Ágætu starfsmenn,

Á morgun mun ég mæla fyrir lagafrumvarpi á Alþingi, þar sem tekið er nýtt og mikilvægt skref í því breytingarferli sem átt hefur sér stað á varnarsvæðinu hér á Keflavíkurflugvelli og í umhverfi hans á undanförnum misserum. Þetta breytingaferli hófst, sem kunnugt er, þegar samningar voru gerðir um skil Bandaríkjamanna á svæðinu til íslenskra stjórnvalda.

Ég segi að þetta frumvarp feli í sér mikilvægt skref. Stórt skref. Tilgangur frumvarpsins er að setja heildstæða löggjöf um rekstur Keflavíkurflugvallar og þá þjónustu sem þar er veitt bæði flugfélögum og farþegum. Þetta þýðir að gera þarf margháttaðar breytingar á yfirstjórn starfseminnar og þjónustu flugvallar og flugstöðvar. Ég er viss um að þær breytingar muni verða til góðs. Gert er ráð fyrir að breytingarnar gangi í gegn á þessu ári og er ljóst að hér verða margir að leggjast á árarnar til að þær gangi hratt og örugglega fyrir sig.

Ég er hingað kominn til að kynna þessar breytingar og tala við ykkur um þær og fá álit ykkar. Hverjar eru þessar breytingar helstar? Í stuttu máli eru meginatriði frumvarpsins þau að sameina á rekstur Flugmálastjórnar Keflavíkurflugvallar og Flugstöðvar Leifs Eiríkssonar ohf. í opinbert hlutafélag í eigu ríkisins.

Einnig verður sett á fót skipulagsnefnd flugvallarsvæðisins og í henni munu sitja fulltrúar sveitarfélaga og samgönguráðuneytis, en gert er ráð fyrir áframhaldandi yfirstjórn utanríkisráðherra í skipulags- og mannvirkjamálum á öryggisvæðinu.

Auk þessara atriða sem lagasetningin sjálf mun ná til, verður leitað leiða til að skapa til frambúðar samstarfsvettvang ríkis og sveitarfélaga um þróun og atvinnuuppbyggingu hér á svæðinu. Hugað verður að þessu atriði í sambandi við umbreytingu á Þróunarfélagi Keflavíkurflugvallar ehf. með beinni eignaraðild sveitarfélaga og aðkomu hins nýja flugvallarfélags.

Með þessum breytingum tel ég að skapa megi forsendur til þess að blása til sóknar í uppbyggingu hér á svæðinu, í kringum þessa mikilvægu starfsemi sem hér fer fram. Svæðið í kringum Keflavíkurflugvöll er og verður í síauknum mæli vaxtarsvæði, eins og raunin er í tilviki fjölmargra alþjóðaflugvalla í heiminum.

Ég veit að einhverjir starfsmenn kunna að hafa áhyggjur af því, þegar blásið er til svona breytinga, að breytingarnar leiði til umróts, uppsagna og þar fram eftir götunum. Slíkar áhyggjur eru skiljanlegar. Ég get hins vegar fullvissað ykkur um það, að þær eru ástæðulausar, eins og ég mun rekja. Við erum hér að blása til sóknar.

Hér verður – á þessa mikla vaxtasvæði – þörf á fleira fólki, frekar en hitt – til lengri tíma litið – til að sinna allri þeirri miklu þjónustu sem hér er boðið upp á og mun vaxa til muna, á grunni þeirra breytinga sem við nú boðum.

Alþjóðaflugvellir eru mjög víða heilmikil vaxtasvæði. Fyrir nokkrum árum var því spáð af fræðimönnum á þessu sviði að alþjóðaflugvellir yrði eins og hafnir voru áður. Í kringum hafnirnar – eins og þið þekkið hér á Suðurnesjum –skapaðist mikið líf. Um víða veröld urðu til hafnarborgir. Hið sama á við um flugvelli. Vegna þess mikla fjölda fólks sem notar flugvelli, þá skapast í kringum þá líf. Það er ekki ástæðulaust að við tölum um flughafnir.

Tala flugfarþega vex nú ár frá ári og eins er mikill vöxtur í fraktflutningum. Á síðasta ári fóru rúmlega tvær milljónir farþega um Keflavíkurflugvöll og um 60 þúsund tonn af frakt og hefur þessi starfsemi aukist jafnt og þétt síðustu árin. Íslensk sem erlend flugfélög hafa þar starfsemi og nú er í sjónmáli að þróa á flugvallarsvæðinu fleiri tækifæri til þjónustu sem tengist flugi og viðskiptum. Ég er sannfærður um að þegar við höfum gengið í gegnum þetta breytingaferli og þegar nýtt skipulag hefur tekið gildi munum við ná þeim markmiðum að gera stjórnsýsluna skilvirkari, þjónustuna hagkvæmari og vöxtinn meiri.

