Góður árangur og sóknarfæri Íslands
Hvert sem litið er blasa við skýr merki þess að Ísland er hröðum skrefum að vinna sig úr hruninu. Hagvöxtur er hafinn og vaxandi bjartsýni gætir í spám helstu greiningaraðila um hagvöxt næstu ára. Á fyrsta ársfjórðungi þessa árs bjó aðeins eitt land innan OECD við meiri hagvöxt en Ísland og ýmislegt bendir til þess að hagvöxtur ársins 2011 kunni að vera vanmetinn. Störfum fjölgar á ný og það dregur úr atvinnuleysi, en miðað við tölur í júlí hefur það ekki verið lægra síðan í desember 2008. Kaupmáttur launa hefur ekki verið hærri frá hruni og kaupmáttur lægstu launa hefur hækkað hlutfallslega mest þannig að jöfnuður í tekjuskiptingu hefur aukist. Þessar staðreyndir eru ótvíræður vitnisburður um að við Íslendingar erum á réttri leið.
Árangursrík framkvæmd efnahagsáætlunar
Ríkisstjórnin hefur frá upphafi fylgt skýrri stefnu í efnahagsmálum. Árangur hennar hefur verið staðfestur með lokaafgreiðslu og umsögn Alþjóðagjaldeyrissjóðsins um hana. Þar kemur fram að öll efnahagsleg markmið hafa náðst s.s. hvað varðar efnahagslegan stöðugleika, aðlögun ríkisfjármála, endurreisn fjármálakerfisins, opinberar skuldir og stöðugt gengi. Við erum komin lengra á veg en flestar aðrar þjóðir sem glíma við afleiðingar efnahagshruns. Ótrúlegur árangur hefur náðst í ríkisfjármálum og hallinn lækkað úr 215 milljörðum króna árið 2008 í um 18 milljarða króna á næsta ári. Umsnúningurinn svarar til allra útgjalda til mennta- , menningar, félags- og tryggingarmála á þessu ári.
Skuldir heimila og fyrirtækja lækkaðar
Nú er svo komið að um þriðjungur vaxta sem heimilin greiða af íbúðalánum er endurgreiddur með vaxtabótum og vaxtaniðurgreiðslum. Einnig hefur verið ráðist í víðtækar aðgerðir til handa of skuldsettum heimilum og hafa skuldir heimilanna verið lækkaðar um ríflega 144 milljarða króna. Lánastofnanir gera ráð fyrir að úrvinnslu þessara mála verði lokið fyrir áramót og má reikna með að skuldir muni þá lækka um 30 milljarða króna til viðbótar. Í heild munu skuldir heimila því lækka um hartnær 200 milljarða króna. Sérstakt samkomulag var einnig gert um endurskipulagningu skulda lítilla og meðalstórra fyrirtækja. Það verkefni er á áætlun og verður því einnig lokið fyrir áramót.
Aukin atvinna
Kjarasamningar sem gerðir voru í vor var ætlað að styðja við atvinnusköpun og kaupmáttaraukningu á næstu árum. Samkvæmt tölum Hagstofunnar hefur störfum nú fjölgað um 3.600 á tveimur árum auk þess sem þúsundir starfa hafa verið varin. Fjárfestingar fyrirtækja utan stóriðju og orkugeirans eru að glæðast og spáir Seðlabankinn að atvinnuvegafjárfestingin muni aukast um 50 milljarða króna á næstu misserum. Þrátt fyrir að svigrúm til opinberrar fjárfestinga takmarkist af stöðu ríkisfjármála hefur mikilvægum verkefnum verið ýtt úr vör, m.a. í einkaframkvæmd og samvinnu við lífeyrissjóði. Stærst þeirra er bygging nýs Landsspítala uppá 40 milljarða króna og fjölgun starfa um nálægt 3 þúsund. Bygging nýs fangelsis og fjárfesting í uppbygging hjúkrunarheimila fyrir um 5 milljarða króna munu skapa 550 störf. Þá má reikna með um 600 störfum í samgönguframkvæmdum s.s. við gerð Vaðlaheiðarganga og margvíslegar aðrar framkvæmdir eru í undirbúningi sem munu skapa ríflega 800 störf. Varið verður um 2,5 milljörðum króna til viðhaldsverkefna á vegum Fasteigna ríkissjóðs á þessu ári og átakið Allir vinna hefur verið framlengt, enda hefur þar tekist einkar vel til og áætlað er að það hafi þegar skapað um 800 ný störf. Allt stefnir í að árið 2011 verði metár fyrir ferðaþjónustuna og mun 300 milljónum króna verða veitt árlega í þriggja ára átak til að efla vetrarferðaþjónustu með það að markmiðið að skapa um eitt þúsund ný störf.
