Kynningarfundur um skýrslu Verkefnisstjórnar um byggðaáætlun Eyjafjarðar.
Kæru gestir, Það er mér sérstakt ánægjuefni að bjóða ykkur velkomin hingað í dag á kynningarfund um skýrslu Verkefnisstjórnar um byggðaáætlun Eyjafjarðar. Ég hef lagt áherslu á byggðamál í ráðherratíð minni, og eru margvísleg verkefni og aðgerðir á framkvæmdastigi eða í undirbúningi til merkis um það. Á umliðnum árum hafa örar breytingar átt sér stað hvarvetna í heiminum, sem rekja má til efnahagslegra, tæknilegra og pólitískra þátta. Þessar breytingar má m.a. sjá í aukinni alþjóðavæðingu, sem hefur haft veruleg efnahagsleg og menningarleg áhrif á alþjóðavettvangi, einstök lönd, svæði, borgir og bæi. Allar þessar breytingar hafa haft áhrif á byggðaþróun og atvinnulíf. Við þessu þarf að bregðast, ef mögulegt á að vera að auka verðmætasköpun og bæta lífskjör. Það var ekki síst á þessum grunni sem Alþingi samþykkti í maí 2002 tillögu til þingsályktunar um stefnu í byggðamálum fyrir árin 2002 – 2005. Eitt meginmarkmið þeirrar stefnu er að treysta búsetuskilyrði á landsbyggðinni, líka í þeim byggðarlögum sem eru fjölmennust, hafa mest aðdráttarafl fyrir fólk og besta möguleika til uppbyggingar atvinnulífs, skóla, menningarlífs og opinberrar þjónustu. Ástæða er til að leggja áherslu á að efling stærstu þéttbýlisstaðanna á landsbyggðinni er ekki á kostnað minni og dreifbýlli svæða. Þvert á móti. Með greiðum og sífellt betri samgöngum auka sterkir byggðakjarnar möguleika íbúanna í dreifðari byggðum til að búa þar áfram. Forsendur þessarar stefnu eru flestum ljósar. Þær eru vaxandi kröfur almennings um fjölbreyttari atvinnukosti, þjónustu og betri lífskjör. Sömu þróun má greina á Norðurlöndum og víða í Evrópu. Stefna stjórnvalda í byggðamálum hlýtur að taka mið af þessari staðreynd. Í byggðaáætlun er m.a. að finna 22 skilgreindar aðgerðir er taka til hinna ýmsu verkefna á ábyrgð ýmissa ráðuneyta. Þess má geta að hluti áætlunarinnar eru samstarfsverkefni iðnaðarráðuneytis og annarra ráðuneyta. Ákveðið var að fara þessa leið til þess að það fjármagn sem er til ráðstöfunar nýtist sem best. Iðnaðarráðuneytið hefur því lagt áherslu á að ná fram nýjum áherslum í samvinnu við önnur ráðuneyti um verkefni sem falla að byggðaáætluninni. Góðir fundarmenn, Í stefnu stjórnvalda er einnig lagt til að unnið verði að sérstakri byggðaáætlun fyrir Eyjafjörð með það að markmiði að efla þetta öflugasta þéttbýlissvæði utan höfðuborgarsvæðisins sem byggðakjarna fyrir Norður- og Austurland. Í árslok 2002 skipaði ég fimm manna verkefnisstjórn til að gera tillögu um byggðaáætlun fyrir Eyjafjörð. Með stefnumörkuninni skyldi koma framkvæmdaáætlun, hver beri ábyrgð á framkvæmd einstakra verkefna, áætlun um kostnað þar sem það á við og tímasetning einstakra aðgerða. Þá var óskað eftir að verkefnisstjórnin gerði tillögur um skipan starfshópa heimamanna til að vinna að stefnumótun á einstökum sviðum. Í verkefnisstjórnina voru skipuð: Formaður Sigmundur Ernir Rúnarsson, ritstjóri, Björn Snæbjörnsson, formaður Einingar-Iðju, Hilda Jana Gísladóttir, kennari og fjölmiðlamaður, , Laufey Petrea Magnúsdóttir, aðstoðarskólameistari og Jón Helgi Pétursson, sparisjóðsstjóri. Starfsmenn verkefnisstjórnarinnar voru Baldur Pétursson, iðnaðarráðuneyti og Guðmundur Guðmundsson, Byggðastofnun. Gert var ráð fyrir að verkefninu lyki eigi síðar en við lok ársins 2004. Verkefnisstjórnin hefur nú skilað tillögum sínum. Eins og gerð er grein fyrir í skýrslu verkefnisstjórnarinnar störfuðu rúmlega 40 manns í 7 mismunandi starfshópum á vegum verkefnisstjórnarinnar. Einnig voru fengnir erlendir sérfræðingar til landsins m.a. á fundi hér á Akureyri. Jafnframt hafði verkefnisstjórnin samvinnu við