1976 - Hulduljóð

Skáld er eg ei, en huldukonan kallar

og kveða biður hyggjuþungan beim,

mun eg því sitja meðan degi hallar

og mæddur smali fénu kemur heim,

þar sem að háan hamar fossinn skekur

og hulduþjóð til næturiðju vekur.

 

Þrumi’ eg á bergi, þýtur yfir hjalla

þokan að hylja mig og kaldan foss,

nú skal úr hlíðum hárra Tinnufjalla,

svo huldumeyjar þægan vinni koss,

óbrotinn söngur yfir dalinn líða

eins og úr holti spóaröddin þýða.

 

Þú sem að byggir hamrabýlin háu,

hjartanu mínu alla daga kær,

sólfagra mey! djúpt undir bergi bláu,

bústu að sitja vini þínum nær;

döggsvalur úði laugar lokkinn bleika,

ljós er af himni, næturmyndir reika.

 

Hvurs er að dyljast? harma sinna þungu,

hlægja þeir öld, er ræður þeim ei bót;

hvurs er að minnast? hins er hvurri tungu

– huganum í svo festa megi rót –

ætlanda væri eftir þeim að ræða

sem orka mætti veikan lýð að fræða.

 

Að fræða! hvur mun hirða hér um fræði?

heimskinginn gjörir sig að vanaþræl,

gleymd eru lýðnum landsins fornu kvæði,

leirburðarstagl og holtaþokuvæl

fyllir nú breiða byggð með aumlegt þvaður,

bragðdaufa rímu þylur vesæll maður.

 

Háðungarorð sem eyrun Huldu særa

ei skulu spilla ljóði voru meir;

sendið þér annan sanninn heim að færa

söngvurum yðar, Njörður! Þór! og Freyr!

og hvur sá ás sem ata þeir í kvæði

eirðinni gleymi og hefni sín í bræði.

 

Sólfagra mey! eg sé – nú leit minn andi

þann seglið vatt í byrnum undan Skor

og aldrei síðan aftur bar að landi –

Eggert! ó hyggstu þá að leita vor?

Marblæju votri varpar sér af herðum

vandlætishetjan sterkum búinn gerðum.

 

Hvað er í heimi, Hulda!? líf og andi,

hugsanir drottins sálum fjær og nær,

þar sem að bárur brjóta hval á sandi,

í brekku þar sem fjallaljósið grær;

þar sem að háleit hugmynd leið sér brýtur,

hann vissi það er andi vor nú lítur.

 

Ó, Eggert! þú varst ættarblóminn mesti,

og ættarjarðar þinnar heill og ljós;

blessaða stund! er fót hann aftur festi

á frjóvri grund við breiðan sævarós.

Sólfagra mey! hann svipast um með tárum,

saltdrifin hetja, stiginn upp af bárum.

 

Hví er hinn sterki úr hafi bláu genginn

á hauður sem í næturfaðmi þreyr,

veit ég að þegar værðin góða’ er fengin,

vinirnir gleyma’ að birtast framar meir;

ó, hve hann hefir eftir þráð að líta

ástarland sitt með tignarfaldinn hvíta.

 

Tárperlur bjartar titra þér í augum,

tindra þær gegnum fagurt lokkasafn,

sólfagra mey! því sjónar þinnar baugum

séður er aldrei kappi þessum jafn.

Þú elskar, Hulda! Eggert foldarblóma,

ættjarðar minnar stoð, og frænda sóma.

 

Ó, Eggert! hvursu er þinn gangur fagur!

útivist þín er vorðin löng og hörð;

kær er mér, faðir! komu þinnar dagur;

hann kyssir, Hulda! þína fósturjörð;

sólfagra mey! hann svipast um með tárum,

saltdrifin hetja, stiginn upp af bárum.

 

Þú elskar hann, þess ann eg honum glaður,

ástin er rík, og þú ert hennar dís;

hér vil eg sitja, hér er okkar staður,

ó, Hulda! þar til sól úr ægi rís.

Hallaðu lokkahöfði bjarta þínu,

mín Hulda kær! að vinarbrjósti mínu.

 

Hann svipast um, nú sefur allt í landi,

svæft hefir móðir börnin stór og smá,

fífil í haga, hrafn á klettabandi,

hraustan á dúni, veikan fjölum á;

hann svipast um í svölum næturvindi

um sund og völl að háum fjallatindi.

 

Hallaðu lokkahöfði bjarta þínu

að hjarta mér sem nú er glatt og traust,

hallaðu þér nú hægt að brjósti mínu;

hann hefir ekki starfað notalaust!

seint og að vonum svo fær góður njóta

sín og þess alls er vann hann oss til bóta.

