjanlega töku ellilífeyris og heimilisuppbótar sem öðlaðist gildi 1. janúar 2018. Í 2. gr. reglugerðarinnar er fjallað um flýtingu töku ellilífeyris en samkvæmt 1. mgr. 2. gr. reglugerðarinnar er heimilt að hefja töku ellilífeyris samkvæmt lögum um almannatryggingar frá 65 ára aldri gegn varanlegri lækkun lífeyrisins.. Í 3. mgr. 2. gr. reglugerðarinnar segir svo:
„Heimild samkvæmt 1. mgr. er bundin því skilyrði að staðfest sé að greiðslur hefjist hjá öllum skyldubundnum lífeyrissjóðum þar sem umsækjandi hefur áunnið sér réttindi. Þá skal samanlagður áunninn ellilífeyrir frá lífeyrissjóðum, sbr. 9. gr., og almannatryggingum við töku lífeyris, að teknu tilliti til hinnar varanlegu lækkunar samkvæmt 3. gr., vera að lágmarki jafnhár fullum mánaðarlegum ellilífeyri samkvæmt lögum um almannatryggingar, þ.e. 1/12 af fjárhæð ellilífeyris skv. 1. mgr. 23. gr. laganna.“
Úrskurðarnefnd telur ljóst af ákvæði 5. mgr. 17. gr. laga um almannatryggingar að greiðsla ellilífeyris fyrir 67 ára aldur sé bundin því skilyrði að samþykkt hafi verið umsókn um áunnin réttindi hjá öllum skyldubundnum atvinnutengdum lífeyrissjóðum. Framangreint ákvæði er skýrt nánar í 3. mgr. 2. gr. reglugerðar nr. 1195/2017 þar sem fram kemur að heimildin til snemmtöku ellilífeyris sé bundin því skilyrði að staðfest sé að greiðslur hefjist hjá öllum skyldubundnum lífeyrissjóðum þar sem umsækjandi hafi áunnið sér réttindi. Úrskurðarnefnd velferðarmála telur ljóst af framangreindu að það sé skilyrði greiðslna ellilífeyris fyrir 67 ára aldur að umsækjandi hafi fengið samþykki allra þeirra lífeyrissjóða sem viðkomandi hafi greitt iðgjöld í til að hefja töku lífeyris hjá þeim fyrir 67 ára aldur. Af gögnum málsins er ljóst að greiðslur til kæranda höfðu hafist úr öllum lífeyrissjóðum sem hún hafði áunnið sér réttindi í, nema einum, þegar sótt var um ellilífeyri hjá Tryggingastofnun ríkisins. Meðal gagna málsins er tölvupóstur frá starfsmanni Landsbankans, dags. 15. apríl 2019, þar sem staðfest er að kærandi eigi ekki rétt á lífeyrisgreiðslu úr B fyrr en við X ára aldur. Kærandi uppfyllti því ekki skilyrði 5. mgr. 17. gr. laga um almannatryggingar um að samþykkt hafi verið umsókn um áunnin réttindi hjá öllum skyldubundnum atvinnutengdum lífeyrissjóðum
Kærandi byggir á því að mismunun felist í afgreiðslu Tryggingastofnunnar ríkisins á umsókn hennar þar sem fólki sé mismunað eftir því hvaða lífeyrissjóð það velji. Í 65. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 segir að allir skuli vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis og stöðu að öðru leyti.
Úrskurðarnefnd velferðarmála telur að afgreiðsla Tryggingastofnunar á umsókn kæranda um snemmtöku ellilífeyris hafi verið í samræmi við 5. mgr. 17. gr. laga um almannatryggingar, sbr. 3. mgr. 2. gr. reglugerðar nr. 1195/2017. Allir umsækjendur um snemmtöku ellilífeyris þurfa að uppfylla það skilyrði framangreinds laga- og reglugerðarákvæðis að samþykkt hafi verið umsókn um áunnin réttindi hjá öllum skyldubundnum atvinnutengdum lífeyrissjóðum. Úrskurðarnefndin telur því að ekkert bendi til annars en að greiðslur ellilífeyris fyrir 67 ára aldur séu veittar á jafnræðisgrundvelli. Því er ekki fallist á þá málsástæðu kæranda að mismunun felist í afgreiðslu Tryggingastofnunar á umsókn hennar.
Að framangreindu virtu er ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja kæranda um greiðslu ellilífeyris fyrir 67 ára aldur frá X 2019, staðfest.
Ú R S K U R Ð A R O R Ð
Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja A, um greiðslu ellilífeyris frá X 2019, er staðfest.
F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála
Rakel Þorsteinsdóttir