bæjaryfirvöld og fulltrúa sveitarfélaga á svæðinu og nálægum byggðarlögum. Það er mat verkefnisstjórnar að Eyjafjarðarsvæðið eigi sér mikla möguleika til vaxtar og þróunar og aukinnar samkeppnishæfni, með þeim aukna fjölbreytileika og bættum lífskjörum sem því fylgir. Markmiðið er að fyrir árið 2020 verði íbúatala Eyjafjarðarsvæðisins um 30.000. Þetta er vissulega björt framtíðarsýn, og árangur næst ekki sjálfkrafa. Til þess að hann náist þarf atorku og samvinnu allra aðila, og ekki síst frumkvæði heimamanna. Óhætt er að fullyrða að tillögur þær sem hér eru settar fram, séu um margt nýjung á sviði byggðamála hér á landi, ekki síst hvað varðar uppbyggingu í formi svokallaðs vaxtarsamnings þar sem lögð er áhersla á klasa á sviði mennta og rannsókna, á heilsusviði, ferðaþjónustu og á sviði matvæla. Útfærslan er nokkuð nýstárleg en áhersla er lögð á sérstöðu og styrkleika svæðisins, samkeppnishæfni atvinnulifs sem og aukin alþjóðleg tengsl. Tillögurnar taka mið af sambærilegum áherslum víða erlendis í fjölmenni eða fámenni, þar sem lögð er aukin áhersla á að efla byggðakjarna með markaðstengdum aðgerðum þar sem atvinnulíf ber uppi hagvöxt svæðisins. Þessar áherslur byggjast á og eru í samræmi við fyrri stefnumörkun stjórnvalda um uppbygginu Eyjafjarðarsvæðisins sem öflugs byggðakjarna, en segja má að hér séu stigin skref um framkvæmd þeirrar stefnumörkunar. Fyrir utan tillögu er snýr að vaxtarsamningi eru í skýrslunni tillögur um einstaka framkvæmdir, er miða allar að því að efla Eyjafjarðarsvæðið sem samfélag sem byggir á fjölbreytileika og góðum lifskjörum. Í niðurstöðum skýrslunnar er að finna m.a. 20 forgangstillögur. Margar af þessum tillögum bera einnig merki um nýjungar s.s. er varðar háskóla Sameinuðu þjóðanna, líftækninet, stjórnsýslu fiskeldismála, endurbætur í samgöngumálum, aðkomu OECD að byggðamálum og svo mætti halda áfram. Þar sem þetta eru tillögur verkefnisstjórnar til ráðuneytisins, verður næsta skref að meta þær og kalla eftir samstarfi við viðeigandi aðila, s.s. önnur ráðuneyti, bæjaryfirvöld á Akureyri, sveitarfélög á svæðinu, atvinnulíf o.s.frv. Einnig má líta á tillögurnar sem hugmyndabanka að framkvæmdum, sem meta verður með markvissum hætti á næstunni í samvinnu við hlutaðeigandi aðila. Það er því mjög háð framkvæmdavilja þessara aðila hvers á sínu sviði sem og samstarfi þeirra á milli hvort, hvenær og hvernig þessar tillögur komast til framkvæmda. Að mínu mati er æskilegt að sumar af þeim tillögum sem hér eru settar fram verði sem fyrst að veruleika, s.s. tillaga um vaxtarsamning. Ráðuneytið mun því kalla eftir samráði viðeigandi aðila á næstunni með það að markmiði að meta þessar tillögur og hrinda þeim í framkvæmd eftir því sem tilefni, möguleikar og aðstæður leyfa. Góðir gestir, Við þurfum að halda vöku okkar þegar við vinnum að frekari þróun og framsókn á sviði samkeppnishæfni og byggðamála. Þá er afar mikilvægt að leita að nýrri þekkingu og reynslu, til að sækja fram á nýjum sviðum. Með skýrslu þessari eru stigin skref í þessa átt. Ég vil að lokum þakka þeim fjölmörgu aðilum sem komið hafa að þessu starfi í starfshópum sem og á anna hátt. Síðast en ekki síst, vil ég þakka Verkefnisstjórninni um byggðaáætlun Eyjafjarðar sérstaklega fyrir sitt starf og þessa góðu skýrslu. Bestu þakkir flyt til formannsins Sigmundar Ernis Rúnarssonar. Við sem hér erum samankomin trúum því öll að hér á Eyjafjarðarsvæðinu séu sóknarfæri og góðir möguleikar til vaxtar. Sú vinna sem nú er gerð opinber er mikilvægt gagn og leiðarvísir í þeirri vinnu sem er framundan. Nú reynir á alla þá sem málið varðar að sameinast um framkvæmdir á hinum ýmsu sviðum. Ég er bjartsýn þegar ég lít fram á veginn. Ég þakka áheyrnina.