Hagkerfi snýst um fólk - grein birt á mbl.is 30. maí 2022
Allt er breytingum háð
Atvinnugreinar breytast í tímans rás. Öldum saman var nautgriparækt stærsta búgreinin á Íslandi. Í dag eru mun fleiri sem stunda sauðfjárrækt, þó að þróunin sé reyndar sú hin síðari ár að sauðfé fækki en nautgripum fjölgi. Síldin var um tíma okkar verðmætasti nytjastofn, en síldin hvarf. Nú um langa hríð hefur þorskurinn verið okkur mikilvægastur. Svo gæti farið að eldislax taki fram úr þorskinum á næstu tíu árum ef að uppbygging fiskeldis, á landi og í sjó, stenstt áætlanir. Þessum umbreytingum fylgja áskoranir. Rísandi greinum fylgja vaxtarverki eins og við höfum séð gerast við uppbyggingu fiskeldis. Stjórnvöld reyna iðulega að koma til móts við umbreytingar í atvinnuháttum og þannig hefur byggst upp flókið net bútasaumslausna bæði í sjávarútvegi og landbúnaði. En þessi bútasaumur verður feyskinn með tímanum og vinnur jafnvel á köflum gegn þeim markmiðum sem stjórnvöld hafa sett sér; að skapa gott umhverfi fyrir fólk sem hefur lífsviðurværi sitt af nýtingu auðlinda lands og sjávar.
Umbætur í þágu fólksins
Þetta er eitt þeirra stóru markmiða sem ég hef sett mér í embætti matvælaráðherra. Að rýna í það með skipulögðum hætti hvernig við getum gert nauðsynlegar umbætur á stjórnkerfi fiskveiða og búvörusamninga þannig að markmið stjórnvalda og stefnumörkun nái fram að ganga. Áskoranirnar eru ólíkar. Óásættanleg afkoma hefur verið um hríð hjá hluta bænda. Það ríkir almenn sátt um að landbúnaður hljóti opinberan stuðning, ágreiningurinn snýst fyrst og fremst um útfærslur. Í sjávarútvegi ríkir djúpstæð tilfinning meðal almennings um óréttlæti. Sú tilfinning tel ég að stafi aðallega af tvennu. Samþjöppun veiðiheimilda og þeirri tilfinningu að ágóðanum af sameiginlegri auðlind landsmanna sé ekki skipt á réttlátan hátt.
Ég vil ekki umbylta þeim kerfum sem við höfum búið okkur til enda er þar margt gott en ég tel gríðarlega mikilvægt að rýna þessi kerfi og ráðast í nauðsynlegar breytingar sem ég hef trú á að komi okkur upp úr hjólförum sem við virðumst föst í. Með því bætum við um leið líf fólksins í landinu, með beinum og óbeinum hætti og það er alltaf lokatakmarkið.
Höfundur er matvælaráðherra