 

Hann líður yfir ljósan jarðargróða,

litfögur blóm úr værum næturblund

smálíta upp að gleðja skáldið góða,

gleymir hann öðru’ og skoðar þau um stund;

nú hittir vinur vin á grænu engi.

„Velkominn, Eggert! dvelstu með oss lengi.“

 

Eggert:

 

Smávinir fagrir, foldarskart,

fífill í haga, rauð og blá

brekkusóley, við mættum margt

muna hvort öðru að segja frá.

Prýðið þér lengi landið það,

sem lifandi guð hefur fundið stað

ástarsælan, því ástin hans

allstaðar fyllir þarfir manns.

 

Vissi ég áður voruð þér,

vallarstjörnur um breiða grund,

fegurstu leiðarljósin mér.

Lék ég að yður marga stund.

Nú hef ég sjóinn séð um hríð

og sílalætin smá og tíð,

munurinn raunar enginn er,

því allt um lífið vitni ber.

 

Faðir og vinur alls, sem er,

annastu þennan græna reit.

Blessaðu, faðir, blómin hér,

blessaðu þau í hverri sveit.

Vesalings sóley, sérðu mig?

Sofðu nú vært og byrgðu þig.

Hægur er dúr á daggarnótt.

Dreymi þig ljósið, sofðu rótt!

 

Smávinir fagrir, foldarskart,

finn ég yður öll í haganum enn.

Veitt hefur Fróni mikið og margt

miskunnar faðir. En blindir menn

meta það aldrei eins og ber,

unna því lítt, sem fagurt er,

telja sér lítinn yndisarð

að annast blómgaðan jurtagarð.

***

Hulda! hví grípa hendur þínar ljósu

um hendur mér og hví svo viknar þú?

veit eg þú elur eyrar fagra rósu,

alsett er rauðum blómum Huldubú;

Eggert er þér um ekki neitt að kenna,

annast hefurðu fjallareitinn þenna.

 

Sjáðu! enn lengra svífur fram um völlu

svásúðleg mynd úr ungum blómareit,

sterkur og frjáls og fríður enn að öllu

Eggert að skoða gengur byggða sveit;

hann fer að sjá, hve lífi nú á láði

lýðurinn uni, sá er mest hann þráði.

 

Brosir við honum bærinn heillagóði

í brekkukorni, hreinn og grænn og smár;

þar hefir búið frændi hans með fljóði

í flokki ljúfra barna mörg um ár;

þar hefir sveitasælan guðs í friði

og sóminn aukist glöðu bæjarliði.

 

Þar hefir gjörst að fullum áhrínsorðum

allt sem hinn mikli bóndavinur kvað

um dalalíf í búnaðsbálki forðum,

um bóndalíf, sem fegurst verður það.

Sólfagra mey! nú svífur heim að ranni

sæbúinn líkur ungum ferðamanni.

 

Sólfagra mey! nú seilist yfir tinda

úr svölum austurstraumum roði skær,

nú líður yfir láð úr höllu vinda

léttur og hreinn og þýður morgunblær;

svo var mér, Hulda! návist þín á nóttu

sem nú er ljósið jörð á votri óttu.

 

Vertu nú sæl! þótt sjónum mínum falin

sértu, ég alla daga minnist þín;

vertu nú sæl! því dagur fyllir dalinn,

dunandi fossinn kallar þig til sín;

hann breiðir fram af bergi hvítan skrúða,

bústaður þinn er svölum drifinn úða.

 

Vertu nú sæl! því sólin hálsa gyllir

og sjónir mínar hugarmyndin flýr;

ó, Hulda kær! er fjöll og dali fyllir

fjölbreyttu smíði, hvar sem lífið býr

og dauðinn, sem að svo þig löngum kallar

sá er þig aldrei leit um stundir allar.

 

 

Smali fer að fé og kveður:

 

„Það var hann Eggert Ólafsson,

ungur og frár og viskusnjall,

stóð hann á hauðri studdur von,

stráunum skýldi vetrarfall;

meðan að sól úr heiði hló,

hjúkraði laukum, eyddi snjó,

kvað hann um fold og fagra mey

fagnaðarljóð er gleymast ei.

 

Kvað hann um blóma hindarhjal

og hreiðurbúa lætin kvik,

vorglaða hjörð í vænum dal

og vatnareyðar sporðablik;

þó kvað hann mest um bóndabæ

er blessun eflir sí og æ,

af því að hjónin eru þar

öðrum og sér til glaðværðar.

 

Það var hann Eggert Ólafsson,

allir lofa þann snilldarmann,

Ísland hefir ei eignast son,

öflgari stoð né betri’ en hann;

þegar hann sigldi sjóinn á

söknuður vætti marga brá;

nú er hann kominn á lífsins láð

og lifir þar sæll fyrir drottins náð.“

 

 

Skáld: Jónas Hallgrímsson

Fjallkona: Helga Bachmann