Orkuauðlindir betur nýttar í þágu þjóðarinnar
Ég hef hér nefnt opinberar eða hálfopinberar framkvæmdir víða um land sem áætlað er að muni skila með beinum hætti um 7.000 nýjum störfum á næstu árum og fjölda afleiddra starfa. Eru þá ótaldar framkvæmdir í orkuverum og tengdum fjárfestingum, en reikna má með því að þar muni verða til sambærilegur fjöldi nýrra starfa.
Þingsályktunartillaga um nýtingu og vernd náttúrsvæða liggur nú fyrir. Hér er um mikilsverðan áfanga að ræða og stórt skref tekið í átt að þjóðarsátt um vernd og nýtingu mikilvægra náttúrugæða. Á grundvelli þeirrar sáttagjörðar munum við styrkja efnahagsgrundvöll okkar með sjálfbærum og arðbærum hætti. Þá er unnið að mótun heildarstefnu í auðlindamálum og stofnun auðlindasjóðs til að tryggja hámarksarð af sameiginlegum auðlindum. Landsvirkjun hefur sett fram metnaðarfulla framtíðarsýn sem skila mun þjóðinni arði til varanlegrar velferðar. Fyrirtækið á nú í viðræðum við allnokkra hópa fjárfesta um verkefni fyrir norðan og mun verja um 2 milljörðum króna til orkurannsókna. Unnið er við byggingu Búðarhálsvirkjunar og stækkun í Straumsvík auk fjölda verkefna við uppbyggingu orkufreks iðnaðar. Áhugi erlendra fjárfesta á Íslandi og eftirspurn eftir innlendri orku hefur aldrei verið meiri en nú.
Sóknarfæri til bættra lífskjara eru á Íslandi
Þótt vandamálin séu keimlík víða um heim eru lausnir mismunandi. Hér á landi hefur verið farin leið jöfnuðar sem tryggt hefur að byrðarnar hafa verið bornar af þeim sem meira mega sín. Skattar á þá tekjulægstu hafa lækkað, lægstu laun hafa hækkað, bætur almannatrygginga hækkað og myndarlega hefur verið komið til móts við skulduga íbúðaeigendur. Það blasir við mörgum ríkjum heims að feta erfiða braut niðurskurðar og skuldaaðlögunar sem við höfum senn lagt að baki. Við horfum til þess að hér á landi höfum við náð forskoti og það felast í því tækifæri til þess að gera Ísland samkeppnisfærara m.a. um erlenda fjárfestingu og mannauð. Hagvöxtur ætti að geta komist á myndarlegt skrið hér fyrr en hjá öðrum þjóðum ef við höldum rétt á okkar málum. Þá lífskjarasókn sem framundan er verður að grundvalla á jafnari skiptingu tekna, samfélagslegri ábyrgð og virðingu fyrir náttúrugæðum. Valið stendur ekki milli hagvaxtar og jöfnuðar, því jöfnuður er forsenda varanlegs hagvaxtar og samfélagslegrar sáttar.
Jóhanna Sigurðardóttir, forsætisráðherra