Heilsufar út frá jafnréttissjónarmiðun
Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra skrifar:
Kyn einstaklinga hefur mikil áhrif á heilsu. Samkvæmt Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni (WHO) er heilsa kvenna og stúlkna í mörgum löndum verri en heilsa karla, og það er mat stofnunarinnar að ástæður þess megi rekja til mismununar á grundvelli kyns sem á rætur að rekja til félagslegra, efnahagslegra og menningarlegra þátta.
Atriði sem geta haft sérstök áhrif á heilsu og það hvernig heilbrigðisþjónustu konur fá eru til dæmis lægra menntunarstig kvenna en karla í mörgum löndum heims, launamunur kynjanna og kynbundið ofbeldi.
Ég er fullviss um að það er mikilvægt að skoða áhrifaþætti heilsu út frá kynja- og jafnréttissjónarmiðum og hef því ákveðið að láta gera rannsókn um heilsufar landsmanna út frá því sjónarhorni, og gera mat á því hvort heilbrigðisþjónustan hérlendis taki mið af ólíkum þörfum kynjanna. Að sjálfsögðu er brýnt að skoða þessa þætti með ýmsa viðkvæma hópa í huga, en þessi vinna er fyrsta skrefið í því verkefni. Byggt verður á fyrirliggjandi gögnum úr heilbrigðiskerfinu og almannatryggingakerfinu og niðurstöðum kannana sem tengjast málefninu. Fyrirmynd að verkefninu er sótt í niðurstöður nefndar heilbrigðisráðherra um heilsufar kvenna frá árinu 2000. Heilbrigðisráðuneytið hefur samið við félagsvísindasvið Háskóla Íslands um gerð rannsóknarinnar sem Finnborg S. Steinþórsdóttir nýdoktor í kynjafræði mun annast.
Niðurstöður nefndarinnar um heilsufar kvenna frá árinu 2000 bentu til þess að konur búi að nokkru leyti við lakara heilsufar en karlar, að þær nýti heilbrigðisþjónustu meira en þeir, séu sendar í fleiri rannsóknir, fái oftar sjúkdómsgreiningu og meðferð og sé ávísað lyfjum í meira mæli en körlum. Á þeim tíma sem nefndin starfaði skorti mjög á að upplýsingar um heilsufar landsmanna væru sundurliðaðar eftir kyni og aldri. Ætla má að mikið hafi áunnist í öflun kyngreindra gagna og upplýsinga og því er að mínu mati tilefni til þess að ráðast í sambærilega vinnu við skoðun á þessu efni og gert var fyrir tuttugu árum. Markmiðið er hið sama og áður, þ.e. að greina kynbundin mun á heilsufari og í hverju hann felst og hvort þjónusta heilbrigðiskerfisins mæti ólíkum þörfum kynjanna sem skyldi. Við greininguna verður jafnframt horft til þess að fleiri þættir en kyn skilgreina stöðu fólks og geta haft áhrif á heilsufar þeirra.
Gagnaöflun vegna verkefnisins er þegar hafin en gert er ráð fyrir að niðurstöður liggi fyrir í skýrslu fyrir lok þessa árs. Byggt á niðurstöðum verkefnisins verða lagðar fram tillögur til úrbóta. Þættir sem verða skoðaðir eru til dæmis fjölskyldugerð, menntun, neysluvenjur, lyfjanotkun, sjúkdómar, örorka, efnahagur og bólusetningar. Ég er sannfærð um að þetta er mikilvæg vinna og hlakka til að sjá niðurstöður rannsóknarinnar.
Grein heilbrigðisráðherra birtist í Morgunblaðinu 5. september 2020.