Herra forseti,
Með þeirri þingsályktunartillögu sem hér liggur fyrir er leitað heimildar Alþingis til að setja af stað langtímaáætlun í öryggismálum sjófarenda.
Með þessari tillögu er lagt til í fyrsta sinn að gert verði sérstakt átak í öryggismálum sjófarenda á grundvelli samþykktar Alþingis. Á undanförnum árum hefur mikið verið unnið í þessum málaflokki og hefur það m.a. komið fram í því að tilkynntum slysum á sjómönnum til Tryggingastofnunar ríkisins hefur fækkað verulega og dauðaslysum á sjó hefur fækkað jafnt og þétt síðasta áratuginn. En betur má ef duga skal. Það var mat Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands árið 1998 að árlegur heildarkostnaður vegna sjóslysa væri 3,2 - 4,3 milljarðar króna. Með þessari tillögu er stefnt að því að gera enn betur og efla samvinnu þeirra sem að öryggismálunum sjófarenda koma.

Aðdraganda að þingsályktunartillögu þessari má rekja til þess að í byrjun ársins 2000 ákvað ég að láta hefja vinnu við að undirbúa gerð langtímaáætlunar í öryggismálum sjófarenda. Skipuð var verkefnisstjórn 16. febrúar 2000 til að halda utanum verkið með fulltrúum frá samgönguráðuneyti, samtökum sjómanna og útgerðarmanna, Slysavarnafélaginu Landsbjörgu og Siglingastofnun Íslands. Unnið var að málinu í nánu samstarfi við aðra hagsmunaaðila og siglingaráð. Á heimasíðu Siglingastofnunar Íslands var kynning á verkefninu og var öllum sem láta sig öryggismál sjófarenda varða var gefinn kostur á að koma sjónarmiðum að. Til að geta betur metið leiðir sem þarf að fara til að bæta öryggi sjófarenda almennt var óskað eftir athugasemdum og tillögum frá sjómönnum, útgerðum og öllum sem málið varðar. Tekin voru saman ýmis sjónarmið sem fram hafa komið í skýrslum og almennri umræðu, s.s. í blöðum, tímaritum og á ráðstefnum. Sérsniðnar spurningar um öryggismál voru sendar til útgerðarfyrirtækja og sjómanna. Svör bárust frá um 120 starfandi sjómönnum og auk þess komu fram ýmsar aðrar skriflegar og munnlegar athugasemdir, alls um 600 talsins. Þessi mikli fjöldi athugasemda og tillagna bera bæði vott um þann gífurlega áhuga sem er á öryggismálum sjómanna og hversu brýnt er orðið að gera og hefja framkvæmd á samræmdri langtímaáætlun. Við undirbúning málsins voru teknar saman upplýsingar úr þeim tilkynningum um slys á sjómönnum sem bárust Tryggingastofnun ríkisins árið 1999. Skoðaðar voru nýlegar sjóslysaskýrslur og rætt var við ýmsa aðila sem hafa góða þekkingu á ákveðnum sviðum öryggismálanna. Þegar áðurnefnd atriði höfðu verið skoðuð og metin dró verkefnisstjórn út atriði varðandi öryggismálin og tengd málefni sem skoða ætti sérstaklega. Í framhaldi af því skilaði verkefnisstjórn tillögum sínum um þau atriði þar sem úrbóta er þörf og eru helstu niðurstöður hennar eftirfarandi:

* Útgerðarmenn og áhöfn bera sameiginlega ábyrgð á því að fyrirkomulag öryggismála um borð sé í góðu horfi.
* Megináherslu í öryggismálum þarf að leggja á forvarnir gegn slysum og óhöppum.
* Af hálfu þess opinbera er Siglingastofnun Íslands með öryggismál sjófarenda undir yfirstjórn samgönguráðuneytis.
* Samgönguráðuneytið hefur frumkvæði að því að hlutverk allra sem að öryggismálum sjófarenda koma verði skilgreint og efld verði samvinna og samstarf þeirra aðila.
* Siglingastofnun Íslands gerir framkvæmdaáætlun fyrir hvert ár í öryggismálum sjófarenda sem samgönguráðherra staðfestir.
* Opinberar stofnanir og aðrir, sem að öryggismálum sjófarenda vinna, senda skýrslu til Siglingastofnunar Íslands fyrir lok hvers árs um fyrirbyggjandi aðgerðir á sviði öryggismála sjófarenda.