Tökum dæmi, svona til þess að átta okkur á því hvað hér er í húfi. Einn af þeim flugvöllum sem þykir hvað mest til fyrirmyndar hvað varðar á vöxt í þjónustu við flugfarþega, er flugvöllurinn í Dallas. Í gegnum hann fara um 60 milljón farþegar á ári. Á árinu 2006 voru tekjur flugvallarins um 619 milljón dollarar, eða um 43 milljarðar króna. Það sem vekur hins vegar athygli í þessu er að 60% af tekjum flugvallarins komu frá öðru en flugfélögunum. Hótelrekstur, afþreying ýmiss konar, jafnvel golfvöllur, söfn, ráðstefnusalir og hvað eina – allt þetta skapaði meirihluta teknanna. Flugvöllurinn í Texas er nú orðinn eitt mesta vaxtasvæðið í fylkinu. Og fleiri flugvelli má nefna, eins og til að mynda Schipholl í Hollandi sem hefur verið hafður nokkuð til hliðsjónar í þeirri hugmyndavinnu sem hér hefur farið fram.

Við getum gert svona hluti hér. Við eigum að hugsa stórt. Við eigum að kynna þetta svæði, Keflavíkurflugvöll og nágrenni, sem stað fyrir ferðamenn til að staldra við, slaka á, njóta þjónustu á heimsmælikvarða á ferð sinni yfir Atlantsála. Vísir að þessu er auðvitað þegar kominn. Bláa lónið, sem hér er í örskotsfjarlægð, nýtur frægðar og vinsælda um víða veröld.

Og meira er hægt að gera. Ljóst er að brottför hersins og fyrirhugaðar breytingar opna á fjölmörg ónýtt tækifæri til nýsköpunar. Hafa verður í huga að flugvöllurinn og nærsvæði hans eru með eitt stærsta ónýtta landsvæði í kringum alþjóðaflugvöll í Evrópu – þ.e. um 8700 hektara lands.

Flestir flugvellir í Evrópu eru þjakaðir af takmörkunum sem leiðir af nálægð við ört vaxandi þéttbýli sem hindrar frekari vöxt þeirra. Staðsetning Keflavíkurflugvallar er þar að auki á miðju Atlantshafi mitt á milli Evrópu og Ameríku, með gnótt af landsvæði til uppbyggingar, harðduglegt og vinnufúst fólk í næstu byggðum og styrka innviði í flugbrautum, flugstöð og sérhæfðu starfsfólki. Þetta er einstakt. Flugvöllurinn hefur þannig alla burði til að verða segull fyrir uppbyggingu og þróun nýrrar atvinnustarfsemi sem verður lyftistöng fyrir Suðurnesin og landið allt.

Þetta vildi ég segja ykkur, bara svo þið áttið ykkur á því að til grundvallar þessum breytingum er ekki nein samdráttarhugsun eða uppgjöf, heldur þvert á móti. Þetta svæði er á mikilli uppleið og breytingarnar eru ekki síst gerðar til þess að auka við þann vöxt.

En nú held ég að það sé rétt, kæru starfsmenn, að ég fari stuttlega yfir forsöguna að þessum breytingum. Í árslok 2006 tóku gildi lög sem kváðu á um skipan mála á varnarsvæðinu á Keflavíkurflugvelli til bráðabirgða. Varnarsvæðinu var skipt í þrjú svæði sem eru í fyrsta lagi flugvallarsvæðið, sem er starfssvæði Flugmálastjórnar Keflavíkurflugvallar og nefnt er svæði A, í öðru lagi öryggissvæði, sem heyrir undir utanríkisráðuneytið og er ætlað til varnarstarfa og kallað er svæði B og í þriðja lagi svæði C, sem er starfssvæði Þróunarfélags Keflavíkurflugvallar.

Meðal ákvæða áðurnefndra laga var að utanríkisráðherra skyldi að höfðu samráði við samgönguráðherra skipa fimm manna nefnd sérfræðinga til að undirbúa snurðulausa færslu á stjórnun og rekstri Keflavíkurflugvalla til samgönguyfirvalda. Þetta gekk eftir og í skilaði nefndin skýrslu sinni í febrúar 2007 með tillögum um framkvæmd yfirfærslunnar. Ríkisstjórnin skipaði í ágúst 2007 starfshóp sem falið var að undirbúa löggjöf um Keflavíkurflugvöll og skyldi hann hafa til hliðsjónar tillögur áðurgreindrar nefndar um flutning málefna flugvallarins til samgönguráðuneytis og tillögur PricewaterhouseCoopers um atvinnuþróun á svæðinu.

Segja má að starfshópurinn hafi einkum haft tvennt að leiðarljósi við umfjöllun sína um löggjöf um flugvöllinn. Annars vegar að hann geti sem best þjónað til frambúðar borgaralegu millilandaflugi og hins vegar að skapaðar séu forsendur til að nýta tækifæri til atvinnurþóunar í nágrenni flugvallarins. Var ekki síst talið mikilvægt að tengja saman ólíka hagsmuni og tryggja samræmi í skipulagsmálum á svæðinu öllu.

Ég ætla nú að fara örlítið betur í saumana á ákvæðum laganna, meðal annars því sem lýtur að starfsmannamálum.

Samgönguráðherra er með samþykki laganna heimilað að stofna opinbert hlutafélag um rekstur flugvallarsvæðis Keflavíkurflugvallar og Flugstöðvar Leifs Eiríkssonar. Frumvarpið gerir ráð fyrir að félagið verði allt í eigu ríkisins og að sala þess verði óheimil. Fyrir hönd ríkisstjórnarinnar fari samgönguráðherra með hlut ríkisins í félaginu. Stjórn félagsins skal skipuð fimm mönnum.

Félaginu verður skylt samkvæmt bráðabirgðaákvæði að bjóða starfsmönnum Flugmálastjórnar Keflavíkurflugvallar og Flugstöðvar Leifs Eiríkssonar hf. störf. Heimilt verður að undanskilja starfsmenn flugleiðsöguþjónustu Flugmálastjórnar þar sem heimilað verður að flytja þann þátt starfseminnar til Flugstoða ohf. Verði sú heimild nýtt – en sú ákvörðun verður tekin eftir að sérstök könnun á kostum og þess og göllum hefur farið fram – ber Flugstoðum ohf. að bjóða þeim störf.

Af þessu sést að lögð verður áhersla á það að tryggja réttindi starfsmanna við þessa breytingu og fer réttarstaða þeirra á tímamótum sem þessum eftir starfsmannalögum og ákvæðum aðilaskiptalaga svo sem verið hefur í hliðstæðum tilvikum. Starfsmannalögin skipta máli hvað varðar hugsanleg réttindi núverandi starfsmanna Flugmálastjórnar á Keflavíkurflugvelli en þau taka ekki til starfsmanna Flugstöðvar Leifs Eiríkssonar sem þegar eru starfandi hjá hlutafélagi, þar sem þeir teljast ekki ríkisstarfsmenn.

Aðilaskiptalögin hafa þá þýðingu að aðilaskipti ein og sér geta ekki verið ástæða uppsagna, þær geta aðeins orðið ef efnahagslegar, tæknilegar eða skipulagslegar ástæður hafi í för með sér breytingar á starfsmannahaldi fyrirtækisins. Réttindi og skyldur samkvæmt ráðningarsamningi færast til hins nýja félags og virða skal áfram launakjör og starfsskilyrði samkvæmt kjarasamningi þar til hann rennur út eða nýr samningur tekur við.

Hina nýja félagi er sem sagt ætlað að annast rekstur, viðhald og uppbyggingu flugvallar og reksturs flugstöðvarinnar og starfsemi sem er í beinum tengslum við flugrekstur, rekstur flugvalla og flugstöðvar og aðra starfsemi sem nauðsynlegt er að sé innan haftasvæðis flugverndar. Félaginu verður einnig heimilað að gerast eignaraðili að öðrum félögum og fyrirtækjum, þar með talið er þátttaka í félagi – þ.e. Þróunarfélagi Keflavíkurflugvallar – sem ætlað er að annast atvinnuuppbyggingu á nærsvæði flugvallarins. Þetta er áherslubreyting sem hefur mikla þýðingu. Jafnframt verður félaginu leyfilegt að gera samninga við aðra aðila til að ná tilgangi sínum á sem hagkvæmastan hátt.

Að lokum örfá orð um skipulagsmál innan flugvallarsvæðisins. Þau munu áfram njóta nokkurrar sérstöðu. Gert er ráð fyrir að sex manna skipulagsnefnd annist skipulagsmál. Sveitarfélögin þrjú, sem land eiga að flugvallarsvæðinu, Garður, Reykjanesbær og Sandgerði, tilnefna hvert um sig einn fulltrúa í nefndina, umhverfisráðherra einn og Skipulagsstofnun einn og einn skipar samgönguráðherra án tilnefningar. Félagið mun annast gerð deili- og aðalskipulagstillagna fyrir flugvallarsvæðið og leggja fyrir nefndina til afgreiðslu. Gert er ráð fyrir að utanríkisráðherra fari með yfirstjórn skipulags- og mannvirkjamála á öryggissvæðinu. Þá er gert ráð fyrir að skipulagsnefndin geti tekið þátt í gerð svæðisskipulags með nærliggjandi sveitarfélögum, Grindavík og Vogum, auk hinna þriggja sem aðild eiga að nefndinni, í samræmi við ákvæði skipulagslaga. Sama gildir um utanríkisráðherra varðandi öryggissvæðið.

Ég hef nú farið yfir helstu þætti í lagafrumvarpinu, kæru starfsmenn. Gert er ráð fyrir að félagið hefji starfsemi 1. júní á þessu ári og yfirtaki þá rekstur flugvallarsvæðisins og flugstöðvarinnar. Ég tel, eins og ég hef rakið, að með samþykkt þess muni öllum málum Keflavíkurflugvallar vera vel borgið. Hið nýja lagaumhverfi setur ramma um endurnýjaðan þrótt í flugstarfsemi og flugtengdri starfsemi á Keflavíkurflugvelli og nágrenni. Með því er rennt styrkari stoðum undir atvinnulífið á þessu landsvæði og opnað fyrir margs konar þróun og nýsköpun til hagsbóta fyrir þjóðfélagið allt.

Takk fyrir.